ՇԱՏ

1. ա. Многий. 2. մ. Очень, сильно. 3. մ. Часто. 4. գ. Многое. 5. գ. Большинство. 6. մ. Много. Շատ խոսել много говорить. ♢ Շատ բարի, Շատ գեղեցիկ, Շատ լավ хорошо, прекрасно (знак согласия, одобрения). Շատը գնացել, քիչն է մնացել самое трудное позади. Շատ հարկավոր (հարկավորս) է очень мне надо! мне-то что! Շատ թե քիչ, Շատ ու քիչ более или менее, более-менее. Շատից քչից худо-бедно. Շատ համարել жалеть, пожалеть. Շատ ու շատ очень-очень, очень много.

* * *

[A]

многий

[ADV]

много

часто

сильно: очень сильно

очень

[N]

большинство (N)

многое (N)

մ. Самое большее.

[V]

продешевить

[A]

считанный

1. գ. Малое. 2. ա. Малый, небольшой (о количестве). 3. մ. Мало. ◊ Քիչ անց вскоре, немного погодя (или спустя). Քիչ առաջ перед тем, недавно. Քիչ էլ ещё немного. Քիչ է մնում կամ Քիչ էր մնում вот-вот, того и гляди, того и жди. Քիչ թե շատ мало-мальски. Քիչ հետո чуть позже. Քիչ-միչ, տե՛ս Քիչ ու միչ: Քիչ մնաց, տե՛ս քիչ էր մնում: Քիչ շատ, տե՛ս Քիչ թե շատ: Քիչ ու միչ мало-помалу. Քիչ ու միչ կամ քիչմիչ мало-помалу, понемножку. Մի քիչ немножко, чуть-чуть. Շատ թե քիչ, տե՛ս Քիչ թե շատ:

* * *

[A]

малый

небольшой

крошечный

[ADV]

мало

[N]

малое (N)

1. ա. Добрый, сердечный. Բարի մարդ добрый человек․ Բարի լուր добрая весть. Բարի գործ доброе дело, добро. 2. ա. Удачный, благополучный. 3. ա. Полезный, благотворный. 4. ա. Знаменующий, предвещающий, предсказывающий добро, удачу. 5. ա. Незапятнанный, непорочный, чистый. 6. տե՛ս Բարիք։ 7. գ. Добро. 8. եղնկ. բառ Хорошо! Ладно! (разг.) Добро! (прост.). ◊ Բարի ախորժակ приятного аппетита. Բարի անուն՝ համբավ доброе имя, добрая слава. Բարի աջալում здравствуйте, добрый день. Բարի գալուստ добрo пожаловать, с приездом. Բարի գիշեր доброй, спокойной ночи. Լույս բարի спокойной ночи (ответ). Բարի եղիր (եղեք) будь добр (будьте добры). Բարի երթ, տե՛ս Բարի ճանապարհ։ Բարի երթ մաղթել напутствовать, пожелать счастливого пути. Բարի երեկո добрый вечер. Բարի լույս доброе утро, с добрым утром. Բարին կամենալ желать добра. Բարի կամքի տեր մարդիկ люди доброй воли. Բարի ճանապարհ, Գնաս բարի счастливого пути, в добрый путь. Բարի վայելում на здоровье. Բարի оր добрый, день, здравствуйте. Բարի օրինակ хороший пример. Բարին արևդ здравствуй (ответ на приветствие), доброго здоровья. Շատ բարի хорошо, ладно. Կգա առավոտը՝ բարին հետը утро вечера мудренее.

* * *

[A]

добрый

1. ա. Открытый, раскрытый, отворённый, отпертый, обнажённый, непокрытый. Բաց արկղ открытый ящик. Բաց դաշտ открытое поле. Գլուխը բաց с непокрытой (с обнажённой) головой. Բաց դուռ раскрытая (отпертая) дверь. 2. ա. Жидкий, не крепкий. Բաց թեյ жидкий чай. 3. ա. Светлый. Բաց գույնի զգեստ светлое платье. Բաց դարչնագույն светло-коричневый. 4. գ. (փխբ.) Недостаток, пробел, дефект. Բացերը վերացնել устранить пробелы (недостатки). ◊ Բաց անել 1) открывать, открыть, раскрывать, раскрыть, растворять, растворить, отпирать, отпереть, 2) распечатывать, распечатать. Ծրարը բաց անել распечатать конверт. Շշի բերանը բաց անել раскупорить, откупорить бутылку. Հանգույցս բաց անել распутать узел. Շապկի օձիքը բաց անել расстегнуть ворот рубахи. Բաց արվել 1) открываться, раскрываться, растворяться, отпираться, 2) распечатываться, 3) откупориваться, раскупориваться, 4) распутываться, 5) расстёгиваться, отстёгиваться. Բաց թողնել 1) выпускать, выпустить, отпускать, отпустить, спускать, спустить. Փոխառություն բաց թողնել выпустить заём. Գործարանը շատ ապրանք է բաց թողնում завод выпускает много товаров. Ապրանք բաց թողնել отпустить товар. Ջուրը քսակից բաց թողնել 1) спустить воду из пруда, 2) запускать, запустить. Արբանյակ բաց թողնել запустить спутник, 3) пропускать, пропустить, просмотреть, проглядеть. Վրիպակ բաց թողնել գրքում пропустить опечатку в книге. Բաց թողնվել 1) выпускаться, 2) отпускаться, 3) пропускаться. Բաց լինել, տե՛ս Բացվել։ Բաց աչքով լուսացնել не смыкать глаз всю ночь, бодрствовать, не спать до утра. Բաց դուռ ծեծել՛ բախել ломиться в открытую дверь. Բաց բերան, տե՛ս Բացբերան։ Բաց դռների քաղաքականություն политика открытых дверей. Բաց երկնքի տակ под открытым небом, на вольном воздухе. Բաց ծով открытое море. Բաց ձեռք, տե՛ս Առատաձեռն։ Բաց Ճակատ, տե՛ս Պարզերես: Բաց սրտով откровенно, положи руку на сердце. Բաց վերք открытая рана Բաց ու խուփ, տե՛ս Բացուխուփ: Բաց քաղաք открытый город. Բաց քվեարկություն открытое голосование.

* * *

[A]

открытый

գլխի 1. Голова. Գլուխը ծածկել покрыть голову. 2. Верх, верхняя часть чего-либо. 3. Голова, головка (о пищевых продуктах). Մի գլուխ շաքար головка сахара. 4. Вершина (горы), пик. 5. Голова (колонны). Զորաբանակի գլուխ авангард. 6. Начало. Ամսի գլխին в начале месяца. 7. Глава. Գրքի առաջին գլուխ первая глава книги. 8. Почётное место, главное место (Ср. во главе стола). 9. Голова, руководитель, вождь. 10. Головка (утолщённая оконечность чего-л.). 11. Голова (единица счёта скота). Հազար գլուխ անասուն тысяча голов скота. 12. Человек, лицо. 13. Գործ. հոլովով умный, толковый, с головой, Գլխով մարդ умный (толковый человек). 14. ա. (հնց.) Опытный. Գլուխ որսկան опытный охотник. 15. կ. Поверх чего-либо, над чём-либо. Բնի գլխին над гнездом. Կամուրջի գլխին на мосту. ◊ Գլխի գցել надоумить. Գլխի ընկնել догадаться, сообразить. Գլխի ճարը տեսնել самому найти выход, самому выпутаться. Գլխի հոգը՝ հոգսը քաշել позаботиться (о ком). Գլխի մազից շատ, Գլխի մազի չափ несметное количество, тьма-тьмущая. Գլխի մեջ մեխել вбить себе в голову. Գլխի մեջ մեխվել втемяшиться (прост.), засесть в голове. Գլխի միսն ուտել вымотать душу. Գլխի վրա բերել 1) свергнуть, низложить, 2) провалить, привести к провалу. Գլխի վրա գալ 1) лишиться власти, 2) провалиться, потерпеть полную неудачу. Գլխի վրա մոլորվել потерять голову растеряться. Գլխի վրա պահել души не чаять (в ком). Գլխիս՝ գլխներիս վրա տեղ ունենալ пользоваться большим уважением. Գլխի վրա տնկվել 1) полететь вниз головой, 2) провалиться, потерпеть неудачу. Գլխի վրայով через голову. Գլխի տակ փափուկ բարձ դնել убаюкивать, обманывать. Գլխի տեր 1) владыка, хозяин, 2) муж. (իր) գլխի տերն է сам себе хозяин. Գլխի ցավ 1) головная боль, 2) տե՛ս Գլխացավանք։ Գլխի փչոց выдумки. Գլխիդ խռով լինի чтоб тебе боком вышло! Գլխիդ մատաղ душа моя, голубчик, дорогой. Գլխին փչել вздуматься. Գլխին աղուն աղալ, Գլխին ձավար՝ կորկոտ՝ հատիկ ծեծել мучить. Մեկի գլխին անպակաս լինել здравствовать для блага (чьего). Գլխին (գայլի՝ գելի) ավետարան՝ քարոզ՝ խրատ կարդալ читать мораль втуне. Գլխին բաղ(ա)նիք սարքել задать баню (кому). Գլխին բամփել хлопнуть по голове. Գլխին գալ ударить по голове. Գլխին գդակ դնել՝ լինել՝ ունենալ быть мужчиной. Գլխին գլխացավանք դառնալ стать бременем (для кого). Գլխին գրել завещать (кому). Գլխին դնել 1) избаловать, посадить себе на голову, 2) поставить во главе. Գլխին զոռ տալ умничать. Գլխին զուլում բերել навлечь беду (на кого). Գլխին թափվել 1) обступить(кого), 2) валиться на голову (чью). Գլխին թուր շողացնել угрожать мечом. Գլխին ժողովել՝ կիտել собрать вокруг себя. Գլխին լաց լինել, Գլուխը լալ оплакивать (кого). Գլխին (շան) լափ լցնել՝ թափել поносить, обругать, облаять. Գլխին իշխանություն՝ իրավունք բանեցնել командовать (кем), насиловать волю (чью). Գլխին խաթա՝ փորձանք բերել накликать беду. Գլխին խաթա պատիժ՝ փորձանք դառնալ стать сущим наказанием (для кого). Գլխին խաղ խաղալ сыграть над кем-нибудь шутку, разыграть кого-либо, одурачить. Գլխին խելք չթողնել запутать, сбить с толку. Գլխին խելք չմնալ потерять голову, запутаться. Գլխին կանգնել 1) застать врасплох, 2) быть опорой (кому), 3) быть наготове. Գլխին կապել навязать (кому). Գլխին կիտվել собраться вокруг (кого), обступить. Գլխին կոտրել сорвать злобу (на ком). Գլխիդ կպչի чтоб ты подавился (этим). Գլխին կրակ թափել метать гром и молнии (на кого). Գլխին կրակ թափվել 1) чтоб тебе (ему, им) жариться в огне, 2) ◊ невыносимой жаре. Գլխին հավաքել собрать вокруг себя. Գլխին հավաքվել собраться вокруг кого-либо. Գլխին հարամ անել испортить (что-либо кому). Գլխին հարամ լինել испортиться (что у кого)․ (Մեկի) գլխին հարսանիք դնել՝ սարքել устроить разнос (кому). (Մեկի) գլխին հոգս դառնալ стать предметом забот. Գլխին հող տալ посыпать пеплом голову. Գլխին գցել՝ ձգել оставить на попечение чьё-либо. Գլխին ձյուն գալ՝ մաղվել встретиться с бедой. Գլխին ձյուն իջնել поседеть. Մեկի գլխին մատաղ լինել, Մեկի գլխին մեռնել отдать душу (за кого). Մեկի գլխին մնալ՝ լինել՝ կենալ, տե՛ս Գլխից անպակաս լինել․ Գլխին մոխիր ածել посыпать голову пеплом. Գլխին մթնեց (աշխարը, երկինքը և այլն) свет для него померк. Գլխին նստել сесть на голову (кому). Գլխին նստեցնել посадить себе на голову (кого). Գլխին պայթել разразиться над головой. Գլխին պատիժ դառնալ стать наказаньем (для кого). Գլխին սառը ջուր լցնել՝ մաղել, Գլխին սարը ջուր լցվել՝ մաղվել окатить холодной водой, разочаровать (кого), разочароваться․ Գլխին սուր կախել՝ ճոճել держать меч над головой (чьей), держать под угрозой. Գլխին վայ տալ 1) оплакивать свою судьбу, 2) сожалеть. Գլխին տալ 1) ударить, стукнуть по голове, 2) прихлопнуть, 3) волосы рвать на себе. Գլխին տեղալ, տե՛ս Գլխին թափվել: Գլխին տեր ունենալ иметь покровителя, опору. Գլխին ցավ բերել причинить хлопоты․ Գլխին ցեց դառնալ стать обузой. Գլխին փափախ ունենալ быть мужчиной․ Գլխին փորձանք բերել навлечь беду (на кого). Մեկի գլխին փորձանք դառնալ стать наказанием (кому). Գլխին փորձանք եկավ стряслась беда (с кем), попал в беду. Գլխին քամի փչել взбрести в голову․ Գլխին քաշել, Գլուխը քաշել выпить залпом․ Գլխին քար գցել угробить. Գլխին քար ընկավ постигло несчастье (кого), на (его) голову свалилась беда.\nԳլխին օյին բերել՝ խաղալ՝ հանել 1) навлечь беду (на кого), 2) оскандалить, 3) издеваться. Գլխին (մի) օյին գալ сыграть шутку. Գլխիս վրա с большим удовольствием. Գլխից ազատել избавиться (от кого). Գլխից անպակաս անել даровать долгую жизнь. Գլխից էլ ազատվել, գլխացավից էլ избежать неприятностей ценою большой жертвы. Գլխից անպակաս լինել 1) жить и здравствовать на благо (кому), 2) преследовать (о неудачах, неприятностях и т. п.). Գլխից ձեռք քաշել играть со смертью, рисковать жизнью. (Մի բանի) գլխից անցնել пожертвовать (чем). Գլխից բան հանել՝ հնարել выдумывать. Գլխից մեծ բան անել՝ բռնել лезть на рожон, браться за непосильное дело. Գլխից գնալ вылететь из головы. Գլխից դուրս գործ բռնել затевать дело не по плечу. Գլխից դեն դուրս գցել՝ հանել выбросить (выкинуть) из головы. Գլխից դուրս խոսել՝ տալ нести околесицу, чушь. Գլխից թռչել вылететь из головы. Գլխից հանել 1) сбить с пути, сбить с толку, 2) выбить из головы (чьей), 3) выкинуть из головы. Գլխից հեռացնել удалить от себя. Գլխից ձեռ(ք) վերցնել՝ վեր առնել՝ վեր կալել идти на риск, рисковать головой. Գլխից (մի) մազ չպակասի чтоб ни один волос не упал с головы. Գլխից մինչև ոտք, ոտից գլուխ с головы до ног, с ног до головы. Գլխից վեր բան անել՝ բռնել браться за непосильное дело. Գլխից ցանել отшить (прост.), отвадить. Գլխից քաշվել убраться. Գլխով անել 1) кивать головой, 2) звать кивком, 3) приветствовать кивком. Գլխով անցնել՝ անց կենալ 1) прийти в голову, 2) пережить (что). Գլխով բարևել поздороваться кивком. Գլխով երդվել 1) клясться именем (чьим), 2) души не чаять (в ком). Գլխով հատուցել поплатиться головой. Գլխով(դ) շուռ գամ՝ պտույտ գամ жизнь моя! свет очей моих! Գլխովը տալ швырнуть в лицо. Գլխով փորձանք անցնել пережить несчастье, неприятность. Գլխում խելք՝ խելքի կտոր լինել иметь голову на плечах. Գրլխումն ամրանալ Закрепиться в памяти. Գլխումը խելք՝ միտք չմնալ перестать соображать. Գլխումը խելք լինել иметь голову на плечах. Գլխումը նստել 1) крепко усвоить, 2) поверить. Գլխումս չի նստում 1) не укладывается в голове. 2) не верится. Գլուխ անցնել стать во главе. Գլուխն առնել գնալ՝ փախչել՝ կորչել՝ հեռանալ уйти, убраться,удрать. Գլուխ բարձրացնել 1) поднять голову, 2) пробудиться, проснуться. Գլուխ բերել 1) устроить, провернуть. 2) завершить. Գլուխ բռնել՝ գցել՝ կապել завязать луковицу, плод (о растениях). Գլուխ գալ 1) удаваться, 2) наладиться, выгореть. Գլուխ գլխի 1) очень плотно, тесно, 2) вместе, совместно. Գլուխ գլխի լինել совпадать. Գլուխ գլխի տալ обдумать совместно. Գլուխ(ը) գովել хвастаться, бахвалиться. Գլուխ դարձնել обратить внимание. Մի բանի գլուխ դնել поставить во главе чего-либо. Գլուխ դնել связываться. Գլուխ թափել отделаться. Գլուխ ելնել приспособиться. Մեկի համար գլուխ(ը) ետ դնել положить голову (за кого, что). Գլուխ թեքել гнуть шею, спину (перед кем). Գլուխը թռցնել обезглавить, отсечь голову. Գլուխ իջեցնել՝ ծռել՝ խոնարհել՝ խոնարհեցնել идти на поклон. Գլուխ խոնարհել՝ խոնարհեցնել преклонить голову (перед кем). Գլուխ կանգնել стать во главе. Գլուխ կոտրել՝ ջարդել՝ ճաքեցնել ломать голову (над чем). Գլուխ հանել 1) взять в толк, разобраться. 2) справиться. Գլուխ ճաքացնել՝ ճաքեցնել՝ պայթեցնել ломать голову (над чем). Գլուխ չունենալ не иметь настроения, не быть склонным (к чему). Գյուխ պահել 1) гонять лодыря, лодырничать, 2) влачить существование, прозябать. Գլուխ պտտել՝ պտտեցնել вскружить голову (кому). Գլուխ վեր առնել՝ վերցնել удалиться. Գլուխ վեր՝ վայր բերել поклоняться. Գլուխ տալ поклониться. Գլուխ տանել надоедать, докучать. Գլուխ ցավեցնել՝ ցավացնել տրաքացնել 1) надоедать, докучать, 2) утруждать себя, возиться. Գյուխ ունենալ иметь голову на плечах. Գլուխ քաշել взять на себя надзор (за кем). Գլուխդ թաղեմ՝ հողեմ՝ հորեմ чтоб ты подох! чтоб ты сгинул! Գլուխդ մեռնի пропади ты пропадом! Գլուխդ ողջ լինի лишь бы был жив-здоров! Գլուխդ պատին ես տալիս напрасно! Գլուխդ վկա как бы не так! как же! Գլուխը բարձին դնել прилечь, поспать. Գլուխը բարձր բռնել՝ պահել высоко держать голову. (Ձիու) գլուխը բաց թողնել отпустить вожжи. Գլուխը բերել (մի բան) накликать беду на голову (чью). Գլուխը գալ 1) приключиться, случиться, 2) Прийти в голову. Գլուխը գնալ надоесть. Գլուխը դարձնել՝ շրջել переменить направление. Գլուխը դառնալ почувствовать головокружение. Գլուխը դժժալ՝ ղժժալ шуметь в ушах. Գլուխը ետ դնել жертвовать головой, собой. Գլուխը զարկել обезглавить. Գլուխը թակել, տե՛ս Գլուխը ծեծել: Գլուխը թաղել желать (кому) смерти. Գլուխը թափ տալ мотать головой. Գլուխը թողնել, տե՛ս Գլխից բաց թողնել: Գլուխը լալ оплакивать (кого). Գլուխը լվանալ 1) намылить голову (кому), 2) переплюнуть (кого). Գլուխդ լցնել 1) подговорить (кого), подстрекать, 2) забить голову (чем). Գլուխը խաշել՝ աղել укокошить (прост.), прикончить. Գլուխը խառը լինել, Գլուխը խառնվել быть занятым по горло, запутаться в делах. Գլուխը խելք լինել, տե՛ս Գլխում խելք լինել: Գլուխը խոթել совать нос, лезть не в своё дело. Գլուխը ծանր լինել՝ ծանրանալ отяжелеть (о голове). Գլուխը ծեծել волосы рвать на себе. Գլուխը ծռել 1) տե՛ս Գլուխ ծռել, 2) понурить голову, повесить голову. Գլուխը կախ 1) с поникшей головой, понурив голову, 2) замкнутый, необщительный, 3) безропотно. Գլուխը կախ անել՝ գցել՝ կախել 1) опустить голову, 2) присмиреть. Գլուխը կապել навязать (кому), всучить. Գլուխը կշռել, Գլխով տանձ կշռել дремать сидя, клевать носом. Գլուխը կորցնել потерять голову. Գլուխը կպչել 1) изумиться, 2) наброситься. Գլուխը հակել, տե՛ս Գլուխը կախել: Գլուխը հանգիստ լինել быть спокойным. Գլուխը հանգչել՝ հանգչեցնել полежать, отдохнуть. Գլուխը հաստ, տե՛ս Հաստագլուխ: Գլուխը հողել, տե՛ս Գլուխը թաղել: Գլուխը հոպոպներով լիքը լինել увлекаться бреднями, химерами. Գլուխը ճաքել, տե՛ս Գլուխը պայթել: Գլուխը մահի՝ մահու տալ жертвовать собой. Գլուխը մեղրոտ անել՝ մեղրոտել как (словно) сыр в масле катиться. Գլուխը մեռնի чтоб сдох. Գլուխը մթագնել забить голову (кому, чем). Գլուխը (մի) բան) մտնել войти в голову, понять. Գլուխը մտցնել 1) вбить (кому) в голову, 2) вдолбить (кому) в голову. Գլուխը մի սոխ դառնալ, Մարդու գլուխը սոխի գլուխ դառնալ человеческая голова стала дешевле пареной репы. Գլուխը յուղել умаслить, подмаслить (кого). Գլուխը շաղվել запутаться. Գլուխը շարժել движением головы давать ответ. Գլուխը շշմեց закружилось, затуманилось в голове. Գլուխը շշմեցնել ошеломить, ошарашить. Գլուխը շուռ գալ, տե՛ս Գլուխը պտտվել: Գլուխը շուռ տալ 1) отвернуться, 2) повернуть голову. Գլուխը ողջ լինել՝ մնալ՝ պահել быть живым, здоровым. Գլուխը պահել 1) держаться прямо, 2) перебиваться кое-как. Գլուխը պայթել трещать (о голове). Գլուխը պայթեցնել ломать голову. Գլուխը պատեպատ տալ метаться. Գլուխը պտտել՝ պտտվել՝ պտույտ գալ иметь головокружения, страдать от головокружений. Գլուխը պտտեցնել 1) вызвать головокружение, 2) Вскружить голову. Գլուխը պրծացնել, տե՛ս Գլուխն ազատել: Գլուխը վայր դնել 1) сложить голову, 2) приклонить голову. Գլուխը վերցնել գնալ՝ փախչել, տե՛ս Գլուխն առնել գնալ: Գլուխը վկա клянусь головой, (чьей). Գլուխը վրան լինել 1) быть живым (ср. носить голову), 2) быть начеку, настороже, быть осмотрительным, 3) быть себе на уме. Գլուխը տալ 1) голову отдать, 2) снять голову. Գլուխը (որևէ զբաղմունքի) տալ отдаться (чему), увлечься чем-либо. Գլուխը տակը տալ обязаться, брать на себя (что). Գլուխը տանել, տե՛ս Գլուխ տանել: Գլուխը տանել-բերել՝ տարուբերել 1) мотать головой, качать головой, 2) кивать головой в ответ, соглашаться. Գլուխը պատին տալ (в отчаянии) биться головой об стену. Գլուխը տաք 1) навеселе, под хмельком, 2) горячая голова (о человеке).\nԳլուխը տաքանալ 1) хмелеть, 2) разгорячиться. Գլուխը տաքացնել 1) горячить голову, 2) хмелеть, разгорячиться. Գլուխը տրաքել՝ տրաքվել трещать (о голове). Գլուխը տրաքեցնել ломать голову. Գլուխը ցած դնել, տե՛ս Գլուխը վայր դնել: Գլուխը ցավեցնել надоесть. Գլուխը փեշը դնել, Գլուխը փեշի տակ դնել рисковать головой. Գլուխը փետել, рвать на себе волосы. Գլուխը փորձանք բերել, տե՛ս Գլխին փորձանք բերել: Գլուխը փորձանքի տալ подвергать себя опасности. Գլուխը փրկել, տե՛ս Գլուխն ազատել: Գլուխը քաշել пить залпом. Գլուխը քարը՝ քարին чёрт с ним! Գլուխը քարը՝ քարին՝ քարով՝ քարեքար տալ 1) биться, добиваться (чего), 2) быть в безвыходном положении, быть в беспомощном положении. Գլուխը քորել почесать в затылке. Գլուխը քորելու ժամանակ չունենալ чихнуть (нос утереть) некогда. Գլուխն ազատել спасти голову, унести ноги. Գլուխն աղել, Գլուխը աղը դնել загубить, убрать с дороги․ Գլուխը առնել (ու) գնալ՝ թռչել՝ կորչել՝ հեռանալ՝ փախչել уйти куда глаза глядят. Գլուխն ընկնել втемяшиться в голову, засесть в голове. Գլուխն իրենը չլինել голова идёт кругом, голову потерял. Գլուխն ուռչել распухнуть (о голове). Գլուխն ուռեցնել протрубить уши, прожужжать все уши (кому). Գլուխն ուսերին լինել 1) быть с головой на плечах, 2) быть живым, здоровым. Գլուխն ուտել укокошить (прост.), убрать с дороги. Գլուխն օրորել, տե՛ս Գլուխը շարժել: Գլուխս գնաց надоело. Գլուխս ծանր է голова у меня тяжела. Գլուխս պայթում է голова трещит. Գլուխս պտտվում է голова кружится. Գլուխս վկա клянусь головой. (Քանի) գլուխս ուսերիս է пока цела голова. Գլուխս ուռել է голова распухла. Մի գլուխ без конца; то и дело. Չոր գլուխ одинокий бессемейный, Խելքը գլխին 1) умный, рассудительный, 2) приличный.

եցի 1. Воображать, вообразить. 2. Важничать, воображать, мнить (о себе). 3. Вообразить (в личной форме в качестве вводного слова) ◊ Երևակայի՛ր представь себе! Կարո՛ղ ես (եք) երևակայել можешь (можете) представить себе! Շատ է երևակայում очень о себе воображает.

1. գ. Целина, залежь. Խամը հերկել вспахать целину. 2. գ․ Огрех. Խամը շատ է ցելից огрехов больше чем вспаханного. 3. ա. Необработанный (о земле), целинный, залежный. 4. ա. Неопытный. Խամ պատանի неопытный юноша. 5. ա. Необъезженный. Խամ ձի необъезженный конь. 6. ա. Застоявшийся (о коне, лошади). 7. ա. Простой, грубый. Խամ կտոր простая ткань. 8. ա. Необтёсанный. Խամ քար необтёсанный камень. 9. ա. Необдуманный. ◊ Խամ գործ բռնել предпринять необдуманное дело. Խամից հանել՝ դուրս բերել потренировать в связи с отвычкой.

ի 1. Хлеб. 2. Зерно. 3. Нива. 4. Обед, стол. 5. Пир, пиршество. ◊ Դեռ շատ նաց ու պանիր պետք է ուտես мало каши ел. Իր հացը ուտել получить своё (наказание). Կերածդ հացը աչքդ բռնի чтоб ты ослеп, неблагодарный. Հազար մաղի հաց կերած хлюст, пройдоха. Հոգու հաց, տե՛ս Հոգեհաց։ Մեկի հացը կտրել՝ խլել отбивать, отнимать хлеб у кого-нибудь. Մեկի հացին յուղ քսել лить воду на (чью-нибудь) мельницу. Միասին հաց կտրել делить (с кем-либо) хлеб-соль. Նրա հացի մեջ աղ չկա не ценится помощь (чья). Ցամաք հաց, չոր հաց чёрствый хлеб. Քարից հաց քամել՝ հանել из камня выжимать хлеб. Օրվա հացի կարոտ է перебивается с хлеба на воду, на квас. Հաց աշխատել зарабатывать на хлеб. Հաց գցել՝ շինել накрывать на стол. Հաց ունենալ не нуждаться. Հաց քաշել, տե՛ս Հաց գցել: Հաց ու պանիր пустое дело. Հաց ու ջուր տալ кормить. Հացի խնդիր вопрос существования. Հացի հասցնել տե՛ս Հացի տեր դառնալ. Հացի նստել сесть за стол. Հացի տեր անել՝ շինել вывести в люди. Հացի տեր դառնալ, Հացի տիրանալ выйти, выбиться в люди. Հացից գցել разорить, сделать бедным. Հացից ընկնել разориться, обеднеть. Հացով մարդ хлебосол.

* * *

[N]

хлеб (M)

շան 1. Собака, пёс. 2. (փխբ.) Собака, негодяй. 3. (փխբ.) Плут, хитрец. ♢ Մեծ շուն Большой пёс (созвездие) Փոքր շուն Малый пёс (созвездие). Ասեղ կերած շուն живые мощи, худой как жердь. Շուն ու գել, Շուն ու կատու (как) собака с кошкой. Շուն, գել՝ էլի մերն է хорош или плох, всё равно свой, ср. как не порадеть родному человеку. Շուն դառնալ՝ կտրել остервенеть, остервениться. Շուն դարձնել раздразнить, разъярить. Շուն ծեծելով՝ թակելով ապրել перебиваться с хлеба на воду. Շուն խաղացնող՝ ման ածող бездельник, повеса. Շուն ու գել, Շուն ու շանգյալ 1) орава, сброд, 2) всякая (каждая) собака, всякий сброд. Շուն-շնացող бесстыдный, бесстыжий, кобель. Շուն քերթել испытывать острую нужду, жить в острой (большой) нужде. Ի՞նչ շուն (ում շունն) ես кто ты такой? Ինչ շունն է՝ ում շունն է կատաղել кому какое дело? чьё собачье дело? Շանը՝ շուն հաչեցնել дразнить собак(у). Շունը ձեռքից հաց չի առնի опустился до крайности, вконец опустился. Շունը շնից, երկուսն էլ մի տանից одного поля ягода, один другого стоит. Շունը շան թաթ չի ծամի собака собаку не ест, вор на вор не доказчик. Շունը տիրոջը՝ տերը չի (չէր) ճանաչում вавилонское столпотворение, кавардак. Մեկի շունը լինել быть верным псом (кого-л.). Շան բախտ ունենալ родиться в рубашке. Շանը մինչև չծեծես՝ չի բարեկամանա пока собаку не изобьёшь, другом не станет. Շան բերանը ոսկոր գցել заткнуть, замазать рот (подачкой и т. п.). Շան բերանից ընկած՝ քաշած разодранный, измочаленный. Շան ու գայլի բաժին անել՝ դարձնել транжирить, растранжирить, проматывать, промотать. Շան ու գայլի բաժին դառնալ транжириться, растранжириваться, растранжириться. Ահա թե որտեղ է թաղված շան գլուխը вот где собака зарыта! Շան երես ունենալ быть нахальным, бесстыжим, бесстыдным. Շան լափ թափել գլխին обливать, облить помоями, выбранить, выругать на чем свет стоит. Շան ծիծ՝ կաթ կերած, Շան ծնունդ собачье отродье. Շան հաչոցին մտիկ չեն տա собака лает, ветер носит. Շան հետ ախպերացիր, փայտը ձեռիցդ ցած մի դնի՝ գցիր собаку ласкай, но палку из рук не выпускай. Շան պես как собака. Շան սատակ անել убить как собаку. Շան սատակ լինել подохнуть, сдохнуть как собака. Շանը սատկել չկա сволочь живуча! Շան միս լինի (կերածդ, թե կերել ես, թե կերել եմ) чтоб (тебе, мне) подавиться! Շան շաբաթ неразбериха, кавардак. Շան տեղ չդնել ни во что не ставить. Շան տուր՝ ծեծ տալ избивать, избить как собаку. Շան օրի է живёт как собака, хуже собаки. Շանից մազ պոկելը խեր է с лихой собаки хоть шерсти клок. Շնից շատ են много, как собак нерезаных. Շներին կապեիք, նրան բաց թողնեիք (как) с цепи сорвался. Շունը կհաչի, քարվանը կքոչի собака лает, а бары едут. Քո շունն եմ молю, умоляю тебя. Շան օրն ընկնել дойти до ручки. Շան օրը գցել довести до ручки. Շնից ընկած՝ ելած, ծնված собачье отродье.

ի Хлеб с сыром. ♢ Դեռ շատ պանիր-հաց պիտի ուտես՝ կուտես молодо-зелено, ещё молоко на губах не обсохло.