-
1 ныхас
I(მრ. ныхӕстӕ)1) მეტყველება, ლაპარაკი, საუბარი◊ козбау ныхас შემპარავი ლაპარაკი2) სიტყვაбарджын ныхас მნიშვნელოვანი, დამაჯერებელი სიტყვა (საუბ. წონადი სიტყვა)3) ныхасы хай გრამ. მეტყველების ნაწილიныхасы хатт საუბრის ტონი; კილოныхас кӕнын ლაპარაკი, საუბარი◊ ныхас исын სიტყვის აღება; სიტყვით გამოსვლაныхӕстӕ кӕнын ლაპარაკი, საუბარი◊ ныхас баппарын, ныхас фӕтъыссын სიტყვის ჩამოგდება, სხვის ლაპარაკში ჩარევა, რეპლიკის სროლა4) ისტIIნიხასი (ადგილი, სადაც მამაკაცები იკრიბებოდნენ და ატარებდნენ თავისუფალ დროს, ბჭობდნენ საჭირბოროტო საკითხებზე)5) ამბავი, ხმა◊ ныхас цӕуы ხმა დადის; ამბობენ◊ ныхас ӕрхауын სიტყვის ჩამოგდება — რაიმე თემაზე საუბრის წამოწყება◊ онгуагъд ныхӕстӕ უიმედო სიტყვები -
2 ныхасӕн
-
3 ныхасӕг
(მრ. ныхасджытӕ)1) მრჩილავი2) დამწებებელი, მიმწებებელი (რამისა) -
4 фӕныхас кӕнын
დიდხანს ლაპარაკი, საუბარიфӕныхас кӕны დიდხანს ლაპარაკობს, საუბრობს -
5 ӕгуыппӕгӕй
ზმნს. ჩუმად, უჩუმრად, წყნარად, მშვიდად, მყუდროდ; ნელა -
6 ӕлхыскъ
(მრ. ӕлхысчъытӕ) ჩქმეტა, პწკენა, წიწკნა◊ ӕлхыскъ ныхас გადატ. გესლიანი, შხამიანი, ღვარძლიანი სიტყვა; გესლიანი შენიშვნა -
7 ӕнӕбаст
1) შეუკვრელი; დაუბმელი2) გადატ. აბნეული, უთავბოლო◊ ӕнӕбаст ныхас გადატ. უთავბოლო ლაპარაკი -
8 ӕнӕнцайгӕ
1) დაუსრულებელი, გაუთავებელი2) დაუყუჩებელი, დაუამებელი, განუწყვეტელი -
9 ӕнӕууылд
დაუღეჭავი◊ ӕнӕууылд ныхас (дзырд) გადატ. დაუფიქრებელი სიტყვა◊ ӕнӕууылд ныхӕстӕ ма кӕн დაუფიქრებელ სიტყვებს ნუ ამბობ -
10 ӕнӕфӕлывд
უტყუარი; პატიოსანი -
11 ӕргом
პირისპირ, ღიადӕргом ныхас პირდაპირი საუბარი, გულახდილი, გულღია საუბარიӕргом дзурын ღია, გულახდილი, გულღია საუბარი -
12 ӕфхӕрӕн
1) საწყენი, შეურაცხმყოფელი -
13 бамбӕлын
მრავალმნ.1) შეხვედრაсӕ ныхас куы фесты, ӕз сыл уӕд бамбӕлдтӕн საუბარი რომ დაამთავრეს, მაშინ შევხვდი მათ2) წაწყდომა -
14 барджын
1.1) ძალაუფლების მქონე2) მნიშვნელოვანი2. მბრძანებელიбарджын ныхас მბრძანებლური ლაპარაკი, სიტყვა -
15 бахӕссын
1) შეტანა2) ჩადება3) მირთმევა, მიტანა4) გაბედვაбахӕсдз ӕн ა) გადაიტანს; ბ) შეიტანს; გ) ჩადებს; დ) მიართმევს -
16 бацайдагъ уын
1) დაწყება; გაჩაღება2) გატაცება, გართობა -
17 гӕрзтӕ
Iთეთრეული, ტანსაცმელიIIიარაღი -
18 дыдзӕхсӕн
-
19 куы
Iკავშ.1) ხან-ხანкуы ды, куы ӕз ხან შენ, ხან მე2) როცაдӕ ныхас дын куы айхъуыстон, уӕд бацин кодтон შენი ხმა როცა გავიგონე, გავიხარე3) თუკიкуы… уӕд თუკი... მაშინкуы мӕм фӕдзурай, уӕд ӕрбац ӕудзынӕн თუკი დამიძახებ, მოვალ4) თუმცა, რომცкуы… уӕддӕр თუმცა... მაინცкуы дӕ федтаид, уӕддӕр дын ницы загътаид რომც დაენახე, მაინც არაფერს იტყოდაIIნაწილ. ხომ, აკი -
20 лӕгъз
(მრ. лӕгъзытӕ) 1.1) სწორი (ფიცხი, …), უხორკლო2) გლუვი3) ალერსიანიлӕгъз кӕнын ა) გაუთოება, ხელის გადასმა; ბ) რანდვა; გაშალაშინება2. ა) ვაკე (ადგილი), სწორი; ბ) მოედანი
- 1
- 2
См. также в других словарях:
Ныхас — или нихас (осет. Ныхас буквально «беседа, речь, разговор») название места собраний, игравшее роль общественной самоорганизации осетинского общества. В нартском эпосе ныхас обозначает место общих собраний нартов. Содержание 1 Нартский… … Википедия
Ныхас — см. Ныхас – перевод Ныхас – «ирон хъæуы форум», хъæубæсты ас лæгты æмбырд æмæ æмбырды бынат. Ныхас – фыдæлтыккон организаци æмæ хъæубæсты иумæйаг фарстатæ лыггæнæн бынат, стæй хъæуы хъомыл нæлгоймæгты уæгъд рæстæг æрвитыны бынат æмæ формæ.… … Словарь по этнографии и мифологии осетин
НЫХАС ЦÆУЫ — 1. Истæй тыххæй æбæлвырдæй дзурын. Идут разговоры. – Ам не хсæн ныхас цæуы æмæ дæ бафæрсон. Хæлæрттæ уыдыстут Егоримæ, уый зонæм, фæлæ йын ахæм кад скæндзыстут, ... уый æнхъæл ничи уыд. (МД. 1992, 3.) 2. Ахадæн дзырд кæнын … Фразеологический словарь иронского диалекта
НЫХАС ÆВЗАДЖЫ ЦЪУППЫЛ СКЪУИЙЫН — Ныхас кæронмæ нал зæгъын. Йæхæдæг цалдæр хатты афæлвæрдта, радзура сын хабар, фæлæ диссаг, уыцы дыууæ цæсты иу æнæнхъæлæджы ферттывтой йæ разы æмæ иу уæд ныхас æвзаджы цъуппыл аскъуыд. (Гаглойты В. Гæлæбу.) … Фразеологический словарь иронского диалекта
Ныхас – перевод — см. Ныхас Ныхас (букв. «беседа, речь») – «форум осетинского аула», собрание и само место собрания взрослых мужчин селения. Ныхас – традиционная организация и место решения общесельских вопросов, а также место и форма проведения свободного времени … Словарь по этнографии и мифологии осетин
НЫХАС СКЪУЫНЫН — Искæй кæронмæ дзурын, зæгъын нæ бауадзын. Прервать слово. – Æгæр мæгуыр кæй дæ, фæсвæд рæтты дæр уымæн фæминас кæныс нæ кусджытæй кæйдæртимæ. – Йæ ныхас ын фескъуыдта Къикънадзе (Федырæн). (Хацырты С. Хæхты фæдисон.) Назойы ныхас та фескъуынынмæ… … Фразеологический словарь иронского диалекта
НЫХАС АКÆРДЫН — Дзырд ацæуын, алыварс уæвджытыл ныхасæй фæтых уын; искæй хи хъуыдыйыл, фæндыл сразы кæнын. Мæн тыххæй иу дзурын куы райдыдта (Никъала), уæд иу æм тæрхонгæнджытæ хъусынтыл фесты... Æмæ та иу акарста йæ ныхас. (Букуылты А. Зарæг баззад цæргæйæ.) … Фразеологический словарь иронского диалекта
НЫХАС БАЛХЫНЦЪ КÆНЫН — Дзырд фæуын; цæуыл дзырдæуа, уымæн кæрон скæнын. Йæ ныхас балхынцъ кодта Гæлдæр æмæ та йæ цырыхъхъы хъус ехсæй æрцъыкк ласта. (Букуылты А. Зарæг баззад цæргæйæ...) Уый размæ гаджидау чи рауагъта, уыцы æмбал йæ ныхас балхынцъ кодта. (МД. 1970,… … Фразеологический словарь иронского диалекта
НЫХАС ДЗЫХÆЙ НÆ ХАУЫН — см. ДЗЫРД ДЗЫХÆЙ НÆ ХАУЫН Ницы дзурын. Устытæ, цыма æгомыг сты, – ныхас сæ дзыхæй не схауд. (Гаглойты В. Гæлæбу.) Мæгуыр, йæ сæр цалдæр цæфы фæцис, туг цæсгомыл суадæттæ кæны, фæлæ иунæг ныхас йæ дзыхæй нæ хауы, иунæг «оф» дзы нæ фехъуыстой.… … Фразеологический словарь иронского диалекта
НЫХАС КÆРÆДЗИЙЫЛ НÆ СÆМБÆЛЫН — Иу хъуыдымæ, иу нысанмæ не рцæуын. Æрæмбырд сты Лекъуаны хъæумæ, бирæ фæныхас кодтой, фæлæ сæ ныхас кæрæдзийыл нæ сæмбæлд. (ИДЗДЗХ, 1977.) … Фразеологический словарь иронского диалекта
НЫХАС НЫХАСЫ КЪАХЫ — Истæуыл дзургæйæ æндæр хъуыддаг æргом кæнын. «Ныхас ныхасы къахы», – райдыдта дзурын Хъарадзау. (Плиты И. Сырх тырыса.) Æмбырды уæвджытæ дыууæ дихы фесты. Ныхас ныхасы къахта, бацырын тох. (Джиоты Д. Æнæбасæтгæ тых.) … Фразеологический словарь иронского диалекта