-
21 alternate
[ adj. o:l'të:nit; v. 'oltë:neit] adj.,v. -adj. 1. tjetëror, që ndryshon, alternativ. 2. alternues, ndërrues; on alternate days në ditë të ndryshme, me radhë; një ditë njëri, një ditë tjetri.-v 1. këmbej me radhë, ndërroj, alternoj; most farmers alternate crops shumica e bujqve i altemojnëtë mbjellat. 2. ( between) kaloj nga një fazë tek tjetra, me radhë; alternate with këmbehem, zëvendësoj; wet days alternated with fine days ditët me shi këmbeheshin me ditët e bukura.* * *rezervë; i alternuar -
22 assembly
[ë'sembli] n 1. mbledhje; in open assembly në mbledhje të hapur2. pol. kuvend; asamblë; constituent assembly asamble kushtetuese3. tek. montim4. usht. sinjal grumbullimi● assembly line [ë'sembli lain] n. linjë montimi* * *asamble -
23 ball
ball I [bo:l] n.,v. -n 1. top; tennis ball top tenisi. 2. sport. gjuajtje topi, shërbim. 3. lëmsh, top; rruzull; a snowball top dëbore. 4. gjyle. 5. bilë (bilardoje). 6. plumb (pushke). 7. shuk. 8. tek. saçme, zar, sferë; ball bearings kushinetë me sfera. 9. anat. pjesë e fryrë/e tultë (e gishtit etj). 10. pl., anat. koqe, tope, bole, herdhe; balls! Br.vulg. lesh!; dëngla!● be on the ball zhrg. ia di hilet punës; have sth on the ball zhrg. i kam pesë pare mend; keep the ball rolling mbaj gjallë bisedën; play ball bashkëpunoj /-v 1. bëj lëmshe; mbledh lëmsh (fillin). 2. kokrrizohet; formon rruzuj● get ballsed up [get bo:lsd ap] bie në batak● ball ( s) -up [bo:lzap] n. vulg. lëmsh, çorbë● ball bearing [bo:l 'beëring] n 1. kushinetë me saçme, me sfera. 2. saçme, sferë● ball game [bo:l geim] n. lojë me top* * *top -
24 battery
-
25 bed
[bed] n., v. -n 1. shtrat, krevat; single/double bed krevat tek/dopio; bed and board ushqim dhe fjetje; make the bed ndreq shtratin; take to/ keep to one's bed zë shtratin (i sëmurë); to get out of bed on the wrong side gdhihem me nerva, gdhihem ters. 2. dyshek; a feather bed dyshek me pupla. 3. ndërt. shtrat, bazament. 4. fund, taban, shtresë; bed rock taban shkëmbor. 5. shtrat, lehe, postat (lulesh). 6. shtrojë (per kuajt)- vt 1. vë në shtrat. 2. mbjell (në postat). 3. vë, fiksoj mbi bazament* * *shtrat -
26 body
['bodi] n., v. -n 1. trup; keep body and soul together mbetem gjallë. 2. kufomë, trup. 3. ndërt.tek. trup; karkasë; shasi. 4. trung. 5. trupë; grup; in a body të gjithë bashkë, si trup i vetëm. 6. masë, sasi; a body of facts një mori faktesh. 7. trup qiellor. 8. pjesë kryesore, masë. 9. gj.fol. rob, person./ -v. trupëzoj; body forth parathem; përfaqësoj● body mike n. mikrofon që varet në qafë● body repairs n. riparim karrocerie(makine)● body scanner n. mjek. skaner* * *trup -
27 boring
-
28 boss
boss I [bos] n.,v., adj. -n. gj.fol. 1. pronar, bos; shef, përgjegjës; be one's own boss punoj per hesapin tim, jam vetë zot. 2. pol. kryetar partie /-v. gj.fol. drejtoj /-adj. amer. zhrg. i jashtëzakonshëm; i shkëlqyer● boss about/around sillem si padron; drejtoj me dorëtë forte* * *shef -
29 break
[breik] v. ( broke; broken) 1. thyej; këpus; copëtoj. 2. thyhet. 3. thyej para. 4. prish, dëmtoj. 5. mjek. thyej (kockën). 6. shkel (ligjin). 7. arratisem; to break jail arratisem nga burgu. 8. shpërthej,çaj; futem dhunshëm; to break into a house futem me dhunë në një shtëpi. 9. nis, shpërthen (stuhia). 10. ndalet papritur, resht(shiu). 11. zbus, amortizoj (goditjen, përplasjen. 12. fig. këputet (shpirti), copëtohet (zemra). 13. shfaqet, gdhin (dita). 14. ndërpres (agjërimin). 15. degradoj (një ushtarak). 16. shkatërroj (financiarisht). 17. thyej, tejkaloj (një rekord). 18. bëj të njohur, njoftoj; to break the bad news gently e jap lajmin e keq me delikatesë. 19. hap qarkun, stakoj (korentin). 20. stërvis; shtroj (kalin).● break even dal me të miat; break trail dal në krye, hap udhën (në dëborë).-n 1. thyerje; këputje; çarje. 2. dalje me force, arratisje. 3. ndryshim i beftë. 4. ndërprerje (stërvitjeje, korenti). 5. gj.fol. vërejtje e trashë; sjellje pa vend. 6. gj.fol. shans, mundësi.● get a break / the breaks më ecën; kam shans; give sb a break i jap dikujt mundësi (për të ndrequr një gabim); a lucky break fat i mirë; give me a break! a) prit, njëherë!; mos u ngut, të lutem! b) më lërtë qetë!● break away ['breik ë'wei] a) iki befas, ua mbath; b) nisem para se të jepet sinjali● break down ['breik daun] a) ngec, ndalon, nuk punon; b) ia shkrep të qarit; c) bie (shëndeti); d) zbërthej (llogarinë); e) analizoj● break-down ['breikdaun] n 1. dobësim, rënie e fuqive (shëndetit). 2. shkatërrim. 3. tek avari. 4. zbërthim. 5. dekompozim● break forth a) del, shpërthen (ujët etj); b) nis (tufani, kënga)● break in ['breikin] a) stërvis; b) hyj në një profesion, aktivitet● break-in ['breikin] n. vjedhje me thyerje, grabitje● break into ['breikintu] a) futem me dhunë/me thyerje; b) nis, hap (një paketë të re cigaresh etj); c) treg. çaj (në një treg); d) nis, filloj (nga shpjegimet)● break off ['breikof] a) ndalem; lë(punën); b) prishem (me një mik); c) këputet, thyhet; d) thyej; këpus; e) prish, shkëpus (marrëdhëniet)● break out ['breikaut] a) plas, shpërthen, ia nis befas (lufta etj); b) arratisem (nga burgu)● breakout ['breikaut] n. arratisje (nga burgu)● breakthrough ['breikthru:] a) çaj, depërtoj; b) del (dielli)● break up ['breikap] a) shpërndahet (mjegulla); b) ndërpres, i jap fund; c) shqetësoj, trazoj; d) shkërmoq (dheun); e) prishem (me dike); f) amer. gj.fol. ia plas gazit; shqyej gazit (dike)● breakup ['breikap] n 1. thyerje; shkatërrim (i anijes). 2. prishje (miqësie). 3. rënie (e një perandorie). 4. shpërbërje (e një partie)● break with ['breikuith] prishem (me dikë)● break-even point n. treg. kufi i rentabilitetit* * *thyej; ndërprej; pushim -
30 by
[bai] prep., adv.,adv. -prep 1. pranë; by the house pranë shtëpisë. 2. gjatë; përmes; nëpër; by the bridge nëpër urë. 3. nga, prej; he was caught by a policeman ai u kap nga një polic. 4. me, me anë të; by plane me avion; by letter me letër. 5. (në përmasa) me; five by eight metres pesë metetë metra. 6. (sasi) me; sold by the dozen shiten me duzina. 7. sipas; by the rules sipas rregullave. 8. në lidhje me, per; she did well by her children ajo pati rezultate me fëmijtë e saj. 9. (në shprehje): two by two dy nga dy; step by step hap pas hapi. 10. gjatë (kohë);● by day gjatë ditës, ditën. 11. aty nga, rreth; by six o'clock aty nga ora gjashtë.● by oneself a) vetëm; b) vetë, pa ndihmë; by the way me që ra fjala /-adv 1. afër, pranë. 2. kaluar, ikur; as days go by me kalimin e ditëve. 3. mënjanë; to putsth by vë diçka mënjanë. 4. nga shtëpia; please come by and see me të lutem eja nga shtëpia të më shikosh. by and by pas pak; së shpejti, shpejt; by and large në tërësi;në përgjithësi /-adj 1. i mënjanuar. 2. i dorës së dytë, dytësor● by the by, by the bye ['bajdhë:bai] rastësisht● by-and-by ['bajënbai] n. e ardhmja● by-election [baii'lekshën] n. zgjedhje plotësuese* * *nga; prej; tek; në; afër -
31 can
can I [kæn] v. ( could) mund; can you speak English? a flet dot anglisht? we could hear him singing ne e dëgjonim tek këndonte; you can't smoke here këtu s'mund të pini duhan (nuk lejohet); he can be anywhere by now tani kushedi se ku mund të jetë; what can we do about it? çfarë mund të bëjmë tani? I could see you tomorrow nesër mund të të takoj; I could smack your face! më vjen të ta heq me një dackë!can II [kæn] n.,v. -n 1. kuti teneqeje; bidon. 2. kovë plehrash. 3. kuti konserve. 4. amer.zhrg. burg. 5. zhrg. nevojtore. 6. usht. zhrg. a) bombë thellësie; b) destrojer.● carry the can for sb zhrg. më mbetet faji; ( be) in the can (filmi, videokaseta) është gati/ e përfunduar /-vt. konservoj* * *mund -
32 card
card I [ka:d] n.,v. -n 1. kartë; credit card kartë krediti. 2. letër bixhozi. 3. pl. letra; lojë me letra. 4. kartëpostale. 5. kartë anëtarësie, teserë. 6. skedë. 7. kartelë. 8. firkarton. 9. fig. tip i këndshëm.● a card up one's sleeve plan rezervë; hold all the cards kam gjithçka nën kontroll; in/on the cards e sigurt, e shkruar; play one's cards well/right veproj me zgjuarësi, i luaj mirë letrat që kam në dorë; put cards on the table hap letrat; show one's cards zbuloj/tregoj planet e miacard II [ka:d] n.,v. tek. -n 1. krehëse; gërhanë. 2. furçë teli /-vt 1. lënur, kreh(leshin etj). 2. pastroj me furçë teli● card catalogue [ka:d 'kætëlog] n. skedar● card file [ka:d fail] n. skedar● card index ['ka:dindeks] n. skedar● card-index ['ka:dindeks] vt. skedoj; fus në skedar● card reader [ka:d 'ri:dë:] n. kmp. lexues letrash me bira● card table [ka:d 'teibël] n. tryezë bixhozi● card trick [ka:d trik] n. hile në letra* * *kartë; skedë; kreh -
33 center
['sentë:] n. amer. shih centrecentre ['sentë:] n.,v. -n 1. qendër. 2. pjesë qendrore. 3. fig. element kryesor; personi më i rëndësishëm. 4. qendër aktiviteti. 5. sport. lojtar i qendrës, qendër. 6. pol. qendër; parti të qendrës /-v 1. përqendroj. 2. përqendrohet. 3. sillet rreth (problemi). 4. tek. qendërzoj. 5. sport. pasoj në qendër* * *qënder; përqëndroj -
34 centre
['sentë:] n.,v. -n 1. qendër. 2. pjesë qendrore. 3. fig. element kryesor; personi më i rëndësishëm. 4. qendër aktiviteti. 5. sport. lojtar i qendrës, qendër. 6. pol. qendër; parti të qendrës /-v 1. përqendroj. 2. përqendrohet. 3. sillet rreth (problemi). 4. tek. qendërzoj. 5. sport. pasoj në qendër* * *qëndër -
35 chuck
chuck I [çak] v.,n. -v 1. hedh, flak. 2. braktis, lë, heq dorë; chuck a job lë një punë. 3. gudulis /-n. pushim (nga puna); get the chuck pushohem nga puna.● chuck away/out hedh,flak; përzë, përjashtojchuck-full ['çakful] adv. plot e përplot* * *flak; vërvit -
36 claw
[klo:] n.,v. -n 1. thua. 2. kthetër. 3. zhrg. panxhë, putër, dorë; get one's claws into sb shtie në dorë dikë; get your claws off! hiqi putrat! 4. tek. darë /-vt 1. gërvisht. 2. mbërthej me kthetra● claw back [klo:bæk] përlaj, zhvas● claw-back [klo:bæk] n. zhvatje● claw hammer [klo:'hæmë:] n. çekiç i çarë (për të shkulur gozhdë)* * *thua; gërrvisht -
37 clutch
clutch I [klaç] n.,v. -n 1. kapje, shtërngim. 2. pl. kthetra; thonj. 3. pl. dorë, pushtet, kontroll; in the clutches of the police në duart e policisë. 4. tek. friksion; pedal i friksionit /-v. kap, mbërthej, shtërngoj; clutch at zgjatem; kapem pas; clutch at a straw kapem pas një fije kashteclutch II [klaç] n 1. vezët e klloçkës. 2. zogjtë e klloçkës. 3. grup, tog, tufë* * *kapje; pedale freksioni -
38 computer
[këm'pju:të:] n 1. makinë llogaritëse; kompjuter, ordinator. 2. llogaritës, njehsues (person)- Kompjuteri është pajisje elektronike shumë e ndërlikuar që shërben për regjistrimin, transmetimin dhe përpunimin e informatave që mund të manifestohen si llogaritje, udhëheqje të proceseve, përpunim i tekstit, të dhënave të ndryshme si dhe për përdorime më të përgjithëshme. Kompjuteri, marrë në kuptimin e gjerë, përbëhet prej dy komponentëve të quajtura: harduer ( hardware - pjesë fizike e tij) dhe softuer ( software - programet dhe udhëzimet për punë). Me fjalë tjera, softueri është pjesa programore e hardueri pjesa mekanika e kompjuterit.● Hardueri përmban komponentet fizike të kompjuterit siç janë: tastiera ( Keyboard), monitori, shtypësi ( Printer), miu ( Mouse), disku i ngurtë ( Hard Disk), njësia e diskut, disketa ( Floppy Disk), njësia e disketës, CD-ROM-i ( CD ROM), njësia e CD-ROM-it, vizatuesi, modemi, lexuesi ( Scanner), kamera digjitale etj.● Softueri përmbanë programet dhe të dhënat të cilat e udhëzojnë kompjuterin në punën e tij, literatura, dokumentacioni dhe udhëzimet në lidhje me kompjuterin. Hardueri mund të krahasohet me gramafonin e disqet, ndërsa softueri me muzikën e inçizuar në disqe.)Zhvillimi historik i kompjuterit- Njeriu gjithmon ka tentuar të zgjidhë edhe problemet monotone, të vështira dhe të papërshtatshme. Gjatë zgjidhjeve të këtyre problemeve ka hasur në punë të vështira fizike, prandaj, çdo here ka tentuar që të liroj veten nga këta punë duke menduar makina të lloj-llojshme. Një makinë e këtyllë për lehtësimin e llogaritjeve aritmetike është makina e quajtur Abacus për të cilën dihet se është në përdorim prej para 5000 vjetëve. Kjo makinë i ngjanë numratores së sotme të cilën e përdorin nxënësit në klasë të pare dhe njihet si zanafilla e kompjuterëve të sotëm. Prej kohës së zbulimit të Abacusit e deri në shekullin 17 historia e zhvillimit të kompjuterëve nuk posedon të dhëna për ndonjë lëvizje në rrugën e zhvillimit të kompjuterëve.- Gjatë shekullit 17, respektivisht në vitin 1614 matematikani skocez J. Napier zbulon logaritmet dhe në vtin 1622 W. Oughtred ndërton kompjuterin (makinën) logaritmik cirkular për llogaritjen e logaritmeve.- Në vitin 1649 Blaise Pascal ndërton makinën mekanike për kryerjen e operacioneve aritmetike. Makina e Pascalit është e ndërtuar prej disa dhëmbëzorëve të cilët në lëvizje vendohen mekanikisht (me dorë). Ideja e konstruktimit të një makine-kalkulatori (kalkulator quhet makina e cila kryen operacionet aritmetike) ka qenë lehtësimi i punës së të atit të tij i cili ka qenë puntor i tatimeve (mbledhës i tatimeve) dhe ka patur nevojë për shumë llogaritje.- Në vitin 1672 G.W. Laibniz në Pariz projekton kalkulatorin mekanik më të përsosur nga dy të parët i cili me sukse do t'i kryej katër operacionet elementare aritmetike. Kufizimi në realizimin konkret të këtij kalkulatori ka qenë teknologjia e dobët e asaj kohe prandaj ky projekt ka ngelur i pa realizuar. Është interesant të përmendet se Laibnitz ka qenë pioneri i parë në hulumtimin e sistemit binar i cili përdoret në ndërtimin e kompjuterëve të sotëm. Gjatë 150viteve në vazhdim të gjithë tentimet për zhvillimin e kalkulatorëve kanë qenë të inspiruar nga kalkulatori i Laibnitzit.- Në vitin 1822 Anglezi Charles Babbage paraqet projekt të një kalkulatori krejtësisht të ndryshëm i dedikuar për llogaritjen e tabelave për funksione të caktuara. Projekti i këtillë do të finansoheshe nga qeveria Angleze e asaj kohe dhe do të përdoreshe për llogaritjen e tabelave për navigacionin detar. Për shkak të kompleksitetit dhe kushteve financiare e teknologjike ky projekt nuk u krye, në vitin 1842 definitivisht projekti u ndërpre. Makinën e këtillë Babbage e quajti makina diferenciale. Projektin e makinës diferenciale me sukse e realizuan Suedezët në vitin 1854 nën udhëheqen e P. G. Scheutza (duke i zbatuar sqarimet dhe vërejtjet e dhëna nga Babbage në 7000 faqe të shkruara) dhe makina e fituar nën pogon mekanik me sukse i llogariti tabelat (për 80 orë ka logarit 10000 logaritme).- Në vitin 1835 Babbage erdhi në idenë e konstruktimit të një makine programabile me funksionet që i kanë kompjuterët e tanishëm (me njësinë aritmetike-logjike, memorjen, etj.). Makinën e këtillë e quajti makina analitike. Për shkak të krizave finaciare dhe të vështirësive teknologjike kjo makinë ngeli vetëm në fazën e projektimit në letër por dha një inpuls të fuqishëm në zhvillimin e kompjuterëve të mëtutjeshëm.- Koha moderne fillon me përdorimin e energjisë elektrike në makinat për llogaritje. Në vitin 1884 emigranti gjerman në Amerikë Herman Holerith patenton makinën e pare elektrike e cila do të mund të rendit (sortoj) kartelat e shpuara me të dhënat për banorët e Amerikës. Makina e Holerithit në lëvizje vendoheshte me ndihmën e baterive. Qëllimi i kësaj makine ishte renditja e kartelave me të dhënat e banorëve të Amerikës të regjistruar në vitin 1890. Holerithi ishte inzhenier dhe punonte në institutin e statistikës, problem në atë kohë ishte përpunimi statistikor i të dhënave. Kështu regjistrimi statistikor në teren zgjatë disa muaj ndërsa përpunimi zgjate disa vjetë por bile edhe dhjetra vjetë dhe kur të dhënat përpunoheshin rezultatet e fituara ishin të vjetëruara (sepse regjistrimi statistikor zakonisht bëhet çdo 10 vjetë). Qeveria e asaj kohe shpall konkurs për përpunimin automatik të të dhënave me qëllim të përshpejtimit të përpunimit. Holerithi pasi punonte në institutin ku bëheshte përpunimi i të dhënave të këtylla, e njihte problemin dhe për këtë qëllim patentoi makinën e tij. Kështu me ndihmën e 56 makinave të Holerithit u aritë që të dhënat statistikore për popullsinë e Amerikës të përpunohen vetëm për gjashtë javë (në atë regjistrim Amerika doli me 62 622 250 banorë).- Pas këtij suksesi Holerithi themeloi kompaninë për prodhimin dhe huazimin e këtyre makinave (makina quheshe Tabulating Machine) me emrin Tabulating Machine Company e cila në vitin 1924 u bashkua me disa kompani të tjera dhe ndëroi emrin në IBM (International Business Machines), e njohur edhe sot.- Në vitin 1936 gjermani K. Zuse në Berlin arrinë të konstruktoj kalkulatorin programabil i cili do të mund të zgjidhë barazimet lineare. Zuse ariti të konstruktoj makinën e pare e cila shfrytëzonte sistemin binar, këtë makinë e konstriktoi në katër modele të njëpasnjëshëm Z1, Z2, Z3 dhe Z4, por modeli Z4 ngeli vetëm si ide interesante.- Me fillimin e luftës së dytë botërore interesimi për makina llogaritëse (kompjuterë) u zvoglua dhe gjithnjë mendohej në përmirësimin e armatimit. Mirëpo për prodhimin e armëve të reja artilerike nevoitej një hulumtin më i thellë dhe llogaritje të vështira, për hulumtime dhe llogaritje të thella nevoiteshe kohë e cila mungonte. Në vitin 1942 Fakulteti Moore School of Electrical Engineering nga Universiteti i Pensilvanisë bashkë me institutin Ballistic Research Laboratory nga armata Amerikane filloi hulumtimet për një makinë-kompjuter i cili do t'u lehtësonte punën puntorëve në industrinë ushtarake për prodhimin e armatimit artilerik respektivisht do të llogaritë tabelat balistike. Projekti deri në 1943 ishte në fshehtësi. Në vitin 1943 filloi ndërtimin nën udhëheqjen e udhëheqësve të projektit John W. Mauchly dhe J. Presper Eckert. Kompjuteri i menduar u quajt ENIAC (Electronic Numerical Integrator and Computer) dhe në përdorim u lëshua më 15 Shkurt 1946. Kompjuteri ENIAC meret si kompjuteri i parë i formës dhe me funksionet e kompjuterëve të sotëm. Me konstruktimin e ENIAC-ut fillon edhe gjenerata e parë e zhvillimit të kompjuterëve. Vlenë të përmendet se idenë për ndërtimin e kompjuterit të këtillë (në vitin 1930) e dha matematicienti John V. Atanasoff i cili në atë kohë punonte me kompjuterët analog për zgjidhjen e barazimeve lineare në lëminë e kërkimeve operacionale si dhe matematikani i shekullit 20 John von Neuman i cili ariti që teoretikisht ta përpunojë idenë dhe të bëjë sistematizimin e idesë.- Kompjuteri ENIAC përmbante afër 18000 llëmba elektronike, peshonte afër 30 tonë, zënte sipërfaqe prej 150 m2.- Kompjuterët e prodhuar prej vitit 1946 deri 1953 (kompjuterët EDVAC, ILLIAC, MANIAC etj.), njihen si gjenerata e parë dhe karakterizohen me llëmbat elektronike.- Me zbulimin e tranzistorit fillon gjenerata e dytë, kjo gjenerat zgjat prej vitit 1953 deri 1964. Tek kompjuterët e gjeneratës së dytë fillon zbatimi i gjuhëve të larta programore (Fortran-i paraqitet në vitin 1957, Algol në vitin 1961, etj.)- Gjenerata e tretë e kompjuterëve fillon në vitin 1964 dhe vazhdon deri në vitin 1971, kompjuterat e konstruktuar në këtë periudhë karakterisohen me qarqet e integruara-çipat.- Gjenerata e katër e kompjuterëve fillon në vitin 1971, kompjuterët e kësaj gjenerate karakterizohen me qarqet integrale të dendësisë së madhe LSI dhe VLSI (V-very). Gjenerata e katër e kompjuterëve ende është e hapur, PC kompjuterët e sotëm i takojnë gjeneratës së katër.- Për dallim nga katër gjeneratat e para kompjuterët e të cilave bëjnë përpunimin e të dhënave, kompjuterët e gjeneratës pestë e cila fillon në vitin 1981 bëjnë përpunimin e njohurive. Në këtë gjeneratë bien makinat e quajtura Robot.- Kompjuterët e gjeneratës së gjashtë (njëherit gjenerata e fundit e kompjuterëve) e cila fillon në vitin 1986 merren me përpunimin e inteligjencës. Kompjuterët e kësaj gjenerate quhen Neurocomputers (Kompjuterët neural, Kompjuterët biologjik) të cilët në punën e tyre tentojnë të imitojnë trurin dhe sistemin nervorë të njeriut. Këta kompjuterë në fillim të jetës mësojnë (me metoda speciale eksperimentale) dhe pastaj janë në gjendje të veprojnë pa prezencën dhe ndikimin e njeriut.PJESA PROGRAMORE E KOMPJUTERIT-SOFTUERISistemi operativ- Programet, asemblerët dhe kompajlerët ekzekutohen në kompjuter, në praninë e një mjedisi të caktuar programues. Këtë mjedis programues e përcakton sistemi operativ. Sistemi operativ është një grumbull i programeve i cili manipulon me resurset dhe shërbimet e sistemit kompjuterik (harduerit), siç janë memoria qëndrore, njësitë hyrëse-dalëse, etj. Pra sistemi operativ e komandon (manipulon) me hardverin e sistemit kompjuterik. Programi, në mënyrë implicite apo eksplicite, vetëm përmes direktivave të sistemit operativ mund t'i shfrytëzojë resurset dhe shërbimet e sistemit kompjuterik. Pra programi e urdhëron apo kërkon nga sistemi operativ shfrytëzimin e resurseve kompjuterike.- Nga kjo që u tha më sipër shihet se programet të cilat i shkruajmë (programeve aplikative) në gjuhët larta programuese, nuk e komandojnë harduerin, por i dërgojnë komanda sistemit operativ, i cili më pastaj manipulon me harduer për të arritur te rezultatet e dëshiruara. Kjo do të thotë se sistemi operativ është një lloj ndërmjetësuesi (interfejs) në mes të programeve aplikative dhe harduerit kompjuterik.- Roli kryesor i sistemit operativ është të shërbej si ndërmjetësues në mes të shfrytëzuesit dhe hardverit kompjuterik, dhe në mes të programeve aplikative dhe hardverit kompjuterik.- Ekzistojnë sisteme të ndryshme operative, mirëpo më të njohurat në PC janë MS-DOS dhe MS WINDOWS 95.- MS-DOS ( MicroSoft Disk Operating System), që do të thotë sistemi operativ i diskut i majkrosoftit. Nga këndi i vështrimit të programerit MS-DOS është sistem operativ hierarkial, që përmbanë tri nivele (shtresa), të cilat e ndajnë shfrytëzuesin dhe programet aplikative prej hardverit kompjuterik. Këto shtresa janë BIOS ( Basic Input-Output System që do të thotë sistemi themelor për hyrje-dalje), kerneli i DOS-it, dhe interpretuesi i komandave. Shtresa më e ulët është BIOS-i. BIOS-i kryesisht manipulon me këto njësi hardverike:● Konzolla (tastatiera dhe ekrani);● Printed i përgjithshëm;● Portet serike;● Orën e taktit të kompjuterit;● Diskun startues.- Kerneli i DOS-it, përveq tjerash, ofron shërbimet për:● Manipulimin e folderëve dhe fajllave;● Manipulimin e memories qëndrore;● Kohën dhe datën;● Menagjmentin e programeve aplikative.- Interpretuesi i komandave ka për detyrë që të ekzekutojë komandat të cilat ia jep shfrytëzuesi, duke kyçur edhe leximin dhe ekzekutimin e programeve aplikative.- Edhe pse Windows është paraqitur në mes të viteve 1980, nuk pati ndonjë sukses të madh në treg. Mirëpo me lansimin e verzionit Windows 3.0 më 1990, e sidomos me Windows 3.1 një vit më vonë e gjithë kjo ndryshoi, dhe tani Windows është produkt softverik i dyti më i shituri i të gjitha kohrave, pas MS DOS-it (e sidomos me lajmërimin e Windows 95/98).Windows punon se bashku me DOS-in por sillet si sistem operativ në vehte. Duke i shtuar nivel softverik mbi DOS, Windows-i i shton zgjerime grafike DOS-it.- Popullariteti i Windows-it i ka shtyer shumë programerë dhe shtëpi softverike botuese që të zhvillojnë aplikacione të cilat janë vetëm për Windows. Të gjitha këto aplikacione kanë një pamje të përgjithshme të ngjashme. Nëse dini të drejtoni një strukturë të menysë në një aplikacion të Windows-it atëherë dini të bëni të njejtën gjë edhe në aplikacionet tjera.- Përparësitë kryesore të Windows-it janë:● Platformë multitasking, në të cilën shumë aplikacione mund të ekzekutohen në të njejtën kohë.● Pamje gjenerale e ngjashme e të gjitha aplikacioneve të shkruara për Windows.● Mjedis grafik, i cili manipulohet me ndihmën e miut (apo tastierës).● Mundësia e shkëmbimit të informatave - duke përfshirë fotografi, dokumente, etj. ndërmjet aplikacioneve të ndryshme.● Një numër të veglave ndihmëse, duke përfshirë editor të tekstit, program per vizatim, kalkulator, program komunikues për modem, etj. computer dating [këm'pju:të:deiting] n. takim (dy personash) me ndihmën e sistemit informatik telefonik computerese [këmpju:të'ri:z] n. gj.fol. zhargon i / gjuhë e informatikës● computer game [këm'pju:të:geim] n. lojë elektronike, lojë me kompjuter● computer aided design, computer assisted design [këm'pju:të: eidid di'zain/ ë'sistid] n. vizatim teknik me kompjuter● computerist [këm'pju:tërist] n. amer. informatikan● computerization [këmpju:tërai'zeishën] n 1. trajtim elektronik, kompjuterizim; automatizim. 2. hedhje (të dhënash etj) në kompjuter● computerize [këm'pju:tëraiz] vt 1. informatizoj, kompjuterizoj; përpunoj në kompjuter. 2. hedh në kompjuter● computer language [këm'pju:'længwixh] n. gjuhë programimi● computer literate [këm'pju:'litërit] adj. që ka njohuri në informatikë, që njeh kompjuterin● computer operator [këm'pju:'opëreitë:(r)] n. kompjuterist, person që punon në/me kompjuter● computer programmer [këm'pju:'prëugræmë:(r)] n. kmp. programist● computer science [këm'pju:'saiëns]n. informatikë● computer studies [këm'pju:'stadis] n. informatikë* * *kompjuter -
39 confidence
['konfidëns] n 1. besim, mirëbesim; in strict confidence në mirëbesim, në fshehtësi; take sb into one's confidence i besoj dikujttë fshehtat e mia. 2. e fshehtë; exchange confidences i themi të fshehtat njëri-tjetrit. 3. besim te vetja; siguri; put too much confidence in kam siguri të tepruar tek.● vote of confidence votëbesim (për qeverinë) confidence game/trick ['konfidëns geim/trik] n. shpërdorim besimi, batakçillëk● confidence man ['konfidëns mæn] n. batakçi* * *mirbesim -
40 contagious
[kën'teixhës] adj 1. ngjitës, infektues. 2. fig. ngjitës, ngjitëse; contagious disease sëmundje njgjitëse; to communicate a contagious disease to someone i njgjit një sëmundje dikujt.● contagiously [kën'teixhësli] adv. me infektim; me njgjitje● contagious abortion [kën'teixhësli ë'bo:shën] em. vet. brucelozë (një lloj bruceloze që shkakton abort spontan tek bagëtit)● contagiousness [kën'teixhësnis] em. ngjitshmëri (e sëmundjes)* * *molepsës
Страницы
См. также в других словарях:
tek — tek … Dictionnaire des rimes
Tek — Origen Brooklyn (Nueva York, EE. UU.) Años en activo 1993 Presente Sello discográfico Duck Down Records Género … Wikipedia Español
tek — tȅk vezn. pril. DEFINICIJA 1. (često u vezi sa što označuje blizak slijed događaja ili radnji) čim, kako, odmah potom, nakon što [tek što se probudio, već je gladan] 2. nakon oprečnih značenja ili korelativa oprečnog značenja povezuje tekst ili… … Hrvatski jezični portal
TEK — can refer to: *Tek, shorthand for Tektronix. *Traffic encryption key *TEK search engine, an email based search engine *Test of Economic Knowledge (TEK), a standardized test of economics *TEC 9 9mm firearm *Tek, a member of the hip hop group Smif… … Wikipedia
tek — tȇk m DEFINICIJA 1. želja za jelom, potreba za jelom ili uživanje u jelu [imati teka]; apetit 2. dobar okus, svojstva onoga što je ukusno (o jelu) [bez teka = bez okusa] FRAZEOLOGIJA dobar tek! (želja drugome za stolom uz ručak i večeru kao… … Hrvatski jezični portal
tekʷ- — tekʷ English meaning: to run; to flow Deutsche Übersetzung: “laufen, fließen” Material: O.Ind. tákti “ hurries, schießt dahin”, taktá , táku “hurrying, rash, hasty”, takváds.; avatká “herabfließend”; Av. tačaiti “ running,… … Proto-Indo-European etymological dictionary
Tek — Tek, n. (Zo[ o]l.) A Siberian ibex. [1913 Webster] … The Collaborative International Dictionary of English
tek — ou teck (tèk) s. m. Grand arbre de la famille des verbénacées, teka grandis, Lamk, tec tona grandis, L. croissant dans l Inde ; son bois, assez léger, mais très solide, sert à la construction des vaisseaux et des maisons. • M. le docteur… … Dictionnaire de la Langue Française d'Émile Littré
tek — tèk s.m.inv. TS bot.com. albero (Tectona grandis), che cresce spontaneamente nelle foreste tropicali, ma è coltivato anche in Africa e nelle Indie occidentali, da cui si ricava un legno molto pregiato e resistente, di un bel colore rosso bruno… … Dizionario italiano
tek-3 — tek 3 English meaning: to weave, plait Deutsche Übersetzung: “weben, flechten” Material: Osset. taxun “to weave”, an dax “ filament “ (x from k); Arm. t”ek”em “ turn, twist, rotate, flechte, wickle”, t”iur (*tēk ro ) “ twiddled,… … Proto-Indo-European etymological dictionary
tek̂Þ- — tek̂Þ English meaning: to plait; woodwork; carpenter Deutsche Übersetzung: “flechten, das Holzwerk of geflochtenen Hauses zusammenfũgen” Material: O.Ind. takṣati “behaut, bearbeitet, zimmert, verfertigt”, lengthened grade tü ṣ … Proto-Indo-European etymological dictionary
