Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

thessalia

  • 1 Thessalia

    Thessalia, ae, f. (Θεσσαλία), Thessalien, eine Landschaft Griechenlands zwischen Mazedonien, Epirus, Doris, Lokris u. dem Ägäischen Meere, fruchtbar an wirksamen Kräutern, dah. wegen Zauberei berüchtigt; berühmt durch Pferdezucht (dah. in der Sage Sitz der Zentauren, die zuerst die Pferde zähmten), bekannt durch das Treffen zwischen Cäsar u. Pompejus im pharsalischen Gefilde j. Provinz Janninah, Mela 2, 3, 4 (2. § 39 u. 40). Lucan. 6, 333 sq. Cic. Pis. 96: Thessaliae solözist. = in Thessalia, Apul. met. 2, 21. – Dav.: A) Thessalicus, a, um (Θεσσαλικός), thessalisch, equi, Varro: Tempe, Liv.: iuga, der Berg Pelion, Ov.: Haemus, der thrazische, Lucan.: dux, Achilles, Sen. poët., od. Akastus, Sohn des Pelion, Sen. poët.: axis, der Wagen des Achilles, Sen. poët.: color, Purpurfarbe, die in Thessalien verfertigt wurde, Lucr. – trabs, das Schiff Argo, Sen. poët.: reges, die Argonauten, Val. Flacc. – caedes, Treffen zwischen Cäsar u. Pompejus, Lucan. – B) Thessalus, a, um (Θεσσαλός), in od. aus Thessalien, thessalisch, equites, Liv. u. Suet.: pubes, Catull.: Tempe, Hor. u. Ov.: tela, des Achilles, Hor.: ignes, im Lager des Achilles, Hor.: pinus, das Schiff Argo, Ov.: Thessalus, Achilles, Ov. am. 2, 8, 11. – frena, Val. Flacc.: philtra, Iuven.: vox, zauberische, Hor.: so auch venena, Hor.: Thessala, thessalische Zauberin, Lucan. – Thessali, ōrum, m. (Θεσσαλοί), die Einw. Thessaliens, die Thessalier, Liv. – C) Thessalius, a, um, thessalisch, Hor. u. Ov. – D) Thessalis, idis, f. (Θεσσαλίς, s. Prisc. 2, 39), thessalisch, ara, der Laodamia, Ov.: umbra, des Protesilaus, des Gemahles der Laodamia, Prop. – subst., a) eine Thessalierin, Ov. – b) die Zauberin, Beschwörerin, Lucan.

    lateinisch-deutsches > Thessalia

  • 2 Thessalia

    Thessalia, ae, f. (Θεσσαλία), Thessalien, eine Landschaft Griechenlands zwischen Mazedonien, Epirus, Doris, Lokris u. dem Ägäischen Meere, fruchtbar an wirksamen Kräutern, dah. wegen Zauberei berüchtigt; berühmt durch Pferdezucht (dah. in der Sage Sitz der Zentauren, die zuerst die Pferde zähmten), bekannt durch das Treffen zwischen Cäsar u. Pompejus im pharsalischen Gefilde j. Provinz Janninah, Mela 2, 3, 4 (2. § 39 u. 40). Lucan. 6, 333 sq. Cic. Pis. 96: Thessaliae solözist. = in Thessalia, Apul. met. 2, 21. – Dav.: A) Thessalicus, a, um (Θεσσαλικός), thessalisch, equi, Varro: Tempe, Liv.: iuga, der Berg Pelion, Ov.: Haemus, der thrazische, Lucan.: dux, Achilles, Sen. poët., od. Akastus, Sohn des Pelion, Sen. poët.: axis, der Wagen des Achilles, Sen. poët.: color, Purpurfarbe, die in Thessalien verfertigt wurde, Lucr. – trabs, das Schiff Argo, Sen. poët.: reges, die Argonauten, Val. Flacc. – caedes, Treffen zwischen Cäsar u. Pompejus, Lucan. – B) Thessalus, a, um (Θεσσαλός), in od. aus Thessalien, thessalisch, equites, Liv. u. Suet.: pubes, Catull.: Tempe, Hor. u. Ov.: tela, des Achilles, Hor.: ignes, im Lager des Achilles, Hor.: pinus, das Schiff Argo, Ov.: Thessalus, Achilles, Ov. am. 2, 8, 11. – frena, Val. Flacc.: philtra, Iuven.: vox, zauberische, Hor.: so auch venena, Hor.: Thessala, thessalische Zaube-
    ————
    rin, Lucan. – Thessali, ōrum, m. (Θεσσαλοί), die Einw. Thessaliens, die Thessalier, Liv. – C) Thessalius, a, um, thessalisch, Hor. u. Ov. – D) Thessalis, idis, f. (Θεσσαλίς, s. Prisc. 2, 39), thessalisch, ara, der Laodamia, Ov.: umbra, des Protesilaus, des Gemahles der Laodamia, Prop. – subst., a) eine Thessalierin, Ov. – b) die Zauberin, Beschwörerin, Lucan.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > Thessalia

  • 3 Thessalia

    Thessălĭa, ae, f., = Thessalia, the country of Thessaly, Mel. 2, 3, 4; Plin. 4, 8, 15, § 29; Luc. 6, 333 sq.; Cat. 64, 10; 64, 26; Prop. 1, 5, 28; Cic. Pis. 40, 96; id. Fl. 26, 63. — Hence,
    A.
    Thessălĭus, a, um, adj. ( poet. and late Lat.), of or belonging to Thessaly, Thessalian:

    regio,

    App. M. 1, p. 113:

    decus,

    Grat. Cyn. 228.—
    B.
    Thessălĭcus, a, um, adj., of Thessaly, Thessalian (class.):

    juga,

    Ov. H. 9, 100:

    Tempe,

    Plin. 16, 44, 92, § 244:

    equi,

    Varr. R. R. 2, 7, 6:

    dux,

    i. e. Jason, Val. Fl. 5, 219:

    trabs,

    i. e. Argo, Sen. Agam. 120:

    venenum,

    Ov. Am. 3, 7, 27:

    axis,

    i. e. the chariot of Achilles, id. Tr. 4, 3, 30:

    clades,

    i. e. the battle of Pharsalia, Luc. 6, 62; cf.

    caedes,

    id. 7, 448:

    cineres,

    id. 8, 530:

    dies,

    id. 7, 202:

    flamma,

    id. 7, 808.—
    C.
    Thessălus, a, um, adj., of Thessaly, Thessalian (mostly poet.):

    equites,

    Liv. 9, 19, 5; Suet. Claud. 21:

    Tempe,

    Hor. C. 1, 7, 4; Ov. M. 7, 222:

    terra,

    i. e. Thessaly, Tib. 2, 4, 56:

    victor,

    Hor. C. 2, 4, 10:

    tela,

    i. e. of Achilles, Prop. 2, 22 (3, 13), 30:

    currus,

    i. e. of Achilles, Stat. S. 2, 7, 55:

    ignes,

    in the camp of Achilles, Hor. C. 1, 10, 15:

    dux,

    i. e. Jason, Val. Fl. 5, 278:

    saga,

    Prop. 3 (4), 24, 10:

    philtra,

    Juv. 6, 610:

    venena,

    Hor. C. 1, 27, 21:

    vox,

    id. Epod. 5, 45.—In plur.: Thes-sălī, ōrum, m., the inhabitants of Thessaly, the Thessalians, Mel. 2, 3, 1; Caes. B. C. 3, 4 fin.; Liv. 29, 12; 32, 10; 33, 32.—
    D.
    Thes-sălis, ĭdis, adj. f., Thessalian:

    ara,

    Ov. H. 13, 112:

    umbra,

    i. e. of Protesilaus, Prop. 1, 19, 10.—Subst., the (female) Thessalian, Luc. 6, 451; 6, 565; in plur., Ov. M. 12, 190; Claud. B. Get. 237.

    Lewis & Short latin dictionary > Thessalia

  • 4 Thessalia

    ae f.
    Фессалия, страна в сев. Греции, в бассейне реки Пенея C, Mela, Lcn

    Латинско-русский словарь > Thessalia

  • 5 Thessalia

    s f sg 1
    Thessalie (GR)

    Dictionarium Latino-Gallicum botanicae > Thessalia

  • 6 Thessali

    Thessălĭa, ae, f., = Thessalia, the country of Thessaly, Mel. 2, 3, 4; Plin. 4, 8, 15, § 29; Luc. 6, 333 sq.; Cat. 64, 10; 64, 26; Prop. 1, 5, 28; Cic. Pis. 40, 96; id. Fl. 26, 63. — Hence,
    A.
    Thessălĭus, a, um, adj. ( poet. and late Lat.), of or belonging to Thessaly, Thessalian:

    regio,

    App. M. 1, p. 113:

    decus,

    Grat. Cyn. 228.—
    B.
    Thessălĭcus, a, um, adj., of Thessaly, Thessalian (class.):

    juga,

    Ov. H. 9, 100:

    Tempe,

    Plin. 16, 44, 92, § 244:

    equi,

    Varr. R. R. 2, 7, 6:

    dux,

    i. e. Jason, Val. Fl. 5, 219:

    trabs,

    i. e. Argo, Sen. Agam. 120:

    venenum,

    Ov. Am. 3, 7, 27:

    axis,

    i. e. the chariot of Achilles, id. Tr. 4, 3, 30:

    clades,

    i. e. the battle of Pharsalia, Luc. 6, 62; cf.

    caedes,

    id. 7, 448:

    cineres,

    id. 8, 530:

    dies,

    id. 7, 202:

    flamma,

    id. 7, 808.—
    C.
    Thessălus, a, um, adj., of Thessaly, Thessalian (mostly poet.):

    equites,

    Liv. 9, 19, 5; Suet. Claud. 21:

    Tempe,

    Hor. C. 1, 7, 4; Ov. M. 7, 222:

    terra,

    i. e. Thessaly, Tib. 2, 4, 56:

    victor,

    Hor. C. 2, 4, 10:

    tela,

    i. e. of Achilles, Prop. 2, 22 (3, 13), 30:

    currus,

    i. e. of Achilles, Stat. S. 2, 7, 55:

    ignes,

    in the camp of Achilles, Hor. C. 1, 10, 15:

    dux,

    i. e. Jason, Val. Fl. 5, 278:

    saga,

    Prop. 3 (4), 24, 10:

    philtra,

    Juv. 6, 610:

    venena,

    Hor. C. 1, 27, 21:

    vox,

    id. Epod. 5, 45.—In plur.: Thes-sălī, ōrum, m., the inhabitants of Thessaly, the Thessalians, Mel. 2, 3, 1; Caes. B. C. 3, 4 fin.; Liv. 29, 12; 32, 10; 33, 32.—
    D.
    Thes-sălis, ĭdis, adj. f., Thessalian:

    ara,

    Ov. H. 13, 112:

    umbra,

    i. e. of Protesilaus, Prop. 1, 19, 10.—Subst., the (female) Thessalian, Luc. 6, 451; 6, 565; in plur., Ov. M. 12, 190; Claud. B. Get. 237.

    Lewis & Short latin dictionary > Thessali

  • 7 Thessalicus

    Thessălĭa, ae, f., = Thessalia, the country of Thessaly, Mel. 2, 3, 4; Plin. 4, 8, 15, § 29; Luc. 6, 333 sq.; Cat. 64, 10; 64, 26; Prop. 1, 5, 28; Cic. Pis. 40, 96; id. Fl. 26, 63. — Hence,
    A.
    Thessălĭus, a, um, adj. ( poet. and late Lat.), of or belonging to Thessaly, Thessalian:

    regio,

    App. M. 1, p. 113:

    decus,

    Grat. Cyn. 228.—
    B.
    Thessălĭcus, a, um, adj., of Thessaly, Thessalian (class.):

    juga,

    Ov. H. 9, 100:

    Tempe,

    Plin. 16, 44, 92, § 244:

    equi,

    Varr. R. R. 2, 7, 6:

    dux,

    i. e. Jason, Val. Fl. 5, 219:

    trabs,

    i. e. Argo, Sen. Agam. 120:

    venenum,

    Ov. Am. 3, 7, 27:

    axis,

    i. e. the chariot of Achilles, id. Tr. 4, 3, 30:

    clades,

    i. e. the battle of Pharsalia, Luc. 6, 62; cf.

    caedes,

    id. 7, 448:

    cineres,

    id. 8, 530:

    dies,

    id. 7, 202:

    flamma,

    id. 7, 808.—
    C.
    Thessălus, a, um, adj., of Thessaly, Thessalian (mostly poet.):

    equites,

    Liv. 9, 19, 5; Suet. Claud. 21:

    Tempe,

    Hor. C. 1, 7, 4; Ov. M. 7, 222:

    terra,

    i. e. Thessaly, Tib. 2, 4, 56:

    victor,

    Hor. C. 2, 4, 10:

    tela,

    i. e. of Achilles, Prop. 2, 22 (3, 13), 30:

    currus,

    i. e. of Achilles, Stat. S. 2, 7, 55:

    ignes,

    in the camp of Achilles, Hor. C. 1, 10, 15:

    dux,

    i. e. Jason, Val. Fl. 5, 278:

    saga,

    Prop. 3 (4), 24, 10:

    philtra,

    Juv. 6, 610:

    venena,

    Hor. C. 1, 27, 21:

    vox,

    id. Epod. 5, 45.—In plur.: Thes-sălī, ōrum, m., the inhabitants of Thessaly, the Thessalians, Mel. 2, 3, 1; Caes. B. C. 3, 4 fin.; Liv. 29, 12; 32, 10; 33, 32.—
    D.
    Thes-sălis, ĭdis, adj. f., Thessalian:

    ara,

    Ov. H. 13, 112:

    umbra,

    i. e. of Protesilaus, Prop. 1, 19, 10.—Subst., the (female) Thessalian, Luc. 6, 451; 6, 565; in plur., Ov. M. 12, 190; Claud. B. Get. 237.

    Lewis & Short latin dictionary > Thessalicus

  • 8 Thessalis

    Thessălĭa, ae, f., = Thessalia, the country of Thessaly, Mel. 2, 3, 4; Plin. 4, 8, 15, § 29; Luc. 6, 333 sq.; Cat. 64, 10; 64, 26; Prop. 1, 5, 28; Cic. Pis. 40, 96; id. Fl. 26, 63. — Hence,
    A.
    Thessălĭus, a, um, adj. ( poet. and late Lat.), of or belonging to Thessaly, Thessalian:

    regio,

    App. M. 1, p. 113:

    decus,

    Grat. Cyn. 228.—
    B.
    Thessălĭcus, a, um, adj., of Thessaly, Thessalian (class.):

    juga,

    Ov. H. 9, 100:

    Tempe,

    Plin. 16, 44, 92, § 244:

    equi,

    Varr. R. R. 2, 7, 6:

    dux,

    i. e. Jason, Val. Fl. 5, 219:

    trabs,

    i. e. Argo, Sen. Agam. 120:

    venenum,

    Ov. Am. 3, 7, 27:

    axis,

    i. e. the chariot of Achilles, id. Tr. 4, 3, 30:

    clades,

    i. e. the battle of Pharsalia, Luc. 6, 62; cf.

    caedes,

    id. 7, 448:

    cineres,

    id. 8, 530:

    dies,

    id. 7, 202:

    flamma,

    id. 7, 808.—
    C.
    Thessălus, a, um, adj., of Thessaly, Thessalian (mostly poet.):

    equites,

    Liv. 9, 19, 5; Suet. Claud. 21:

    Tempe,

    Hor. C. 1, 7, 4; Ov. M. 7, 222:

    terra,

    i. e. Thessaly, Tib. 2, 4, 56:

    victor,

    Hor. C. 2, 4, 10:

    tela,

    i. e. of Achilles, Prop. 2, 22 (3, 13), 30:

    currus,

    i. e. of Achilles, Stat. S. 2, 7, 55:

    ignes,

    in the camp of Achilles, Hor. C. 1, 10, 15:

    dux,

    i. e. Jason, Val. Fl. 5, 278:

    saga,

    Prop. 3 (4), 24, 10:

    philtra,

    Juv. 6, 610:

    venena,

    Hor. C. 1, 27, 21:

    vox,

    id. Epod. 5, 45.—In plur.: Thes-sălī, ōrum, m., the inhabitants of Thessaly, the Thessalians, Mel. 2, 3, 1; Caes. B. C. 3, 4 fin.; Liv. 29, 12; 32, 10; 33, 32.—
    D.
    Thes-sălis, ĭdis, adj. f., Thessalian:

    ara,

    Ov. H. 13, 112:

    umbra,

    i. e. of Protesilaus, Prop. 1, 19, 10.—Subst., the (female) Thessalian, Luc. 6, 451; 6, 565; in plur., Ov. M. 12, 190; Claud. B. Get. 237.

    Lewis & Short latin dictionary > Thessalis

  • 9 Thessalius

    Thessălĭa, ae, f., = Thessalia, the country of Thessaly, Mel. 2, 3, 4; Plin. 4, 8, 15, § 29; Luc. 6, 333 sq.; Cat. 64, 10; 64, 26; Prop. 1, 5, 28; Cic. Pis. 40, 96; id. Fl. 26, 63. — Hence,
    A.
    Thessălĭus, a, um, adj. ( poet. and late Lat.), of or belonging to Thessaly, Thessalian:

    regio,

    App. M. 1, p. 113:

    decus,

    Grat. Cyn. 228.—
    B.
    Thessălĭcus, a, um, adj., of Thessaly, Thessalian (class.):

    juga,

    Ov. H. 9, 100:

    Tempe,

    Plin. 16, 44, 92, § 244:

    equi,

    Varr. R. R. 2, 7, 6:

    dux,

    i. e. Jason, Val. Fl. 5, 219:

    trabs,

    i. e. Argo, Sen. Agam. 120:

    venenum,

    Ov. Am. 3, 7, 27:

    axis,

    i. e. the chariot of Achilles, id. Tr. 4, 3, 30:

    clades,

    i. e. the battle of Pharsalia, Luc. 6, 62; cf.

    caedes,

    id. 7, 448:

    cineres,

    id. 8, 530:

    dies,

    id. 7, 202:

    flamma,

    id. 7, 808.—
    C.
    Thessălus, a, um, adj., of Thessaly, Thessalian (mostly poet.):

    equites,

    Liv. 9, 19, 5; Suet. Claud. 21:

    Tempe,

    Hor. C. 1, 7, 4; Ov. M. 7, 222:

    terra,

    i. e. Thessaly, Tib. 2, 4, 56:

    victor,

    Hor. C. 2, 4, 10:

    tela,

    i. e. of Achilles, Prop. 2, 22 (3, 13), 30:

    currus,

    i. e. of Achilles, Stat. S. 2, 7, 55:

    ignes,

    in the camp of Achilles, Hor. C. 1, 10, 15:

    dux,

    i. e. Jason, Val. Fl. 5, 278:

    saga,

    Prop. 3 (4), 24, 10:

    philtra,

    Juv. 6, 610:

    venena,

    Hor. C. 1, 27, 21:

    vox,

    id. Epod. 5, 45.—In plur.: Thes-sălī, ōrum, m., the inhabitants of Thessaly, the Thessalians, Mel. 2, 3, 1; Caes. B. C. 3, 4 fin.; Liv. 29, 12; 32, 10; 33, 32.—
    D.
    Thes-sălis, ĭdis, adj. f., Thessalian:

    ara,

    Ov. H. 13, 112:

    umbra,

    i. e. of Protesilaus, Prop. 1, 19, 10.—Subst., the (female) Thessalian, Luc. 6, 451; 6, 565; in plur., Ov. M. 12, 190; Claud. B. Get. 237.

    Lewis & Short latin dictionary > Thessalius

  • 10 gnarus

    gnārus (narus), a, um [cf. gnosco, nosco] [st1]1 [-] qui sait, qui connaît, informé.    - gnarus rei publicae, Cic. Brut. 228: habile politique.    - gnarus quibus orationis modis animi pellantur, Cic. Or. 15: sachant par quels genres d'éloquence on touche les âmes.    - gnarus in Thessalia regem esse, Liv. 33, 5, 4: sachant que le roi était en Thessalie --- cf. Liv. 23, 29, 5. [st1]2 [-] connu.    - palus gnara vincentibus, Tac. An. 1, 63: marais connu des vainqueurs.    - idque nulli magis gnarum quam Neroni, Tac. An. 15, 61: et personne ne savait cela mieux que Néron.    - nemine gnaro aut opinante, quidnam coepturus esset, Suet. Calig. 46: personne ne sachant ou n'imaginant ce qu'il allait bien entreprendre.
    * * *
    gnārus (narus), a, um [cf. gnosco, nosco] [st1]1 [-] qui sait, qui connaît, informé.    - gnarus rei publicae, Cic. Brut. 228: habile politique.    - gnarus quibus orationis modis animi pellantur, Cic. Or. 15: sachant par quels genres d'éloquence on touche les âmes.    - gnarus in Thessalia regem esse, Liv. 33, 5, 4: sachant que le roi était en Thessalie --- cf. Liv. 23, 29, 5. [st1]2 [-] connu.    - palus gnara vincentibus, Tac. An. 1, 63: marais connu des vainqueurs.    - idque nulli magis gnarum quam Neroni, Tac. An. 15, 61: et personne ne savait cela mieux que Néron.    - nemine gnaro aut opinante, quidnam coepturus esset, Suet. Calig. 46: personne ne sachant ou n'imaginant ce qu'il allait bien entreprendre.
    * * *
        Gnarus, gnari, vel Narus, Adiectiuum. Plin. Scavant et expert, Bien entendu.
    \
        Gnarus sum loci eius. Plaut. Je congnoy et scay bien le lieu.
    \
        Armorum ac militiae gnarus. Colum. Entendu et expert au faict de la guerre.
    \
        Gnarus, pro Cognito. Tacit. Trudebanturque in paludem gnarum vincentibus. Congneue.

    Dictionarium latinogallicum > gnarus

  • 11 Haemonia

    ae f. арх. H, O = Thessalia

    Латинско-русский словарь > Haemonia

  • 12 sumo

    sūmo, sūmpsī, sūmptum, ere [ sub + emo ]
    1)
    а) брать (librum in manūs C; arma Sl)
    б) хватать, схватывать ( ferrum ad aliquem interficiendum L)
    sumpsisse probra, deinde saxa, postremo ferrum T — пустить в ход сначала ругательства, затем камни и, наконец, оружие
    s. aliquem generum T — сделать кого-л. своим зятем
    в) брать в свои руки, захватывать (proelio sumpta Thessalia Fl)
    2) собирать, убирать ( frumentum ex agris Cs)
    3) брать взаймы, занимать (pecuniam ab aliquo Ter, C etc.)
    s. vultūs acerbos Oпринять суровый вид
    s. sibi arrogantiam Csобнаглеть
    s. animum T, O(при)ободриться
    s. vires Hусиливаться
    supplicium de (или ex) aliquo s. Cs, L — казнить кого-л.
    poenam s. C — карать, мстить
    5) принимать внутрь ( venenum Nep); есть (panem perfusum aquā frigidā Su; cibum Nep, Macr); выпивать (cyathos H; aquam M)
    6) надевать (vestimenta C; togam virilem C, Sen etc.; stolam Pt; pallium C)
    8) приводить, упоминать ( homines notos C)
    s. aliquid argumenti loco C — привести что-л. в качестве доказательства
    10) выбирать, избирать (sibi philosophiae studium C; aliquem sibi imperatorem Nep)
    11) устанавливать, назначать ( colloquendi tempus Nep)
    12) покупать, приобретать ( obsonia parvo H)
    14) тратить, расходовать (laborem frustra Cs)
    15) предпринимать, начинать (operam C; bellum Sl)
    s. aliquem celebrare H — взяться прославить кого-л.
    sumpsi hoc mihi, ut ad te scriberem Cя решил написать тебе
    16) полагать, принимать (за основу) ( aliquid ad concludendum C)

    Латинско-русский словарь > sumo

  • 13 Thessalicus

    и Thessal(i)us, a, um [ Thessalia ]
    фессалийский (equi Vr; Pelion O)
    Th. dux SenAchilles или Acastus

    Латинско-русский словарь > Thessalicus

  • 14 appello [1]

    1. ap-pello (ad-pello), āvī, ātum, āre (viell. zu got. spillōn, ahd. spëllōn, verkündigen, erzählen), jmd. od. etw. mit einem Tone, Laute gleichs. anrühren, anlassen, also antönen, I) mit Worten, ansprechen, anreden (freundlich od. ernsthaft), sich persönlich mit einer Ansprache an jmd. wenden, jmd. anreden u. begrüßen, 1) im allg.: paucis est quod (in betreff dessen) te volo de communi re appellare meā et tuā, Plaut.: num te appello? sprech ich denn mit dir? Plaut.: singulos appellare rogareque, Cic.: milites benigne, Sall.: legatos superbius, Cic.: alqm sic, Treb. Poll.: quaestorem appellat (begrüßt) dicitque, Sall. – dah. jmd. mit Nennung des Namens anreden, anrufen, mit u. ohne den Zusatz nomine od. nominatim, Caes. u.a.: so auch unum quemque nominans appellat, Sall. – 2) prägn., jmd. in der Absicht, daß er etwas bewillige od. tue, ansprechen, d.i. a) jmd. zu etwas Gutem od. Bösem auffordern, anregen, den Vorschlag machen, Anträge machen, jmd. um etw. angehen, ihm etw. vorschlagen, alqm, Cic. u.a.: alqm in alqa re, Liv. u.a.: alqm stupri causā, Val. Max.: alqm, ut etc., Nep., Liv. u.a. (s. die Auslgg. zu Nep. Att. 8, 3. Fabri Liv. 24, 5, 10). – b) in der Gerichtsspr., eine obrigkeitliche Person um Hilfe ansprechen, praetorem, Cic.: tribunos, Liv.: a praetore tribunos, Cic.: principem, Tac.: si quis appellavisset de aestimatione et de solutionibus, quae per arbitrum fierent, Caes.: in eo (dabei, darüber) praetor appellatur, Cic. (vgl. Halm Cic. Verr. 4, 146). – in der Kaiserzt. an jmd. appellieren, ab alqo, Quint.: a od. ex sententia, ICt.: ad imperatorem, ICt. – übtr., sich auf etw. berufen, alqd, Cic. de legg. 1, 40. – c) jmd. mahnend angehen, um etw. (bes. um eine Geldschuld) mahnen, alqm de pecunia, Cic., u. bl. pecuniā, Quint.: alqm de sorte u. de usura, Val. Max.: debitorem in diem, Sen.: ad horam et diem, Sen.: creditores (Nom.) in solidum appellabant, kündigten das Kapital, Tac.: übtr., solum, den Erdboden mahnen, d.i. durch Kultur zur Fruchtbarkeit zwingen, Plin. – Spät. auch appellare alqd, um etw. mahnen, etw. fordern, mercedem, Iuven. 7, 158. – d) anklagend zur Rede stellen, cavendum est etiam, ne maior poena quam culpa sit, ne isdem de causis alii plectantur, alii ne appellentur quidem, Cic. de off. 1, 89. – e) anbetend anrufen, anbeten, alqo praecunte deos, Plin. ep. 10, 96 (97), 5. – f) schwörend anrufen, cur autem viri Castorem iurantes non appellaverint, non facile dictu est, Gell. 11, 6, 3. – II) mit Lauten: 1) aussprechen, litteras, Cic.: nomen, den N. nennen, Cic.: tres istae voces ›intra, citra, ultra‹... singularibus apud veteres syllabis appellabantur ›in, cis, uls‹, Gell.: sicut ›fetus‹ ipse et ›fecunditas‹ appellata, Gell. – 2) eine Person od. Sache mit irgend einem ihr zukommenden Namen, Titel, Prädikat bezeichnen, ihr den Namen (Vater, König u. dgl.) beilegen, sie so u. so nennen, benennen, titulieren, jmd. erklären für od. als usw., alqm patrem, parentem, Ter., Liv. u.a.: alqm sapientem, Cic.: alqm victorem, Verg.: bes. alqm regem, jmdm. den Titel König beilegen, ihn zum Herrscher erklären, ausrufen, als König anerkennen, Cic. u.a. (s. Fabri Sall. Iug. 65, 2): u. alqam reginam, Sall. hist. fr. 4, 61 (19), 9. – m. Ang. wovon? durch ab od. ex od. de m. Abl., zB. a colendo colles, Varr. LL.: lictorem a ligando, Gell.: locupletes assiduos ab aere dando, Cic.: ab eius nomine Thessalia appellatur, Vell.: appellata est ex viro virtus, Cic.: Italia appellata de Graeco vocabulo, Gell. 11, 1, 1. – m. Ang. weswegen? durch propter od. ob m. Akk., Peripatetici philosophi olim propter eximiam rerum maximarum scientiam a Graecis politici philosophi appellati, Cic.: (Scipio) Africanus ob egregiam victoriam de Hannibale Poenisque appellatus, Liv. – Dah. nennen = namentlich anführen, erwähnen, quos idcirco non appello hoc loco, Cic.: quae (aedes) in lege non appellantur, Cic.: u. so app. auctores, angeben, Plin.: übtr., alqm nutu significationeque, kenntlich machen, Cic. ep. 1, 9, 20. – / arch. appellassis = appellaveris, Ter. Phorm. 742. – Plur. Imper. Pass. appellamino, Cic. de legg. 3, 8.

    lateinisch-deutsches > appello [1]

  • 15 circumeo

    circum-eo u. circu-eo, īvī u. gew. iī, circumitum u. circuitum, īre (nach den besten Grammatikern circumeo geschrieben u. circueo gesprochen, in den besten Handschrn. bald circumeo, bald circueo, s. Spengel Ter. Andr. 202. Oudend. Frontin. strat. 2, 3, 3. p. 199 sq. Jordan Cic. Caecin. 94. p. 280. Schneider Caes. b. G. 5, 2. § 2), herum-, umhergehen, umgehen, I) rings um etw. herumgehen, etw. rings umgehen, absol. od. m. Ang. um was? was? durch Acc., A) im allg.: 1) im Kreise: a) v. Pers.: flagrantes aras, Ov.: hostium castra, rings umreiten, Caes.: tantum agri quantum arando uno die circumire posset, rings umpflügen (vgl. circumaro), Sen. – b) v. Lebl., herumgehen, -laufen, sich herumziehen, ut circuit sol, Plin. ep.: utrum mundus terrā stante circumeat, an mundo stante terra vertatur, Sen.: hieme fascia saepius circumire debet, die Tour machen, Cels. – 2) im Bogen: a) übh., absol., schwenken, Curt. 3, 2 (5), 14. – m. Acc., metam ferventi rotā, umfahren, Ov. art. am. 3, 396. – b) insbes., im Bogen um etw. sich herumziehen = um etw. einen Umweg nehmen, etw. umgehen, absol., si rectum limitem rupti torrentibus pontes incīderint, circumire cogemur, Quint. 2, 13, 16. – m. Acc., locum insidiarum, Curt.: saltum, Curt.: brevi spatio eluvies circumiri poterat, Curt. – übtr.: α) einen Begriff umschreiben, res plurimae carent appellationibus, ut eas necesse sit transferre aut circumire, Quint. 12, 10, 34. – β) etw. in der Rede umgehen, Vespasiani nomen suspensi et vitabundi circumibant, Tac. hist. 3, 37. – γ) jmd. hintergehen = täuschen, facinus indignum, sic circumiri! Ter.: puerum tunc arte dolosā circuit, Mart.

    B) prägn., im Kreise od. im Bogen herumgehend einen Ggstd. umgeben, a) übh., umgeben = einschließen, einfassen u. dgl., α) v. dem, was das Umgebende bildet, selbst, absol., quae circumibit linea, eiusdem spatii erit, cuius ea, quae centum continet, Quint. 1, 10, 44. – m. Acc., hoc (regium capitis insigne) caerulea fascia albo distincta circumibat, Curt.: cuius non hederae circuiere caput, Prop.: hippodromus platanis circumitur, Plin. ep. – β) v. der Pers.: extremas oleis pacalibus oras (v. der webenden Pallas), Ov. met. 6, 101. – b) insbes., als milit. t. t., umringen, rings einschließen, umzingeln, umflügeln, oppidi moenia (v. einer Flotte), Curt.: sinistrum cornu, Caes.: ad ordines suos se recipientes circuibant, Caes. – aciem a latere aperto, Caes.: hostem a fronte et a tergo, Curt. – im Passiv, timentes, ne circuirentur, Frontin.: circuiri ab hostibus, Nep., ab hoste, Frontin.: circumiri multitudine, Nep.: u. im Bilde, circumiri totius belli fluctibus, Cic.

    II) ringsum bei (od. an od. vor od. in) den u. den Örtl. od. Pers. umhergehen, reihum gehen, die Runde machen, m. Ang. bei (an usw.) wem? durch Acc.: a) übh., absol., quare circumirent, sollten sie (bei ihren Truppen) umhergehen, Nep. Eum. 9, 2: ipse equo circumiens (in den Reihen umherreitend) unum quemque nominans appellat, Sall. Cat. 59, 5. – mit Acc., omnes fores aedificii, Nep.: tentoria, Auson.: Graeciam, in Gr. umherreisen, Liv.: urbem, Liv.: plebem, Liv.: u. mit näherer Ang. wie? zB. rex agmen circuibat pedes (zu Fuß), Curt. 7, 3 (13), 17. – m. Ang. zu welchem Zweck? cui orbem terrarum circumire (auf der ganzen Welt herumzureisen) non erit longum meā causā, Plin. ep. 7, 16, 4. – b) als Besucher, Besichtiger, besuchen, bereisen, besichtigen, m. Acc., saucios, der Reihe nach besuchen, Tac.: praedia, bereisen, Cic.: oram maris, bereisen, besichtigen, Cic.: provinciam, Liv.: Marcio et Atilio Epirus, Aetolia et Thessalia circumeundae assignantur, Liv.: c. vigilias (milit. t. t.), die Runde machen, Sall. u. Liv. (s. Fabri Liv. 21, 1, 8). – m. Ang. zu welchem Zweck? durch ad m. Akk. Gerund., quod haud ignarus erat circumitam ab Romanis eam (Hispaniam) legatis ad sollicitandos principum animos, Liv. 21, 22, 1. – c) als Bittsteller, Ermunterer, absol., circumire ibi (auf dem Forum) et prensare homines coepit, et non orare solum precariam opem sed pro debita petere, Liv. – m. Acc., senatum circumirent, senatui supplicarent, Plin. pan.: c. senatum cum veste sordida, Liv.: c. ordines et hortari, Caes. – mit Ang. des Zweckes durch ut m. Konj., c. veteranos, ut acta Caesaris sancirent, Cic. ad Att. 14, 21, 2. – / Parag. Infin. Praes. Pass. circumirier, Plaut. Curc. 451: Fut. Pass. circuietur, Vulg. Amos 3, 11. – In der Vulgärspr. Fut. Akt. circumiet, Itala Isai. 28, 27.

    lateinisch-deutsches > circumeo

  • 16 commemoro

    com-memoro, āvī, ātum, āre, etw. »sich oder an dere bei sich gedenk sein lassen«, sich od. andern ins Gedächtnis zurückführen od. zurückrufen, vergegenwärtigen, I) sich = sich etw. ins Gedächtnis zurückrufen, vergegenwärtigen, einer Sache bei sich eingedenk sein, m. folg. Acc. u. Infin., cotidie commemorabam te unum in tanto exercitu mihi fuisse assensorem, Cic. ep. 6, 21, 1: vitandi rumoris causā, quo patrem Caesarem vulgo reprehensum commemorabat, Suet. Aug. 45, 1. – m. folg. indir. Fragesatz, exercendae memoriae gratiā, quid quoque die dixerim, audierim, egerim, commemoro vesperi, Cic. de sen. 38. – II) andern: a) jmdm. etwas ins Gedächtnis zurückrufen, vergegenwärtigen, bei jmd. etwas in Erinnerung bringen (vgl. Gronov Plaut. Pseud. 5, 1, 36), foedus, Plaut.: beneficia, Cic.: gratiam, amicitiam cognationemque, Cic.: m. dopp. Acc., alqm peccatum infantiae suae, Augustin. conf. 1, 7. – b) einer Sache gedenken machen = erwähnen, etw. darlegen, anführen, m. Acc., humanam societatem, Cic.: Xenophontis iucunditatem, Quint. – m. folg. Acc. u. Infin., Critolaus iste, quem cum Diogene venisse commemoras, Cic.: illa pars equitatus Usipetum, quam supra commemoravi praedandi frumentandique causā Mosam transisse, Caes.: eum induxit commemorantem se pernoctasse cum Socrate, Nep. – m. folg. indir. Fragesatz, cum dem, quam ob rem dem, commemorabo, Ter.: quid ego nunc commemorem singillatim, qualis ego in hunc fuerim? Ter.: quantam curam diligentiamque in valetudine mea tuenda hoc tempore adhibuerim, cum vos testes habeam, nihil necesse est pluribus verbis commemorare, Nep. – m. Ang. in betreff wessen? durch de u. Abl. = eines Ggstds. Erwähnung tun, illi, de quibus ante commemoravi, Cic.: de ea regione ut Thessaliā, Vell.: bes. lobend, prahlend, saepe de alqo, Cic.: de alcis virtute, integritate, humanitate, Cic.: plura de alcis pietate, Cic. – im Passiv mit Angabe an (bei) wem? od worunter? durch in u. Abl., quae si in privatis gloriosa sunt, multo magis commemorabuntur in regibus, Cic. Deiot. 40: u. so m. folg. Acc. u. Infin., cum legent in eius virtutibus commemorari saltasse eum commode, Nep. praef. § 1. – / Depon. Nbf. commemoror, Eccl.

    lateinisch-deutsches > commemoro

  • 17 Gomphi

    Gomphī, ōrum, m. (Γόμφοι), eine feste Stadt in Thessalia Hestiäotis, am östl. Ufer des Peneus, unweit der Quelle dieses Flusses am Pindus, j. Skumbos (mit Ruinen), Caes. b. c. 3, 80, 1. Liv. 31, 41, 6. – Dav. Gomphēnses, ium, m., die Einw. von Gomphi, die Gomphenser, Gaes. b. c. 3, 81, 1.

    lateinisch-deutsches > Gomphi

  • 18 moveo

    moveo, mōvī, mōtum, ēre (vielleicht zu altindisch) mīvati, schiebt, drängt, bewegt), in Bewegung setzen, bewegen, I) bewegen = hin und her bewegen, rühren, rütteln, schütteln, aufregen, aufrühren, aufrütteln, A) eig.: a) übh.: caelum, Cic.: urnam, Verg.: facem, Ov.: membra, Lucr.: caput, colla, labra (in leisem Gebete), Ov.: manus, nares, oculos, Quint.: ora vana, mit leerem Munde kauen, Ov.: cum capite capillos, Ov.: per aëra crinem, flattern lassen, Ov.: pennas per auras, Ov.: brachia in herbas, niederlassen, Ov.: quāque pedem movi (setze), manat lacus, Ov.: ebenso quoquo vestigia movit, Tibull.: move formicinum gradum, Plaut. – humum saltu, aufrühren, Ov.: terram, mare, sidera, erschüttern, Ov.: u. so aras, Ov. – alci bilem, die Galle rege machen (= zum Zorn reizen), Plaut. u. Hor. – poet. m. Infin., mulas ire movent, quā publicus advocat agger, Ven. Fort. vit. S. Mart. 6, 136. – Sprichw., m. omnes terras, omnia maria, Himmel u. Erde in Bewegung setzen, Cic. ad Att. 8, 11, 2. – im Passiv, atomus gravitate et pondere movetur, Cic.: moenia mota forent, würden erbebt sein, Ov.: mota (erschütterte) tremoribus urbs, Ov.: fluctus motos (aufgeregten) componere, Verg. – refl., movere, sich bewegen, terra movet, erbebt, Liv. u. Ov.: voluptas movens, Lust in Bewegung (Ggstz. vol. stans, Lust in Ruhe), Cic. – im Passiv medial, moveri, sich bewegen, glaebae coepere moveri, Ov.: moventur dentes, wackeln, Cels.: venae desistunt posse moveri, zu schlagen, Ov.: suo motu moveri, sich durch eigene Bewegung, sich selbst bewegen, Macr. – v. leb. Wesen, moveri propter aquam (v. Fröschen), hüpfen, Cic. – res moventes od. subst. moventia, ium, n., sich selbst bewegende, d.i. lebende Wesen, ICt. (versch. res moventes unten no. II, B, AA, b). – b) v. künstl. Bewegung des Körpers u. seiner Teile, α) v. pantomim. Bewegung, v. pantomim. Tanz, corpus ad numeros, Sen.: membra ad certos modos, Tibull. – refl., se movere, Passiv moveri medial = sich pantomimisch, tanzend bewegen, tanzen, festis moveri diebus, Hor.: v. pantom. Tanz, histrio cum paulum se movit extra numerum, in der Bewegung u. Gebärde ein wenig die Regel überschreitet, Cic.: moveri ad numeros satyri Batylli, Pers.: u. m. Acc., moveri Cyclopa, pantomimisch darstellen, Hor. – β) v. Gesang u. Saitenspiel, bewegen, rühren, vocalia ora ad citharam, Ov.: sonantia fila (Saiten), Ov.: citharam cum voce, Ov.: nervos ad verba, Ov. – c) als mediz. t. t. = Bewegung machen, -verschaffen, ascensus et descensus corpus moveat, Cels.: exercitatio, quae superiores partes movet, Cels. – Passiv moveri medial = sich körperl. Bewegung machen, oft b. Cels.: verb. moveri et ambulare, Cels. – d) v. Bewegen durch ein Werkzeug, α) mit der Hacke, mit dem Pfluge umbrechen, aufgraben, aufpflügen, auflockern (vgl. κινειν γην), humum, Plin. ep.: labefacta iugera, per artes agros, Verg. – β) mit einem Löffel umrühren, alqd spathā, Scrib. Larg.: movente aliquo cochleario liquorem, Scrib. Larg.: super ignem moveri donec etc., Scrib. Larg. – e) als milit. t. t., m. arma, wie κινειν τὰ ὅπλα, die Waffen rühren, -ergreifen, v. Pers., Verg., Liv. u. Tac., übtr. v. Löwen, sich zur Wehr setzen, Verg.: m. a. adversus alqm, Liv.: m. a. pro alqo, Ov.: aliena arma m., Ov.: neutra arma m., neutral bleiben, Ov.

    B) übtr.: 1) in rege körperliche Tätigkeit setzen; dah. se movere, sich rühren, sich regen, move te ocius, Ter.: m. se impigre, Liv.: m. se ad bellum, Liv. – ebenso Passiv moveri medial, hostes in Samnio moverentur, rührten, regten sich, Liv. – 2) den Körper krankhaft erregen, auf den Körper übel einwirken, einen nachteiligen Einfluß haben, ihn angreifen, intoleranda vis aestus corpora movit, Liv.: otium ex labore, copia ex inopia corpora varie movebant, Liv.: u. allg., si quid tunc moverimus, falls man in dieser Zeit aufregend einwirkt, Cels. – 3) geistig bewegen, a) übh.: m. se ad motum fortunae, sich drehen u. wenden, Caes.: neque se in ullam partem movebat, entschied sich für keine Partei, Caes. – multa animo m., überlegen, Verg.: crudelis animus Catilinae eadem illa movebat, hegte noch denselben Gedanken, Sall. – b) durch Einwirkung auf jmds. Gefühl, Willen u. Entschluß usw. jmd. geistig erregen, α) auf jmds. sinnl. Gefühl = auf jmd. Eindruck machen, jmdm. imponieren, auf jmd. Einflußhaben, einwirken, jmd. ergreifen, im Passiv = einen Eindruck-, eine Wirkung erleiden, sich durch etw. imponieren lassen, pulchritudo corporis movet oculos et delectat, Cic.: moveor ipsius loci insolentiā, Cic.: cum animi inaniter moveantur, einen scheinbaren Eindruck empfangen, Cic.: iisdem rebus moveri, für gleiche Eindrücke empfänglich sein (griech. συμπάσχειν), Cic. – oft (mit u. ohne Acc. der Pers.) mit allg. Acc. neutr. od. mit Adv. zur Ang. wie? = den u. den Eindruck machen, die u. die Wirkung tun, von der u. der Wirkung sein, so u. so wirken, einwirken, zB. si nos tam iustum odium nihil movet, ne illa quidem, oro vos, movent? auf uns einwirkt (für uns ein Beweggrund ist)... wird, ich bitte euch, nicht einmal das Eindruck machen? Liv.: uti (miles) multum earum regionum consuetudine moveatur, einen starken Eindruck erleiden, stark beeinflußt werden, Caes.: Alco precibus aliquid moturum ratus... postquam nihil lacrimae movebant, Liv.: nam et commemoratio una in re permultum movet, Cic.: tum duo illa, quae maxime movent, Cic. – β) auf jmds. inneres Gefühl, Gemüt, αα) jmd. unruhig-, besorgt-, bestürzt machen, erzittern machen, movebat haec multitudo hostium Alexandrum, Iustin. – oft im Passiv, moveri alqā re, von etw. erregt-, ergriffen-, erschüttert werden, über etwas unruhig-, besorgt-, bange-, bestürzt werden, vor etw. erzittern, hostium clamore non territus, qui possum vestro moveri? Vell.: moveri multitudine hostium, Iustin.: moveri novitate monstri, Ov. – absol., absiste moveri, zu bangen, Verg. – ββ) auf jmd. Eindruck machen = jmd. rühren, erweichen, zum Mitleid bewegen, jmds. Teilnahme erregen, dicta nihil moverunt quemquam, Liv.: moverat plebem oratio, Liv.: m. animos iudicum, Quint.: saxa gemitu, Ov.: quo fletu Manes, quā Numina voce moveret? Verg. – im Passiv, misericordiā moveri, Caes.: Roscii morte moveri, Cic. – γγ) jmd. aufreizen, empören, in Harnisch, bringen, movet feroci iuveni animum comploratio sororis, Liv. 1, 26, 3: men moveat cimex Pantilius? Hor. sat. 1, 10, 78: qui non irascitur inconcussus iniuriā perstitit; qui irascitur motus est (wird außer Fassuug gebracht), Sen. de ira 3, 25, 3. – γ) auf jmds. Willen u. Entschluß = jmd. bewegen, bestimmen, drängen, auf jmd. wirken, einwirken, quos parva pecunia movere non potuit, Cic.: quem cum minus quam vellet moveret, Nep.: suis quemque stimulis m. ad bellum, Liv. – Passiv, Lentulus aeris alieni magnitudine movetur, läßt sich bestimmen durch usw., Caes.: consilio eius motus est, Nep.: cuius precibus motus, Traian. in Plin. ep.: motus precibus mulierum, Iustin.: quaedam quasi moventia, gewisse Beweggründe, Triebfedern, Cic. Tusc. 5, 68. – m. folg. Infin., non quisquam me ab terra moveat convellere funem, Verg. georg. 1, 457. – m. folg. ut u. Konj., cuius reprehensio me vehementer movet, non solum ut etc.... verum etiam ut etc., Cic. Mur. 3. – m. folg. quo minus u. Konj., sed eisdem de causis, quo minus dimicare vellet, movebatur, Caes. b. c. 1, 82, 3. – δ) durch Einwirkung auf die Phantasie jmd. erregen, begeistern, alqm thyrso, Ov.: quos Bellona saeva movet, Lucan. – ε) durch Einwirkung auf die Denkkraft anregen, acute, peracute moveri, scharfsinnig, sehr scharf denken, Cic.: so auch quasi acutule moveri, Augustin. conf. 3, 7. – 4) politisch bewegen, aufregen, in Unruhe versetzen, in Aufruhr bringen, quieta, Sall.: omnia, Sall.: res, Flor. (u. so rebus motis, in bewegter Zeit, Tac.: u. magna motae rei fama, von dem Umwälzungsversuche, Tac.). – Passiv moveri = in Bewegung-, in Unruhe-, in Aufruhr geraten, unruhig werden, sich politisch regen, moveri civitas coepit, Sall.: movetur Thessalia, Flor. – 5) (wie κινέω) an etw. gleichs. rütteln, etw. wankend machen, erschüttern, ändern, alcis sententiam, Cic.: fidem, Ov.: fatum, Ov.: hoc nisi fit, nihil moventur nuptiae, bleibt die H., wie sie (beschlossen) ist, Ter.: sed ea non muto, non moveo, doch ich ändere nichts daran, ich rüttele nicht daran, Cic.: totumque moveri mutarive putas bellum, an dem Kriege gerüttelt (sein Ende herbeizuführen gesucht) werde oder eine andere Wendung erhalte, Verg.: igitur movere et quatere, quidquid usquam aegrum esset, aggrediuntur, man ging daran zu rütteln u. zu schütteln, wo irgend etwas Schadhaftes war, Tac. – 6) Geld flott machen, flüssig machen, a Caecilio propinqui minore centesimis nummum movere non possunt, keinen Heller unter zwölf Prozent herauskriegen, Cic. ad Att. 1, 12, 1; vgl. Sen. ep. 118, 2.

    II) prägn., mit besonderer Berücksichtigung des terminus a quo. A) v. einem Orte hervor-, her-, herbeibewegen, -bringen, AA) eig.: a) im allg.: limum e gurgite, aufwühlen, Ov.: u. so motum ex profundo mari, Curt. – m. vina Torquato consule pressa, (aus der Apotheke) herbeiholen, Ov.: ebenso testa moveri digna bono die, Hor. – b) als t. t. der Gartenbaukunst, wie ὁρμαν = treiben, surculus corticem movet, Colum. – gew. refl. se movere od. Passiv moveri medial = treiben, schießen, et gemma se et cortex naturaliter movet, Colum.: si gemmae se nondum moveant, Colum.: de palmite gemma movetur, Ov. – c) als t. t. der Opfersprache = obmovere, entgegen-, darbringen, Iovi fertum, Cato r. r. 134, 2. – d) als mediz. t. t., hervortreiben, acria lacrimas movent, Cels.: m. sudorem, Cels.: urinam, Cels.: alvum, Cato u. Cels. – Passiv medial, ex ore spumae moventur, Schaum tritt vor den Mund, Cels.

    BB) übtr., einen Zustand usw. gleichs. in Gang bringen, zur Erscheinung bringen, bewirken, daß etwas eintritt, vor sich geht usw., a) übh. Zustände aller Art erregen, erwecken, verursachen, erzeugen, pituitae cursus assiduos, Cels.: lacrimas, Quint.: risum, Cic.: alci risum, lacrimas, Sen.: fletum populo, Cic. – exspectationem de etc., Cic.: suspicionem, Cic.: misericordiam, Cic.: alci invidiam, Sen.: odia verbis, Hor.: discordias, Liv.: dissensionem, Suet.: societatem consilii publici, Liv. – b) einen Ggstd. der Verhandlung usw. in Gang-, in Anregung bringen, anregen, etwas zur Sprache bringen, consultationem, actionem, Liv.: dignam tractatu quaestionem, Tac.: historias, Hor.: iocum (launige Einfälle), Sall. – u. so als jurist. t. t., anstellen, vornehmen, controversiam nominis, Tac. dial. 25, od. controversiam de verbo, Cels. 3, 3. p. 78, 11 D.: controversiam alci movere, Iulian. dig. 37, 10, 4: quaestionem, accusationem, litem u. dgl., ICt. – c) eine Handlung anheben, anfangen, cantus, anheben, anstimmen, Verg.: novos ortus, v. der Aurora, Stat.: ego istaec moveo aut curo? ist es mein Werk? meine Sorge? Ter. Andr. 921. – bes. ein krieger. od. polit. Unternehmen anstiften, anfangen, unternehmen, bellum, Cic. u. Liv. (s. Fabri Liv. 23, 48, 6): bellum civile, Suet.: sediti onem, ICt.: u. so allg., ne quid ab tergo moveretur, Liv. u. Curt.: ut nihil usquam moveri viderunt, Liv. (vgl. Fabri Liv. 21, 52, 4. Mützell Curt. 3, 1 [3], 21). – refl., iam undique pugna se moverat, war im Gange, Curt. 8, 14 (47), 6. – d) etw. an den Tag geben, zeigen, movisse numen deos, hätten ihre Macht geäußert, Liv. 1, 55, 3: so auch qui nimiae moverat artis opem, Ov. fast. 6, 760.

    B) von seinem Orte, von seinem Standpunkte, aus seiner Lage bewegen = weg-, fortbringen, weg-, fortschaffen, verrücken, verdrängen, entfernen, AA) eig.: a) übh.: α) lebl. Objj.: lapidem hinc, Cod. Theod.: fundamenta loco, Cic.: thesaurum loco, ausgraben, ICt.: aedificia diductis angulis vidimus moveri (sich verschieben) iterumque componi, Sen. – refl., se loco movere non posse, v. Schiffen (bei Windstille), Caes. – bildl., move a te moram, geh ungesäumt ans Werk, Plaut. – β) leb. Objj.: deum loco, Cic.: armenta stabulis, Verg.: motis senibus et feminis, entfernt, Tac. – refl. se movere u. Passiv moveri medial = sich fortbewegen, sich wegbegeben, aufbrechen, abgehen, fortgehen, sich entfernen u. dgl., quid stas? age move te! manen? schieb dich! Nov. com. 92: se ex urbe, Nep.: se de Cumano, Cic.: se gremio alcis, Catull.: se humo, Ov.: se istinc, Cic., hinc, Ov. – absol., Aurora se movet u. Aurora movetur, bricht auf, Ov. – b) als t. t. der Geschäftsspr.: res, quae moveri possunt, die bewegliche Habe, Nep.: ebenso res moventes, Liv., Gell. u. ICt. – c) als mediz. t. t.: loco od. loco suo od. sedibus suis moveri, im Zshg. bl. moveri, aus seiner Lage weichen, verrenken, v. Knochen usw., Cels. – d) als milit. t. t.: α) m. signa, castra u. dgl. u. bl. movere od. moveri, mit den Feldzeichen, mit dem Lager, mit dem Zuge, mit den Truppen von irgendwo aufbrechen, ausrücken, abziehen, abmarschieren, weiterziehen, vorrücken, signa m., Liv. (übtr. v. Stiere, Verg.): signa e castris, Liv. – castra, Caes. u.a.: castra loco non m., Liv.: castra ex eo loco, Caes.: Arretium versus castra, Cic.: castra ad Euphratem, ad hostes, Curt. – agmen, Curt.: copias a Gaza, copias Babylonem, Curt. – exercitum ex hibernis, Curt. – u. so bl. movere (refl.), zB. iniussu movere non audere, Liv.: m. Canusio, Cic.: m. a Samo, Liv.: m. castris, ex stativis, Liv.: m. in Indiam, Curt. – u. moveri, zB. Agrippinam ingressus non ante motus est exinde, cum etc., Amm. 16, 3, 2: statuit nusquam interim extra confinia moveri Gallorum, Amm. 26, 5, 13. – β) refl. se movere od. Passiv moveri medial = sich bewegen, sich rühren, praecepit, ne se ex eo loco moverent, Liv.: nusquam te vestigio moveris, Liv.: nec vestigio quisquam movebatur, Liv. – e) als relig. t. t.: m. bidental, das Blitzmal verrücken u. so verletzen, Hor. de art. poët. 472; vgl. (poet.) Dianae non movenda numina, Dianas unverrückbare, unverletzliche Allgewalt, Hor. epod. 17, 3.

    BB) übtr., jmd. aus irgend einem Verhältnisse, Wirkungskreise usw. entfernen, verdrängen, verstoßen, stoßen, a) aus dem Hause, aus dem häuslichen Wirkungskreise, movetur civilis discidii specie, Tac. – od. aus der Heimat, mota loco sim, verbannt, Ov. – b) aus dem Besitztum, alqm ex agro, Cic.: alqm possessionibus, Cic. – c) aus seiner Stellung, als t. t. der Militär- u. der Fechterspr., hostem statu, Liv. 30, 18, 4: hostes gradu, Liv. 7, 8, 3: u. übtr., aus seiner Lage bringen, corpus statu, Cic.: corpus ex eo statu, Cels. – d) aus seinem Wirkungskreise, signiferum loco, absetzen, Caes. – alqm loco senatorio, Liv., od. ordine senatorio, Suet., u. im Zshg. bl. ordine, Plin. ep., jmd. aus dem Senate stoßen; u. dafür auch alqm de senatu, Cic. Clu. 122, gew. bl. senatu, Sall. u.a. – alqm tribu, aus der Tr. stoßen, Cic. u.a. – gregem loco, die Schauspieler von ihrem Platze (von der Bühne) verdrängen, Plaut.: veros heredes, verdrängen, Cic. – e) jmd. von einer Meinung usw. entfernen, abbringen, alqm de sententia, Liv.: alqm a vero, Sall. fr.: quosdam a perverso proposito nemo potest movere, Scrib. Larg. – dah. im Juristenlat., alqm, jmd. wankend-, irre machen, ICt.: me movet quod od. quia etc., ICt.

    C) = mutare, umwandeln, verwandeln, quorum forma semel mota est, Ov. met. 8, 729. – übtr., adeo nihil motum ex antiquo probabile est, so wenig Beifall findet irgend eine Umwandlung des Hergebrachten, Liv. 34, 54, 8: nullā tamen providentiā fatum imminens moveri potuit, Liv. 25, 16, 4. – / Infin. Präs. Akk. movĕre, Ven. Fort. carm. 7, 1, 1.

    lateinisch-deutsches > moveo

  • 19 Myrmidones

    Myrmidones, um, Akk. Plur. as, m. (Μυρμιδόνες), die Myrmidonen, eine achäische Völkerschaft in Thessalia Phthiotis unter des Achilles Herrschaft, die ihre Wohnsitze um Phthia u. Larissa Kremaste hatten, Verg. Aen. 2, 7 (u. dazu Serv.). Nach der Sage waren sie aus Ägina ausgewandert, woselbst sie auf Bitten des Äakus von Zeus aus Ameisen in Menschen verwandelt waren, nachdem eine schreckliche Pest die Einwohner dieser Insel weggerafft hatte, Ov. met. 7, 618 sqq.

    lateinisch-deutsches > Myrmidones

  • 20 Phalara

    Phalara, ōrum, n. (Φάλαρα), ein Hafenort in Thessalia Phthiotis am Sinus Maliakus, j. Stylidha, Liv. 27, 20. § 3 12 u.a. Plin. 4, 27.

    lateinisch-deutsches > Phalara

См. также в других словарях:

  • THESSALIA — regio et pars ampla Macedoniae aqud Ptol. Achaiae, seu Helladi ad Meridiem, Epiro ad Occasum confinis; ad sinum Pelasgicum et Maliacum: licet apud Plinlum, l. 4. c. 8. ac Melam, l. 2. c. 3. et Solinum, c. 14. sit regio a Macedonia distincta,… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • Thessalia — ist: eine (historische) Gebirgslandschaft in Zentralgriechenland, siehe Thessalien eine spätrömische Provinz, siehe Thessalia (Provinz) die älteste Prager Burschenschaft, siehe Burschenschaft Thessalia zu Prag Diese Seite ist eine …   Deutsch Wikipedia

  • Thessalia — [thə sāl′yə, thes΄ə lē′ə] Gr. name for THESSALY * * * …   Universalium

  • Thessalia — [thə sāl′yə, thes΄ə lē′ə] Gr. name for THESSALY …   English World dictionary

  • Thessalia — Sp Tesalijà Ap Θεσσαλία/Thessalia L Graikijos ist. ir adm. sritis …   Pasaulio vietovardžiai. Internetinė duomenų bazė

  • Thessalia (Asteroid) — Asteroid (1161) Thessalia Eigenschaften des Orbits Orbittyp Hauptgürtelasteroid Große Halbachse 3,1760 AE Exzentrizität 0,0872 …   Deutsch Wikipedia

  • Thessalía — geographical name see Thessaly …   New Collegiate Dictionary

  • Thessalía — gr. Tessaglia …   Sinonimi e Contrari. Terza edizione

  • Thessalia — noun a fertile plain on the Aegean Sea in east central Greece; Thessaly was a former region of ancient Greece • Syn: ↑Thessaly • Members of this Region: ↑Cynoscephalae, ↑battle of Cynoscephalae • Instance Hypernyms: ↑geographical area, ↑ …   Useful english dictionary

  • Burschenschaft Thessalia — Die Burschenschaft Thessalia zu Prag in Bayreuth ist eine Burschenschaft im Dachverband Deutsche Burschenschaft (DB). Sie ist pflichtschlagend, farbentragend und vereint Studenten der Universität Bayreuth und ehemalige Studenten der Universitäten …   Deutsch Wikipedia

  • Burschenschaft Thessalia zu Prag — Basisdaten Hochschulort: Bayreuth, Deutschland Gründung: 7. Dezember 1864 in Prag Verband: Deutsche Burschenschaft (DB) Farben: schwarz weiß rot …   Deutsch Wikipedia

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»