-
1 авыздан ана сөте кипмәгән
молоко́ на губа́х не обсо́хло, молокосо́с бран. -
2 юеше кипмәгән
= юеше китмәгән молоко́ на губа́х ещё не обсо́хло -
3 ауыҙында әсә һөтө кипмәгән
молоко на губах не обсохло -
4 ауыҙында инә һөтө лә кипмәгән
молоко на губах не обсохлоБашкирско-русский автословарь > ауыҙында инә һөтө лә кипмәгән
-
5 авыз
сущ.1)а) рот (человека, животного, птицы, рыбы); зев, пасть (зверя, крупного животного, хищной рыбы) || ротово́йавыз кырые (чите) белән генә елмаю — улыба́ться кра́ешком рта
авызым кипте — (у меня́) во рту пересо́хло
авызга бармак кую — приложи́ть па́лец ко рту (т. е. делать кому-л. предупредительный знак, чтобы замолчал или помолчал)
авыз куышлыгы — ротова́я по́лость
авызың кыек (чалыш) булганга көзгегә үпкәләмә — (посл.) не́ча пеня́ть на зе́ркало, ко́ли ро́жа крива́
авыз пешкәч (пешсә), салкын (суык) суны да өреп эчәсең — (посл.) обжёгшись на молоке́, ду́ешь и на во́ду
бүре авызына эләгү — попа́сть (угоди́ть) в пасть во́лку (к во́лку)
авызы кыек булса да, бай баласы сөйләсен — ирон.; посл. пусть говори́т байчо́нок, хоть у него́ и рот криво́й (на сто́рону); бога́тый врёт, никто́ не уймёт
б) перен.; разг. рот, едо́ксигез авыз бит бер гаиләдә — во́семь ртов ведь в семье́
в) уста́ ед. нетавызы белән сөйләү — говори́ть уста́ми (кого-л.)һәр кешенең авызында шул гына — у всех на уста́х одно́ и то́ же
г) говори́ло грубo-прост.яп авызыңны — закро́й своё говори́ло
2) обычно авыз|ыа) го́рло, го́рлышко (графина, горшка); горлови́на (цистерны, парового котла)авызы китек шешә — буты́лка с отби́тым го́рлышком
фляганың авызыннан эчү — пить из го́рлышка фля́ги
б) у́стье (печи, скважины, оврага, ложбины, балки)киң авызлы мич — печь с широ́ким у́стьем
кылыч кынының авызы — у́стье са́бельных но́жен
морҗа авызы — у́стье печно́й трубы́
в) ра́стру́б (музыкальной трубы, шланга)г) чело́ (плавильной печи, горна); хайло́ спец. ( технической печи)мич авызын еш агарту — ча́сто бели́ть чело́ пе́чи
д) жерло́, зев (печи, паровозной топки); пасть (водосточной трубы, туннеля); ду́ло (ружейного ствола, пушки)әллә ничә авызлы вулкан — вулка́н с не́сколькими же́рлами
эре калибрлы туп авызы — ду́ло (жерло́, зев) крупнокали́берного ору́дия
е) вход, лаз, прохо́д (в шалаш, шахту, пещеру); лаз (в нору, логово, конуру)кышкылыкка лапас авызын томалау — закры́ть на́ зиму вход (прохо́д) в наве́с-хлев
штольня авызында көтеп тору — поджида́ть у вхо́да в што́льню
баз авызына килү — подойти́ к вхо́ду в по́греб
мәгарә авызы — вход в пеще́ру; лаз пеще́ры; вы́ход (из) пеще́ры
аралык авызында туктап калу — останови́ться у прохо́да
ачык капка авызында тору — стоя́ть в проёме откры́тых воро́т; стоя́ть в воро́тах
з) отду́шина, хайло́ прост. ( проруби)бәке авызын киңәйтү — расши́рить проду́шину (в) про́руби
и) отве́рстие, зев ( люка)сыерчык оясының авызы — отве́рстие скворе́чника
к) верх (чего-л.)кисмәк авызына иелү — наклони́ться к каду́шке; склони́ться над каду́шкой
киң авызлы чиләк — ведро́ с широ́ким ве́рхом; ведро́, расширя́ющееся кве́рху
силос чокырының авызы киң булган — верх си́лосной я́мы получи́лся широ́ким
л) вы́рез, проре́з, верх ( кармана)кесә авызын киң итү — сде́лать вы́рез (верх) карма́на широ́ким
кулны кесә авызна китерү — поднести́ ру́ку к карма́ну
м) свищ, отве́рстие (в нарыве, ране), сви́щикн) перен. (са́мое) пе́кло, (са́мая) пасть (чего-л.)ут авызында булып чыгу — побыва́ть в (са́мом) пе́кле (огня́)
куркынычның авызына ук эләгү — угоди́ть пря́мо в пасть (пе́кло) опа́сности
о) в знач. нареч. авызыннан до́верху (наполнить какой-л. сосуд, яму)почта әрҗәсе авызыннан тулган иде — почто́вый я́щик был наби́т до́верху
•авыз ачып бару — см. авыз ачып йөрү
авыз ачып торучы — ротозе́й, ротозе́йка; зева́ка, рази́ня
авыз ашка тую — см. авыз ипигә тую
авыз (ни, нәрсә) әйткәнне (сөйләгәнне) колак ишетмәү — не отдава́ть себе́ отчёта в том, что говори́шь; говори́ть безотве́тственно; броса́ться слова́ми; не слы́шать того́, что говори́шь
авыз бармау — не (невозмо́жно) вы́говорить (вы́сказать); язы́к не повора́чивается (повернётся) (сказа́ть)
авыз белән карау — ирон. ртом гляде́ть (смотре́ть); рот разева́ть, ротозе́йничать
авыз белән тыңлау — ирон. ртом слу́шать (выслу́шивать/вы́слушать, прослу́шать, прослу́шивать/прослу́шать) ртом; уша́ми хло́пать; слу́шать и глаза́ми хло́пать (морга́ть)
авыз буяу — см. авыз пычрату
авыз (да) ачырмау (ачтырмау) — (и, да́же) рта раскры́ть (откры́ть) не дава́ть; (и, да́же) заикну́ться (сло́ва сказа́ть) не дава́ть
авыз еручы — неодобр.; см. ерык авыз 3)
авыз ерып алу — неодобр. позубоска́лить прост.
авыз җәелү — прост.; см. авыз ерылу
авыз җебетү — см. авыз чылату 2)
авыз җебү — распуска́ть/распусти́ть ню́ни (слю́ни)
авыз йомдыру — см. авыз каплау
авыз йомып бару — идти́ мо́лча
авыз йомып утыру — сиде́ть молчко́м (с закры́тым ртом)
авыз кабарту — см. авыз бүлтәйтү 1)
авыз каплану — замолча́ть, прикуси́ть (закуси́ть) язы́к
авыз килмәү — см. авыз оешмау
авыз күпертү (күптерү) — см. авыз бүлтәйтү 1)
авыз кыегайту — см. авыз кыйшайту
авыз кыймылдату — шевели́ть (пошеве́ливать/пошевели́ть) губа́ми
авызда (авыз тулы) (кара) кан булса да (кеше алдында) төкермәү — терпе́ть (не хны́кать, не пла́каться), не вы́дать себя́ (ни при каки́х обстоя́тельствах; что бы ни случи́лось)
авыз тутыру — см. авызга тутыру
авыз тую — см. авыз ипигә тую
авыз чалшайту — см. авыз кыйшайту
авыз ябышмау — см. авыз оешмау
авызга каптыру — см. авызга салу
авызга кергәнне йотмау (чәйнәмәү) — ирон. отка́зываться от того́, что само́ (в ру́ки) идёт (плывёт, даётся)
авызга керердәй (кереп китәрдәй) булып — о́чень внима́тельно, затаи́в дыха́ние
авызга килү — см. телгә килү
авызга салганны көтмәү — не дожида́ться, пока́ тебе́ в рот поло́жат
авызга су алу — см. авызга су кабу
авызга су кабып калу — набра́ть в рот воды́ (и промолча́ть); промолча́ть (набра́в воды́ в рот)
авызга тастымал тыгып булмый (тыга алмыйсың) — рот (гло́тку, го́рло) не заткнёшь, рот не закро́ешь (прикро́ешь) (кому-л.)
авызга уймак кабу — редко; см. авызга су кабу
авызга уймак капкан кебек (шикелле, сыман, төсле) — редко; см. авызга су капкан кебек
авызда (гына) тотарлык — язы́к прогло́тишь
авызда кош сайрату (уйнату) — в разн. знач. соловьём петь (залива́ться, разлива́ться)
авызда сер тормау — прогова́риваться/проговори́ться; проба́лтываться/проболта́ться разг.; не мочь (уме́ть) держа́ть язы́к за зуба́ми; не уме́ть храни́ть секре́тов
авызда сүз тормау — не уме́ть (мочь) держа́ть язы́к за зуба́ми (на при́вязи); язы́к распуска́ть/распусти́ть
авыздагыны алдыру — прозева́ть (упуска́ть, упусти́ть) своё; оказа́ться ротозе́ем (рази́ней, растя́пой, шля́пой, лопухо́м прост.)
авыздан йолып алу — см. авыздан тартып алу в знач. 2), 4)-6)
авыздан күбек чәчеп — неодобр. с пе́ной у рта (кричать на кого-л.), с пе́ной на уста́х ( похвалиться)
авыздан сүзне аркан белән дә (тартып) алып булмау (ала алмау) — см. авыздан сүз ала алмау; ≈≈ (из, у кого-л.) сло́ва арка́ном не вы́тянуть (вы́рвать)
авыздан сүзне келәшчә белән дә (тартып, йолкып) алып булмау (ала алмау) — см. авыздан сүз ала алмау; (из, у кого-л.) сло́ва клеща́ми (наси́льно) не вы́тянуть (вы́рвать)
авыздан тартып алырга торучы — рвач; хапу́га, хапу́н прост.
авыздан тере саескан очыру (очырту) — плести́ (нести́, говори́ть) чушь (вздор, околе́сицу, ерунду́, чепуху́), моло́ть (вздор, чушь, ерунду́, чепуху́); залива́ть, трепа́ться, бреха́ть прост.; пуска́ть (пусти́ть, запуска́ть/запусти́ть, распуска́ть) у́тку книжн.
авыздан төкерек килү — прост.; см. авызга төкерек килү
авыздан төкерек чәчеп — неодобр. с пе́ной у рта, бры́згая слюно́й (кричать на кого, ругать кого, хвастаться)
авыздан ут бөркү — см. авыздан ут чәчү 1), 2)
авызны кара канга буяу — см. авызны кан итү 1)
авызны кызылга буяу — см. авызны кан итү 1)
авызны чөйгә элеп — см. авыз күтәреп 1)
авызына саескан төкергән — см. авызына шайтан төкергән 1), 2)
авызыннан чыкканны эт җыймас (ашамас) — скверносло́в; тот, кто говори́т непристо́йности (непристо́йные и́ли неприли́чные слова́); выража́ться непристо́йно (непристо́йными слова́ми)
авызының тупсасы, теленең туктасы юк — прост. трещо́тка, соро́ка, тарато́рка, балабо́лка; бесстру́нная балала́йка прост.; говори́т день до ве́чера, а слу́шать не́чего
- авыз ачу- авызәдәбияты
- авыз гармуны
- авыз итү
- авыз итеп карау
- авыз иҗаты
- авыз пешү
- авыз тәме
- авыз эче
- авызга кабу
- авыз алдау
- авыз алдалау
- авыз ачып йөрү
- авыз ачып калу
- авыз ачып карап тору
- авыз ачып карап утыру
- авыз ачып тору
- авыз ачып тыңлау
- авыз ачып тыңлап тору
- авыз балда-майда булу
- авыз бал-май булу
- авыз бал да май булу
- авыз белән кош тоту
- авыз белән кош тотучы
- авыз бикләү
- авыз бозу
- авыз бүлтәйтү
- авыз бөршәйтү
- авыз бәлшәйтү
- авыз ачмау
- авыз да ачмау
- авыз еру
- авыз ерылу
- авыз ерып
- авыз җәеп
- авыз җебегән булу
- авыз җыеру
- авыз җыю
- авыз җыя алмау
- авыз ипигә тую
- авыз икмәккә тую
- авыз йому
- авыз йомып
- авыз йомып калу
- авыз йомып тору
- авыз йомып үткәрү
- авыз каплау
- авыз котырту
- авыз күтәреп
- авыз кыйшайту
- авыз кычыту
- авыз майлау
- авыз оешмау
- авыз күнмәү
- авыз пычрату
- авыз салындыру
- авыз салыну
- авыз сулары килү
- авыз сулары кору
- авыз суы кору
- авыз суларын агызу
- авыз суларын китерү
- авыз суын китерү
- авыз суларын корыту
- авыз суын корыту
- авыз сүздән бушамау
- авыз тидерү
- авыз тидереп карау
- авыз тишек булу
- авыз туйганчы
- авыз турсайту
- авыз тутырып
- авыз тыю
- авыз чайкау
- авыз чите белән
- авыз чите белән генә
- авыз чылату
- авыз ыржайту
- авыз эчендә ботка пешерү
- авыз эчендә ботка кайнату
- авыз эченнән
- авыз эченнән ботка пешерү
- авыз эченнән ботка кайнату
- авыз ябу
- авыз ямьшәйтү
- авызга авыз куеп
- авызга авыз карап
- авызга алгысыз
- авызга алу
- авызга гына карап тору
- авызга йокмау
- авызга да йокмау
- авызга карату
- авызга карау
- авызга керергә тора
- авызга керәм дип тора
- авызга керү
- авызга салганны йотмау
- авызга салу
- авызга су кабу
- авызга су капкан кебек
- авызга су капкан шикелле
- авызга су капкан төсле
- авызга су капкан сыман
- авызга су капкан диярсең
- авызга сугу
- авызга тел сыймау
- авызга тию
- авызга төкерек килү
- авызга тутыру
- авызга чәйнәп салу
- авызга чәйнәп каптыру
- авызда бал-май булу
- авызда бал да май булу
- авыздан алу
- авыздан алып әйтү
- авыздан ана сөте кипмәгән
- авыздан җан чыгарга тору
- авыздан җан чыгу
- авыздан җан чыкканчы
- авыздан өзелмәү
- авыздан өзеп
- авыздан өзеп алу
- авыздан өзеп алып әйтү
- авыздан өзмәү
- авыздан селәгәй килү
- авыздан селәгәйләр килү
- авыздан селәгәй агу
- авыздан селәгәйләр агу
- авыздан сүз ала алмау
- авыздан сүз алып булмау
- авыздан сүз чыкмау
- авыздан тартып алу
- авыздан төшермәү
- авыздан ут чәчү
- авыздан ут чәчрәтү
- авыздан чыгу
- авыздан ычкындыру
- авыздан ычкыну
- авызны ачсаң, үпкәң күренү
- авызны ачсаң, үпкәң күренергә тору
- авызны кара кан белән юу
- авызны кан итү
- авызны кара кан итү
- авызны чамалап ачу
- авызны чөйгә элү
- авызы пешмәгән
- авызына шайтан төкергән
- авызына иблис төкергән
- авызыңа бал да май
- авызыңнан җил алсын
- авызыңнан чыкмасын! -
6 Commission to Study the Organization of Peace
1) Общая лексика: КИПМ, Комиссия по изучению проблем поддержания мира2) Дипломатический термин: Комиссия по изучению проблем поддержания мира (КИПМ)Универсальный англо-русский словарь > Commission to Study the Organization of Peace
-
7 Комиссия по изучению проблем поддержания мира
Дипломатический термин: КИПМУниверсальный англо-русский словарь > Комиссия по изучению проблем поддержания мира
-
8 балавызлык
сущ.жёлтые края́ клю́ва у птенцо́в, чешу́йчатая и́ли морщи́нистая жёлтая ко́жа у птицбалавызлыгы кипмәгән бәбкә — прям.; перен. неопери́вшийся птене́ц
-
9 борын
I сущ.1) нос ( у человека и животных) || носово́йтөз борын — прямо́й нос
үрдәк борын — ути́ный нос
төймә борын — нос-пу́говка
борын тарту — шмы́гать но́сом
борын сеңгерү — сморка́ться
••борын астындагын күрми, урман артындагын күрә посл. — в чужо́м глазу́ сучо́к ви́дит, а в своём не ви́дит и бревна́ (букв. что под но́сом - не ви́дит, а что за ле́сом - ви́дит)
2) ры́ло ( у животных)4) нос, пере́дняя часть (судна, лодки, самолёта, автобуса и т. п.) || носово́й5) разг. нос, но́сик (чайника, самовара, кувшина, кумгана)6) тех. ла́па, губа́ ( у клещей)•- борын куышлыгы
- борын тәмәкесе
- борын тишеге
- борын яулыгы••борын асты кипмәгән — уничиж. нео́пытный, молодо́й; молоко́ на губа́х не обсо́хло
борын астына сөйләү — говори́ть (петь, произноси́ть и т. п.) в нос, под нос; о́чень ти́хо, про себя́
борын астындагын күрмәүне — ви́деть да́льше своего́ (со́бственного) но́са
борын астыннан алып китү (шудыру) — утащи́ть (стащи́ть) из-под но́са
борын башына (борын башыннан) — с но́су, с ка́ждого (брать, платить, получать и т. П.)
борын белән сөйләү — гнуса́вить
борын күтәреп — свысока́, гордели́во
борын күтәрү (борын чөерү) — задира́ть нос, нос кве́рху держа́ть (носить и т. П.), ва́жничать, зазнава́ться
борын күтәрә башлау — загорди́ться, возгорди́ться
борын сузу — наде́яться, упова́ть (на кого-л.; что-л.), пита́ть наде́жду, рассчи́тывать (на что-л.)
борын тартып тору — шмы́гать но́сом (о нерешительности, робости)
борын төртеп алу — немно́го поспа́ть
борын төртер урын булмау (борын төртер урын юк) — (букв. не́куда су́нуть и но́сик, не́где приткну́ться, не́где я́блоку упа́сть)
борын тыгу (борын төртү) — сова́ть (су́нуть), ты́кать (свой) нос, сова́ться с но́сом (вме́шиваться не в своё де́ло)
борын чәйнәшү — ссо́риться; сканда́лить
борынга борын — нос к но́су (но́сом к но́су); лицо́м к лицу́
борынга борын тыгарлык — о́чень хоро́ший, о́чень краси́вый, вы́сшего ка́чества ( об одежде)
борыны белән боз тишә — погов. но́сом зе́млю ро́ет (об отчаянном, хватком и расторопном человеке)
- борын төбендәборыны гына (утырып) калган — о́чень худо́й; оди́н нос оста́лся
- борын аша сөйләү
- борын аркылы
- борын астыннан
- борын белән
- борын эченнән
- борын җыеру
- борын салу
- борын салындыру
- борын төшерү
- борын салыну
- борын төшү
- борын төртеп чыгу
- борын чөерү
- борын чөю II сущ.; геогр.1) мыс2) коса́III нареч.1) пре́жде, в старину́, встарьборын шулай яшәгәннәр — в старину́ жи́ли так
2) зара́нее••туйга барсаң, борын бар, борын барсаң, урын бар — погов. (букв. на сва́дьбу ну́жно идти́ зара́нее, зара́нее придёшь, ме́сто найдёшь)
3) в знач. послелога до; пре́жде чем, до того́ каккояш чыкмас борын — до восхо́да со́лнца
••сикермәс борын, "һоп" димә — погов. не говори́ "гоп", пока́ не перепры́гнешь
•- борын-борын заман -
10 диңгез
сущ.1) мо́ре || морско́йачык диңгездә йөзү — пла́вать в откры́том мо́ре
давыллы диңгез — штормово́е мо́ре
диңгездә коену — купа́ться в мо́ре
диңгез сугышы — морско́й бой
диңгез хайваннары — морски́е живо́тные
диңгез флоты — морско́й флот
диңгездә хакимлек итү — госпо́дствовать на мо́ре
••диңгез кипмәс, халык үлмәс — погов. мо́ре не вы́сохнет, наро́д не умрёт
диңгез кырыенда кое казый — погов. ро́ет коло́дец на берегу́ мо́ря
диңгез якасында торып сусау — погов. у мо́ря умира́ть от жа́жды
2) перен. мо́ре, ма́ссахалык диңгезе — мо́ре люде́й; наро́дная ма́сса
кар диңгезе — сне́жное мо́ре
чәчәкләр диңгезе — мо́ре цвето́в
кан диңгезе — мо́ре кро́ви3. диңгездә мо́рем, по мо́рю; см. тж. диңгез буйлап
диңгездә сәяхәт итү — путеше́ствовать мо́рем (по мо́рю)
•- диңгез авыруы
- диңгез акчарлагы
- диңгез арысланы
- диңгез арты
- диңгез аръягындагы
- диңгез атчыгы
- диңгез бөркете
- диңгез каракошы
- диңгез буе
- диңгез буенда яшәүче
- диңгез буйлап
- диңгез кәбестәсе
- диңгез керпесе
- диңгез колакчыны
- диңгез козгыны
- диңгез кондызы
- диңгез кысласы
- диңгез мәчесе
- диңгез сәяхәте
- диңгез ташбакасы
- диңгез училищесы
- диңгез үләне
- диңгез филе
- диңгез чабагы
- диңгез чучкасы
- диңгез шайтаны
- диңгез энәсе
- диңгез юлбасары
- диңгезгә чыгу
- диңгездә йөзү
- диңгездә йөрү
- диңгездә йөрү сыйфатлары
- судноның диңгездә йөрү сыйфатлары••диңгез артында (диңгез аръягында) — за́ морем, за три́девять земе́ль
диңгез тубыктан — мо́ре по коле́но
диңгездән бер тамчы — ка́пля в мо́ре
-
11 ерганак
сущ.1) промо́ина, ры́твина, овра́жек, ба́лкаерганак аша күперчек салу — проложи́ть мо́стик че́рез ба́лку (промо́ину)
әле ерганакларда язгы кар суы кипмәгән — в промо́инах ещё не вы́сохла та́лая вода́
2) руче́й, прото́к; см. тж. гөрләвектаулардан шаулап ерганаклар акты — с гор побежа́ли ручьи́
бу ерганак Кабан күлен Казанка елгасы белән тоташтыра — э́тот прото́к соединя́ет о́зеро Каба́н с реко́й Каза́нкой
3) перен. путь, кана́л для чего́рус культурасы белән татар культурасын тоташтырырга ерганак ачу — откры́ть путь (кана́л) для обще́ния тата́рской культу́ры с ру́сской
-
12 ирен
сущ.губа́, гу́бы (тонкие, толстые)аскы ирен — ни́жняя губа́
өске ирен — ве́рхняя губа́ || губно́й
ирен мускуллары — губны́е му́скулы
ирен буявы — губна́я кра́ска
- ирен тидерүирен авазлары — губны́е (лабиа́льные) зву́ки лингв.
- ирен чәчәклеләр••ирен дә кыймылдатмау — и сло́ва не промо́лвить (букв. да́же губа́ми не шевельну́ть)
ирен сөртерлек — с гу́лькин нос, о́чень ма́ло
ирен турсайту — наду́ть гу́бы ( обидеться)
ирен чылату — пригу́бить, отпи́ть немно́го ( обычно вина)
- ирен тешләүиренендә сөте кипмәгән — молоко́ на губа́х не обсо́хло
- ирен чәйнәү -
13 халык
сущ.; = халкы1) наро́д (как население (какой-л.) страны, государства), народонаселе́ниетатар халкы — тата́рский наро́д
Көнчыгыш халыклары — восто́чные наро́ды, наро́ды Восто́ка
2) собир. наро́д, лю́ди; ма́сса, ма́ссы || наро́дный ( промысел)хезмәт халкы — трудово́й наро́д, трудя́щиеся
бүлмә тулы халык — в ко́мнате полно́ наро́ду (люде́й)
урам халкы — лю́ди на у́лице, прохо́жие
халык белән эш итү — вести́ рабо́ту с ма́ссами
диңгез кипмәс, халык үлмәс — (посл.) мо́ре не вы́сохнет, народ не умрёт
атаң улы гына булма, халыкның да улы бул — (погов.) не будь то́лько сы́ном своего́ отца́, будь сы́ном своего́ наро́да
3) национа́льность, наро́дность, пле́мятөньяк халыклары — наро́дности Се́вера
борынгы күчмә халыклар — дре́вние кочевы́е племена́
барлык халыклар телендә — на языка́х всех национа́льностей
4) населе́ние, (се́льские) жи́тели; селя́нешәһәр халкы — (жи́тели) городско́е населе́ние, горожа́не
Казан халкы — жи́тели Каза́ни, каза́нцы
җирле халык — ме́стное населе́ние
халыкның тыгызлыгы — пло́тность населе́ния, населённость
атау халкы — обита́тели о́строва, островитя́не
5) толпа́, гру́ппа (люде́й); наро́дищехалык арасыннан кычкыру — кри́кнуть из толпы́
дөнья хәтле халык җыелды — наро́дищу набрало́сь тьма-тьму́щая
6) разг. пу́блика || публи́чныйзалдагы халык — пу́блика в за́ле, зри́тели
халык алдында чыгыш ясау — вы́ступить пе́ред пу́бликой
галёрка халкы — пу́блика (зри́тели) на галёрке, галёрка
халык библиотекасы — публи́чная библиоте́ка
7) перен. шутл. и ирон. пле́мя; наро́дец, род, поро́датынгысыз студент халкы — беспоко́йное пле́мя студе́нтов
мәче халкы — коша́чий род (пле́мя)
бүре халкы — во́лчий род, во́лки
•- халык арасында
- халык власте
- халык демократиясе
- халык җыелышы
- халык контроле
- халык фронты
- халыкка каршы -
14 юбалгы
1. сущ.; разг.1) лентя́й, лени́вец, безде́льникикесе дә юбалгы — о́ба они́ лентя́и
2) неря́ха, грязну́ля; грязну́ха2. прил.юртактан тир кипмәс, юбалгыдан чир китмәс — посл. с инохо́дца пот не схо́дит, от грязну́хи боле́знь не отстаёт
неря́шливый, гря́зный, нечистопло́тный -
15 юеш
прил.1) мо́крый; вла́жный, увлажнённыйюеш кием — мо́края (намо́кшая) оде́жда
юеш ком — вла́жный песо́к
юеш чүпрәк — вла́жная тря́пка
2) сля́котный; сыро́йюеш көз — сля́котная о́сень
юеш һава — вла́жный во́здух, сыро́й во́здух
3) сли́зистыйюеш гөмбә — сли́зистый гриб
•- юеш авыз- юеш авызлы
- юеш танау
- юеш танаулы
- юеш борын
- юеш борынлы
- юеш аяк
- юеше кипмәгән
- юеше китмәгән
- юешкә утыру
- юешеңә утыру -
16 юеше китмәгән
-
17 ябышу
I взаимно-совм. от ябу I II неперех.1) ли́пнуть, прилипа́ть/прили́пнутьидәннең буявы кипмәгән әле, бик ябыша — кра́ска по́ла не вы́сохла ещё, си́льно прилипа́ет
2) скле́иваться/скле́иться, слипа́ться/сли́пнуться, слепля́ться/слепи́ться || скле́иваниекиселгән икмәк кире ябышмый — посл. отре́занный ломо́ть не скле́ишь
3)а) прилепля́ться/прилепи́ться; ли́пнуть, прилипа́ть/прили́пнуть; пристава́ть/приста́тьюеш күлмәк тәнгә ябышты — мо́крое пла́тье прили́пло к те́лу
чәчләр маңгайга ябышты — во́лосы прили́пли ко лбу
киемгә юеш яфраклар ябыша — к оде́жде пристаю́т мо́крые ли́стья
б) прикле́иваться/прикле́иться, прилепля́ться/прилепи́тьсяобойлар яхшы ябышты — обо́и хорошо́ прикле́ились
4) перен.; разг. прикле́иваться/прикле́иться, закрепля́ться/закрепи́ться (за кем-л.-чем-л.) (обычно о прозвище, кличке и т. п.)5) перен.; разг. ли́пнуть, прилипа́ть/прили́пнуть, привя́зываться/привяза́ться к (кому-л.)балалар вожатыйга ябыштылар, ул кая барса, шунда баралар — де́ти прили́пли к вожа́тому, куда́ он, туда́ и они́
6) схва́тываться/схвати́ться, хвата́ться, ухвати́ться, уцепи́ться, цепля́ться, зацепля́ться/зацепи́ться ( за кого-что); вцепля́ться/вцепи́ться ( во что)чәчкә ябышу — вцепи́ться в во́лосы
кулга ябышу — ухвати́ться за́ руку
әнисенең күлмәк итәгенә ябышу — вцепи́ться в подо́л ма́тери ( о ребёнке)
7) прям.; перен. цепля́ться, хвата́ться, держа́ть (за что-л.)агач тамырларына ябышып тауга менү — цепля́ясь за ко́рни дере́вьев, поднима́ться в го́ру
суга батучы саламга ябыша — посл. утопа́ющий хвата́ется за соло́минку
8) ухва́тываться/ухвати́ться, (горячо́) бра́ться/ взя́ться, принима́ться/приня́ться (за что-л.)зур теләк белән укырга ябышу — с больши́м жела́нием приня́ться за учёбу
авылга кайту белән йорт салырга ябышты — как то́лько прие́хал в дере́вню, взя́лся стро́ить дом
9)а) разг. напада́ть/напа́стьб) хвата́ть, схва́тывать/схвати́ть, брать/взять (за что-л.) вцепля́ться/вцепи́ться ( во что)бугазга ябышу — брать за го́рло
тагын килеп ябышу — вцепи́ться опя́ть
в) прост. цепля́ться, прицепля́ться/прицепи́ться, придира́ться/придра́ться; пристава́ть/приста́ть || приди́рка, пристава́ниеябышты бит миңа, ничек тә ярап булмый — приста́л ко мне, ника́к не угоди́шь
10) перен.; разг. принима́ться/приня́ться, бра́ться/взя́ться; вгрыза́ться/вгры́зтьсятормышка теш-тырнак белән ябышу — вгры́зться в жизнь зуба́ми
11) перен.; разг. прилипа́ть/прили́пнутькитабына ябышкан, аерып алып булмый — прили́п к свое́й кни́ге, ника́к не оторвёшь
•- ябышып тору••ябышып чыгу — этногр. выходи́ть за́муж убе́гом
ябышып яту — прилипа́ть ( к кому-чему)
-
18 ялкау
1. прил.лени́вый, неради́вый; с ленцо́й || лентя́й, лени́вец, ло́дырь; безде́льникялка́у хатын — лени́вая же́нщина
ялка́у укучы — неради́вый учени́к
исәрнең ише булмас, ялка́уның эше булмас — погов. у глу́пого не бу́дет това́рища, у лентя́я - рабо́ты
2. нареч.тырыштан тир кипмәс, ялка́удан чир китмәс — посл. на тру́женике пот не вы́сохнет, а ло́дырю всегда́ нездоро́вится
1)а) лени́во, неохо́тно, не́хотя, без жела́нияб) лени́во, неохо́тно, неради́воялка́у эшләү — рабо́тать неради́во
ялка́у урыннан тору — неохо́тно встать с ме́ста
2) перен. ме́дленно, лени́во (о течении рек, движении облаков, дыма и т. п.)дулкыннар ялка́у ярга бәреләләр — во́лны лени́во ударя́ются о бе́рег
См. также в других словарях:
КИПМ — Комиссия по изучению проблем поддержания мира … Словарь сокращений и аббревиатур
КИПМ — Комиссия по изучению проблем поддержания мира … Словарь сокращений русского языка
тубыр — 1. Хайваннар тәнендә һәм үсемлекләрдә түгәрәкләнеп чыгып тора торган оры, төер 2. Авыр эштән яки йөгерүдән соң ял итеп өлгермәгән, тире кипмәгән атка су эчерткәч барлыкка килә торган авыру, аякка су төшү 3. с. күч. Үткен, ачы (телле) былбылның… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
чи — I. с. Пешмәгән, кыздырылмаган яки кайнамаган (пешереп, кыздырып яки кайнатып әзерләнә торган азык тур. әйтелә) 2. Пешереп җиткерелмәгән 3. Коры булмаган, дымлы; кипмәгән. күч. Тиешле дәрәҗәгә җиткереп эшләнмәгән, эшләнеп җитмәгән (әдәби әсәр… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге