Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

usum

  • 1 Ad usum Delphīni

    □ В парафразе см. Ad usum populi
    Что взгляды Чернышевского на политические задачи западно-европейского пролетариата никогда не отличались большой ясностью, лучше всего показывает - мнение его о значении всеобщего избирательного права. Мы заимствуем это мнение из статьи "Июльская монархия", написанной уже в 1860 году, т. е. в то время, когда, окончательно разочаровавшись в правительственной постановке крестьянского вопроса, он не мог уже ничего написать ad usum delphini. (Г. В. Плеханов, Н. Г. Чернышевский.)
    [ Судебный ] Устав 1863 г. на место механического преподавания одного текста законодательства ввел изучение права как науки самостоятельной и не имеющей иной цели, кроме отыскания истины и правды чистой, а не приноровленной ad usum Delphini. (Г. А. Джаншиев, Университетская автономия.)
    На русской почве и Шеллинг, и Фихте, и Гегель получили самую неожиданную окраску: они были изложены и переделаны ad usum delphini. (Р. В. Иванов-Разумник, Белинский.)
    Есть две истории: официальная, лживая история, которую преподают в школе, история ad usum delphini, и история тайная, раскрывающая истинные причины событий, история постыдная. (Оноре Бальзак, Утраченные иллюзии.)

    Латинско-русский словарь крылатых слов и выражений > Ad usum Delphīni

  • 2 Ad usum

    I
    Для употребления; для использования.
    Теперь особая история ad usum твоего философского скепсиса о том, что 9/10 всего, что с людьми бывает, - чистейшая консеквентность их действия. (А. И. Герцен - Н. П. Огареву, 15 (3) I, 1869.)
    Они, впрочем, даже и не отдают себе полного отчета в значении этого явления на Западе, а так просто, как истинные попугаи, твердят чужое с голосу, ad usum русской публики, для ее назидания. (И. С. Аксаков, Против национального самоотречения и пантеистических тенденций в статьях В. С. Соловьева.)
    II см. тж. Ad usum omnes
    До единого.

    Латинско-русский словарь крылатых слов и выражений > Ad usum

  • 3 Abūsus non tollit usum

    юр.
    Злоупотребление не отменяет употребления.
    Положим, что оно [ папское правительство ] дурно до последней степени; что же из этого? Abusus non tollit usum. (H. А. Добролюбов, Свисток № 6. Письмо благонамеренного француза о необходимости посылки французских войск в Рим.)
    Хотя он [ центурион Корнелий ] слышал, может быть, о возмутительном злоупотреблении законной власти, которое допустил прокуратор Понтий, под влиянием завистливого и злобного иерусалимского жречества осудивший на казнь добродетельного раввина из Назарета, - но, как человек справедливый, Корнелий знал, что abusus non tollit usum, и от исключительных случаев не делал вывода к общему правилу. (В. С. Соловьев, Оправдание добра.)

    Латинско-русский словарь крылатых слов и выражений > Abūsus non tollit usum

  • 4 Ad usum populi

    Для употребления народа.
    Парафраза, см. Ad usum Delphīni
    Вяземский является продолжателем официального песнопевца российских побед - Державина. Он служит службу и государственную, и народную, он сочиняет стихи по условному, почти казенному шаблону, судит прямолинейно с удивительным и неоправдываемым событиями самохвальством. Любопытно было бы сопоставить эти грубые изделия, сработанные не пером, а мазилкою ad usum populi, с другим произведением молодого поэта, остроумнейшим и популярнейшим, вылившимся, вероятно, экспромтом в счастливую минуту в 1827 году, под заглавием "Русский бог"... (В. Д. Спасович, П. А. Вяземский.)

    Латинско-русский словарь крылатых слов и выражений > Ad usum populi

  • 5 Editiōnes castigātae ad usum delphīni

    Издания, исправленные для использования дофином.
    Если появится требование заведомой правдивости для редактора того, что спорящими было в ущерб друг другу произнесено, то редакторы должны будут по необходимости подвергать, с этой точки зрения, отчеты о заседаниях своей предварительной цензуре, обрезывать их и изменять, и будут похожи эти отчеты на те выхолощенные издания XVII и XVIII вв. древних авторов, editiones castigatae ad usum delphini, над которыми наш век смеется не без основания, как над неуместною чопорностью и жеманством, как над принесением в жертву пустым условностям самой истины, как над прямою фальсификациею этой истины. (В. Д. Спасович, Дело присяжного поверенного Бориса Дорна.)

    Латинско-русский словарь крылатых слов и выражений > Editiōnes castigātae ad usum delphīni

  • 6 In usum Delphīni

    Для пользования дофина.
    Так называлось составленное при короле Людовике XIV Боссюэ (Bossuet) и Гюэ (Huet) для дофина (наследника французского престола) собрание сочинений античных классиков, в котором были исключены или вынесены в приложение все предосудительные с воспитательной точки зрения места. Впоследствии так стали называть вообще издания с исправлением авторского текста по цензурным мотивам.
    Но г-н Гейнцен не имеет дела ни с буржуазией, ни с пролетариатом Германии. Его партия - это "партия людей", т. е. добродетельных и великодушных мечтателей, которые сражаются за "буржуазные" интересы под видом "человеческих" целей - своей партии, партии людей, или, вернее, партии обитающего в Германии рода людского, основатель государства Карл Гейнцен предлагает "наилучшую республику", Руссо некогда набросал проект наилучшего политического устройства для поляков, а Мабли - для корсиканцев. Великий женевский гражданин нашел еще более великого последователя. - Наперекор всякому злословию бравый основатель государств берет себе за образец конституцию североамериканской республики. Все то, что ему кажется предосудительным, он вымарывает своей кистью грубияна. Таким путем он получает, наконец, исправленное издание - in usum delphini, т. е. на благо "немецкому человеку". (К. Маркс, Морализующая критика и критизирующая мораль.)
    Дидактическая ветошь, точно назойливая нянька, ужасно хлопочет, чтобы публика, чего доброго, не поняла как-нибудь смысла пьесы превратно, не так, как следует. Эта несчастная заботливость доходит просто до неучтивости относительно зрителей, которым положительно в рот кладут нравственный вывод пьесы. - Переделки in usum Delphini кажутся нам обидными для театральной публики; едва ли она настолько ниже массы публики читающей, чтобы нуждаться в подобных нравоучениях. (А. И. Урусов, Летопись Малого театра.)

    Латинско-русский словарь крылатых слов и выражений > In usum Delphīni

  • 7 Ad usum omnes

    см. Ad usum 2.
    Все до единого.

    Латинско-русский словарь крылатых слов и выражений > Ad usum omnes

  • 8 Ad usum proprium

    Для личного пользования, для личного использования..
    Мы расстались холодно, но учтиво. Казалось бы, чего еще? Нет, на другой же день Головин наградил меня следующим письмом: (Ad usum proprium) После сегодняшнего разговора не могу я вам отказать в сатисфакции иметь общинку, имейте! Полемики же вести я никакой не намерен, следовательно, избегайте все, что может дать повод к ней (А. И. Герцен, Былое и думы.)

    Латинско-русский словарь крылатых слов и выражений > Ad usum proprium

  • 9 Per usum

    На практике.
    Что за низость со стороны Дана возвращаться при расчете со мной к временам кризиса 1858-59 гг., когда лишь в виде исключения число корреспонденции было сокращено до одной статьи в неделю; это соглашение, впрочем, в свою очередь, с давних пор отменено per usum и даже определенным письмом. (К. Маркс - Ф. Энгельсу, 9.1 1861.)

    Латинско-русский словарь крылатых слов и выражений > Per usum

  • 10 ad úsum

       según el uso o costumbre
       ◘ Celebrar un aniversario ad úsum.

    Locuciones latinas > ad úsum

  • 11 Ab abūsu ad usum non valet consequentia

    Злоупотребление при пользовании не довод против самого пользования.
    Юридическая формула, восходящая к римскому праву.

    Латинско-русский словарь крылатых слов и выражений > Ab abūsu ad usum non valet consequentia

  • 12 Ad usum

    для использования, для употребления

    Латинско-русский словарь крылатых слов и выражений > Ad usum

  • 13 Ad usum externum

    для наружного применения

    Латинско-русский словарь крылатых слов и выражений > Ad usum externum

  • 14 Ad usum internum

    для внутреннего применения

    Латинско-русский словарь крылатых слов и выражений > Ad usum internum

  • 15 Ad usum proprium

    для собственного употребления

    Латинско-русский словарь крылатых слов и выражений > Ad usum proprium

  • 16 Abusus non tollit usum

    Latin Quotes (Latin to English) > Abusus non tollit usum

  • 17 abusus non tollit usum

       el abuso no quita el uso
       ◘ El abuso que se puede hacer de una cosa no impide nunca su uso debido. El hecho de que haya abusos en la aplicación de una ley, esto no exime que se siga aplicando correctamente.
       Máxima del Derecho antiguo, que se aplica en el sentido de que el abuso que se hace de una cosa no impide usarla debidamente.

    Locuciones latinas > abusus non tollit usum

  • 18 ad úsum delphini

       para uso del delfín: libros excesivamente expurgados; obras dedicadas especialmente a la juventud
       ◘ Colección de clásicos griegos y latinos destinados a la educación del hijo del rey Luis XIV de Francia que se creó como consecuencia de una iniciativa del duque de Montausier. Esta fórmula se hallaba estampada en la cubierta de los textos clásicos, textos a los que se había quitado cualquier pasaje escabroso o no apropiado para el joven Delfín.

    Locuciones latinas > ad úsum delphini

  • 19 usus

    1.
    ūsus, a, um, Part. of utor.
    2.
    ūsus, ūs, m. [utor], the use or using of any thing, in the widest sense (cf.: consuetudo, mos).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.
    1.
    The use, employment, exercise of any thing; with gen. obj.:

    virtus in usu sui tota posita est: usus autem ejus est maximus civitatis gubernatio,

    Cic. Rep. 1, 2, 2:

    cetera, ad virtutis usum idonea,

    id. Ac. 1, 6, 22.— Absol.:

    Quaeque ipsi doceant in usu habere,

    Plin. Ep. 1, 10, 10:

    nec rhus Latinum nomen habet, cum in usum pluribus modis veniat,

    Plin. 24, 11, 54, § 91.—
    2.
    Wear, a wearing out or away ( poet.):

    ferreus adsiduo consumitur anulus usu,

    Ov. A. A. 1, 473:

    silices tenuantur ab usu,

    id. ib. 3, 91.—
    3.
    Use, enjoyment, [p. 1939] fruition:

    et usu rerum necessarium et dignitate spoliatum iri,

    Caes. B. G. 7, 66:

    tantumque nobis in nostrum privatum usum, quantum ipsi superesse posset, remitteret,

    Cic. Rep. 1, 8, 13:

    cave sis ne tu te usu perduis (i. e. ex usu tui),

    lose control of yourself, Plaut. Am. 2, 2, 225 Ussing ad loc.—
    4.
    Use, practice, exercise:

    tantum usu cottidiano et exercitatione efficiunt, uti, etc.,

    Caes. B. G. 4, 33:

    quod adsiduus usus uni rei deditus et ingenium et artem saepe vincit,

    Cic. Balb. 20, 45:

    cum rerum magnarum tractatio atque usus cum illarum artium studiis et cognitione conjungitur,

    id. Rep. 3, 3, 5:

    ad eam doctrinam, quam suo quisque studio adsecutus esset, adjungeretur usus frequens,

    id. de Or. 1, 4, 15:

    docuit nos longa vita ususque rerum maximarum,

    id. ib. 2, 50, 204:

    usu quidem in re publicā rerum maximarum facile omnis viceris,

    id. Rep. 1, 23, 37.—
    5.
    Use, experience, discipline, skill acquired by practice (cf. experientia): Da. O Geta, provinciam Cepisti duram. Ge. Mi usus venit, hoc scio, i. e. I have found it so by experience, Ter. Phorm. 1, 2, 23 (al. usu venit; v. infra, II. C. 2.):

    vir tali prudentiā, etiam usu atque exercitatione praeditus,

    Cic. Clu. 31, 84:

    res posita in usu militari,

    id. Imp. Pomp. 10, 28:

    usum in re publicā magnum habere,

    id. Phil. 10, 2, 6: magnum in re militari usum habere, Caes B G. 1, 39; id. B. C. 2, 34:

    non recusare se, quin nullius usus imperator existimaretur,

    id. ib. 3, 45:

    nullo usu rei militaris percepto,

    id. B. G. 6, 40; id. B. C. 3, 84:

    usu nauticarum rerum ceteros antecedunt,

    id. B. G. 3, 8:

    ne usu manuque reliquorum opinionem fallerent,

    id. B. C. 3, 86:

    et Marius aut belli usum aut studia volgi amissurus,

    Sall. J. 84, 3; cf. id. ib. 89, 6:

    dantur duo usu sapientiāque praestantes,

    Nep. Timoth. 3, 2:

    seris venit usus ab annis,

    Ov. M. 6, 29:

    tum foeda clades, Romanisque usu incognita,

    Flor. 2, 2, 23. —Personified:

    adiciam quod me docuit usus, magister egregius,

    experience, Plin. Ep. 1, 20, 12:

    usum et esse et haberi optimum dicendi magistrum,

    id. ib. 6, 29, 4.—
    6.
    Use, habit, usage, custom, practice:

    usum loquendi populo concessi: scientiam mihi reservavi,

    Cic. Or. 48, 160:

    dicendi omnis ratio in medio posita communi quodam in usu,

    id. de Or. 1, 3, 12:

    neque quem usum belli haberent, aut quibus institutis uterentur,

    Caes. B. G. 4, 20:

    (vitulos) ad studium atque usum formabis agrestem,

    Verg. G. 3, 163:

    est omnino Capitoni in usu claros viros colere,

    it is his custom, Plin. Ep. 1, 17, 3:

    populum auctoritate suā ad usum frugalitatis revocavit,

    Just. 20, 4, 5:

    ab his Galli usum vitae cultioris didicerunt,

    id. 43, 4, 1:

    at horum recitatio usu jam recepta est,

    Plin. Ep. 7, 17, 3:

    cadent vocabula, si volet usus,

    Hor. A. P. 71.—
    B.
    In partic.
    1.
    In jurid. lang.
    a.
    Usus et fructus, usus fructusque, and more frequently in one word, ūsusfructus, the use and enjoyment of property belonging to another, usufruct:

    usus enim ejus fundi et fructus testamento viri fuerat Caesenniae,

    Cic. Caecin. 7, 19:

    sibi horum usus fructusque contingat,

    Sen. Ep. 73, 9:

    rem nobis eripit casus, usum fructumque apud nos relinquit,

    id. ib. 98, 11:

    usumfructum omnium bonorum suorum Caesenniae legat, ut frueretur una cum filio,

    Cic. Caecin. 4, 11; cf.:

    ususfructus est jus alienis rebus utendi fruendi, salvā rerum substantiā,

    Dig. 7, 1, 1; v. the entire title, usufructu: dominus proprietatis alii usumfructum in jure cedere potest, Gai inst. 2, 30 sqq.; 2, 86; Ulp. Fragm. 15, 3.—
    b. (α).
    In the connection usus et auctoritas, or without the copula, usus auctoritas; v. auctoritas; and cf. Rein, Röm. Privatr. p. 144 sq.—
    (β).
    In the phrase usu capere, to acquire by prescription (often as one word; v. 1. usucapio); hence, com.: Mer. Quojus nunc es? Sos. Tuos:

    nam pugnis usu fecisti tuom,

    Plaut. Am. 1, 1, 218.—
    2.
    Intercourse, familiarity, association, intimacy, society (cf.:

    consuetudo, conversatio): domesticus usus et consuetudo,

    Cic. Rosc. Am. 6, 15:

    quocum mihi est magnus usus,

    id. Fam. 7, 32, 1; 9, 25, 2:

    conjunctus magno usu familiaritatis,

    id. ib. 13, 52:

    in tanto usu nostro tantāque amicitiā,

    id. Planc. 2, 5:

    inter nosmet ipsos vetus usus intercedit,

    id. Fam. 13, 23, 1: ut insinuaret se in quam maxime familiarem usum, Liv. 40, 21, 11:

    recens praestat nec longo cognitus usu,

    Ov. Tr. 3, 5, 9:

    natio nullo commercio colens mutuos usus,

    Curt. 7, 3, 5:

    neminem in usu habes nisi tibi dilectum,

    Plin. Pan. 88.—Hence,
    b.
    In mal. part., Tib. 1, 9, 55; Ov. R. Am. 357.—
    3.
    Use, practice, reality (opp. species):

    ut (liberi) in usum boni sint et in speciem populo,

    Plaut. Most. 1, 2, 42:

    illam alteram (partem Numidiae) specie quam usu potiorem Adherbal possedit,

    Sall. J. 16, 5:

    ut non in usum sic ad speciem imperii,

    Flor. 3, 13, 4.
    II.
    Transf.
    A.
    Use, usefulness, value, utility, benefit, profit, advantage:

    levis fructus, exiguus usus,

    Cic. Rep. 1, 17, 26:

    (arborum) consectio magnos usus affert ad navigia facienda,

    id. N. D. 2, 60, 152:

    propter lini inopiam atque ejus usus inscientiam,

    Caes. B. G. 3, 13:

    naves factae subito ex umidā materiā non eundem usum celeritatis habebant,

    capacity, fitness, id. B. C. 1, 58:

    natis in usum laetitiae scyphis Pugnare,

    service, Hor. C. 1, 27, 1:

    aurum cogere humanos in usus,

    id. ib. 3, 3, 51:

    pater, si das hujus mihi nominis usum,

    Ov. M. 2, 36:

    nescis, quo valeat numus? quem praebeat usum?

    Hor. S. 1, 1, 73:

    quidve ad amicitias, usus rectumne trahat nos,

    id. ib. 2, 6, 75:

    neque quisquam omnium libidini simul et usui paruit,

    Sall. C. 51, 2:

    plures quam quot satis in usum erant ignes,

    Liv. 36, 10, 12:

    servos quos domum quis ducet suo usu,

    Dig. 50, 16, 203:

    cicuta quoque venenum est... ad multa tamen usus non omittendi,

    Plin. 25, 13, 95, § 151.—In partic., usui or ex usu esse, to be of use, service, or benefit, to be useful, serviceable, advantageous, or profitable:

    esse usui civitati, ea, quae sunt usui ad armandas naves,

    Caes. B. G. 5, 1; id. B. C. 1, 19; Liv. 3, 33, 5; cf.:

    (Satrius) fuit et mihi et Quinto fratri magno usui in nostris petitionibus,

    Cic. Att. 1, 1, 3:

    magno usui rei publicae esse,

    id. Phil. 10, 11, 26; Caes. B. G. 3, 14:

    bono usui esse,

    Plaut. Curc. 4, 2, 15:

    peritos legum ad condenda nova jura usui fore credebant,

    Liv. 3, 33, 5:

    declararent, utrum proelium ex usu esset necne,

    Caes. B. G. 1, 50; so,

    ex usu esse,

    Cic. Tusc. 4, 7, 14; Plin. 25, 13, 110, § 175:

    ad omnia haec magis opportunus nec magis ex usu tuo Nemo'st,

    Ter. Eun. 5, 9 (8), 47. —
    B.
    Use, occasion, need, want, necessity:

    non te instruere domum tuam voluerunt in provinciā, sed illum usum provinciae supplere,

    Cic. Verr. 2, 4, 5, § 9:

    quae belli usus poscunt, suppeditare,

    Liv. 26, 43, 7:

    illuc euntium, quā quemque suorum usuum causae ferrent,

    id. 6, 25, 9.—
    2.
    Usus est, or usus venit, there is need, it is necessary, becomes requisite.
    a.
    Usus est (most freq. ante-class., esp. after the analogy of opus est with the abl.).
    (α).
    Absol.:

    egomet mihi fero, quod usu'st,

    Plaut. Merc. 5, 2, 13:

    ubicumque usus siet,

    id. Bacch. 4, 4, 9; and, with ellipsis of subst. verb:

    dico ut usus fieri,

    id. As. 2, 2, 109:

    si quando usus esset,

    Cic. Off. 1, 26, 92: Me. Mihi sic est usus: tibi ut opus facto'st, face. Ch. An cuiquam est usus homini, se ut cruciet? Me. Mihi, Ter. Heaut. 1, 1, 28 sq.; cf.:

    ut equites Pompeianorum impetum, cum adesset usus, sustinere non possent,

    Caes. B. C. 3, 84, 4.—
    (β).
    With abl.:

    viginti jam usu'st filio argenti minis,

    Plaut. As. 1, 1, 76; cf. id. Bacch. 4, 4, 55; 4, 9, 47:

    mulier quae se suamque aetatem spernit, speculo ei usus est,

    id. Most. 1, 3, 93:

    curatore usus est,

    Cic. Leg. 3, 4, 10:

    ad eam rem usus est tuā mihi operā,

    Plaut. Pers. 2, 5, 27:

    tacere nequeo misera, quod tacito usus est,

    id. Cist. 1, 2, 10:

    argento invento,

    id. Ps. 1, 1, 48:

    facto,

    id. Am. 1, 3, 7; id. Rud. 2, 3, 67; id. Stich. 1, 1, 56 al.:

    dicto,

    id. Trin. 2, 4, 102:

    navis, quibus usus non est, omnis praecidisse,

    Cic. Att. 9, 6, 3:

    quibus (navibus) consuli usus non esset,

    Liv. 30, 41, 8:

    nunc viribus usus, Nunc manibus rapidis, omni nunc arte magistrā,

    Verg. A. 8, 441:

    ad eam rem usu'st homine astuto, docto, scito et callido,

    Plaut. Ps. 1, 3, 151.—Pleonast.:

    non usus facto'st mihi nunc hunc intro sequi,

    Ter. Hec. 3, 1, 47.—
    (γ).
    With ut:

    nunc ad me ut veniat usu'st Acroteleutium,

    Plaut. Mil. 4, 3, 39; cf. Ter. Heaut. 1, 1, 28 supra.—
    (δ).
    With gen.:

    alii offerunt se, si quo usus operae sit,

    Liv. 26, 9, 9.—
    b.
    Usus venit (not in Cic.):

    si quis usus venerit, Meminisse ego hanc rem vos volo,

    Plaut. Cist. 1, 2, 28: quom ad praetorem usus veniet, id. Poen. 3, 4, 17; id. Bacch. 2, 3, 129:

    si usus vene rit,

    id. Merc. 3, 1, 20:

    non usus veniet, spero,

    Ter. Heaut. 3, 2, 42:

    ut, si usus veniat, suum quisque locum teneat,

    if occasion should arise, Caes. B. G. 7, 80.—
    (β).
    With abl.:

    ubi usus veniat contra consertā manu,

    Plaut. Mil. 1, 1, 3.—
    C.
    A fit occasion or opportunity to be used.
    1.
    Usus est or adest, an occasion or opportunity offers:

    de ceteris studiis alio loco dicemus, si usus fuerit,

    Cic. Tusc. 4, 3, 5.—
    2.
    Esp.: usu venit, it happens, occurs, befalls, chances:

    nam quid homini potest turpius, quid viro miserius aut acerbius usu venire?

    Cic. Quint. 15, 49; id. Verr. 2, 5, 39, § 101:

    si id culpa senectutis accideret, eadem mihi usu venirent,

    id. Sen. 3, 7:

    idem solet in demonstratione usu venire,

    id. Inv. 1, 10, 14; 1, 54, 104:

    quod item in poëmatis, in picturis usu venit,

    id. Off. 3, 3, 15:

    hoc illud eis usu venire solet, ut, etc.,

    id. Ac. 2, 11, 35:

    cum praesertim mihi usu venturum non arbitrarer, ut, etc.,

    id. Fam. 3, 8, 6: et, id quod usu venerat, Eumolpidas demigravit, actually occurred (however strange), Nep. Alcib. 4, 5:

    id quod numquam antea usu venerat,

    id. ib. 6, 3:

    praemeditatus, quid sibi esset usu venturum,

    Auct. Her. 2, 5, 8:

    Caesar biduum in iis locis moratus, quod haec de Vercingetorige usu ventura opinione perceperat,

    Caes. B. G. 7, 9:

    usu venire ut abhorreant, etc.,

    Cic. Fin. 1, 3, 8.—Separated or in a reversed order:

    non venit idem usu mihi quod tu tibi scribis,

    Cic. Att. 7, 26, 1:

    quod cuipiam Thraco venisse usu fabula est,

    Gell. 19, 12, 6:

    quid, quod usu memoria patrum venit, ut, etc.,

    Cic. de Or. 1, 40, 183.

    Lewis & Short latin dictionary > usus

  • 20 usus

    ūsus, ūs, m. (utor), die Benutzung, der Gebrauch, die Anwendung, Verwendung, der Verkehr, die Ausübung, Übung, Praxis u. dgl., I) eig.: A) im allg.: a) übh.: usus privatus, Cic., publicus, Hor.: usum pedum amisisse, Plin. pan.: linguae usum recuperare, Amm.: assiduo usu consumi, Ov.: nullum argenteum vas in usu habere, Suet.: destinare loca publico usui, ICt., domos publicis usibus, Vell.: plures (ignes) quam quot satis in usum erant, Liv.: verba ab usu remota, Quint.: tropi in usum recepti, Quint.: radix nullius usus, Plin.: absinthium vetus sine usu est, Plin.: sillybus in medicina nullum usum habet, findet keine Anwendung, Plin.: quia ea pecunia non posset in bellum usui esse, Liv.: fregit anulum, ne mox usui esset (gebraucht werden könnte) ad facienda pericula, Tac.: formas centenarias resolvi praecepit neque in usu cuiusquam versari, Lampr.: post id temporis spatium in usum venisse spartum, Plin.: uniones Romae in promiscuum ac frequentem usum venisse Alexandriā in deditionem redactā, Plin.: ruta in maximo usu est, Plin.: in usu verbum esse coepit, kam in Gebrauch, wurde gebräuchlich, Sen. rhet.: lenteo sine usu est, ist ungebräuchlich, Gramm.: neminem in usu habes, nisi etc., bedienst dich niemandes zu deinen Geschäften, Plin. pan.: adimere omnium rerum usum, Liv.: nebula erat ad multum diei densa adeo, ut lucis usum eriperet, Liv. – von der Ausübung, praktischen Übung, Praxis, ars et usus, Theorie u. Praxis, Tac.: scientia atque usus rerum nauticarum, Caes.: usus virtutis, Cic.: artis usus vulgaris communisque, Cic.: naves non eundem usum celeritatis habebant, Caes.: tantum usu cotidiano et exercitatione efficiunt, ut etc., Caes.: omnes artes aliter ab iis tractantur, qui eas ad usum transferunt, Cic.: quaeque ipsi doceant in usu habere, ausüben, durch die Praxis betätigen, Plin. ep.: si usus magister est optimus, Cic.: quod me docuit usus magister egregius, Plin. ep. – b) est alci in usu mit folg. Infin., es hat es jmd. in der Gewohnheit, es ist ein Charakterzug von jmd., est omnino Capitoni in usu claros viros colere, Plin. ep. 1, 17, 2.

    B) insbes.: 1) der Verkehr mit Menschen, der Umgang, a) der gesellige: domesticus usus et consuetudo, Cic.: assiduus inter utrasque partes usus atque commercium, Suet.: coniunctus magno usu familiaritatis, Cic.: inter nosmet vetus usus intercedit, Cic.: quocum (cum Volumnio) mihi est magnus usus, Cic. ep. 7, 32, 1: cum M. Fadio mihi summus usus est, ibid. 9, 25, 2. – b) im obszönen Sinne, der fleischliche, Tibull. 1, 9, 55. Ov. rem. 357. – 2) als jurist. t.t.: a) usus et fructus, usus fructusque, häufiger asyndet. usus fructus, die Nutznießung eines fremden Eigentumes, usus enim eius fundi et fructus, Cic.: horum usus fructusque, Sen.: usus fructus omnium bonorum, Cic. – b) der das Besitzrecht erzeugende Gebrauch, Nießbrauch, in der Verbindung usus et auctoritas oder usus auctoritas, s. auctōritāsno. I, 1, a.

    II) übtr.: 1) die Übung = praktische Erfahrung, Praxis, usus atque exercitatio, Cic.: amicitia, quam nec usu (empirisch) nec ratione (rationell) habent cognitam, Cic.: res posita in usu militari, Cic.: habere magnum in re militari od. in castris usum, Caes.: habere usum belli, Caes.; vgl. usu belli et ingenio impavida gens, Liv.: nullius usus imperator, Caes. – 2) die Brauchbarkeit, der Nutzen, levis fructus, exiguus usus, Cic.: nescis... quem praebeat (nummus) usum, Hor.: magnos usus affert ad navigia facienda, Cic.: esse usui civitati, Cic.: ne cui usui esset Romanis, Caes.: ut neque subsidia submitti neque equites laborantibus usui esse possent, Caes.: alci prius oneri quam usui esse, Sall. (vgl. tamdiu vobis cordi sumus quamdiu usui, Sen. rhet.): magno usui esse, Cic.: ex usu esse, Ter. u. Cic.: si quis usus mei est (wenn ich etwas Nutzen bringen, etwas nützen kann), nihilo minor ex privato capietur, Liv. – 3) das Nötige, die Notwendigkeit, das Bedürfnis, a) übh.: usus provinciae, Cic.: usus sacri, Liv.: expetuntur divitiae ad usus vitae necessarios, Cic.: quae belli usus poscunt, Liv.: quā quemque suorum usuum causae ferrent, Liv. – b) usus est od. usus adest od. usus venit, es tritt die Notwendigkeit (das Bedürfnis) ein, es ist-, wird nötig, α) usus est, αα) absol.: mihi sic est usus, das ist mir so Bedürfnis, Ter.: quando usus est, Plaut.: si quando usus esset, Cic.: urbi multitudinem, ubi usus non esset (wenn man ihrer nicht bedürfe), oneri rebatur esse, Liv.: de ceteris studiis alio loco dicemus, si usus fuerit, Cic. Tusc. 4, 5. – ββ) m. Abl.: usus est filio argenti minis, Plaut.: speculo ei (mulieri) usus est, Plaut.: si quid erit quod extra magistratus curatore usus sit, Cic.: naves, quibus consuli usus non esset, Liv.: tacere nequeo misera quod tacito usus est, was verschwiegen werden muß, Plaut. cist. 129: ad eam rem usust homine astuto, Plaut. Pseud. 385: postquam ad prolem populi frequentandam praemiis atque invitamentis usus fuit, G II. 2, 15, 3. – γγ) m. ut u. Konj., Plaut. mil. 1132; Epid. 166 G.: an quoiquam usus homini (kann es wohl eines Menschen Bedürfnis sein), se ut cruciet? Ter. heaut. 81. – δδ) m. folg. Infin., non usus facto est mihi nunc hunc intro sequi, ich brauche ihm nicht zu folgen, Ter. Hec. 327. – εε) m. folg. Acc. u. Infin., Gell. 17, 17, 2. – β) usus adest, absol., ut equites Pompeianorum impetum, cum adesset usus, sustinere auderent, Caes. b.c. 3, 84, 4. – γ) usus venit, αα) absol.: si usus veniat, Caes.: cum ad praetorem usus veniet, Plaut. – ββ) m. Abl.: ubi usus veniat contra consertā manu, Plaut. mil. 3. – c) usu venit (falsch evenit), es tritt durch die Notwendigkeit ein = es tritt notwendig (wirklich, gemeiniglich) ein, es ereignet sich, trägt sich notwendig (wirklich, gemeiniglich) zu, es begegnet-, geschieht notwendig (wirklich, gemeiniglich), quid homini potest turpius usu venire? Cic.: mihi usu venturum non arbitrabar, ut etc., Cic.: haec de Vercingetorige usu ventura opinione praeceperat, Caes.: causam sibi dicendam esse statuerat iam ante quam hoc usu venit, Cic. – getrennt, quod usu memoriā patrum venit, Cic. – in umgekehrter Wortstellung, quod cuipiam Thraco insipienti venisse usu fabula est, Gell. – / Arch. oesus, Cic. de legg. 3, 10: oisus nach Mart. Cap. 3. § 236: vulg. ussus, Corp. inscr. Lat. 4, 2538: vulg. Abl. Sing. uso, Corp. inscr. Lat. 6, 29784 (in uso est).

    lateinisch-deutsches > usus

См. также в других словарях:

  • usum — usum …   Dictionnaire des rimes

  • üşümə — «Üşümək»dən f. is …   Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti

  • usum (ad) — (a du zom ) loc. adv. lat. Littéralement, à l usage. Se dit d une collection de livres rassemblés pour un but spécial : telle est l édition des auteurs latins ad usum Delphini, édition faite à l usage du Dauphin, fils de Louis XIV, par l ordre de …   Dictionnaire de la Langue Française d'Émile Littré

  • usum — (ad).: Locution latine qui fait bien dans la phrase : Ad usum Delphini. Devra toujours s employer en parlant d une femme appelée Delphine …   Dictionnaire des idées reçues

  • USUM — Cassan, dictus quoque Ozun Asembec, ex Assembiorum familia, filius Aliberci, oriundi ex Tamerlane, quique de factone Arietis albi etat. Cum Praefectus Armentiae esset, occisô Rege Ioonchâ, cum filio Acehhali utrôque de factione Arietis nigri,… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • Usum — (türk.), als Name, bezeichnet von vornehmem Stande …   Pierer's Universal-Lexikon

  • Usum Hassan — Usum Hassan, Khan der Turkomanen vom Weißen Schöps, eroberte im 15. Jahrh. Persien, s.d. S. 860 u. Türkei S. 21 …   Pierer's Universal-Lexikon

  • üşümək — f. 1. Canına üşütmə düşmək, bədənində soyuğun təsirini hiss etmək, soyuqdan titrəmək. Ləhləyirlər, tərləyirlər, əl üzləri qızarmış; Bir parası çox üşüyür, əl üzləri bozarmış. A. S.. Soyuq yel əsməyə başladı. Zəhra üşüdü. Ə. Vəl.. 2. məc. Donuşmaq …   Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti

  • ad usum — zum Gebrauch von ... ● ad usum Delphini, in usum Delphini zum Gebrauch für den Schüler, 〈eigtl.〉 zum Gebrauch des Dauphins, des französischen Kronprinzen (früher Vermerk in Klassikerausgaben, aus denen anstößige Stellen entfernt worden waren); ad …   Universal-Lexikon

  • Ad usum — (lateinisch) bedeutet zum Gebrauch. Man kann unterscheiden: zum Gebrauch des Dauphin (französischer Kronprinz), siehe ad usum Delphini bei ärztlichen Verordnungen: ad usum hum(anum) zum menschlichen Gebrauch; ad usum vet(erinarum) tierarzneilich… …   Deutsch Wikipedia

  • in usum Delphini — in usum Del|phi|ni = ad usum Delphini * * * In usum Delphini   Ad usum Delphini. * * * in usum Del|phi|ni: ↑ad usum Delphini …   Universal-Lexikon

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»