-
1 stabilis
e [ sto ]2) постоянный, служащий постоянным местожительством ( domus Pl)3)а) неизменный, верный, стойкий ( amicus C); твёрдый, непреклонный ( sententia C)stabĭli pede O или gradu L — твёрдой ногойб) верный, надёжный ( stabili tramĭte currere SenT); прочный, устойчивый ( regnum SenT); непреходящий ( bonum C); постоянно текущий ( aquae PM)stabile est Pl etc. — твёрдо решено (что) -
2 stabilis
stabilis e, adj. with comp. [STA-], firm, steadfast, steady, stable, fixed: via: ad insistendum locus, L.: medio sedet insula ponto, O.: (elephanti) pondere ipso, L.: stabilior Romanus erat, stood his ground better, L.: stabili pugnae adsueti, i. e. the hand-to-hand fighting of infantry, L.: acies, L.: domus.—Fig., firm, enduring, durable, stable, lasting, immutable, unwavering, steadfast: amici: decretum: urbs sedem stabilem non habebit: possessio: praecepta: animus amicis: virtus, Quae maneat stabili pede, O.: Spondei, steady in movement, H.: imperium stabilius, T.— Plur n. as subst, the permanent: stabilia (meliora) incertis.* * *stabilis, stabile ADJstable; steadfast -
3 stabilis
stăbĭlis, e, adj. [sto, prop. where one can stand; hence, pregn.], that stands firm; firm, steadfast, steady, stable (class.; esp. in the trop. sense; syn.: firmus, constans).I.Lit.:II.via plana et stabilis (opp. praeceps et lubrica),
Cic. Fl. 42, 105:locus ad insistendum,
Liv. 44, 5, 10:solum,
id. 44, 9, 7:stabulum,
Plaut. Aul. 2, 2, 56:domus,
id. Merc. 3, 4, 68:medio sedet insula ponto,
Ov. F. 4, 303:per stabilem ratem tamquam viam,
Liv. 21, 28, 8:elephanti pondere ipso stabiles,
id. 21, 28, 12:stabilior Romanus erat,
was more firm, stood his ground better, id. 44, 35, 19; cf.:stabili gradu impetum hostium excipere,
id. 6, 12, 8; Tac. H. 2, 35; cf.:Romani stabili pugnae assueti,
Liv. 28, 2, 7:pugna,
id. 31, 35, 6:acies,
id. 30, 11, 9:proelium,
Tac. A. 2, 21:quae domus tam stabilis, quae tam firma civitas est, quae? etc.,
Cic. Lael. 7, 23:stabilis pulsus,
a steady pulse, Plin. 11, 37, 89, § 219:venae aquarum,
steadily flowing, id. 30, 3, 28, § 48.—Trop., firm, enduring, durable, stable; immutable, unwavering; steadfast, intrepid (syn.:* b.firmus, constans, certus): fundamentum,
Lucr. 5, 1121:amici firmi et stabiles et constantes,
Cic. Lael. 17, 62:stabilem se in amicitiā praestare,
id. ib. 17, 64:stabile et fixum et permanens bonum,
id. Tusc. 5, 14, 40:decretum stabile, fixum, ratum,
id. Ac. 2, 9, 27:stabilis certaque sententia (opp. errans et vaga),
id. N. D. 2, 1, 2: urbs sedem stabilem non habebit, id. Marcell. 9, 29:matrimonium stabile et certum,
id. Phil. 2, 18, 44:stabilis et certa possessio,
id. Lael. 15, 55:praecepta firma, stabilia,
id. Off. 1, 2, 6:opinio,
id. N. D. 2, 2, 5:oratio stabilis ac non mutata,
id. Mil. 34, 92:nihil est tam ad diuturnitatem memoriae stabile quam, etc.,
id. de Or. 1, 28, 129:animus stabilis amicis,
id. Inv. 1, 30, 47:virtus, Quae maneat stabili cum fugit illa (Fortuna) pede,
Ov. Tr. 5, 14, 30.—Of springs:aquae certae, stabilesque et salubres,
unfailing, perennial, Plin. 31, 3, 28, § 48: eam (summam voluptatem) tum adesse, cum dolor omnis absit: eam stabilem appellas (opp. in motu), i. e. a fixed state or condition, Cic. Fin. 2, 23, 75.—Of feet, syllables, etc., in verse:spondei,
Hor. A. P. 256; so,pedes, dochmius, syllabae, etc.,
Quint. 9, 4, 97 sq.: stabilia probant, i. e. consisting of such feet, etc., id. 9, 4, 116.— Comp.:imperium stabilius,
Ter. Ad. 1, 1, 41.— Sup.: quaestus stabilissimus, Cato, R. R. praef. fin. —Stabile est, with subject - clause, like certum est, it is settled, it is decided:profecto stabile'st, me patri aurum reddere,
Plaut. Bacch. 3, 4, 25.—Hence, adv.: stăbĭlĭter (acc. to I.), firmly, durably, permanently (very rare):includatur tympanum,
Vitr. 10, 14.— Comp.:fundare molem,
Suet. Claud. 20. -
4 gradus
grădus, ūs (archaic gen. sing. graduis, Varr. ap. Non. 494, 17; dat. gradu, Lucil. ap. Fest. s. v. remeligines, p. 276 Müll.), m. [kindr. with Sanscr. kram, to go; v. gradior], a step, pace (cf.: gressus, passus, incessus).I.Lit.:B.ad hanc conversionem, quae pedibus et gradu non egeret, ingrediendi membra non dedit,
Cic. Univ. 6: quaenam vox ex te resonans meo gradu remoram facit? Lucil. l. l.: gradum proferre pedum, Enn. ap. Fest. S. V. PEDUM, p. 249, a Müll. (Trag. v. 248 Vahl.): quo nunc incerta re atque inorata gradum Regredere conare? id. ap. Non. 166, 23 (Trag. v. 12 Vahl.):gradum facere,
Cic. de Or. 2, 61, 249:tollere gradum,
Plaut. Bacch. 3, 6, 6:ad forum suspenso gradu placide ire perrexi,
Ter. Phorm. 5, 6, 27:quieto et placido gradu sequi,
Phaedr. 2, 7, 6; cf., on the contrary: celeri gradu Eunt uterque,
Plaut. Trin. 3, 1, 22:ut tu es gradibus grandibus,
id. Ep. 1, 1, 11:citato gradu in hostem ducere,
Liv. 28, 14, 17:concito gradu properare,
Phaedr. 3, 2, 11:gradum celerare,
to hasten, Verg. A. 4, 641: so,corripere,
Hor. C. 1, 3, 33:addere,
Liv. 26, 9, 5:sistere,
Verg. A. 6, 465:sustinere,
Ov. F. 6, 398:revocare,
Verg. A. 6, 128:referre,
Ov. F. 5, 502:vertere,
Stat. Th. 8, 138 et saep.:peditum aciem instructam pleno gradu in hostem inducit,
at full pace, at a quick step, Liv. 4, 32, 10; 34, 15, 3; 34, 16, 2; cf.: militari gradu viginti milia passuum horis quinque dumtaxat aestivis conficienda sunt;pleno autem gradu, qui citatior est, totidem horis XXIV. milia peragenda sunt,
Veg. 1, 9:modico gradu,
Liv. 30, 5, 3: presso gradu, = badên, with measured step, a moderate pace, id. 28, 14, 14:citato gradu,
id. 28, 14, 17; Trebon. ap. Cic. Fam. 12, 16, 2: non gradu, sed praecipiti cursu a virtute descitum, ad vitia transcursum, step by step, = gradatim, Vell. 2, 1, 1:per gradus,
Ov. M. 2, 354.—Trop., a step, stage, degree:II.quem mortis timuit gradum,
pace, approach, Hor. C. 1, 3, 17:hunc quasi gradum quendam atque aditum ad cetera factum intelligitis,
Cic. Agr. 2, 15, 38; cf.:itaque majoribus nostris in Africam ex hac provincia gradus imperii factus est,
id. Verr. 2, 2, 1, § 3; Quint. 3, 6, 8; so,Crassus Licinius nec consul nec praetor ante fuerat, quam censor est factus: ex aedilitate gradum censuram fecit,
Liv. 27, 6, 17; 6, 35, 2 Drak.:hunc gradum mei reditus esse, quod mulieres revertissent,
a step towards my return, Cic. Att. 7, 23, 2; cf. Liv. 6, 42, 2:notitiam primosque gradus vicinia fecit: Tempore crevit amor,
Ov. M. 4, 59; cf. Prop. 1, 13, 8:cum consuleretur, quid sentiret, Non possum, inquit, tibi dicere: nescio enim quid de gradu faciat: tamquam de essedario interrogaretur,
i. e. of the Peripatetics, Sen. Ep. 29:etsi spondeus, quod est e longis duabus, hebetior videtur et tardior, habet tamen stabilem quendam et non expertem dignitatis gradum,
pace, Cic. Or. 64, 216.Transf.A.In milit. and gladiator's lang., station, position, ground taken by a combatant:2.obnisos vos (velim) stabili gradu impetum hostium excipere,
Liv. 6, 12, 8; cf. Tac. H. 2, 35:de gradu libero ac stabili conari,
Liv. 34, 39, 3:in suo quisque gradu obnixi, urgentes scutis, sine respiratione ac respectu pugnabant,
id. 8, 38, 11:inque gradu stetimus, certi non cedere,
Ov. M. 9, 43:hostes gradu demoti,
Liv. 6, 32, 8 Drak. N. cr.; for which:turbare ac statu movere,
id. 30, 18, 4.—Trop., a firm position or stand:B. 1.corda virum mansere gradu,
i. e. firm, steadfast, Sil. 16, 21:fortis et constantis est, non perturbari in rebus asperis, nec tumultuantem de gradu deici, ut dicitur,
to let one's self be disconcerted, Cic. Off. 1, 23, 80; cf.:dejectus de gradu,
id. Att. 16, 15, 3: motus gradu, Sen. Const. Sap. 19:gradu depulsus,
Nep. Them. 5, 1; cf.:nam si gradum, si caritatem filii apud te haberem,
Liv. 40, 9, 3.—Lit. (usu. in plur.): quemadmodum scalarum gradus si alios tollas, alios incidas, etc., Caecin. ap. Cic. Fam. 6, 7, 3:(β).haerent parietibus scalae, postesque sub ipsos Nituntur gradibus,
Verg. A. 2, 443:gradus templorum,
Cic. Att. 4, 1, 5:gradus ejusdem templi tollebantur,
id. Sest. 15, 34; cf.:aerea cui (templo) gradibus surgebant limina,
Verg. A. 1, 448; Vell. 2, 3, 1:pro Palatii gradibus,
Suet. Ner. 8; id. Vit. 15:praeceps per gradus ire,
id. Calig. 35:si gradibus trepidatur ab imis,
Juv. 3, 200.—Sing.:b.cum dextro pede primus gradus ascenditur,
Vitr. 3, 3.—Transf., of things that rise by steps.(α).In hair-dressing, a braid of hair:(β).caput in gradus atque anulos comptum,
Quint. 12, 10, 47:comam in gradus frangere,
id. 1, 6, 44; cf.:coma in gradus formata,
Suet. Ner. 51.—In econom. lang., a spit or such a depth of earth as can be dug at once with the spade, Col. 3, 13, 19; 4, 1, 3.—(γ).In math., a degree of a circle, Manil. 1, 579.—(δ).In veterin. lang., a wrinkle on the roof of a horse's mouth, Veg. Vet. 1, 2; 32; 4, 2.—2.Trop., a step, degree in tones, in age, relationship, rank, etc. (equally common in sing. and plur.):ille princeps variabit et mutabit, omnes sonorum tum intendens tum remittens persequetur gradus,
Cic. Or. 18, 59; cf. id. de Or. 3, 61, 227:ab ima ad summam (vocem) ac retro multi sunt gradus,
Quint. 11, 3, 15; cf. Vulg. Psa. 119 Tit. et saep.:Paulatim gradus aetatis scandere adultae,
Lucr. 2, 1123; cf.:quod tanta penuria est in omni vel honoris vel aetatis gradu, ut, etc.,
Cic. Fam. 3, 11, 3; so,aetatis,
Vell. 2, 36, 2; Quint. 3, 7, 15; Suet. Aug. 79; id. Tit. 3 al.:unus gradus et una progenies,
Lact. 2, 10, 10:nostri quoque sanguinis auctor Juppiter est, totidemque gradus distamus ab illo,
Ov. M. 13, 143; cf.:a matre Magnum Pompeium artissimo contingebat gradu,
Suet. Aug. 4; id. Ner. 2:qui (populus) te tam mature ad summum imperium per omnes honorum gradus extulit,
Cic. Cat. 1, 11, 28:gradus dignitatis,
id. Rep. 1, 27; cf. id. ib. 1, 27 fin.—Sing.:ex tam alto dignitatis gradu,
Cic. Lael. 3, 12 fin.:gradus altior, altissimus, amplissimus, dignitatis,
id. Clu. 55, 150; id. Phil. 1, 6, 14; id. Mur. 14, 30; cf. also id. ib. 27, 55:summum in praefectura florentissima gradum tenere et dignitatis et gratiae,
id. Planc. 13, 32:a senatorio gradu longe abesse,
id. de Imp. Pomp. 21, 61; cf.:ascendens gradibus magistratuum,
id. Brut. 81, 281.—Without gen.:etenim quis est civis praesertim hoc gradu, quo me vos esse voluistis, tam oblitus beneficii vestri, etc.,
id. Phil. 6, 7, 18; id. Ac. 2, 2, 6:omni gradu amplissimo dignissimus,
id. Fam. 6, 10, 2:gradus officiorum,
id. Off. 1, 45, 160:temporum servantur gradus,
id. Part. 4, 12: cf.:non iidem erunt necessitudinum gradus qui temporum,
id. Off. 1, 18, 59:gradus cognationis,
Dig. 38, 10, 1 sqq.:v. de gradibus,
Paul. Sent. 4, 11, 1 -8:agnationis,
Gai. Inst. 3, 10, 11:si plures eodem gradu sint agnati,
Ulp. Fragm. 26, 5: cognati ex transverso gradu usque ad quartum gradum, i. e. collateral kindred (opp. parentes et liberi), id. ib. 5, 6:gradus plures sunt societatis hominum,
id. ib. 1, 17, 53:peccatorum gradus,
id. Verr. 2, 3, 74, § 172:oratorum aetates et gradus,
id. Brut. 32, 122; cf.:gradus et dissimilitudines Atticorum,
id. ib. 82, 285:accendendi judicis plures sunt gradus,
Quint. 11, 3, 166; 6, 4, 67: nec gradus est ultra Fabios cognominis ullus;Illa domus meritis Maxima dicta suis,
Ov. F. 1, 605:si ita esset, quid opus erat te gradatim istuc pervenire?... A beatis ad virtutem, a virtute ad rationem video te venisse gradibus,
Cic. N. D. 1, 32, 89; cf.:omnes gradus virtutis implere,
Lact. 5, 14, 18; and:hi plerumque gradus,
Juv. 11, 46. -
5 planus
1.plānus, a, um, adj. [for placnus; root plac-; Gr. plakous; cf. 2. plaga, planca], even, level, flat, plane (class.; cf. aequor).I.Lit.:B.facilis et plana via,
Plaut. Trin. 3, 2, 19: cum duae formae praestantes sint, ex solidis globus, ex planis circulus aut orbis, Cic. N. D. 2, 18, 47:planum et aequabile corpus universitatis,
id. Univ. 5:planus et aequus locus,
id. Caecin. 17, 50:litus,
Caes. B. G. 4, 23:carina,
id. ib. 3, 13:pisces,
flat-fish, Plin. 9, 20, 37, § 73:aedificia, quae plano pede instituuntur,
on level ground, Vitr. 6, 11:postquam jacuit planum mare,
Juv. 12, 62:planā faciem contundere palmā,
flat, id. 13, 128.— Comp.:aditus planior,
Liv. 34, 29.— Sup.:planissimus locus,
Cic. Agr. 2, 35, 96. —Subst.: plānum, i, n., level ground, a plain:II.aciem in planum deducit,
Sall. J. 49, 6:per planum ire,
Ov. A. A. 2, 243:cadere in plano,
id. Tr. 3, 4, 17:in planum deferre aliquid,
Sen. Tranq. 10, 6:castra in plano erant,
Flor. 4, 12, 59:de plano,
on level ground, Dig. 13, 6, 5; Aus. Grat. Act. 21:ad planiora,
Vulg. Judic. 1, 34.—In partic., jurid. t. t.: e plano or de plano, on level ground, below, not on the bench, i. e. out of court, extrajudicially:aut e plano aut e quaesitoris tribunali,
Suet. Tib. 33:custodiae non solum pro tribunali, sed et de plano audiri possunt,
Dig. 48, 18, 18; ib. 37, 1, 3.—Trop.A.Lowly, inconsiderable, humble (post-Aug.):B.haec magnanimitas melius in tribunali, quam in plano conspicitur,
shows better in one of high than of low station, Sen. Clem. 1, 5, 3:fortunam suam in planum deferre,
id. Tranq. 10, 6: de plano, without difficulty, easily ( poet.):hoc tibi de plano possum promittere,
Lucr. 1, 411.—Plain, clear, distinct, intelligible (class.):C.satin' haec sunt tibi plana et certa!
Plaut. Pers. 2, 2, 1:narrationes,
Cic. Top. 26, 97:conjectatio,
Plin. 2, 7, 5, § 22:pol planum id quidem est,
it is plain, clear, evident, Plaut. Capt. 3, 4, 32: planum facere, to make plain, clear, or intelligible, to set forth, Cic. Verr. 1, 18, 56; 2, 1, 10, § 27; 2, 1, 20, § 52;2, 5, 64, § 165: planum facere multis testibus,
id. ib. 1, 14, 40:planum facere atque probare,
Lucr. 2, 932.—Easy, free from danger:1.illam viam vitae, quam ante praecipitem et lubricam esse ducebat, huic planae et stabili praeponendam esse,
Cic. Flac. 42, 105.—Hence, adv.: plānē, plainly, evenly; trop., simply, clearly, distinctly, intelligibly.Lit. (class.):B.videre,
Plaut. Trin. 4, 3, 64:scribere,
id. As. 4, 1, 10:scire,
id. Truc. 2, 6, 9:plane loqui,
Plaut. Am. 2, 1, 30:plane et dilucide loqui,
Cic. de Or. 1, 32:plane et perspicue expedire aliquid,
id. Fin. 3, 5, 19:plane et Latine loqui,
to speak plainly, right out, without circumlocution, id. Phil. 7, 6, 17.— Comp.:quo pacto excludi potis est planius, quam, etc.,
Plaut. Truc. 2, 8, 5:planius dicere (opp. dicere obscurius),
Cic. de Or. 2, 80, 329:planius atque apertius dicere,
id. Rosc. Com. 14, 43:quid, hoc planius egissem, si, etc.,
id. Verr. 2, 1, 10, § 27:ostendere,
Plin. 18, 28, 68, § 273.— Sup.:apertissime planissimeque explicare,
Cic. Verr. 2, 2, 64, § 156.—Transf., wholly, entirely, completely, quite (class.), Plaut. Ep. 3, 4, 55:2. 3.perdidisti mulierem,
id. Ps. 4, 7, 115:illam plane amo,
id. Capt. 3, 4, 6:carere sensu communi,
Hor. S. 1, 3, 66:quod reliquos coheredes convenisti, plane bene,
you have acted quite right, Cic. Att. 13, 6, 2:illud plane moleste tuli, quod, etc.,
id. Fam. 3, 10, 11:non plane par,
Auct. Her. 4, 20, 28:ex rebus penitus perspectis, planeque cognitis,
Cic. de Or. 1, 23, 108:propemodum, vel plane potius,
id. Brut. 97, 332:explicari mihi tuum consilium plane volo, ut penitus intellegam,
thoroughly, id. Att. 8, 12, 1:planissime perii,
Plaut. Truc. 2, 6, 67:plane perfecteque eruditus,
Cic. Brut. 81, 282:plane atque omnino rem defuisse,
id. ib. 59, 214:plane cum,
particularly as, Inscr. Grut. 208; cf.:et plane quid rectum esset diutius cogitare malui,
Cic. Att. 8, 12, 3.—In partic., in affirmative answers, certainly, to be sure, exactly so (anteclass.): ego et domi privatus sum et perii. Ge. Plane istuc est, Plaut. Truc. 2, 7, 57; id. Ps. 4, 7, 73: De. Etiam argentum est ultro objectum, ut sit, qui vivat, dum aliud aliquid flagitii conficiat Ge. Planissume, Ter. Phorm. 5, 2, 4.—4. 2.
Перевод: с латинского на все языки
со всех языков на латинский- Со всех языков на:
- Латинский
- С латинского на:
- Все языки
- Английский
- Русский