(на+што+и+чым)

плыть по морю — плыць па моры

идти по дороге — ісці па дарозе

лазить по горам — лазіць па гарах

книги разложены по всему столу — кнігі разложаны па ўсім стале

по гладкому дну — па гладкім дне

по голому телу — па голым целе

ударить по спине — ударыць па спіне

идти по самому берегу — ісці ўздоўж (каля) самага берага

идти по улице — ісці па вуліцы (вуліцай)

дорога пролегала по болоту — дарога ішла балотам (па балоце)

по Северному Кавказу — па Паўночным Каўказе

ходить по комнате — хадзіць па пакоі

летать по воздуху — лятаць па паветры

приказ по второму полку — загад па другім палку

тепло расходится по всему организму — цяпло разыходзіцца па ўсім арганізме

рассадить всех по местам — рассадзіць усіх па месцах

идти по следу зверя — ісці па следу звера

плыть по течению — плыць па цячэнню

идти по солнцу — ісці па сонцу

по следам противника — па слядах праціўніка

корабль шёл по ветру — карабель ішоў з ветрам

по направлению к городу — у кірунку (напрамку) да горада

по всем направлениям — ва ўсіх кірунках (напрамках)

работать по профсоюзной линии — працаваць па прафсаюзнай лініі

кампания по выборам в Верховный Совет Беларуси — кампанія па выбарах у Вярхоўны Савет Беларусі

дебаты по законопроекту — дэбаты па законапраекту

комиссия по составлению резолюции — камісія па складанню рэзалюцыі

кружок по изучению истории партии — гурток па вывучэнню гісторыі партыі

мероприятия по повышению урожайности — мерапрыёмствы па павышэнню ўраджайнасці

речь по аграрному вопросу — прамова па аграрнаму пытанню

он врач по профессии — ён урач па прафесіі

соревнования по футболу, по лыжам, по шахматам — спаборніцтвы па футболу, па лыжах, па шахматах

по расписанию — па раскладу

по приказу командира — па загаду камандзіра

работать по плану — працаваць па плану

начинать работу по гудку — пачынаць працу па гудку

это нам принадлежит по праву — гэта нам належыць па праву

по выбору — па выбару

по желанию — па жаданню

узнать по голосу, по глазам — пазнаць па голасе (па голасу), па вачах

вызывать по фамилии — выклікаць па прозвішчу

по правилам игры — па правілах гульні

по сообщениям газет — паводле паведамленняў газет

по моему мнению — на маю думку, на мой погляд

по его зову все явились — па яго закліку (на яго заклік) усе з'явіліся

ехать пароходом и по железной дороге — ехаць параходам і па чыгунцы (і чыгункай)

послать по почте — паслаць па пошце (поштай)

сообщить по телеграфу — паведаміць па тэлеграфу (па тэлеграфе, тэлеграфам)

говорить по телефону — гаварыць па тэлефоне

сделать что-либо по ошибке — зрабіць што-небудзь па памылцы

по знакомству — па знаёмству

не явиться на работу по болезни — не з'явіцца на працу па хваробе (з прычыны хваробы)

по разным причинам — па розных прычынах

старший по возрасту — старэйшы па ўзросту

ранний по времени — ранні па часу

добрый по характеру — добры па характару (характарам)

узнать по глазам — пазнаць па вачах

товарищ по университету — таварыш па універсітэту

брат по отцу — брат па бацьку

родственники по жёнам — сваякі па жонках

заниматься по часу в день — займацца па гадзіне ў дзень

по году не писал писем — па году не пісаў пісем

по выходным дням — у выхадныя дні (выхаднымі днямі)

по праздникам — у святы (святамі)

по утрам — раніцамі

я не видел его по целым неделям — я не бачыў яго цэлымі тыднямі

собираться по четвергам — збірацца па чацвяргах (чацвяргамі)

по весне — вясной, увесну

по осени — увосень, восенню

по рублю штука — па рублю штука

дать детям по яблоку — даць дзецям па яблыку

по разу — па разу

стрелять по противнику — страляць па праціўніку (у праціўніка)

стрелять по окопу, по блиндажам — страляць па акопе, па бліндажах

стучать по столу — стукаць па стале

плакать по мужу — плакаць па мужу

скучать по детям — сумаваць па дзецях (аб дзецях)

войти в воду по пояс — увайсці ў ваду па пояс

по сей день — па гэты дзень (да гэтага дня)

по сие время — да гэтага часу

по сегодня — да сённяшняга дня

он пошёл по воду — ён пайшоў па ваду

идти в лес по ягоды — ісці ў лес у ягады

по истечении срока — па сканчэнні тэрміну (пасля заканчэння тэрміну)

по одному человеку в ряд — па адным чалавеку ў рад

по два человека — па два чалавекі

по три рубля — па тры рублі

по четыре километра в час — па чатыры кіламетры ў гадзіну

по пяти, по семи, по десяти — па пяць, па сем, па дзесяць

по двадцати, по сорока, по пятидесяти, по сто — па дваццаць, па сорак, па пяцьдзесят, па сто

по пятисот, по семисот, по девятисот — па пяцьсот, па семсот, па дзевяцьсот

по двое, по трое — па двое, па трое

по полтора, по полторы — па паўтара, па паўтары

подвергать бомбардировке — бамбардзіраваць, падвяргаць бамбардзіроўцы

подвергать обсуждению — абмяркоўваць, ставіць на абмеркаванне

подвергать осмотру — ставіць на агляд, аглядаць

подвергать опасности свою жизнь — ставіць пад небяспеку свае жыццё, рызыкаваць сваім жыццём

подвергать действию света — дзейнічаць (уздзейнічаць) святлом (на што), ставіць (выстаўляць, падстаўляць) пад дзеянне святла

подвергать операции кого-либо — рабіць аперацыю каму-небудзь

подвергать пытке — катаваць

подвергать допросу — рабіць допыт, дапытваць (каго)

подвергать заключению юр. — знявольваць

подвергать обыску кого-либо — рабіць вобыск у каго-небудзь, абшукваць каго

подвергать взысканию кого-либо — накладаць спагнанне на каго-небудзь

подвергать наказанию — караць, накладаць кару

подвергать штрафу — накладаць штраф, штрафаваць

подвергать испытанию — браць на выпрабаванне, выпрабоўваць, ставіць на (пад) выпрабаванне

подвергать сомнению — браць пад сумненне, сумнявацца (у чым)

подвергать критике — крытыкаваць

подвергать мукам — мучыць

подвергать насмешкам — браць на смех, насміхацца, смяяцца (з каго-чаго), кпіць (з каго-чаго)

положить на стол — палажыць на стол

сесть на место — сесці на месца

двигаться на восток — рухацца на ўсход

спешить на работу — спяшацца на працу

взять на себя поручение — узяць на сябе даручэнне

подписка на заём — падпіска на пазыку

отпуск на месяц — адпачынак на месяц

хватит на всех — хопіць на ўсіх

помножить на четыре — памножыць на чатыры

разделить на три — падзяліць на тры

перевести на русский язык — перакласці на рускую мову

слово оканчивается на гласный — слова канчаецца на галосны

взять на некоторое время — узяць на некаторы час

на этот раз — на гэты раз

на следующий день — на другі дзень

на страх врагам — на страх ворагам

испытание на прочность — вырабаванне на трываласць

разведка на нефть — разведка на нафту

глух на одно ухо — глухі на адно вуха

на свежую голову — на свежую галаву

верить на слово — верыць на слова

на всякий случай — на ўсякі выпадах

сводить на нет — зводзіць на нішто

похож на брата — падобны на брата (да брата)

характером он походил на отца — характарам ён быў падобны да бацькі (на бацьку)

сесть на вёсла — сесці на вёслы (за вёслы)

на другой день — на другі дзень, другім днём

на улице — на вуліцы

гардины на окнах — гардзіны на вокнах

на военной службе — на вайсковай службе

сидеть на заседании — сядзець на пасяджэнні

на приёме у врача — на прыёме ў доктара

на моих глазах — на маіх вачах

на нём лежала великая ответственность — на ім ляжала вялікая адказнасць

пальто на вате — паліто на ваце

играть на рояле — іграць на раялі

говорить на русском языке — гаварыць на рускай мове

стоять на часах — стаяць на варце

дыра на дыре — дзірка на дзірцы

на бегу — на бягу

на скаку — на скаку

на деле — на справе

на словах — на словах

ехать на пароходе — ехаць на параходзе (параходам)

прилетел на самолёте — прыляцеў самалётам (на самалёце)

на восьмом месяце — на восьмым месяцы

на моей памяти — за маёй памяццю (на маёй памяці)

на этих днях — гэтымі днямі

двое на вёслах, один на руле — два на вёслах (за вёсламі), адзін на рулі (за рулём)

нате! — наце!

вот тебе (и) на! — вось табе (і) на!, вось табе (і) маеш!

обращаться к первоисточникам — зварочвацца да першакрыніц

обращаться с просьбой — звяртацца з просьбай

обращаться с речью — звяртацца з прамовай

обращаться к врачу — звяртацца да ўрача

кровь обращается по кровеносной системе — кроў абарачаецца (рухаецца) па крывяноснай сістэме

при росте промышленности капиталы обращаются очень быстро — пры росце прамысловасці капіталы абарачаюцца вельмі хутка

отлично обращаться с приборами — дасканала (выдатна) абыходзіцца з прыборамі

удариться о камень — ударыцца (выцяцца) аб камень

волны бьются о берег — хвалі б'юцца аб бераг

бок о бок — бок у бок, плячо ў плячо

в ту пору — у той час

весть о победе — вестка аб перамозе (пра перамогу)

лекция об основах ленинизма — лекцыя аб асновах ленінізму

говорить о литературе — гаварыць пра літаратуру (аб літаратуры)

я вспоминаю о тебе — я ўспамінаю пра цябе (аб табе)

плакать о ком-либо — плакаць па (аб) кім-небудзь

ты обо мне не горюй — ты па мне (аба мне) не бядуй

палка о двух концах — палка з двума канцамі

стол о трёх ножках — стол на трох ножках (з трыма ножкамі)

о заре — на світанні

о весне — вясной, увесну

палец о палец не ударил — пальцам не паварушыў, пальцам аб палец не ўдарыў

о радость! — о радасць!

подвергнуть обстрелу — абстраляць, падвергнуць абстрэлу

подвергнуть обсуждению — абмеркаваць, паставіць на абмеркаванне

подвергнуть наказанию — пакараць, накласці кару

подвергнуть испытанию — узяць на выпрабаванне

ничто иное (другое) — нішто іншае

решительно ничего — нічым-нічога, абсалютна нічога, анічагуткі

ничего подобного — нічога падобнага

нечем похвастаться — няма чым (нечым) пахваліцца

нечему удивляться — няма з чаго дзівіцца

не о чем жалеть — няма аб чым (няма чаго) шкадаваць

нечего читать — няма чаго (нечага) чытаць

нечего об этом говорить — няма чаго (нечага, не трэба) пра гэта гаварыць

этим нечего шутить — гэтым не трэба (нечага) жартаваць

да тут и думать нечего — ды тут і думаць няма чаго (нечага)

нечего спешить — няма чаго (нечага, не трэба) спяшацца

от нечего делать — ад няма чаго рабіць

нечего сказать! — што і казаць!, няма што і казаць!

делать нечего — нічога не зробіш

нечего греха таить — няма чаго грахі таіць

покоящееся тело физ. — цела ў спакоі

покоящаяся почка бот. — спачываючая пупышка

погружаться в воду — апускацца ў ваду

погружаться в отчаяние — упадаць у роспач

ночью город погружается в темноту — ноччу горад патанае ў цемры (агортваецца цемрай)

протянуть кому-либо руку — працягнуць (падаць) каму-небудзь руку

держать в руках прям., перен. — трымаць у руках

руки по швам! воен. — рукі па швах!

неразборчивая рука — неразборлівая рука, неразборлівы почырк

подделать чью-либо руку — падрабіць чыю-небудзь руку (чый-небудзь подпіс)

по правую руку — па правую руку, з правай рукі, справа

рука об руку — поплеч

рука руку моет погов. неодобр. — рука руку мые

своя рука владыка погов. — свая рука ўладыка

рука не дрогнет у кого — рука не задрыжыць у каго, чыя

руки чешутся у кого-либо — рукі свярбяць у каго-небудзь

руки коротки — рукі кораткі

длинные руки у кого — доўгія рукі ў каго

руки прочь! — рукі прэч!

средней руки — сярэдні, сярэдняй рукі

не покладая рук — не апускаючы (не складаючы) рук

рукой подать (куда-либо, откуда-либо) — рукой падаць

как рукой сняло — як рукой зняло

держать чью-либо руку — трымаць чыю-небудзь руку, быць на чыім-небудзь баку

набить руку на чём-либо — набіць руку на чым-небудзь (налаўчыцца, налажыцца)

протянуть руку помощи — падаць руку дапамогі

нагреть руки — нагрэць рукі

чужими руками жар загребать погов. — чужымі рукамі жар заграбаць

(быть) как без рук — (быць) як без рук

сон в руку — сон спраўдзіў

из рук вон плохо — нікуды не варта, вельмі дрэнна

узнать из первых рук что-либо — даведацца з першых рук пра што-небудзь

прибрать к рукам кого-либо, что-либо — прыбраць да рук каго-небудзь, што-небудзь

он на руку нечист — ён на руку нячысты

иметь на руках кого-либо — мець на руках каго-небудзь

отбиться от рук — адбіцца ад рук

быть связанным по рукам и ногам — быць звязаным па руках і нагах

с пустыми руками — з пустымі рукамі

быть не с руки кому-либо — быць не з рукі каму-небудзь

золотые руки — залатыя рукі

лёгкая рука у кого — лёгкая рука ў каго

с лёгкой руки — з лёгкай рукі

правая рука — правая рука

сильная рука — моцная рука

тяжёлая рука у кого — цяжкая рука ў каго

брать (взять) голыми руками — браць (узяць) голымі рукамі

щедрою рукою — шчодрай рукой

на руку — на руку, падыходзіць

не рука кому — не падыходзіць

по рукам! — па руках!

говорить под руку — гаварыць пад руку

под рукой (находиться) — пад рукой (знаходзіцца)

не с руки кому — не з рукі каму

руками и ногами — рукамі і нагамі

руки не доходят — рукі не даходзяць

руки опустились у кого — рукі апусціліся ў каго

рука не поднимается у кого — рука не падымаецца ў каго

рукой не достать — рукой не дастаць, фігай носа не дастаць

запустить руку во что — запусціць руку ў што

искать чьей руки — прасіць чыёй рукі

лизать руки кому — лізаць рукі каму

ломать руки — ламаць рукі

марать (пачкать) руки — пэцкаць рукі

наложить руку на что — налажыць руку на што

наложить на себя руки — налажыць на сябе рукі

обагрить руки кровью (в крови) — запляміць рукі крывёй

опустить руки — апусціць рукі

поднять руку на кого — узняць руку на каго

предложить руку (и сердце) кому — прапанаваць руку (і сэрца) каму

приложить руку к чему — прылажыць руку да чаго

умыть руки — умыць рукі

развязать руки — развязаць рукі

дать волю рукам — даць волю рукам

махнуть рукой на кого-что — махнуць рукой на каго-што

как без рук — як без рук

брать (взять) себя в руки — браць (узяць) сябе ў рукі

нельзя в руки взять — нельга ў рукі ўзяць

плыть в руки — плысці (плыць) у рукі

попасть в руки — трапіць у рукі

держать кого в руках — трымаць каго ў руках

валиться из рук — валіцца з рук

выпустить из рук — выпусціць з рук

выдать на руки что кому — выдаць на рукі што каму

отдать на руки кому — аддаць на рукі (пад апеку)

носить на руках кого — насіць на руках каго

бить по рукам — біць па руках

попасться под руку кому — папасціся (трапіць) пад руку каму

в одни руки — у адны рукі

в наших (ваших, их и т.д.) руках — у нашых (вашых и т.д.) руках

из рук вон плохо — вельмі дрэнна

из вторых рук — з другіх рук

из рук в руки — з рук у рукі

на скорую руку — на скорую руку

скорый на руку — скоры на руку

на руках чьих умереть — на руках чыіх памерці

не знать, куда руки деть — не ведаць, куды рукі дзець

по рукам ходить — па руках хадзіць

с рук долой — з рук далоў

лишь бы с рук — абы з рук

с рук продавать — з рук прадаваць

с рук сбыть (спустить) — з рук збыць (спусціць)

с рук сойти — дарма прайсці

с руками оторвать — з рукамі адарваць

дело (работа) горит в руках у кого — работа гарыць у руках у каго

дело рук чьих — яго (іх) работа

и книги в руки кому — і кнігі у рукі каму

и карты в руки кому — і карты ў рукі каму

мастер на все руки — майстар на ўсе рукі

обеими руками подписаться под чем — абедзвюма рукамі падпісацца пад чым

обеими руками ухватиться — абедзвюма рукамі ўхапіцца

охулки на руку не класть (не положить) — не схібіць

положа руку на сердце — палажыўшы руку на сэрца, шчыра кажучы

прибрать вожжи к рукам — узяць лейцы ў рукі

свобода рук — воля рук

сложа руки сидеть — злажыўшы (склаўшы) рукі сядзець

взять книгу с полки — узяць кнігу з паліцы

убрать посуду со стола — прыбраць пасуду са стала

упасть с лестницы — упасці з лесвіцы

спуститься с горы — спусціцца з гары

прийти с работы (со службы, с собрания) — прыйсці з работы (са службы, са сходу)

приехать с Кавказа — прыехаць з Каўказа

письмо с родины — пісьмо з радзімы

прыжок с самолёта — скачок з самалёта

дело началось с пустяков — справа пачалася з дробязі

напасть на врага с тыла — напасці на ворага з тылу

с минуты на минуту — з хвіліны на хвіліну

говорить речь с трибуны — гаварыць прамову з трыбуны

с правой стороны от дороги находилась роща — з правага боку ад дарогі знаходзіўся гай

сдача с рубля — рэшта з рубля

урожай с гектара — ураджай з гектара

брать пример с кого-либо — браць прыклад з каго-небудзь

снимать мерку с кого-либо — здымаць мерку з каго-небудзь

писать портрет с кого-либо — маляваць партрэт з каго-небудзь

рисовать с натуры — рысаваць з натуры

перевести с белорусского языка — перакласці з беларускай мовы

с разрешения начальника — з дазволу начальніка

с вашего согласия — з вашай згоды

устать с дороги — стаміцца з дарогі

писать с большой буквы — пісаць з вялікай літары

взыскать с кого — сыскаць (спагнаць) з каго

взять с бою — узяць з бою

довольно с тебя — даволі з цябе

хватит с вас — хопіць з вас

с детства — з (ад) дзяцінства

с самого утра — з (ад) самай раніцы

с первых же дней — з (ад) першых жа дзён

с утра до вечера — з (ад) раніцы да вечара

с тех пор — з (ад) той пары

с досады — з (ад) прыкрасці (ад злосці)

с горя — з (ад) гора

с перепугу — з (ад) перапалоху

величиной с дом — велічынёй з дом

с вас ростом — з вас ростам

прожить где-либо с месяц — пражыць дзе-небудзь з месяц (каля месяца)

до леса будет с километр — да лесу будзе з кіламетр (каля кіламетра)

собралось человек с десять — сабралася чалавек з дзесяць (каля дзесяці, пад дзесяць)

я иду с тобой — я іду з табой

поговорить с друзьями — пагаварыць з сябрамі

согласиться с кем-либо — згадзіцца (пагадзіцца) з кім-небудзь

читать с удовольствием — чытаць з прыемнасцю (са здавальненнем)

человек с талантом — чалавек з талентам

хлеб с маслом — хлеб з маслам

шапка со звездой — шапка з зоркай

поспешить с отъездом — паспяшацца з ад'ездам

собраться с мыслями — сабрацца з думкамі

с работой обстоит всё благополучно — з работай усё добра

у него плохо с сердцем — у яго дрэнна з сэрцам

что с ним стало? — што з ім сталася?

с годами взгляды меняются — з гадамі погляды мяняюцца

послать с курьером — паслаць з кур'ерам (кур'ерам)

уехать со скорым поездом — паехаць са скорым поездам (скорым поездам)

поживите с моё — пажывіце колькі я

с трудом — насілу (з цяжкасцю)

в лесу нам встретился волк — у лесе нам трапіўся (напаткаўся) воўк

картина изображала морской прибой — карціна адлюстроўвала марскі прыбой

скульптура изображала воина — скульптура ўяўляла сабой воіна

лицо его изображало скорбь — твар яго выяўляў (выказваў) смутак

изображать из себя несчастного — строіць з сябе няшчаснага (выдаваць сябе за няшчаснага)

обратиться в бегство — пусціцца наўцёкі