(што) или конструкциями без предлогов

плыть по морю — плыць па моры

идти по дороге — ісці па дарозе

лазить по горам — лазіць па гарах

книги разложены по всему столу — кнігі разложаны па ўсім стале

по гладкому дну — па гладкім дне

по голому телу — па голым целе

ударить по спине — ударыць па спіне

идти по самому берегу — ісці ўздоўж (каля) самага берага

идти по улице — ісці па вуліцы (вуліцай)

дорога пролегала по болоту — дарога ішла балотам (па балоце)

по Северному Кавказу — па Паўночным Каўказе

ходить по комнате — хадзіць па пакоі

летать по воздуху — лятаць па паветры

приказ по второму полку — загад па другім палку

тепло расходится по всему организму — цяпло разыходзіцца па ўсім арганізме

рассадить всех по местам — рассадзіць усіх па месцах

идти по следу зверя — ісці па следу звера

плыть по течению — плыць па цячэнню

идти по солнцу — ісці па сонцу

по следам противника — па слядах праціўніка

корабль шёл по ветру — карабель ішоў з ветрам

по направлению к городу — у кірунку (напрамку) да горада

по всем направлениям — ва ўсіх кірунках (напрамках)

работать по профсоюзной линии — працаваць па прафсаюзнай лініі

кампания по выборам в Верховный Совет Беларуси — кампанія па выбарах у Вярхоўны Савет Беларусі

дебаты по законопроекту — дэбаты па законапраекту

комиссия по составлению резолюции — камісія па складанню рэзалюцыі

кружок по изучению истории партии — гурток па вывучэнню гісторыі партыі

мероприятия по повышению урожайности — мерапрыёмствы па павышэнню ўраджайнасці

речь по аграрному вопросу — прамова па аграрнаму пытанню

он врач по профессии — ён урач па прафесіі

соревнования по футболу, по лыжам, по шахматам — спаборніцтвы па футболу, па лыжах, па шахматах

по расписанию — па раскладу

по приказу командира — па загаду камандзіра

работать по плану — працаваць па плану

начинать работу по гудку — пачынаць працу па гудку

это нам принадлежит по праву — гэта нам належыць па праву

по выбору — па выбару

по желанию — па жаданню

узнать по голосу, по глазам — пазнаць па голасе (па голасу), па вачах

вызывать по фамилии — выклікаць па прозвішчу

по правилам игры — па правілах гульні

по сообщениям газет — паводле паведамленняў газет

по моему мнению — на маю думку, на мой погляд

по его зову все явились — па яго закліку (на яго заклік) усе з'явіліся

ехать пароходом и по железной дороге — ехаць параходам і па чыгунцы (і чыгункай)

послать по почте — паслаць па пошце (поштай)

сообщить по телеграфу — паведаміць па тэлеграфу (па тэлеграфе, тэлеграфам)

говорить по телефону — гаварыць па тэлефоне

сделать что-либо по ошибке — зрабіць што-небудзь па памылцы

по знакомству — па знаёмству

не явиться на работу по болезни — не з'явіцца на працу па хваробе (з прычыны хваробы)

по разным причинам — па розных прычынах

старший по возрасту — старэйшы па ўзросту

ранний по времени — ранні па часу

добрый по характеру — добры па характару (характарам)

узнать по глазам — пазнаць па вачах

товарищ по университету — таварыш па універсітэту

брат по отцу — брат па бацьку

родственники по жёнам — сваякі па жонках

заниматься по часу в день — займацца па гадзіне ў дзень

по году не писал писем — па году не пісаў пісем

по выходным дням — у выхадныя дні (выхаднымі днямі)

по праздникам — у святы (святамі)

по утрам — раніцамі

я не видел его по целым неделям — я не бачыў яго цэлымі тыднямі

собираться по четвергам — збірацца па чацвяргах (чацвяргамі)

по весне — вясной, увесну

по осени — увосень, восенню

по рублю штука — па рублю штука

дать детям по яблоку — даць дзецям па яблыку

по разу — па разу

стрелять по противнику — страляць па праціўніку (у праціўніка)

стрелять по окопу, по блиндажам — страляць па акопе, па бліндажах

стучать по столу — стукаць па стале

плакать по мужу — плакаць па мужу

скучать по детям — сумаваць па дзецях (аб дзецях)

войти в воду по пояс — увайсці ў ваду па пояс

по сей день — па гэты дзень (да гэтага дня)

по сие время — да гэтага часу

по сегодня — да сённяшняга дня

он пошёл по воду — ён пайшоў па ваду

идти в лес по ягоды — ісці ў лес у ягады

по истечении срока — па сканчэнні тэрміну (пасля заканчэння тэрміну)

по одному человеку в ряд — па адным чалавеку ў рад

по два человека — па два чалавекі

по три рубля — па тры рублі

по четыре километра в час — па чатыры кіламетры ў гадзіну

по пяти, по семи, по десяти — па пяць, па сем, па дзесяць

по двадцати, по сорока, по пятидесяти, по сто — па дваццаць, па сорак, па пяцьдзесят, па сто

по пятисот, по семисот, по девятисот — па пяцьсот, па семсот, па дзевяцьсот

по двое, по трое — па двое, па трое

по полтора, по полторы — па паўтара, па паўтары

в эпоху Великой Октябрьской социалистической революции — у эпоху Вялікай Кастрычніцкай сацыялістычнай рэвалюцыі

делегация направляется в Москву — дэлегацыя накіроўваецца ў Маскву

по дороге в Минск — па дарозе ў Мінск

поставить в условия — паставіць ва ўмовы

вникать во все детали — унікаць ва ўсе дэталі

ходить в школу — хадзіць у школу

ехать в Минск — ехаць у Мінск

поехать в деревню — паехаць у (на) вёску

вода превращается в пар — вада ператвараецца ў (на) пару

разорвать в куски — разарваць на кускі (кавалкі)

в среду — у сераду

ровно в пять часов — роўна ў пяць гадзін, роўна а пятай гадзіне

в полдень — у поўдзень, апоўдні

в четверть второго — у чвэртку на другую (другой)

в полночь — апоўначы, у поўнач

во время революции — у час рэвалюцыі

в то время — у той час, тым часам

в летнее время — у летні час, летняй парой

в ту ночь — у тую ноч, той (тае) ночы

в последнее время — у апошні час, апошнім часам

выполнить в один месяц — выканаць за адзін месяц

пятилетку в четыре года — пяцігодку ў (за) чатыры гады

сделать в один приём — зрабіць за адзін прыём

мат в два хода — мат за два хады

триста рублей в месяц — трыста рублёў на (у) месяц

баллотироваться в депутаты — балаціравацца ў дэпутаты

поступить в секретари — паступіць за сакратара (у сакратары, сакратаром)

обратиться в милицию — звярнуцца ў міліцыю (да міліцыі)

мальчик весь в отца — хлопчык увесь у бацьку (выліты бацька)

ток в три ампера — ток у (на) тры амперы

длиной в два метра — даўжынёй два метры, даўжынёй на (у) два метры

весом в килограмм — вагой з кілаграм

не в обиду будь сказано — не ў крыўду кажучы

сделать в насмешку — зрабіць на смех (дзеля смеху)

сказать в шутку — сказаць жартам

в пользу кого-чего — на карысць каго-чаго

завернуть в бумагу — загарнуць у паперу

обуться в валенки — абуцца ў валёнкі

играть в шашки — гуляць у шашкі

во весь рост — на ўвесь рост

во всю ширину — на ўсю шырыню

в стране социализма — у краіне сацыялізму

это было в 1905 году — гэта было ў 1905 годзе

во всём — ва ўсім, ува ўсім

в двух километрах от села — за два кіламетры ад сяла

в пяти минутах ходьбы от города — у пяці мінутах хады ад горада

в пятом часу — а пятай гадзіне

быть в чине капитана — быць у чыне капітана, быць капітанам

служить в дворниках — служыць дворнікам (за дворніка)

драма в стихах — драма ў вершах, драма вершам

волосы в завитках — валасы ў завітках, валасы завіткамі

комедия в трёх актах — камедыя ў трох актах (з трох актаў, на тры акты)

выигрыш в темпе — выйгрыш у тэмпе, выйгрыш тэмпу

недостаток в овощах — недахоп гародніны

разница в двух годах — розніца на два гады

ошибка в пяти копейках — памылка на пяць капеек

в-третьих — па-трэцяе

в-двадцатых — па-дваццатае

быть в раздражении — быць у раздражненні

быть в дружбе с кем — быць у сяброўстве з кім, сябраваць з кім

быть всё время в работе — быць увесь час у рабоце, увесь час працаваць, рабіць

наследство в деньгах — спадчына ў грашах

глагол в третьем лице — дзеяслоў у трэцяй асобе

в самых лестных выражениях — у самых прыемных выразах

положить на стол — палажыць на стол

сесть на место — сесці на месца

двигаться на восток — рухацца на ўсход

спешить на работу — спяшацца на працу

взять на себя поручение — узяць на сябе даручэнне

подписка на заём — падпіска на пазыку

отпуск на месяц — адпачынак на месяц

хватит на всех — хопіць на ўсіх

помножить на четыре — памножыць на чатыры

разделить на три — падзяліць на тры

перевести на русский язык — перакласці на рускую мову

слово оканчивается на гласный — слова канчаецца на галосны

взять на некоторое время — узяць на некаторы час

на этот раз — на гэты раз

на следующий день — на другі дзень

на страх врагам — на страх ворагам

испытание на прочность — вырабаванне на трываласць

разведка на нефть — разведка на нафту

глух на одно ухо — глухі на адно вуха

на свежую голову — на свежую галаву

верить на слово — верыць на слова

на всякий случай — на ўсякі выпадах

сводить на нет — зводзіць на нішто

похож на брата — падобны на брата (да брата)

характером он походил на отца — характарам ён быў падобны да бацькі (на бацьку)

сесть на вёсла — сесці на вёслы (за вёслы)

на другой день — на другі дзень, другім днём

на улице — на вуліцы

гардины на окнах — гардзіны на вокнах

на военной службе — на вайсковай службе

сидеть на заседании — сядзець на пасяджэнні

на приёме у врача — на прыёме ў доктара

на моих глазах — на маіх вачах

на нём лежала великая ответственность — на ім ляжала вялікая адказнасць

пальто на вате — паліто на ваце

играть на рояле — іграць на раялі

говорить на русском языке — гаварыць на рускай мове

стоять на часах — стаяць на варце

дыра на дыре — дзірка на дзірцы

на бегу — на бягу

на скаку — на скаку

на деле — на справе

на словах — на словах

ехать на пароходе — ехаць на параходзе (параходам)

прилетел на самолёте — прыляцеў самалётам (на самалёце)

на восьмом месяце — на восьмым месяцы

на моей памяти — за маёй памяццю (на маёй памяці)

на этих днях — гэтымі днямі

двое на вёслах, один на руле — два на вёслах (за вёсламі), адзін на рулі (за рулём)

нате! — наце!

вот тебе (и) на! — вось табе (і) на!, вось табе (і) маеш!

он много сделал для науки — ён шмат зрабіў для навукі

непроницаемый для воды — непранікальны для вады

книга для детей — кніга для дзяцей

для мастера это дело простое — для майстра гэта справа простая

для своего времени это было достижением — для свайго часу гэта было дасягненнем

я это сделаю только для вас — я гэта зраблю толькі дзеля вас

всё для победы — усё дзеля (для) перамогі

угостить для праздника — пачаставаць дзеля свята

вагон для курящих — вагон для курцоў

мешок для картофеля — мяшок на бульбу (для бульбы)

кадка для капусты — кадушка пад (на) капусту (для капусты)

прибор для бритья — прыбор для галення (брыцця)

для него это непосильно — для яго гэта не пад сілу, яму гэта не пад сілу

для своих лет он очень развит — для сваіх гадоў (на свае гады) ён вельмі развіты

для чего? — нашто?, навошта?, для чаго?

для того, чтобы — для таго, каб

не для чего — няма чаго, няма дзеля чаго

для вида — для віду, для выгляду

подойти к столу — падысці да стала

зайти к товарищу — зайсці да таварыша

любовь к родине — любоў да радзімы

вперёд, к новым победам! — уперад, да новых перамог!

воля к труду — воля да працы

прислушиваться к словам — прыслухоўвацца да слоў

обратиться к аудитории — звярнуцца да аўдыторыі

подготовиться к уборке урожая — падрыхтавацца да ўборкі ўраджаю

к пяти прибавить четыре — да пяці дадаць чатыры

присоединиться к большинству — далучыцца да большасці

к вопросу о происхождении языка — да пытання аб паходжанні мовы

к вечеру ветер утих — пад вечар вецер заціх

к утру положение изменилось — пад раніцу становішча змянілася

быть к десяти часам — быць к дзесяці гадзінам

к началу года — к пачатку года

успеть к обеду — паспець к абеду

к годовщине Октября — к гадавіне Кастрычніка

к столетию со дня рождения В.И.Ленина — к стагоддзю з дня нараджэння У.І.Леніна

одежда к празднику — адзенне на свята

приготовить к завтраку — прыгатаваць на снеданне

к счастью — на шчасце

к моему стыду — на мой сорам

немного к востоку — крыху на ўсход

к западу — на захад

к чёрту — к чорту

взять за руку — узяць за руку

движение за мир — рух за мір

выйти за дверь — выйсці за дзверы

ему за сорок — яму за сорак, яму больш за сорак

мороз уже за двадцать градусов — мароз ужо за дваццаць градусаў

за километр отсюда — за кіламетр адсюль

за месяц перед этим — за месяц перад гэтым

взять за образец — узяць за ўзор

сделать что за кого-либо — зрабіць што за каго-небудзь

голосовать за предложение — галасаваць за прапанову

принять кого за своего знакомого — палічыць каго за свайго знаёмага

купить за рубль — купіць за рубель

по рублю за килограмм — па рублю за кілаграм

сесть за рояль — сесці за раяль

сесть за стол — сесці за стол

стать за пульт — стаць за пульт

за полночь — за поўнач

за годы Советской власти — за гады Савецкай улады

за два дня работа будет закончена — за два дні работа будзе закончана

за отчётный период — за справаздачны перыяд

выйти за ворота — выйсці за вароты

за три дома от угла — за (праз) тры дамы ад рога

взяться за работу — узяцца за работу (працу)

взяться за перо — узяцца за пяро

сидеть за столом — сядзець за сталом

за работой — за работай

стоять за станком — стаяць за станком

слово за вами — слова за вамі

следить за порядком — сачыць за парадкам

бумага за номером 225 — папера за нумарам 225

за подписью секретаря — за подпісам сакратара

за горой — за гарой

читать книгу за книгой — чытаць кнігу за кнігай

год за годом — год за годам

идти за водой — ісці па ваду

послать за доктором — паслаць па доктара

зайдите за мной — зайдзіце па мяне

идти за ягодами — ісці ў ягады

поехать за дровами — паехаць у (па) дровы

следить за чьей-либо мыслью — сачыць за чыёй-небудзь думкай

ухаживать за женщинами — заляцацца да жанчын

ухаживать за больным — даглядаць хворага

смотреть за детьми — глядзець дзяцей

за ним водятся грешки — за ім водзяцца грашкі

за ним есть эта привычка — у яго ёсць гэта прывычка

дело стало за немногим — справа стала за малым

задержка за деньгами — затрымка ў грашах

очередь за вами — ваша чарга, за вамі чарга

за отсутствием сведений — з-за адсутнасці звестак

за недостатком времени — з-за недахопу (праз недахоп, з прычыны недахопу) часу

за молодостью лет — па маладосці гадоў

высказывания за и против — выказванні за і супраць