(каму-чаму)

в лесу нам встретился волк — у лесе нам трапіўся (напаткаўся) воўк

плыть по морю — плыць па моры

идти по дороге — ісці па дарозе

лазить по горам — лазіць па гарах

книги разложены по всему столу — кнігі разложаны па ўсім стале

по гладкому дну — па гладкім дне

по голому телу — па голым целе

ударить по спине — ударыць па спіне

идти по самому берегу — ісці ўздоўж (каля) самага берага

идти по улице — ісці па вуліцы (вуліцай)

дорога пролегала по болоту — дарога ішла балотам (па балоце)

по Северному Кавказу — па Паўночным Каўказе

ходить по комнате — хадзіць па пакоі

летать по воздуху — лятаць па паветры

приказ по второму полку — загад па другім палку

тепло расходится по всему организму — цяпло разыходзіцца па ўсім арганізме

рассадить всех по местам — рассадзіць усіх па месцах

идти по следу зверя — ісці па следу звера

плыть по течению — плыць па цячэнню

идти по солнцу — ісці па сонцу

по следам противника — па слядах праціўніка

корабль шёл по ветру — карабель ішоў з ветрам

по направлению к городу — у кірунку (напрамку) да горада

по всем направлениям — ва ўсіх кірунках (напрамках)

работать по профсоюзной линии — працаваць па прафсаюзнай лініі

кампания по выборам в Верховный Совет Беларуси — кампанія па выбарах у Вярхоўны Савет Беларусі

дебаты по законопроекту — дэбаты па законапраекту

комиссия по составлению резолюции — камісія па складанню рэзалюцыі

кружок по изучению истории партии — гурток па вывучэнню гісторыі партыі

мероприятия по повышению урожайности — мерапрыёмствы па павышэнню ўраджайнасці

речь по аграрному вопросу — прамова па аграрнаму пытанню

он врач по профессии — ён урач па прафесіі

соревнования по футболу, по лыжам, по шахматам — спаборніцтвы па футболу, па лыжах, па шахматах

по расписанию — па раскладу

по приказу командира — па загаду камандзіра

работать по плану — працаваць па плану

начинать работу по гудку — пачынаць працу па гудку

это нам принадлежит по праву — гэта нам належыць па праву

по выбору — па выбару

по желанию — па жаданню

узнать по голосу, по глазам — пазнаць па голасе (па голасу), па вачах

вызывать по фамилии — выклікаць па прозвішчу

по правилам игры — па правілах гульні

по сообщениям газет — паводле паведамленняў газет

по моему мнению — на маю думку, на мой погляд

по его зову все явились — па яго закліку (на яго заклік) усе з'явіліся

ехать пароходом и по железной дороге — ехаць параходам і па чыгунцы (і чыгункай)

послать по почте — паслаць па пошце (поштай)

сообщить по телеграфу — паведаміць па тэлеграфу (па тэлеграфе, тэлеграфам)

говорить по телефону — гаварыць па тэлефоне

сделать что-либо по ошибке — зрабіць што-небудзь па памылцы

по знакомству — па знаёмству

не явиться на работу по болезни — не з'явіцца на працу па хваробе (з прычыны хваробы)

по разным причинам — па розных прычынах

старший по возрасту — старэйшы па ўзросту

ранний по времени — ранні па часу

добрый по характеру — добры па характару (характарам)

узнать по глазам — пазнаць па вачах

товарищ по университету — таварыш па універсітэту

брат по отцу — брат па бацьку

родственники по жёнам — сваякі па жонках

заниматься по часу в день — займацца па гадзіне ў дзень

по году не писал писем — па году не пісаў пісем

по выходным дням — у выхадныя дні (выхаднымі днямі)

по праздникам — у святы (святамі)

по утрам — раніцамі

я не видел его по целым неделям — я не бачыў яго цэлымі тыднямі

собираться по четвергам — збірацца па чацвяргах (чацвяргамі)

по весне — вясной, увесну

по осени — увосень, восенню

по рублю штука — па рублю штука

дать детям по яблоку — даць дзецям па яблыку

по разу — па разу

стрелять по противнику — страляць па праціўніку (у праціўніка)

стрелять по окопу, по блиндажам — страляць па акопе, па бліндажах

стучать по столу — стукаць па стале

плакать по мужу — плакаць па мужу

скучать по детям — сумаваць па дзецях (аб дзецях)

войти в воду по пояс — увайсці ў ваду па пояс

по сей день — па гэты дзень (да гэтага дня)

по сие время — да гэтага часу

по сегодня — да сённяшняга дня

он пошёл по воду — ён пайшоў па ваду

идти в лес по ягоды — ісці ў лес у ягады

по истечении срока — па сканчэнні тэрміну (пасля заканчэння тэрміну)

по одному человеку в ряд — па адным чалавеку ў рад

по два человека — па два чалавекі

по три рубля — па тры рублі

по четыре километра в час — па чатыры кіламетры ў гадзіну

по пяти, по семи, по десяти — па пяць, па сем, па дзесяць

по двадцати, по сорока, по пятидесяти, по сто — па дваццаць, па сорак, па пяцьдзесят, па сто

по пятисот, по семисот, по девятисот — па пяцьсот, па семсот, па дзевяцьсот

по двое, по трое — па двое, па трое

по полтора, по полторы — па паўтара, па паўтары

преследовать врага по пятам — праследаваць (пераследаваць, гнаць) ворага па пятах

реакция преследовала передовых деятелей науки и культуры — рэакцыя праследавала (пераследавала, прыгнятала, уціскала) перадавых дзеячаў навукі і культуры

мысль о моей ошибке преследует меня — думка аб маёй памылцы не дае мне спакою (мучыць мяне, гняце мяне)

преследовать свои интересы — клапаціцца (дбаць) аб сваіх інтарэсах

преследовать цель — мець на мэце, ставіць сабе мэтай

преследовать корыстные цели — мець (ставіць) карыслівыя мэты

на всех трудно угодить — усім цяжка дагадзіць (угадзіць, унаравіць)

лиса угодила в капкан — ліса трапіла (папала) у пастку

он угодил лбом в дверь — ён ударыўся (выцяўся) ілбом у дзверы (аб дзверы)

угодить камнем в окно — папасці (пацэліць, трапіць) каменем у акно

дать деньги — даць грошы

дать премию — даць прэмію

по виду ей нельзя дать больше тридцати — на выгляд ёй нельга даць больш як трыццаць гадоў

дать в зубы прост. груб. — даць у зубы

дать концерт — даць канцэрт

дать статью в завтрашнем номере газеты — даць артыкул у заўтрашнім нумары газеты

дать образ рабочего — даць вобраз рабочага

дать ответ — даць адказ

дать клятву — даць клятву

дать звонок — даць званок

стена дала трещину — сцяна дала трэшчыну

дать квартиру — даць кватэру

дать слово — даць слова

сад дал большой доход — сад даў вялікі даход

дать звание — даць званне

дать подарок — даць гасцінца

дать ток — даць ток

дать воду — даць ваду

я тебе дам разг. — я табе дам

дать знать — даць знаць, даць гасла

дать дорогу кому — даць дарогу каму

не дать в обиду — не даць у крыўду

дать отбой — даць адбой

дать веру чему — даць веры чаму

дать волю кому-чему — даць волю каму-чаму

дать волю рукам — даць волю рукам

дать выход чему — даць выхад чаму

дать себя знать — даць сябе адчуць, дацца ў знакі

дать о себе знать — даць аб сабе знаць

дать понять — даць зразумець

дать крюку — даць кругу

дать маху — даць маху

дать начало чему — даць пачатак чаму

дать понятие — даць паняцце

дать представление — даць уяўленне

дать себе труд — патурбавацца, паклапаціцца, парупіцца, падбаць

дать стрекача, дать тягу — даць цягу, даць драпака (драла)

дать урок — даць урок

дорого бы дал — дорага б даў

как пить дать — як піць даць

не дать спуску — не даць спуску

не дай бог — не дай божа, барані (крый) божа

дай бог — дай бог (божа)

дай боже нашему теляти волка поймати посл. — дай божа нашаму цяляці воўка спаймаці

простите меня! — даруйце (прабачце, выбачце) мне!

простить долг — дараваць доўг

простить обиду — дараваць (прабачыць) крыўду

простить кого-либо за что-либо — дараваць каму-небудзь за што-небудзь

прости(те)! —

а) вводн. сл. даруй, даруйце (прабачай, прабачайце, выбачай, выбачайце)!

б) (прощай) бывай (бывайце)!

сказать последнее прости — сказаць апошняе бывай

идти вслед — ісці ўслед (следам)

смотреть вслед поезду — глядзець услед поезду

это льстило его самолюбию — гэта цешыла яго самалюбства (давала ўцеху яго самалюбству)

ему льстило внимание молодёжи — яго цешыла (яму давала ўцеху, яму падабалася) увага моладзі

льстить себя надеждой — цешыць сябе надзеяй

питать больного — карміць хворага

питать ребёнка — карміць дзіця

питать котёл водой — сілкаваць кацёл вадой (даваць катлу ваду)

каменный уголь питает промышленность — каменны вугаль дае прамысловасці энергію

питать город электроэнергией — забяспечваць горад электраэнергіяй (даваць гораду электраэнергію)

тающий снег питает горные реки — растаючы снег жывіць горныя рэкі (дае горным рэкам ваду)

питать дружбу к кому-либо — адчуваць дружбу да каго-небудзь

питать отвращение — адчуваць агіду

питать слабость к чему-либо — мець слабасць да чаго-небудзь

питать нежное чувство — мець пяшчотнае пачуццё, адчуваць пяшчотнасць

питать надежду — мець надзею, спадзявацца

питать уважение — адчуваць павагу, паважаць

питать ненависть — адчуваць нянавісць, ненавідзець

питать доверие — мець (адчуваць) давер'е, давяраць

питать уверенность — мець упэўненасць, быць упэўненым

питать расположение — мець (адчуваць) прыхільнасць, быць прыхільным

питать иллюзию — мець ілюзію, жывіць ілюзію

я напрасно положился на него — я дарэмна паспадзяваўся на яго

я целиком положился на него — я цалкам здаўся на яго (даверыў, даверыўся яму)

на его слова нельзя положиться — яго словам нельга давяраць

положитесь на меня — даверцеся мне, здайцеся на мяне

на меня можете положиться — ва мне можаце быць упэўнены

посвятить в свои планы — падзяліцца сваімі планамі, адкрыць свае планы, азнаёміць са сваімі планамі, паінфармаваць аб сваіх планах, расказаць аб сваіх планах

посвятить в свои интересы — расказаць аб сваіх інтарэсах, увесці ў свае інтарэсы

посвятить себя музыке — прысвяціць сябе музыцы

посвятить свой труд годовщине Октября — прысвяціць сваю працу гадавіне Кастрычніка

посвятить свою жизнь народу — прысвяціць сваё жыццё народу

посвятить в рыцари — пасвяціць у рыцары

призреть сироту — даць прытулак (прыстанішча) сіраце, прытуліць сірату

пример мужества — прыклад (узор) мужнасці

взять для примера — узяць для прыкладу (за ўзор)

он является для нас примером — ён з'яўляецца для нас узорам (прыкладам)

приведём пример — прывядзём (возьмем) прыклад

решение примеров — рашэнне прыкладаў

для примера — для прыкладу

к примеру сказать — напрыклад

не в пример прочим — не тое што (не так як) іншыя

его рассказ не в пример интереснее — яго расказ значна (непараўнана) цікавейшы

прощение долгов — дараванне даўгоў

прошу прощения — прашу прабачэння