proximum

ănĭmadverto (archaic - vorto), ti, sum, 3, v. a. [contr. from animum adverto, which orthography is very freq. in the anteclass. period; cf. adverto, II. B.] (scarcely found in any poet beside Ter. and Verg.), to direct the mind or attention to a thing, to attend to, give heed to, to take heed, consider, regard, observe.

Lit.

In gen.:

alios tuam rem credidisti magis quam tete animum advorsuros,

Ter. Phorm. 3, 1, 3:

atque haec in bello plura et majora videntur timentibus, eadem non tam animadvertuntur in pace,

Cic. Div. 2, 27:

sed animadvertendum est diligenter, quae natura rerum sit,

id. Off. 2, 20, 69:

dignitas tua facit, ut animadvertatur quicquid facias,

id. Fam. 11, 27, 7; Nep. Epam. 6, 2.—With ut, to think of:

illud me non animadvertisse moleste ferrem, ut ascriberem, etc.,

Cic. Fam. 5, 20, 5 (cf.:

animos advertere, ne,

Liv. 4, 45).—

Esp., as t. t.

Of the lictor, whose duty it was to give attention, to see, that the consul, when he appeared, should receive due homage (cf. Sen. Ep. 64; Schwarz ad Plin. Pan. 23, and Smith, Dict. Antiq., s. v. lictor):

consul animadvertere proximum lictorem jussit,

Liv. 24, 44 fin. —

Of the people, to whom the lictor gave orders to pay attention, to pay regard to:

consule theatrum introeunte, cum lictor animadverti ex more jussisset,

Suet. Caes. 80 Ruhnk.—

Transf., as a consequence of attention.

To remark, notice, observe, perceive, see (in a more general sense than above; the most usu. signif. of this word).

With acc.:

Ecquid attendis? ecquid animadvertis horum silentium?

Cic. Cat. 1, 8, 20: utcumque animadversa aut existimata erunt, Liv. praef. med.:

his animadversis,

Verg. G. 2, 259; 3, 123 et saep.:

Equidem etiam illud animadverto, etc.,

Cic. Off. 1, 12, 37 Beier.:

nutrix animadvertit puerum dormientem circumplicatum serpentis amplexu,

id. Div. 1, 36, 79.—

With acc. and inf.:

postquam id vos velle animum advorteram,

Ter. Phorm. 5, 8, 16:

qui non animadverterit innocentes illos natos, etc.,

Nep. Epam. 6, 3:

turrim conlucere animadvertit,

Tac. H. 3, 38.—

With ind. quest.: quod quale sit, etiam in bestiis quibusdam animadverti potest, Cic.Am. 8, 27.—

In a pregn. sense, to discern something, or, in gen., to apprehend, understand, comprehend, know (less freq. than the synn. cognoscere, intellegere, etc.):

boni seminis sues animadvertuntur a facie et progenie,

Varr. R. R. 2, 4, 4:

nonne animadvertis, quam multi effugerint?

Cic. N. D. 3, 37, 89:

ut adsint, cognoscant, animadvertant, quid de religione... existimandum sit,

id. ib. 1, 6, 14:

animadverti enim et didici ex tuis litteris te, etc.,

id. Fam. 3, 5.—

To notice a wrong, to censure, blame, chastise, punish (cf. the Engl. phrase to attend to one, for to punish):

Ea primum ab illo animadvortenda injuriast,

deserves to be punished, Ter. And. 1, 1, 129 (animadvortenda = castiganda, vindicanda, Don.):

O facinus animadvortendum,

O crime worthy of punishment, id. ib. 4, 4, 28:

animadvertenda peccata,

Cic. Rosc. Am. 40:

res a magistratibus animadvertenda,

id. Caecin. 12:

neque animadvertere neque vincire nisi sacerdotibus permissum = morte multare,

to punish with death, Tac. G. 7.—Esp. freq. in judicial proceedings as t. t., constr. with in aliquem: qui institueras [p. 122] animadvertere in eos, Cic. Verr. 2, 2, 23:

imperiti, si in hunc animadvertissem, crudeliter et regie factum esse dicerent,

id. Cat. 1, 12, 30:

qui in alios animadvertisset indictā causā,

id. Fam. 5, 2; so Sall. C. 51, 21; Liv. 1, 26:

in Marcianum Icelum, ut in libertum, palam animadversum,

Tac. H. 1, 46; 1, 68; 1, 85; 4, 49; Suet. Aug. 15; id. Tib. 61; id. Calig. 30; id. Galb. 20; Dig. 48, 19, 8 al.;

hence, effect for cause, animadverti,

to offend, be censurable, Cic. Or. 3, 12.

annus, i, m. [acc. to some, as Corssen, Beitr. 16, for am-nus, from 2. an- am-; or acc. to others, directly from 2. anus, a ring, and kindred to the form appearing, in enoautos, di-enos, tri-enos].

Lit., a circuit, circular course, periodical return: tempus a brumā ad brumam, dum sol redit, vocatur annus;

quod, ut parvi circuli anuli, sic magni dicebantur circites ani, unde annus,

Varr. L. L. 6, § 8 Müll.; cf.

for the same idea: circum tribus actis annis,

Lucr. 5, 883:

anno, qui solstitiali circumagitur orbe,

Liv. 1, 19; 6, 1:

quae (stellae) volvunt magnos in magnis orbibus annos,

Lucr. 5, 644; so Verg. A. 1, 234:

multis solis redeuntibus annis,

Lucr. 1, 311; so Verg. A. 8, 47; cf. also Voss ad Verg. G. 2, 402; and the Heb. = month, from = to renew; hence, a year (consisting among the Rom. orig. of ten months, ending with Dec. and beginning with Mart., but from the time of Numa of twelve):

annos sexaginta natus,

Ter. Heaut. 1, 1, 10:

principio circum tribus actis impiger annis Floret equus,

Lucr. 5, 881:

tempora mutare annorum,

the seasons, id. 2, 170:

anni tempus, Varr, R. R. 1, 46: nemo est tam senex, qui se annum non putet posse vivere,

Cic. Sen. 7, 24:

centum et septem complevit annos,

id. ib. 5, 13 et saep.:

anni fugaces,

Hor. C. 2, 14, 1:

anni mobiles,

id. A. P. 157:

annus piger,

id. Ep. 1, 1, 21:

anni breves,

id. C. 4, 13, 23:

per exactos annos,

id. ib. 3, 22, 6:

initio anni,

Liv. 2, 52:

principio anni,

id. 2, 48:

anno ineunte,

Suet. Calig. 42; id. Tib. 54:

anno exeunte,

Cic. Div. 1, 25:

extremo anno,

Liv. 2, 64:

extremo anni,

Tac. A. 6, 27:

anno circumacto,

Liv. 6, 1:

vertente anno,

Vulg. 2 Reg. 11, 1:

annus totus,

Hor. S. 2, 3, 1:

annus solidus,

a full year, Liv. 1, 19.— Poet.:

pleno anno,

at the close of, Hor. C. 3, 18, 5; Plaut. Stich. 1, 1, 30; id. Men. 2, 1, 9:

nondum centum et decem anni sunt, cum lata est lex,

Cic. Off. 2, 21, 75: lex anno post quam lata sit abrogata, id. Cornel. Fragm. ap. Orell. IV. 2, p. 448.—

Adverb. phrases.

Anno.

A year ago, last year, perusi (for the most part anteclass.;

not used by Cic.),

Plaut. Am. prol. 91:

quattuor minis ego emi istanc anno,

id. Men. 1, 3, 22; id. Truc. 2, 4, 39: utrum anno an horno te abstuleris a viro, Lucil. ap. Non. p. 121, 8; so,

ab anno priore,

Vulg. 2 Cor. 8, 10; and:

ab anno praeterito,

ib. ib. 9, 2.—

A full or whole year, Liv. 3, 39 fin.:

corpus ejus matronae anno luxerunt,

Aur. Vict. Vir. Ill. 10 fin. (in Livy, instead of it, annum; v. 2. infra).—

In each year, yearly:

uno boum jugo conseri anno quadragena jugera, difficilis tricena justum est,

Plin. 18, 18, 48, § 173.—But in is freq. added when it is related how often a thing happened during the year, Varr. R. R. 2, 11, 8:

ter in anno,

Cic. Rosc. Am. 46:

semel in anno,

Vulg. Heb. 9, 7 (cf.:

semel per annum,

ib. Ex. 30, 10) al. (but without in' ter et quater anno, Hor. C. 1, 31, 14:

bis anno,

Plin. 2, 73, 75, § 184).—

Annum, a year, during a whole year:

matronae annum eum luxerunt,

Liv. 2, 7.—

Ad annum, for the coming year, a year hence:

faciendum est ad annum,

Cic. de Or. 3, 24, 92:

quem ad annum tribunum plebis videbam fore,

id. Att. 5, 2.—

In annum.

For a year: prorogatum in annum im [p. 127] perium est, Liv. 37, 2, 11: si quid Est ( gnaws) animum, differs curandi tempus in annum? Hor. Ep. 1, 2, 39:

provisae frugis in annum Copia,

id. ib. 1, 18, 109.—

In the next year, the next year:

quod stercoratione faciunt in annum segetes meliores,

Varr. R. R. 2, 2, 12.—

Per annos, year by year, yearly:

arva per annos mutant, et superest ager,

Tac. G. 26; so,

per omnes annos,

Vulg. Lev. 16, 34; ib. Luc. 2, 41.—

Omnibus annis, all the years, always, Hor. Ep. 1, 7, 21.—

Transf.

Poet., a part of a year, a season of the year:

nunc frondent silvae, nunc formosissimus an-nus,

now the forest is clothed with verdure, now the year is most beautiful, Verg. E. 3, 57; so,

pomifer annus,

Hor. C. 3, 23, 8:

hibernus annus,

id. Epod. 2, 29: Pisaeumque domus non aestuat annum, i. e. the summer (in which season of the year the Olympic games were celebrated at Pisa), Stat. S. 1, 3, 8.—

The produce of the year ( poet. or in post-Aug. prose; cf.

annona, I.),

Luc. 9, 437:

agricolae annum flevere,

id. 3, 452; 3, 70; Stat. Th. 4, 710; Val. Fl. 5, 424:

nec arare terram aut exspectare annum,

Tac. G. 14, ubi v. Rup.; cf. Schwarz ad Plin. Pan. 29.—

Time of life ( poet.):

Dum vernat sanguis, dum rugis integer annus,

while your years are free from wrinkles, Prop. 5, 5, 59:

vitae longus et annus erit,

the years of life, id. 3, 7, 38.—

In polit. life, the age to which one must attain in order to be appointed to an office (cf. annalis, II.):

quod hoc honore me adfecistis primā petitione, quod anno meo,

Cic. Agr. 2, 2:

subito reliquit annum suum seseque in annum proximum transtulit,

id. Mil. 9, 24:

qui anno suo petierint,

id. ib. 9, 24; id. Att. 1, 1; id. Fam. 10, 25.—

In astronomy: annus magnus or mundanus, the period of time in which the constellations return to the same place; acc. to Macr. Somn. Scip. 2, 11, 15,000 years; v. Cic. N. D. 2, 20; Tac. Or. 16; and Madv. ad Cic. Fin. 2, 31, 102.

ăpŭd ( apud down to the time of Caesar, Corp. Inscr. I. 30; I. 196; and after 45 B. C. both apud, Inscr. Orell. 206; 818, and aput, ib. 206; 15; 34; another form of apud was apor, Paul. ex Fest. p. 26 Mull. apud, Ritschl, Rib. in Trag. et Com. Rel., Mull. in Lucil., and Dietsch in Sall.; aput, Lachm., Fleck. in Plaut.; both apud and aput, Mull. in Cat. and Rib. in Verg.) [Corssen once regarded apud as connected with apisci, as juxta with jungo, Ausspr. I. p. 335, 1st ed., but afterwards, ib. 2d ed. I. p. 197, he adopted Pott's view, that it was comp. of Sanscr. api, = to, toward, near (Gr. epi), and ad, old form ar, which view the form apor favors, and thus its strict meaning would be on to, unto; v. infra, IV.]; prep. gov. acc., with, at, by, near (regularly with words denoting rest, and primarily of persons, while ad properly designates only direction, motion, extension, etc., and is chiefly used of places; the diff. between apud and penes is given in Paul. ex Fest. p. 22 Mull.: apud et penes in hoc differunt, quod alterum personam cum loco significat, alterum personam et dominium ac potestatem; v. penes, and cf. Nep. Them. 7, 2: ad ephoros Lacedaemoniorum accessit, penes quos summum imperium erat, atque apud eos (v. infra, I. B. 2. a.) contendit, etc.; and for the difference between ad and apud, cf. Lucil. 9, 58 sq. Mull.: apud se longe alid est, neque idem valet ad se: Intro nos vocat ad sese, tenet intus apud se; syn.: ad, prope, coram, inter, in with abl.; rare in early Lat.; very freq. in Plaut., less freq. in Ter., seven times in Verg., five times in Juv., three times in Catull., twice in Ov, and once in Hor. and Prop.; never in Tib. or Pers.; very freq. in Cic., the historians, and the Vulg.).

A.. In designating nearness in respect of persons, with, near: apud ipsum adstas, Att. ap. Non. p. 522, 25:

adsum apud te, genitor,

id. ib. p. 522, 32:

alteram (partem) apud me adponito,

Plaut. Trin. 4, 3, 60:

nunc hic apud te servio,

id. Capt. 2, 2, 62:

scriptorum non magnast copia apud me,

Cat. 68, 33 Mull.:

mane apud me,

Vulg. Gen. 29, 19:

Advocatum habemus apud Patrem,

ib. 1 Joan. 2, 1:

cum in lecto Crassus esset et apud eum Sulpicius sederet,

Cic. de Or. 2, 3, 12; so id. Pis. 26, and id. Rep. 3, 28.—

Esp.

a.. With a pron. or subst., apud me, te, se, aliquem, etc., with me, in my house, etc., in one's house, at the house of a person; Fr. chez moi, chez vous, chez soi, etc.:

Quis heri apud te? Naev., Com. Rel. p. 9 Rib.: dico eum esse apud me,

Plaut. Capt. 3, 2, 15; 4, 2, 73:

hic apud me hortum confodere jussi,

id. Aul. 2, 2, 66:

si commodumst, apud me, sis, volo,

Ter. Heaut. 1, 1, 110:

condixerant cenam apud me, Turp., Com. Rel. p. 108 Rib.: quid nunc virgo? Nempe apud test?

Plaut. Trin. 1, 2, 159:

Quid sibi volunt homines isti apud te?

Vulg. Num. 22, 9; ib. Matt. 26, 18:

cenabis bene apud me,

Cat. 13, 1:

apud me habitavit,

Cic. Clu. 33; id. Verr. 4, 111; 5, 77:

apud te cenavit,

id. Div. in Caecil. 58; id. Verr. 4, 49; id. Cael. 26; id. Deiot. 32:

in curia posita potius quam rure apud te, Titin., Com. Rel. p. 142 Rib.: mane apud me etiam hodie,

Vulg. Jud. 19, 9:

tenet intus apud se,

Lucil. 9, 59 Mull.:

Pompeius petiit, ut secum et apud se essem cotidie,

Cic. Att. 5, 6:

apud se fecit manere,

Vulg. Jud. 19, 7; ib. Luc. 11, 37:

de gladiis, quae apud ipsum erant deprehensa,

Cic. Cat. 3, 10:

Cum postridie apud eundem ventum exspectans manerem,

id. Phil. 1, 8:

mansit apud eum quattuor mensibus,

Vulg. Jud. 19, 2; ib. Act. 28, 14:

apud quem deversatus es,

Cic. Verr. 4, 37: apud nympham Calypsonem, Liv. And. ap. Prisc. p. 685 (cf. Hom. Od. 4, 557: Numphês en megaroisi Kalupsous):

habitasti apud Heium Messanae,

Cic. Verr. 4, 18; id. Cael. 51:

Fuisti apud Laecam illa nocte,

id. Cat. 1, 4, 9; id. de Or. 1, 22, 104; id. Att. 1, 8:

apud Ostorium Scapulam epulatur,

Tac. A. 14, 48:

apud Cornelium Primum juxta Velabrum delituit,

id. H. 3, 74; 1, 14:

Factum est, ut moraretur apud Simonem quendam,

Vulg. Act. 9, 43:

invenient hominem apud sororem tuam occultantem se,

Cic. Dom. 83:

qui apud te esset eductus,

id. Quinct. 69:

apud quem erat educatus,

id. Lael. 20, 75:

cum alter ejus filius apud matrem educaretur,

id. Clu. 27:

disciplina C. Cassii, apud quem educatus erat,

Tac. A. 15, 52:

se apud Q. Mucium jus civile didicisse,

id. Or. 30:

apud eosdem magistratus institutus,

Suet. Calig. 24:

servorum manus tamquam apud senem festinantes,

Tac. H. 1, 7:

in convivio apud regem,

id. A. 2, 57: Bene vale;

apud Orcum te videbo,

in the abode of Orcus, Plaut. As. 3, 3, 16:

sacrificasse apud deos, i. e. in templis deorum,

Tac. A. 11, 27:

frater apud Othonem militans,

in the army of Otho, id. H. 2, 26; so,

nec solum apud Caecinam (cognoscebatur id damnum composuisse),

id. ib. 2, 27:

quorum sint legati apud se,

in his camp, Caes. B. G. 4, 8; cf.:

Quos cum apud se in castris Ariovistus conspexisset,

id. ib. 1, 47:

dici hoc potest, Apud portitores eas (litteras) resignatas sibi,

at the custom-house, Plaut. Trin. 3, 3, 64; 3, 3, 80:

Quantillum argenti mihi apud trapezitam siet,

at the banker's, id. Capt. 1, 2, 90:

duo genera materiarum apud rhetoras tractantur, i. e. in scholis rhetorum, as he says just before,

Tac. Or. 35.—Apud me etc. is sometimes added to domi or in aedibus, or interchanges with domi: Me. Ubi namst, quaeso? Ch. Apud me domi, Ter. Heaut. 3, 1, 21:

a me insidias apud me domi positas esse dixerunt,

Cic. Sest. 41:

domi esse apud sese archipiratas dixit duos,

id. Verr. 5, 73; so Vulg. Gen. 27, 15:

quae (signa) cognovi apud istum in aedibus,

Cic. Verr. 1, 50:

esse illa signa domi suae, non esse apud Verrem,

id. ib. 4, 16:

nihil apud hanc lautum, pistor domi nullus,

id. Pis. 67; id. Clu. 165.—Hence,

Trop.: apud se esse, to be at home, i. e. to be in one's senses, be one's self, be sane (only in conversational lang.; most freq. in Ter.; cf. Gr. en heautôi einai, Ar. Vesp. 642; opp. vecors, amens esse, to be out of one's wits, beside one's self; so Gr. phrenôn exestanai, Eur. Or. 1021):

Sumne ego apud me?

Plaut. Mil. 4, 8, 36:

Non sum apud me,

Ter. Phorm. 1, 4, 26, and Afran., Com. Rel, p. 170 Rib.:

Prae iracundia, Menedeme, non sum apud me,

Ter. Heaut. 5, 1, 48:

Vix sum apud me: ita animus commotust metu, spe, gaudio,

id. And. 5, 4, 34:

Num tibi videtur esse apud sese?

id. Hec. 4, 4, 85 (quasi ob amorem meretricis insanus, Don.):

proin tu fac, apud te ut sies,

id. And. 2, 4, 5 (= ut praeparatus sis, Don.); Petr. 129.—

In respect of persons, in whose presence or before whom any thing is done or takes place, esp. of discussions or debates in which the persons have the right of decision (Web. Uebungsch. p. 33), before, in the presence of, = coram, ad.

Of civil or military affairs, before:

cum res agatur apud praetorem populi Romani et apud severissimos judices,

Cic. Arch. 3:

apud eosdem judices reus est factus,

id. Clu. 22, 59:

vis de his judicari apud me?

Vulg. Act. 25, 9:

accusavit fratres suos apud patrem,

ib. Gen. 37, 2; ib. 1 Macc. 7, 6; ib. Joan. 5, 45:

hoc, quod nunc apud pontifices agis,

Cic. Dom. 51; 117:

istud ne apud eum quidem dictatorem quisquam egit isto modo,

id. Lig. 12:

qui hanc causam aliquotiens apud te egit,

id. Quinct. 30; so id. Verr. 2, 100; 3, 114; id. Caecin. 69; id. Sest. 120:

(populus Romanus) mihi potestatem apud se agendi dedit,

id. Verr. 5, 173: Repulsior secunda collatione dixit Cato in ea, quae est contra Cornelium apud populum, Paul. ex Fest. p. 286 Mull.:

tutoresne defendent apud istius modi praetorem?

Cic. Verr. 1, 153; id. Clu. 126: apud te cum sim defensurus me, Vulg. Act. [p. 146] 26, 2:

omnia apud praetores gererentur,

Tac. Or. 38:

causam nescio quam apud judicem defendebat,

Cic. Clu. 74; so Tac. A. 3, 12; id. Or. 19:

apud te defendit alium in ea voluntate non fuisse, in qua te,

Cic. Lig. 6:

apud judicem causam dicere,

id. Quinct. 43; id. Verr. 1, 26; id. Sex. Rosc. 85:

apud aliquem dicere,

id. Lig. 6; id. Deiot. 4:

verba apud senatum fecit,

id. Verr. 2, 2, 20:

habita apud senatum oratione,

Tac. A. 12, 25; 6, 8:

haec apud patres disseruit,

id. ib. 2, 43; 4, 2;

4, 6: modeste apud vos socius populi Romani questus est,

Cic. Verr. 4, 18:

Quae est ergo apud Caesarem querella?

id. Lig. 25:

isne apud vos obtinebit causam, qui etc.,

id. Caecin. 38:

petita multa est apud eum praetorem,

id. Verr. 1, 155:

causam contra aliquem apud centumviros dicere,

id. de Or. 2, 23, 98; Tac. Or. 38:

numerus oratorum quot annis apud magistratus publice subscribitur,

Cic. Verr. 3, 120:

apud eorum quem qui manumitteretur,

Liv. 41, 9: apud proconsules aliquem manumittere, Marcian. ap. Dig. 1, 162.—

In extra judicial cases, before:

apud hunc confessus es et genus etc.,

Plaut. Capt. 2, 3, 52:

nullam causam dico, quin mihi Et parentum et libertatis apud te deliquio siet,

id. ib. 3, 4, 93:

apud erum qui (servos) vera loquitur,

id. Am. 2, 1, 43:

apud novercam querere,

id. Ps. 1, 3, 80:

ego apud parentem loquor,

Cic. Lig. 30:

plura fateri apud amicos,

Tac. A. 14, 62:

aliquid apud aliquem laudare,

Cic. Att. 2, 25; Tac. A. 13, 46; so Vulg. Gen. 12, 15:

aliquem apud aliquos vituperare,

Cic. Phil. 2, 11:

apud quem tu etiam nos criminari soles,

id. Vatin. 29.—

Of one's feelings, views, judgment, with, in the view or sight of, before.

With verbs:

apud Tenedios sanctissimus deus habetur,

Cic. Fl. 61; id. Verr. 1, 49:

quod apud illos amplissimum sacerdotium putatur,

id. ib. 2, 126;

1, 69: si tutoris auctoritas apud te ponderis nihil habebat,

id. ib. 2, 55; id. Planc. 4:

apud judicem grave et sanctum esse ducetur,

id. Q. Rosc. 6:

Quae omnia apud nos partim infamia... ponuntur, Nep. praef. 5: justificatur apud Deum,

Vulg. Gal. 3, 11:

haec apud illos barbatos ridicula videbantur,

Cic. Mur. 26; id. Dom. 101:

unus dies apud Dominum (est) sicut mille anni, et mille anni sicut dies unus,

Vulg. 2 Pet. 3, 8.—

With adjj.:

fuisti apud pontifices superior,

Cic. Dom. 4:

qui honos est apud Syracusanos amplissimus,

id. Verr. 4, 137; id. Font. 36:

quam clara (expugnatio) apud omnes,

id. Verr. 1, 50; 2, 50:

Satis clarus est apud timentem quisquis timetur,

Tac. H. 2, 76; id. Or. 7:

hoc est apud Graecos prope gloriosius quam Romae triumphasse,

Cic. Fl. 31; Tac. H. 5, 17:

quod aeque apud bonos miserum est,

id. ib. 1, 29:

quae justa sunt apud nos,

Vulg. 1 Macc. 11, 33; ib. Rom. 2, 13:

tunc eritis inculpabiles apud Dominum,

ib. Num. 32, 22:

si is pretio apud istum idoneus esset,

Cic. Verr. 2, 121.—

With substt.:

est tanta apud eos ejus fani religio atque antiquitas, ut etc.,

Cic. Verr. 1, 46:

tanta nominis Romani dignitas est apud omnes nationes, ut etc.,

id. ib. 5, 150:

qua (hic) apud omnes Siculos dignitate atque existimatione sit,

id. ib. 2, 111:

Dymnus modicae apud regem auctoritatis et gratiae,

Curt. 6, 72:

abominatio est uterque apud Deum,

Vulg. Prov. 17, 15.—Apud animum, apud animum meum, etc. sometimes stand for mihi, mecum, etc., or simply animo: Ea tute tibi subice et apud animum propone, before your mind, before you, Sulp. ap. Cic. Fam. 4, 5:

ipsi primum statuerint apud animos, quid vellent,

Liv. 6, 39, 11:

Sic apud animum meum statuo,

Sall. de Ord. Rep. 2:

sic statuere apud animum meum possum,

Liv. 34, 2, 4.—So with pers. pron. in Vulg. after the Greek: haec apud se (pros heauton) oravit, within himself, to himself, Luc. 18, 11: Sciens apud semet ipsum (en heautôi), in himself, Joan. 6, 62: statui hoc ipsum apud me (emautôi), ne etc., with myself, 2 Cor. 2, 1; so, hoc cogitet apud se (eph heautou), ib. 10, 7.—

And simply before, in the presence of:

id apud vos proloquar,

Plaut. Capt. prol. 6:

nemo est meorum amicorum, apud quem expromere omnia mea occulta audeam,

Ter. Heaut. 3, 3, 14:

se jactant apud eos, quos inviti vident,

Cic. Fl. 61:

licet mihi, Marce fili, apud te gloriari, ad quem etc.,

id. Off. 1, 22, 78: de vobis glorior apud Macedones, Vulg. 2 Cor. 9, 2:

plus quam apud vos commemorari velitis,

Cic. Caecin. 77:

non apud indoctos loquor,

id. Pis. 68:

ostendit, quae quisque de eo apud se dixerit,

Caes. B. G. 1, 19:

quid apud magnum loquerentur Achillem,

Ov. M. 12, 163:

neque raro neque apud paucos talia jaciebat,

Tac. A. 4, 7:

loqui de se apud aliquem,

Cic. Att. 1, 3:

mentiri apud aliquem,

Plaut. Poen. 1, 1, 24:

apud aliquem profiteri,

Curt. 7, 7, 24:

Non est nobis haec oratio habenda apud imperitam multitudinem,

Cic. Mur. 61:

Caesar apud milites contionatur,

Caes. B. C. 1, 7:

gratias agere alicui apud aliquem,

Cic. Sest. 4; so Tac. A. 15, 22:

si quid (in me) auctoritatis est, apud eos utar, qui etc.,

Cic. Imp. Pomp. 2; so id. Lig. 16, and id. Red. in Sen. 24:

Quae fundebat apud Samson lacrimas,

Vulg. Jud. 14, 16.—

Of a person with whom, in whose case something is, exists, is done, with, in the case of, often = in with abl.:

quom apud te parum stet fides,

Plaut. Ps. 1, 5, 62:

Et bene apud memores veteris stat gratia facti,

Verg. A. 4, 539:

At fides mihi apud hunc est,

Ter. Heaut. 3, 3, 10: De. Quid est? Ch. Itan parvam mihi fidem esse apud te? id. Phorm. 5, 3, 27:

ut apud me praemium esse positum pietati scias,

id. Hec. 4, 2, 8:

alioqui mercedem non habebitis apud Patrem vestrum,

Vulg. Matt. 6, 1:

illa res quantam declarat ejusdem hominis apud hostes populi Romani auctoritatem,

Cic. Imp. Pomp. 46:

(eum) Aeduorum auctoritatem apud omnes Belgas amplificaturum,

Caes. B. G. 2, 14:

si M. Petrei non summa auctoritas apud milites exstitisset,

Cic. Sest. 12:

Pompei auctoritas apud omnes tanta est. quanta etc.,

id. Fl. 14; id. Phil. 13, 7:

ecquid auctoritatis apud vos socii populi Romani habere debeant,

id. Div. in Caecil. 17; so id. Verr. 2, 14; id. Mur 38:

(servi) apud eum sunt in honore et pretio,

id. Sex. Rosc. 77; id. Verr. 5, 157; id. Cat. 3, 2:

videmus quanta sit in invidia quantoque in odio apud quosdam virtus et industria,

id. Verr. 5, 181:

quo majore apud vos odio esse debet quam etc.,

id. ib. 1, 42:

domi splendor, apud exteras nationes nomen et gratia,

id. Clu. 154; id. Mur. 38:

Dumnorigem, magna apud plebem gratia,

Caes. B. G. 1, 18:

tanti ejus apud se gratiam esse ostendit, uti etc.,

id. ib. 1, 20:

certe apud te et hos, qui tibi adsunt, veritas valebit,

Cic. Quinct. 5; id. Div. in Caecil. 17; id. Lig. 30; id. Marcell. 14; id. Mil. 34:

utrum apud eos pudor atque officium aut timor valeret,

Caes. B. G. 1, 40:

apud quem ut multum gratia valeret,

Nep. Con. 2, 1:

video apud te causas valere plus quam preces,

Cic. Lig. 31; so id. Lael. 4, 13, and Tac. H. 3, 36:

quod apud vos plurimum debebit valere,

Cic. Div. in Caecil. 11; so Caes. B. G. 1, 17, and Tac. H. 4, 73:

qui tantum auctoritate apud suos cives potuit, ut etc.,

Cic. Verr. 2, 113:

speravit sese apud tales viros aliquid posse ad etc.,

id. Sex. Rosc. 141:

(eum) apud finitimas civitates largiter posse,

Caes. B. G. 1, 18:

quae (pecunia) apud me contra fidem meam nihil potuisset,

Cic. Verr. 1, 19:

quae (memoria) plus apud eum possit quam salus civitatis,

id. Phil. 5, 51; id. Verr. 3, 131:

qui apud eum plurimum poterat,

id. ib. 3, 130:

qui apud me et amicitia et beneficiis et dignitate plurimum possunt,

id. Sex. Rosc. 4; so Caes. B. G. 1, 9.—So very rarely with adjj.:

faciles sunt preces apud eos, qui etc.,

Cic. Har. Resp. 63:

nihil me turpius apud homines fuisset,

id. Att. 2, 19:

apud quos miserum auxilium tolerabile miserius malum fecit,

Cels. 3, 23.—

Of persons, of inhabitants of cities or countries, among whom one is, or something is, is done or happens, among = inter:

CONSOL. QVEI. FVIT. APVD. VOS., Epit. Scip. ap. Grotef. Gr. II. p. 296: homines apud nos noti, inter suos nobiles,

Cic. Fl. 52:

Ut vos hic, itidem ille apud vos meus servatur filius,

Plaut. Capt. 2, 2, 11; 2, 2, 62:

qui (colonus) perigrinatur apud vos,

Vulg. Exod. 12, 49:

qui regnabat apud vos,

ib. 1 Macc. 12, 7; ib. Matt. 13, 56; ib. Luc. 9, 41:

si iste apud eos quaestor non fuisset,

Cic. Div. in Caecil. 4; 65:

Apud eos fuisse regem Divitiacum,

Caes. B. G. 2, 4; 2, 2:

qui (praetores) apud illos a populo creantur,

Cic. Fl. 44:

apud quos consul fuerat,

id. Div. in Caecil. 66; id. Verr. 2, 5; 4, 108:

apud inferos illi antiqui supplicia impiis constituta esse voluerunt,

id. Cat. 4, 8; id. Tusc. 1, 5, 10; so Vulg. Eccli. 14, 17: Sunt apud infernos tot milia formosarum, Prop. 3, 2, 63:

fateri quae quis apud superos distulit in seram commissa piacula mortem,

Verg. A. 6, 568;

Vel. 2, 48, 2: studiis militaribus apud juventutem obsoletis,

Cic. Font. 42:

qui apud socios nominis Latini censi essent,

Liv. 41, 9:

qui apud gentes solus praestat, Naev., Com. Rel. p. 25 Rib.: quae sacra apud omnes gentes nationesque fiunt,

Cic. Verr. 4, 109:

id (simulacrum) apud Segestanos positum fuisse,

id. ib. 4, 80:

si apud Athenienses non deerant qui rem publicam defenderent,

id. Sest. 141, and Nep. Milt. 6, 2:

ille est magistratus apud Siculos, qui etc.,

Cic. Verr. 2, 131:

si tu apud Persas deprehensus etc.,

id. ib. 5, 166:

Apud Helvetios longe nobilissimus fuit Orgetorix,

Caes. B. G. 1, 2:

apud omnes Graecos hic mos est, ut etc.,

Cic. Verr. 2, 158, and id. Fragm. B. 7, 18 B. and K.:

quod apud Germanos ea consuetudo esset, ut etc.,

Caes. B. G. 1, 50:

aliis Germanorum populis usurpatum raro apud Chattos in consensum vertit,

Tac. G. 31:

Cui (mihi) neque apud Danaos usquam locus (est),

Verg. A. 2, 71:

apud Nahanarvalos antiquae religionis lucus ostenditur,

Tac. G. 43; 32; 38; 44; id. H. 4, 56; 4, 61; id. A. 2, 1; 2, 45: apud Graecos magis quam in ceteris nationibus exculta est medicina, Cels. praef. 3, 9.—So of an army, in, with, where in with abl. is commonly used:

qui apud exercitum cum Lucio Lucullo est,

in the army under L. Lucullus, Cic. Verr. 4, 49; so id. Arch. 11:

apud exercitum mihi fueris tot annos,

id. Mur. 45:

quod Hannibalem etiam nunc cum imperio apud exercitum haberent,

in the army with a command, Nep. Hann. 7, 3:

simul manere apud exercitus Titum utile videbatur,

Tac. H. 5, 10:

quod XII. pondo argenti habuisset apud exercitum,

with his troops, Plin. 33, 4, 50, § 143.—

In designating the author of a work or of an assertion, apud aliquem, in, by, in the writings of, any one (the work itself being designated by in with abl.; as, de qua in Catone majore satis multa diximus, Cic. Off. 1, 42, 151:

Socraiem illum, qui est in Phaedro Platonis,

id. de Or. 1, 7, 28:

quo in libro,

id. ib. 1, 11, 47):

ut scriptum apud eundem Caelium est,

Cic. Div. 1, 26, 55:

apud Xenophontem autem moriens Cyrus major haec dicit,

id. Sen. 22, 79:

quod apud Platonem est in philosophos dictum, quod etc.,

id. Off. 1, 9, 28:

apud Agathoclem scriptum in historia est,

id. Div. 1, 24, 50:

ut est apud poetam nescio quem,

id. Phil. 2, 65:

Quod enim est apud Ennium, etc.,

id. Off. 1, 8, 26:

de qua (ambitione) praeclare apud eundem est Platonem, simile etc.,

id. ib. 1, 25, 87:

Apud Varronem ita est, etc.,

Plin. 18, 35, 79, § 348:

ut video scriptum apud Graecos,

Cic. Scaur. 4:

invenio apud quosdam auctores,

Tac. H. 2, 37; so id. A. 1, 81; 3, 3:

reperio apud scriptores,

id. ib. 2, 88:

apud Solonem,

i. e. in his laws, Cic. Leg. 2, 26, 64:

cui bono est, si apud te Agamemnon diserte loquitur, i. e. in tragoediis tuis,

Tac. Or. 9. —Also of speakers:

apud quosdam acerbior in conviciis narrabatur,

Tac. Agr. 22.—

a.. Est aliquid apud aliquem = est alicui aliquid, apud aliquem being equivalent to dat. of possessor:

quae (scientia auguralis) mihi videtur apud majores fuisse dupliciter, ut etc.,

Cic. Leg. 2, 13, 33:

juris civilis magnum usum apud multos fuisse,

id. Brut. 41, 152:

cum apud eum summum esset imperium populi,

Nep. Phoc. 2, 4:

omnis gratia, potentia, honos, divitiae apud illos sunt,

Sall. C. 20, 8:

par gloria apud Hannibalem hostesque Poenos erat,

Liv. 22, 30, 8:

apud quos nulla loricarum galearumve tegmina (erant),

Tac. A. 12, 35:

pecuniam ac dona majora apud Romanos (esse),

id. H. 4, 76:

minorem esse apud victos animum,

id. ib. 3, 1;

2, 75: quando quidem est apud te virtuti honos,

Liv. 2, 1, 15: Phoebo sua semper apud me Munera sunt, Phoebus has his gifts with me, i. e. I have his gifts for Phoebus, Verg. E. 3, 62; so Hor. C. 3, 29, 5:

apud te est fons vitae,

Vulg. Psa. 35, 10:

apud Dominum (est) misericordia,

ib. ib. 129, 7.—

Est aliquid apud aliquem also simply denotes that something is in one's hands, in his power, at his disposal:

erat ei apud me pauxillulum Nummorum,

Ter. Phorm. 1, 1, 3:

negasse habere se (phaleras): apud alium quoque eas habuisse depositas,

Cic. Verr. 4, 29:

multa (signa) deposita apud amicos,

id. ib. 4, 36:

apud quem inventus est scyphus,

Vulg. Gen. 44, 16; ib. [p. 147] Exod. 22, 4; ib. Deut. 24, 12.—So also of persons:

te pix atra agitet apud carnuficem,

in the hands of, Plaut. Capt. 3, 4, 65:

qui (obsides) apud eum sint,

Caes. B. G. 1, 31; 1, 33.—

Apud aliquem = alicui, the dat. of indir. obj.:

remanet gloria apud me, Att., Trag. Rel. p. 194 Rib.: nihil apud Siculum, nihil apud civem Romanum tota in Sicilia reliquisse,

Cic. Verr. 4, 2:

si (cura rei publicae) apud Othonem relinqueretur,

Tac. H. 1, 13; 1, 20:

qui judicia manere apud ordinem Senatorium volunt,

Cic. Div. in Caecil. 8:

neque praemia caedis apud interfectorem mansura,

Tac. H. 2, 70; id. A. 15, 7:

fidens apud aliquem obligare,

Dig. 16, 1, 27.—So rarely with adjj.:

Essetne apud te is servos acceptissimus?

Plaut. Capt. 3, 5, 56:

non dicam amicum tuum, quod apud homines carissimum est,

Cic. Verr. 2, 110:

apud publicanos gratiosus fuisti,

id. ib. 2, 169; 4, 38; id. Fl. 76; id. Lig. 31: Apud homines hoc impossibile est;

apud Deum autem omnia possibilia sunt,

Vulg. Matt. 19, 26; ib. Marc. 10, 27.

Transf. In designations of place,

At, near, about, around, before (esp. freq. in the post-Aug. histt.) = ad, prope, circum, ante: tibi servi multi apud mensam adstant, Naev. ap. Prisc. p. 893 P. (Com. Rel. p. 10 Rib.):

verecundari neminem apud mensam decet,

Plaut. Trin. 2, 4, 77:

Quid apud hasce aedis negotii est tibi?

id. Am. 1, 1, 194:

Quid illisce homines quaerunt apud aedis meas?

id. Most. 4, 2, 26; id. Trin. 4, 2, 25: apud ignem adsidere, Turp. ap. Non. p. 522, 26 (Com. Rel. p. 100 Rib.); Sisenn. ap. Non. p. 86, 16:

navem is fregit apud Andrum insulam,

Ter. And. 1, 3, 17:

apud Tenedum pugna illa navalis,

Cic. Arch. 21:

ut apud Salamina classem suam constituerent,

Nep. Them. 3, 4:

apud oppidum morati,

Caes. B. G. 2, 7:

agri in Hispania apud Karthaginem Novam,

Cic. Agr. 1, 5:

bellatum apud Actium,

Tac. H. 1, 1; 1, 72; 3, 76:

Pugnabant alii tardis apud Ilion armis,

Ov. R. Am. 163:

morabatur in castris apud Galgalam,

Vulg. Jos. 10, 6:

quidquid apud durae cessatum est moenia Trojae,

Verg. A. 11, 288:

apud vetustam turrem, Att., Trag. Rel. p. 189 Rib.: apud castellum consedisse,

Tac. A. 4, 25:

Vitellianos, sua quemque apud signa, componunt,

id. H. 3, 35:

apud vexillum tendentes,

id. A. 1, 17:

trepidatur apud naves,

id. H. 2, 15:

hostis est non apud Anienem, sed in urbe,

Cic. Mur. 84; id. Fam. 2, 10, 5:

quam detraxerat apud rapidum Simoenta sub Ilio alto,

Verg. A. 5, 261:

apud abunaantem amnem et rapidas undas Inachi, Att., Trag. Rel. p. 175 Rib.: apud gelidi flumina Hebri,

Verg. A. 12, 331:

octo apud Rhenum legiones,

Tac. A. 1, 3:

apud ripam Rheni,

id. ib. 2, 83:

probavi te apud Aquam Contradictionis,

Vulg. Psa. 80, 8:

repertus apud fretum Siciliae,

Tac. A. 6, 14:

propitiata Juno apud proximum mare,

id. ib. 15, 44:

apud promunturium Miseni consedit in villa,

id. ib. 6, 50:

Ut aput nivem et ferarum gelida stabula forem, for in nive etc.,

Cat. 63, 53 Mull.:

apud altaria deum pepigere,

before, Tac. A. 11, 9:

decernuntur supplicationes apud omnia pulvinaria,

id. ib. 14, 12 (cf.:

unum diem circa omnia pulvinaria supplicatio fuit,

Liv. 41, 9):

apud Caesaris effigiem procubuit,

Tac. A. 12, 17; 13, 23:

quartum apud lapidem substiterat,

id. ib. 15, 60:

laudavit ipse apud rostra (for pro rostris),

Tac. A. 16, 6; so, apud forum (cf.: ad forum under ad, I. A. 3., and in Gr. Sophocl. Trach. 371, pros mesêi agorai;

on the other hand,

id. ib. 423, en mesêi agorai; id. ib. 524, têlaugei par ochthôi): Quidam apud forum mihi vendidit, Pomp., Com. Rel. p. 250 Rib.: Ch. Qui scis? By. Apud forum modo e Davo audivi, Ter. And. 2, 1, 2; 1, 5, 18:

Capuae multa apud forum aedificia de caelo tacta,

Liv. 41, 9 (Weissenb., in foro):

quod (templum) apud forum holitorium C. Duilius struxerat,

Tac. A. 2, 49.—

At, in = in with abl. or gen. or abl. of place: CONSVLES SENATVM CONSOLVERVNT N. OCTOB. APVD AEDEM DVELONAI, S. C. de Bacch. I.; so,

ejus statuam majores apud aedem matris deum consecravisse,

Tac. A. 4, 64:

apud villam est,

Ter. Ad. 4, 1, 1; so Cic. Verr. 4, 22, 48:

Eum argentum sumpsisse apud Thebas ab danista fenore,

Plaut. Ep. 2, 2, 67:

deponere apud Solos in delubro pecuniam,

Cic. Leg. 2, 16, 40:

ut rationes apud duas civitates possim relinquere,

id. Att. 6, 7, 2: qui mense Aprili apud Baias essent, id. Fragm. B. 13, 4, 1 B. and K.;

13, 4, 4 iid.: seditio militum coepta apud Sucronem,

Liv. 28, 29:

donum apud Antium statuitur,

Tac. A. 3, 71:

bellis civilibus Maecenatem equestris ordinis cunctis apud Romam atque Italiam praeposuit,

id. ib. 6, 11:

Titus in consecrando apud Memphim bove Apide diadema gestavit,

Suet. Tit. 5:

quod Judaeam praeterveniens apud Hierosolymam non supplicasset,

id. Aug. 93:

apud Mediolanum,

Lact. Mort. Persec. 48:

eum pugionem apud Capitolium consecravit,

Tac. A. 15, 74:

Equitum Romanorum locos sedilibus plebis anteposuit apud Circum,

id. ib. 15, 32:

quae (effigies) apud theatrum Pompei locaretur,

id. ib. 3, 72:

qui (rei) apud aerarium pependissent,

Suet. Dom. 9 Roth:

cujus (scientiae) apiscendae otium apud Rhodum magistrum Thrasullum habuit,

Tac. A. 6, 20; 4, 14; so Suet. Aug. 92; Eutr. 7, 13:

ut civitati Cibyraticae apud Asiam subveniretur,

Tac. A. 4, 13; 4, 18; 16, 15:

apud Pharsaliam,

Liv. Epit. 111:

apud Palaestinam,

Eutr. 7, 13:

qui erant apud Helladam,

Vulg. 1 Macc. 8, 9. —

Of time.

With words denoting time or occasion, in, at (rare):

apud saeclum prius,

Ter. Eun. 2, 2, 15:

aliquem apud judicium persequi,

at the trial, Cic. Verr. 4, 104.—

With words designating persons, with, among, in the time of:

hostis apud majores nostros is dicebatur, quem nunc etc.,

Cic. Off. 1, 12, 36:

fecerunt hoc multi apud majores nostros,

id. Verr. 2, 118; 5, 148:

Fuit eodem ex studio vir eruditus apud patres nostros,

id. Mur. 36; id. Off. 2, 24, 85; id. Lael. 2, 6:

Apud antiquos fuit Petron quidam, Cels. praef. 3, 9: aliam apud Fabricios, aliam apud Scipiones pecuniam (fuisse),

Tac. A. 2, 33.—

For ad with words implying motion (very rare):

APVT EVM PERVENIRE,

Inscr. Grut. 786, 5:

atque apud hunc eo vicinum,

Plaut. Mil. 2, 5, 70:

Bito apud aurificem,

Lucil. 30, 66 Mull.: apud legiones venit, Sall. Fragm. ap. Pomp. Commod. Don. p. 395 Lind.:

(naves) apud insulas longius sitas ejectae,

Tac. A. 2, 24:

qui apud Romanos de societate functus est legatione,

Vulg. 2 Macc. 4, 11.

(cf. ad, I. fin. b.)

It is sometimes placed after its subst.:

quae fiunt apud fabros, fictores, item alios apud,

Varr. L. L. 6, 78, p. 104 Mull.:

Is locus est Cumas aput,

Lucr. 6, 747 Lachm.:

montem apud Erycum,

Tac. A. 4, 43:

ripam apud Euphratis,

id. ib. 6, 31:

Misenum apud et Ravennam,

id. ib. 4, 5 (in Suet. Dom. 9 the editt. vary between aerarium apud and apud aerarium; the latter seems preferable, and is adopted by Oudend., Bremi, Baumg.-Crus., and Roth).—

It is sometimes placed between the subst. and adj.:

barbaras apud gentes,

Tac. A. 2, 88, 3, 26; 15, 60:

non modo Graecis in urbibus, sed Romana apud templa,

id. ib. 14, 14.—

Twice in Verg. it stands before the secondary adjunct of its subst.:

apud durae moenia Trojae, A. 11, 288: apud gelidi flumina Hebri,

ib. 12, 331. Apud is never found in compound words. V. more on this word in Hand, Turs. I. pp. 405-416.

confĕro, contŭli, collātum (conl-), conferre, v. a.

To bring, bear, or carry together, to collect, gather (freq. and class.).

In gen.:

ligna circa casam,

Nep. Alcib. 10, 4:

arma,

Vell. 2, 114, 4:

cibos ore suo (aves),

Quint. 2, 6, 7:

undique collatis membris,

Hor. A. P. 3 al.:

sarcinas in unum locum,

Caes. B. G. 1, 24; cf. id. ib. 2, 25:

collatis militaribus signis,

id. ib. 7, 2:

ut premerer sacrā Lauroque collatāque myrto,

Hor. C. 3, 4, 19:

quo (sc. in proximum horreum) omne rusticum instrumentum,

Col. 1, 6, 7:

illuc (sc. in castella) parentes et conjuges,

Tac. A. 4, 46 fin.:

dentes in corpore (canes),

Ov. M. 3, 236:

materiam omnem, antequam dicere ordiamur,

Quint. 3, 9, 8:

summas (scriptorum) in commentarium et capita,

id. 10, 7, 32:

plura opera in unam tabulam,

id. 8, 5, 26:

quae in proximos quinque libros conlata sunt,

id. 8, prooem. 1: res Romanas Graeco peregrinoque sermone in historiam, Just. pr. 1; cf. Suet. Caes. 44; cf. I. B. 5. infra.; Quint. 4, 1, 23:

rogus inimicis collatus manibus,

Petr. 115 fin. —

In partic.

To collect money, treasures, etc., for any object, to bring offerings, contribute:

dona mihi,

Plaut. Men. 1, 2, 20:

contulit aes populus,

Ov. F. 4, 351;

so freq. on monuments: AERE CONLATO,

Inscr. Orell. 3648; 74; Suet. Aug. 59:

EX AERE CONLATO,

Inscr. Orell. 3991:

aurum argentumque in publicum,

Liv. 28, 36, 3:

munera ei,

Nep. Ages. 7, 3:

tributa quotannis ex censu,

Cic. Verr. 2, 2, 53, § 131:

conferre eo minus tributi,

Liv. 5, 20, 5:

in commune,

Cic. Verr. 2, 2, 59, § 145; id. Quint. 3, 12:

quadringena talenta quotannis Delum,

Nep. Arist. 3, 1:

(pecunia) ad ejus honores conlata,

Cic. Fl. 25, 59:

ad honorem tuum pecunias maximas contulisse,

id. Verr. 2, 2, 65, § 157:

sextantes in capita,

Liv. 2, 33, 11:

pecunias,

Suet. Caes. 19; id. Aug. 57; 30; Just. 3, 6:

vinum alius, alius mel,

Dig. 41, 1, 7; 47, 7, 3 pr.:

sua bona in medium,

ib. 37, 6, 1 pr.:

magnam partem patrimonii alicui rei,

ib. 50, 4, 5:

cum et Socrati collatum sit ad victum,

Quint. 12, 7, 9.— Absol.:

nos dabimus, nos conferemus, nostro sumptu, non tuo,

Plaut. Most. 5, 2, 39.—Hence,

Trop., like the Gr. sumpherô (v. Lidd. and Scott in h. v. 5.), to be useful, profitable, to profit, serve, be of use to ( = prosum; cf. also conduco, II.; post-Aug., and only in the third person; most freq. in Quint.); constr. with ad, in, the dat., inf., or absol.

With ad:

naturane plus ad eloquentiam conferat an doctrina,

Quint. 2, 19, 1; so id. 1, 8, 7; 2, 5, 1; 3, 6, 7 al.; Cels. 6, 6, 1; Col. 12, prooem. § 6; Suet. Tib. 4.—

With in:

rursus in alia plus prior (exercitatio) confert,

Quint. 10, 7, 26.—

With dat.:

Gracchorum eloquentiae multum contulisse matrem,

Quint. 1, 1, 6; so id. prooem. § 6; 2, 9, 2; 3, 7, 12 al.; Plin. 20, 6, 23, § 54; 20, 23, 98, § 261; 29, 1, 6, § 13; Suet. Vesp. 6.—

With subj. inf.:

incipiente incremento confert alterna folia circum obruere,

Plin. 19, 5, 26, § 83.—

Absol.:

multum veteres etiam Latini conferunt, imprimis copiam verborum,

Quint. 1, 8, 8; 2, 5, 16; 4, 2, 123 al.; cf. Sillig ad Plin. 35, 10, 36, § 67.—

To bring into connection, to unite, join, connect:

membris collatis, of an embrace,

Lucr. 4, 1101; cf.

ora,

App. M. 5, p. 161, 17:

fontes e quibus collatae aquae flumen emittunt,

Curt. 7, 11, 3: capita, to lay heads together (in conferring, deliberating, etc.), Cic. Verr. 2, 3, 12, § 31; Liv. 2, 45, 7: pedem, to go or come with one, Plaut. Merc. 5, 2, 41; so,

gradum ( = congredi),

id. Men. 3, 3, 30; id. Ps. 2, 4, 17; Verg. A. 6, 488.—Of chemical union:

dissimiles et dispares res in unam potestatem,

Vitr. 2, 6, 4.—

Trop.:

collatis viribus,

Plin. Ep. 8, 14, 17; cf.:

conferre vires in unum,

Liv. 33, 19, 7:

collata omnium vota in unius salutem,

Plin. Pan. 23, 5:

e singulis frustis collata oratio,

Quint. 8, 5, 27; cf. id. 2, 9, 3:

velut studia inter nos conferebamus,

id. 4, prooem. § 1.— So esp. of conferences, consultations, etc., to consult together, confer, consider or talk over together:

si quid res feret, coram inter nos conferemus,

Cic. Att. 1, 20, 1:

sollicitudines nostras inter nos,

id. Fam. 6, 21, 2:

rationes,

id. Att 5, 21, 12: familiares sermones cum aliquo, to unite in familiar conversation with, id. Off. 2, 11, 39:

cum hoc in viā sermonem contulit,

id. Inv. 2, 4, 14; cf.:

cum aliquo aut sermones aut consilia,

id. Phil. 2, 15, 38:

consilia ad adulescentes,

Ter. Heaut. 3, 1, 64; cf.:

consilia dispersim antea habita,

Suet. Caes. 80:

injurias,

to deliberate together concerning, Tac. Agr. 15; Cael. ap. Cic. Fam. 8, 15, 2.— Absol.:

omnes sapientes decet conferre et fabulari,

Plaut. Rud. 2, 3, 8.—With a rel.clause:

fusi contulerimus inter nos... quid finis,

Cic. Fin. 2, 2, 4:

ibi conferentibus, quid animorum Hispanis esset,

Liv. 27, 20, 4.—

To bring or join together in a hostile manner, to set together (most freq. in milit. lang.):

(Galli) cum Fontejo ferrum ac manus contulerunt,

Cic. Font. 5, 12 (1, 2):

signa cum Alexandrinis,

id. Pis. 21, 49; cf.:

collatis signis depugnare,

Plaut. Cas. 2, 5, 44; Cic. Imp. Pomp. 23, 66:

arma cum aliquo,

Nep. Eum. 11, 5; 3, 6; cf.:

arma inter se,

Liv. 21, 1, 2:

castra cum hoste,

id. 26, 12, 14; cf.:

castra castris,

id. 23, 28, 9; 8, 23, 9; Cic. Div. 2, 55, 114; Caes. B. C. 3, 79:

pedem cum pede,

to fight foot to foot, Liv. 28, 2, 6; cf.:

pede conlato,

id. 6, 12, 10; 10, 29, 6; 26, 39, 12 al.:

gradum cum aliquo,

id. 7, 33, 11:

pectora luctantia nexu pectoribus,

Ov. M. 6, 242:

stat conferre manum Aeneae,

Verg. A. 12, 678:

prima movet Cacus collatā proelia dextrā,

Ov. F. 1, 569:

collatis cursibus hastas conicere,

Val. Fl. 6, 270:

seque viro vir contulit,

Verg. A. 10, 735.— Poet.:

inter sese duri certamina belli,

Verg. A. 10, 147:

contra conferre manu certamina pugnae,

Lucr. 4, 843:

collato Marte,

Ov. M. 12, 379.— Absol.:

mecum confer, ait,

fight with me, Ov. M. 10, 603.—

Transf. from milit. affairs to lawsuits: pedem, to encounter, come in contact with one, to attack:

non possum magis pedem conferre, ut aiunt, aut propius accedere?

Cic. Planc. 19, 48:

pedem cum singulis,

Quint. 5, 13, 11; cf. id. 8, 6, 51; cf.:

qui illi concedi putem utilius esse quod postulat quam signa conferri,

Cic. Att. 7, 5, 5.— Poet.:

lites,

to contend, quarrel, Hor. S. 1, 5, 54.—

To bring together for comparison, to compare; constr. with cum, inter se, ad, the dat., or acc. only.

With cum:

quem cum eo (sc. Democrito) conferre possumus non modo ingenii magnitudine sed etiam animi?

Cic. Ac. 2, 23, 73; so id. Verr. 2, 4, 52, § 115:

ut non conferam vitam neque existimationem tuam cum illius,

id. ib. 2, 4, 20, § 45; id. Sull. 26, 72:

cum maximis minima,

id. Opt. Gen. Or. 6, 17; Quint. 5, 13, 12; 8, 4, 2 al.:

nostras leges cum illorum Lycurgo et Dracone et Solone,

Cic. de Or. 1, 44, 197; cf.:

illa cum Graeciā,

id. Tusc. 1, 1, 2; v. also d. —

With inter se (rare):

vitam inter se utriusque conferte,

Cic. Rosc. Com. 7, 20.—

With ad:

bos ad bovem collatus,

Varr. L. L. 9, § 28 Müll.—

With dat.:

tempora praesentia praeteritis,

Lucr. 2, 1166:

parva magnis,

Cic. Or. 4, 14:

alicui illud,

id. Inv. 2, 50, 151:

lanam tinctam Tyriae lacernae,

Quint. 12, 10, 75:

ingenia ingeniis,

Sen. Contr. 5, 33:

illam puellis,

Prop. 1, 5, 7; 1, 4, 9:

nil jucundo amico,

Hor. S. 1, 5, 44:

(Pausanias et Lysander) ne minimā quidem ex parte Lycurgi legibus et disciplinae conferendi sunt,

Cic. Off. 1, 22, 76; cf. supra, a.—

With acc. only:

tesseram hospitalem,

Plaut. Poen. 5, 2, 88:

conferte Verrem: non ut hominem cum homine comparetis, etc.,

Cic. Verr. 2, 4, 54, § 121:

exemplum,

Plaut. Poen. 1, 2, 85; Ter. Ad. 1, 2, 14; Ov. M. 7, 696:

nec cum quaereretur gener Tarquinio, quisquam Romanae juventutis ullā arte conferri potuit,

Liv. 1, 39, 4; Suet. Caes. 47:

census,

Plin. 7, 48, 49, § 159.—Of documents:

haec omnia summā curā et diligentiā recognita et conlata sunt,

Cic. Verr. 2, 2, 77, § 190.—

With the idea of shortening by bringing together (cf. colligo), to compress, abridge, condense, make or be brief:

quam potero in verba conferam paucissima,

Plaut. Men. prol. 6; cf.:

in pauca, ut occupatus nunc sum, confer, quid velis,

id. Ps. 1, 3, 44:

rem in pauca,

id. Poen. 5, 4, 68; and:

in pauca verba,

id. As. 1, 1, 75; id: Pers. 4, 4, 109:

totam Academiam... ex duobus libris contuli in quattuor,

Cic. Att. 13, 13, 1:

ut in pauca conferam,

id. Caecin. 6, 17:

sua verba in duos versus,

Ov. F. 1, 162:

ex immensā diffusāque legum copiā optima quaeque et necessaria in paucissimos libros,

Suet. Caes. 44.— [p. 412] *

To join in bringing forward, to propose unitedly (as a law; cf.

fero, II. B. 8. b.): cur enim non confertis, ne sit conubium divitibus et pauperibus,

Liv. 4, 4, 9 Weissenb. ad loc.

(Con intens.) To bear, carry, convey, direct a thing somewhere (in haste, for protection, etc.); and conferre se, to betake or turn one's self anywhere, to go (very freq. and class.).

Prop.

In gen.

With the designation of the goal: quo me miser conferam? Gracch. ap. Cic. de Or. 3, 56, 214:

qui cum se suaque omnia in oppidum Bratuspantium contulissent,

Caes. B. G. 2, 13:

se suaque eo,

id. ib. 3, 28:

se suaque in naves,

Nep. Them. 2, 7 al.:

iter Brundisium versus,

Cic. Att. 3, 4 med.; cf.: iter eo, Brut. ap. Cic. Fam. 11, 13, 4:

suas rationes et copias in illam provinciam,

id. Imp. Pomp. 7, 17: legiones in mediam aciem, Auct. B. Alex. 39;

Auct. B. Afr. 60: quos eodem audita Cannensis clades contulerat,

Liv. 23, 17, 8:

parentes illuc,

Tac. A. 4, 46:

se Rhodum conferre,

Cic. de Or. 3, 56, 213: se Laodiceam, Lent. ap. Cic. Fam. 12, 14, 4:

se Colonas,

Nep. Paus. 3, 3:

quo se fusa acies,

Liv. 9, 16, 1 al.:

se ad Tissaphernem,

Nep. Alcib. 5, 2; so,

se ad Pharnabazum,

id. Con. 2, 1:

se in fugam,

Cic. Caecin. 8, 22: sese in pedes, Enn. ap. Non. p. 518, 20; Plaut. Bacch. 3, 1, 7 (cf.:

conicere se in pedes,

Ter. Phorm. 1, 4, 13).—Of things:

pituita eo se umorve confert,

Cels. 2, 12.—

Absol.:

pulcre haec confertur ratis,

is borne away, Plaut. Bacch. 4, 6, 27.—

Esp., in Ov. M. (cf. abeo, II.): aliquem in aliquid, to change into, transform to something:

aliquem in saxum,

Ov. M. 4, 278: versos vultus ( poet. circumlocution for se) in hanc, id. ib. 9, 348:

corpus in albam volucrem,

id. ib. 12, 145.—

Trop.

In gen., to bring, turn, direct something to; and conferre se, to turn, apply, devote one's self to, etc.:

quo mortuo me ad pontificem Scaevolam contuli,

Cic. Lael. 1, 1:

(Crassus) cum initio aetatis ad amicitiam se meam contulisset,

id. Brut. 81, 281; id. Fam. 11, 29, 2:

qui se ad senatūs auctoritatem, ad libertatem vestram contulerunt,

id. Phil. 4, 2, 5; id. Ac. 1, 9, 34:

se ad studium scribendi,

id. Arch. 3, 4:

se ad studia litterarum,

id. ib. 7, 16; cf. Suet. Gram. 24:

meus pater eam seditionem in tranquillum conferet (the figure taken from the sea when in commotion),

Plaut. Am. 1, 2, 16: verba ad rem, to bring words to actions, i. e. to pass from words to deeds, Ter. Eun. 4, 6, 4; id. Hec. 3, 1, 17:

suspitionem in Capitonem,

Cic. Rosc. Am. 35, 100:

ut spes votaque sua non prius ad deos quam ad principum aures conferret,

Tac. A. 4, 39:

lamentationes suas etiam in testamentum,

id. ib. 15, 68.—More freq., in partic.,

With the access. idea of application or communication, to devote or apply something to a certain purpose, to employ, direct, confer, bestow upon, give, lend, grant, to transfer to (a favorite word with Cic.).

With dat.:

dona quid cessant mihi Conferre?

Plaut. Men. 1, 2, 20:

tibi munera,

Prop. 2, 3, 25; Nep. Ages. 7, 3:

victoribus praemia,

Suet. Calig. 20:

puellae quinquaginta milia nummūm,

Plin. Ep. 6, 32, 2:

fructum alio,

Ter. Eun. 3, 1, 60; Dig. 37, 6, 1, § 24.—

With ad and acc.:

hostiles exuvias ornatum ad urbis et posterum gloriam,

Tac. A. 3, 72:

Mithridates omne reliquum tempus non ad oblivionem veteris belli, sed ad comparationem novi contulit,

Cic. Imp. Pomp. 4, 9:

omne studium atque omne ingenium ad populi Romani gloriam laudemque celebrandam,

id. Arch. 9, 19; id. Fam. 10, 1, 3:

omnem meam curam atque operam ad philosophiam,

id. ib. 4, 3, 4:

omnem tuum amorem omnemque tuam prudentiam... confer ad eam curam,

id. Att. 7, 1, 2:

animum ad fodiendos puteos, Auct. B. Alex. 9: ad naturae suae non vitiosae genus consilium vivendi omne,

Cic. Off. 1, 33, 120:

orationem omnem ad misericordiam,

id. Lig. 1, 1.—

With in:

omnes curas cogitationesque in rem publicam,

Cic. Off. 2, 1, 2:

diligentiam in valetudinem tuam,

id. Fam. 16, 4, 4:

praedas ac manubias suas non in monumenta deorum immortalium, neque in urbis ornamenta conferre, sed, etc.,

id. Agr. 2, 23, 60:

in eos, quos speramus nobis profuturos, non dubitamus officia conferre,

id. Off. 1, 15, 48; so,

plurimum benignitatis in eum,

id. ib. 1, 16, 50; id. Lael. 19, 70: curam restituendi Capitolii in L. Vestinum confert, i. e. assigns to, charges with, Tac. H. 4, 53:

in unius salutem collata omnium vota,

Plin. Pan. 23, 5.—

With erga:

commemoratio benevolentiae ejus, quam erga me a pueritiā contulisses,

Cic. Fam. 10, 5, 1.—

With aliquid ad or in aliquem or aliquid, to refer or ascribe something to a person or thing as its possessor, author (in a good, and freq. in a bad sense), to attribute, impute, assign, ascribe to one, to lay to the charge of:

species istas hominum in deos,

Cic. N. D. 1, 27, 77:

res ad imperium deorum,

Lucr. 6, 54:

permulta in Plancium, quae ab eo numquam dicta sunt, conferuntur... Stomachor vero, cum aliorum non me digna in me conferuntur,

Cic. Planc. 14, 35; id. Fam. 5, 5, 2:

mortis illius invidiam in L. Flaccum,

id. Fl. 17, 41:

suum timorem in rei frumentariae simulationem angustiasque itinerum,

Caes. B. G. 1, 40:

sua vitia et suam culpam in senectutem,

Cic. Sen. 5, 14:

hanc ego de re publicā disputationem in Africani personam et Phili contuli,

id. Att. 4, 16, 2.—So esp.:

culpam in aliquem,

Plaut. Am. 2, 2, 156; Ter. Eun. 2, 3, 97; Cic. Att. 9, 2, a, 1:

causam in aliquem,

id. ib. 12, 31, 1; Liv. 5, 11, 6; cf.:

causam in tempus,

Cic. de Or. 3, 61, 228.—

To transfer to a fixed point of time, fix, assign, refer, appoint, put off, defer, postpone (cf. differo):

Carthaginis expugnationem in hunc annum,

Liv. 27, 7, 5: in posterum diem iter suum contulit, Brut. ap. Cic. Fam. 11, 13, 3:

omnia in mensem Martium,

Cic. Att. 6, 1, 24:

aliquid in ambulationis tempus,

id. Q. Fr. 3, 3, 1:

eam pecuniam in rei publicae magnum aliquod tempus,

id. Off. 3, 24, 93:

quod in longiorem diem conlaturus fuisset,

Caes. B. G. 1, 40 fin.:

alicujus consulatum in annum aliquem,

Plin. Pan. 61.—Rarely of place:

idoneum locum in agris nactus... ibi adventum expectare Pompei eoque omnem belli rationem conferre constituit,

Caes. B. C. 3, 81 fin. —

To bring on, cause, occasion, induce:

pestem alicui,

Col. 1, 5, 4:

candorem mollitiamque,

Plin. 35, 15, 50, § 175.

con-stĭtŭo, ŭi, ūtum, 3, v. a. [statuo], to cause to stand, put or lay down, to set, put, place, fix, station, deposit a person or thing somewhere (esp. firmly or immovably), etc. (the act. corresponding to consistere; class.).

In gen.

Prop.:

hominem ante pedes Q. Manilii constituunt,

Cic. Clu. 13, 38:

vobis (dīs) candentem taurum ante aras,

Verg. A. 5, 237:

impedimenta,

Liv. 44, 36, 6:

reliquias praedonum contractas in urbibus,

Vell. 2, 32 fin.:

unum aliquem lectorem,

Quint. 2, 5, 6:

velut in aliquā sublimi speculā constitutus,

Lact. 2, 2, 18.—

Trop.:

cum hujus vobis adulescentiam proposueritis, constituitote vobis ante oculos etiam hujus miseri senectutem,

Cic. Cael. 32, 79.—

Esp.,

Milit. t. t.

To station or post troops somewhere, to draw up, set in order:

legionem Caesar passibus CC. ab eo tumulo constituit,

Caes. B. G. 1, 43:

legiones pro castris in acie,

id. ib. 2, 8 fin.;

4, 35: aciem ordinesque intra silvas,

id. ib. 2, 19:

octo cohortes in fronte,

Sall. C. 59, 2:

quod reliquum peditum erat, obliquo constituerunt colle,

Liv. 28, 33, 8 al.:

naves ad latus apertum hostium,

Caes. B. G. 4, 25; cf.:

naves aperto ac plano litore,

id. ib. 4, 23 fin.:

naves nisi in alto,

id. ib. 4, 24:

subsidiarias (naves) in secundo ordine, Auct. B. Alex. 14, 3: classem apud Salamina exadversum Athenas,

Nep. Them. 3, 4; cf. id. Alcib. 8, 1:

praesidia in Rutenis provincialibus,

Caes. B. G. 7, 7.—Rarely of a single person: se constituere, to station or post one's self: dum se Gallus iterum eodem pacto constituere studet, Quadrig. ap. Gell. 9, 13, 17.—

In contrast with a march, to cause to halt:

paulisper agmen constituit,

Sall. J. 49, 5; so,

agmen,

Liv. 35, 28, 8; 38, 25, 12:

signa paulisper novitate rei,

id. 33, 10, 3; so,

signa,

id. 34, 20, 4.—And trop.:

si constituitur aliquando (narratio) ac non istā brevitate percurritur,

Cic. de Or. 2, 80, 328.—

With the access. idea of preparation, to set up, erect, establish, found, build, construct, prepare, make, create, constitute (class. and very freq.).

Lit.:

genus humanum, quorum omnia causā constituisse deos,

Lucr. 2, 175:

aggerem apparare, vineas agere, turres duas constituere coepit,

Caes. B. G. 7, 17:

turres,

id. ib. 2, 12:

turrim,

id. ib. 2, 30:

castella ad extremas fossas,

id. ib. 2, 8:

vineas ac testudines,

Nep. Milt. 7, 2:

locis certis horrea,

Caes. B. C. 3, 42:

inane sepulcrum,

Ov. M. 6, 568:

feralis cupressos,

Verg. A. 6, 216:

ingentem quercum in tumulo,

id. ib. 11, 6:

pyras curvo in litore,

id. ib. 11, 185:

quattuor aras ad alta delubra dearum,

id. G. 4, 542; Suet. Aug. 59 fin.:

aedem in foro geminis fratribus,

id. Caes. 10:

castra Romae,

id. Tib. 37 et saep.:

oppidum,

to found, Caes. B. C. 1, 15; Nep. Cim. 2, 2; so,

nova moenia,

Verg. A. 12, 194; cf.:

moenia in Aside terrā,

Ov. M. 9, 449:

domicilium sibi Magnesiae,

Nep. Them. 10, 2:

triplex Piraeei portus constitutus est,

id. ib. 6, 1:

hiberna omnium legionum in Belgis,

Caes. B. G. 3, 38:

di primum homines humo excitatos celsos et erectos constituerunt,

Cic. N. D. 2, 56, 140.—

Trop., to bring about, effect, establish, appoint, etc., freq. of judicial determinations, etc.: videte, [p. 438] per deos immortalis, quod jus nobis, quam condicionem vobismet ipsis, quam denique civitati legem constituere velitis, to establish, Cic. Caecin. 14, 40:

jus melius Sullanis praediis quam paternis,

id. Agr. 3, 3, 10:

judicium,

id. Part. Or. 28, 99:

judicium de pecuniis repetundis,

id. Div. in Caecil. 4, 11:

judicium capitis in se,

id. Verr. 2, 5, 54, § 141:

controversiam,

id. de Or. 1, 31, 143:

quaestionem,

Quint. 3, 11, 17; 4, 2, 10:

ratiocinationem,

id. 5, 14, 12:

in hac accusatione comparandā constituendāque laborare,

Cic. Verr. 2, 1, 1, § 2; and of persons, to designate, appoint, select, put forward, etc.:

accusatorem,

id. Div. in Caecil. 3, 10; Quint. 3, 10, 3 (cf.:

comparare accusatorem,

Cic. Clu. 67, 191):

testis,

Cic. Verr. 1, 18, 55:

tutores pupillis,

Dig. 2, 1, 1 et saep.:

nuper apud C. Orchivium collegam meum locus ab judicibus Fausto Sullae de pecuniis residuis non est constitutus,

no trial of him was permitted, Cic. Clu. 34, 94:

reum statim fecit, utique ei locus primus constitueretur impetravit,

id. ib. 20, 56:

fidem,

id. Part. Or. 9, 31; cf. id. Sen. 18, 62:

concordiam,

id. Att. 8, 11, D, 1:

si utilitas amicitiam constituet, tollet eadem,

id. Fin. 2, 24, 78:

amicitiam tecum,

Q. Cic. Pet. Cons. 7, 27 (cf. id. ib. §

25: amicitiae permultae comparantur): libertatem,

Cic. Fl. 11, 25:

victoriam,

id. Rosc. Am. 6, 16:

pacem (opp. bellum gerere),

id. ib. 8, 22:

quantum mali sibi ac liberis suis,

id. Verr. 2, 1, 25, § 65.—

With the access. idea of ordering, contriving, to establish, fix, appoint, settle, order, manage; to confirm, regulate, arrange, dispose.

Lit.:

Ti. et C. Gracchos plebem in agris publicis constituisse,

to have established, Cic. Agr. 2, 5, 10; cf. id. ib. 2, 31, 83:

ibi futuros Helvetios, ubi eos Caesar constituisset,

should assign them a permanent abode, Caes. B. G. 1, 13:

reges in civitate,

Cic. Agr. 2, 6, 15; cf. id. Off. 2, 12, 41:

Commium regem ibi,

Caes. B. G. 4, 21:

decemviralem potestatem in omnibus urbibus,

Nep. Lys. 2, 1; cf. Cic. Agr. 2, 7, 17:

curatores legibus agrariis,

id. ib.; cf.:

publice patronum huic causae,

id. Mur. 2, 4:

regnum alicui,

Nep. Chabr. 2, 1 al.:

composita et constituta res publica,

Cic. Leg. 3, 18, 42; cf.:

bene morata et bene constituta civitas,

id. Brut. 2, 7; so id. Agr. 2, 5, 10 fin.:

civitates,

to organize, id. de Or. 1, 9, 35:

quis tibi concesserit... reliquas utilitates in constituendis civitatibus... a disertis ornateque dicentibus esse constitutas,

id. ib. 1, 9, 36:

Chersoneso tali modo constituto,

Nep. Milt. 2, 4:

res summā aequitate,

id. ib. 2, 2; cf.:

rem nummariam,

Cic. Off. 3, 20, 80:

rem familiarem,

id. Phil. 11, 2, 4.—

Trop.:

ineuntis aetatis inscitia senum constituenda et regenda prudentiā est,

Cic. Off. 1, 34, 122; cf.:

majores vestri majestatis constituendae gratiā bis Aventinum occupavere,

Sall. J. 31, 17; Cic. Fam. 15, 4, 6:

jam perfectis constitutisque viribus,

Quint. 10, 1, 57.— Pass. impers.: non tam sinistre constitutum est, ut non, etc., i. e. we are not so badly off as not, etc., Plin. Pan. 45, 5.—Of persons:

Athenaeum in maximā apud regem auctoritate gratiāque,

Cic. Fam. 15, 4, 6:

aliquem sibi quaestoris in loco,

id. Verr. 2, 1, 30, § 77:

in potestate aliquem,

Lact. Epit. 55, 6:

constituuntur in honoribus, cum magistratus creantur,

Aug. Cont. adv. Leg. 1, 45 al. —

With the access. idea of limiting, fixing, allotting, to fix, appoint something ( for or to something), to settle, agree upon, define, determine.

Lit.:

propter dissensionem placuerat dividi thesauros finesque imperii singulis constitui,

Sall. J. 12, 1:

summum pretium,

Cic. Att. 12, 31, 2; cf.:

pretium frumento,

id. Verr. 2, 3, 73, § 171:

certam pecuniam proconsulibus,

Suet. Aug. 36; id. Ner. 10:

propria loca senatoribus,

id. Claud. 21:

diem nuptiis,

Plaut. Trin. 2, 4, 180; cf.:

nuptias in hunc diem,

Ter. And. 1, 5, 34:

diem concilio,

Caes. B. G. 1, 30:

diem colloquio,

id. ib. 1, 47:

posterum diem pugnae,

id. ib. 3, 23 fin.:

negotio proximum diem,

Sall. J. 93, 8:

certum tempus ei rei,

Caes. B. C. 3, 19:

grandiorem aetatem ad consulatum,

Cic. Phil. 5, 17, 47:

tempus in posterum diem locumque,

Liv. 38, 25, 2:

postquam ad constitutam non venerat diem,

id. 27, 16, 16:

locus, tempus constitutum est,

Ter. Eun. 3, 4, 3:

modum credendi,

Cic. Rab. Post. 3, 5: de numero pastorum alii angustius, alii laxius constituunt:

ego in octogenas hirtas oves singulos pastores constitui, Atticus in centenas,

Varr. R. R. 2, 10, 10.—

T. t. of the lang. of business, to accord, agree with one in a thing, to appoint, fix, to concert, agree upon, assent to (cf. Gron. Obss. p. 14 sq.); constr. aliquid cum aliquo, alicui, inter se, or with acc. only, or absol.

Cum aliquo:

ubiea dies, quam constituerat cum legatis venit,

Caes. B. G. 1, 8:

pactam et constitutam esse cum Manlio diem,

Cic. Cat. 1, 9, 24:

constitui cum quodam hospite, Me esse illum conventuram,

Ter. Hec. 1, 2, 120:

constitui cum hominibus, quo die mihi Messanae praesto essent,

Cic. Verr. 2, 2, 27, § 65: cum aliquo, ut, etc., Aug. ap. Suet. Calig. 8; cf. under P. a., B. 2.—

Alicui:

L. Cincio HS. XXCD. constitui me curaturum Idibus Febr.,

Cic. Att. 1, 7 init.; id. Off. 1, 10, 32:

ubi nocturnae Numa constituebat amicae,

Juv. 3, 12; cf.:

sane, inquit, vellem non constituissem, in Tusculanum me hodie venturum esse, Laelio,

id. de Or. 1, 62, 265.—

With acc. only or absol.:

vadimonia constituta,

Cic. Sen. 7, 21:

de pecuniā constitutā,

Dig. 13, tit. 5; Ter. Heaut. 4, 4, 4:

(Vaccenses) compositis inter se rebus in diem tertiam constituunt,

Sall. J. 66, 2:

sic constituunt, sic condicunt,

Tac. G. 11; Juv. 6, 487.— Pass. impers.:

Avillius, ut erat constitutum, simulat se aegrotare,

Cic. Clu. 13, 37.—

Trop.:

constituendi sunt qui sint in amicitiā fines deligendi,

Cic. Lael. 16, 56:

si forte quaereretur quae esset ars imperatoris, constituendum putarem principio, quis esset imperator: qui cum esset constitutus administrator quidam belli gerendi, tum adjungerem, etc. (for which, soon after, definire),

id. de Or. 1, 48, 210; cf. C. 1. supra, and Quint. 12, 1, 1:

nondum satis constitui molestiaene plus an voluptatis attulerit mihi Trebatius noster,

Cic. Fam. 11, 27, 1:

ut constitueret, honestum esse aliquid quod, etc.,

id. Off. 2, 3, 9:

bona possessa non esse constitui,

id. Quint. 29, 89:

de hoc Antigonus cum solus constituere non auderet, ad consilium retulit,

Nep. Eum. 12, 1.—

With the access. idea of resolving, to determine to do something, to take a resolution, to resolve, decide, determine.

With inf.:

si quis mare Neptunum Cereremque vocare Constituit fruges,

Lucr. 2, 656:

cohortes duas in Nantuatibus collocare,

Caes. B. G. 3, 1:

bellum cum Germanis gerere,

id. ib. 4, 6:

Romanorum adventum exspectare atque ibi decertare,

id. ib. 4, 19:

desciscere a rege,

Nep. Dat. 5, 5.—

With acc. and inf.:

audio constitutum esse Pompeio et ejus consilio in Siciliam me mittere,

Cic. Att. 7, 7, 4. —

With interrog.-clause:

quantum pecuniae quaeque civitas daret, Aristides delectus est, qui constitueret,

Nep. Arist. 3, 1. —

With ut:

rus uti irem, jam heri constitueram,

Plaut. Ps. 1, 5, 136:

constitueram, ut pridie Idus Aquini manerem,

Cic. Att. 16, 10, 1:

constituimus inter nos ut ambulationem conficeremus,

id. Fin. 5, 1, 1:

Lentulus cum ceteris constituerant, uti, etc.,

Sall. C. 43, 1.—Hence, constĭtūtus, a, um, P. a.

Adj. (acc. to B.), constituted, arranged, disposed:

bene constitutum corpus,

Cic. Tusc. 2, 6, 17:

viri sapientes et bene naturā constituti,

id. Sest. 65, 137:

quotus quisque philosophorum invenitur, qui sit ita moratus, ita animo ac vitā constitutus, ut ratio postulat,

id. Tusc. 2, 4, 11:

qui integri sunt et sani et bene constituti de rebus domesticis,

id. Sest. 45, 97.—

(Acc. to C.) Fixed, established:

cursus siderum,

Quint. 1, 10, 46:

discrimina (opp. fortuita),

id. 5, 10, 42:

jam confirmatae constitutaeque vocis,

id. 11, 3, 29.—

Subst.: constĭtūtum, i, n.

(Acc. to B.) An institution, ordinance, law (mostly postclass.), Cod. Th. 1, 11, 5; 12, 41, 1.—

Trop.:

cum videas ordinem rerum et naturam per constituta procedere,

according to established laws, Sen. Q. N. 3, 16, 2.—

(Acc. to D. 1. b.) An agreement, appointment, accommodation; a compact (in good prose):

ante rem quaeruntur, quae talia sunt, apparatus, conloquia, locus, constitutum, convivium,

Cic. Top. 12, 52; so absol., id. Att. 11, 16, 2; id. Cael. 8, 20:

rescripsit constitutum se cum eo habere,

id. Att. 12, 23, 3:

constitutum factum esse cum servis, ut venirent, etc.,

id. Cael. 25, 61; and humorously: si quod constitutum cum podagra habes, fac ut in alium diem differas, id. Fam. 7, 4; so,

ad constitutum venire,

Varr. R. R. 2, 5, 1; Cic. Caecin. 12, 33:

se proripu it,

Suet. Oth. 6;

and without a verb,

Cic. Att. 12, 1, 1; Flor. 2, 6, 16 (but in Vell. 2, 110, 1, the better read. is consili).

dē-dūco, xi, ctum ( imper.:

deduc,

Cic. Rep. 1, 21, 34;

old form, deduce,

Ter. Eun. 3, 3, 32), 3, v. a., to lead or bring away, to lead, fetch, bring or draw down (for syn. cf.: duco, comitor, prosequor, persequor, stipo, sequor, consequor—freq. and class.).

Lit.

In gen.

Not designating a limit:

atomos de via,

to turn from a straight course, Cic. Fat. 9, 18:

eum concionari conantem de rostris,

Caes. B. C. 3, 21, 3:

pedes de lecto,

Plaut. Curc. 2, 3, 82:

suos clam ex agris,

Caes. B. G. 4, 30 fin.; so,

aliquem ex ultimis gentibus,

Cic. Phil. 13, 13:

lunam e curru,

Tib. 1, 8, 21; cf.

the foll.: summā vestem deduxit ab orā,

Ov. M. 3, 480:

cantando rigidas deducere montibus ornos,

Verg. E. 6, 71: lunam caelo id. ib. 8, 69; cf.:

lunam cursu,

Ov. H. 6, 85:

hunc caelo,

id. F. 3, 317:

dominam Ditis thalamo,

Verg. A. 6, 397:

tota carbasa malo,

i. e. to spread, unfurl, by letting down, Ov. M. 11, 477; cf.

the foll.: febres corpore,

Hor. Ep. 1, 2, 48:

inde boves,

Ov. M. 6, 322:

transfuga duci se ad consules jubet deductusque traditurum urbem promittit,

Liv. 9, 24:

Ubiis imperat, ut pecora deducant suaque omnia ex agris in oppida conferant,

Caes. B. G. 6, 10, 2; cf. Liv. 21, 37: rivos, i. e. to clear out, cleanse ( = detergere, Macr. Sat. 3, 3; Col. 2, 22, 3), Verg. G. 1, 269 Heyne ad loc.; cf.:

aqua Albana deducta ad utilitatem agri suburbani,

conducted off, Cic. Div. 2, 32, 69, and v. the foll.:

lunam,

Prop. 1, 1, 19; cf.

Jovem,

the sun, Hor. Epod. 13, 2:

crines pectine,

to comb, Ov. M. 4, 311; cf.:

caesariem barbae dextrā,

id. ib. 15, 656:

vela,

id. ib. 3, 663:

sive aliquis molli deducit candida gestu Brachia,

moves, Prop. 2, 22 (3, 15), 5 (al. diducit); imitated by Stat. Silv. 3, 5, 66 (al. diducit) et saep.—

Stating the limit:

cito hunc deduc ad militem,

Ter. Eun. 3, 3, 32:

aliquem ad aliquem,

id. ib. 4, 4, 10; Cic. Lael. 1; Caes. B. G. 7, 28 fin.; id. B. C. 1, 18, 3; Sall. J. 113 fin. et saep.:

juvenem ad altos currus,

Ov. M. 2, 106:

suas vestes humero ad pectora,

Ov. M. 6, 405; cf.:

manum ad imum ventrem,

Quint. 11, 3, 112 et saep.:

impedimenta in proximum collem,

Caes. B. G. 7, 68, 2:

aquam in vias,

Cato R. R. 155; Ov. M. 1, 582:

aliquem in conspectum (Caesaris),

Caes. B. C. 1, 22, 2:

aliquem in arcem,

Liv. 1, 18; id. 1, 58:

aliquem in carcerem,

Sall. C. 55:

in arenam,

Suet. Calig. 35: levis deducet pondere fratres, will bring down (the scale), Grat. Cyn. 292. —

In partic.

Milit. t. t., to draw off, lead off, withdraw troops from a place; to lead, conduct, bring to a place: praesidia de locis, Sisenna ap. Non. 289, 15; so with de, Plaut. Am. 1, 1, 60; Caes. B. G. 5, 51, 2; Cic. Att. 7, 14 al.:

exercitum ex his regionibus,

Caes. B. G. 1, 44, 19; so with ex, id. ib. 7, 87, 4 fin.; 7, 81 fin.; id. B. C. 1, 12, 3 al.:

legionem ab opere,

id. ib. 3, 69; so with ab, id. ib. 2, 26, 3; Liv. 34, 35 al.:

deducta Orico legione,

Caes. B. C. 3, 34:

exercitum finibus Attali,

Liv. 32, 27: deducto exercitu, Caes. B. G. 6, 43, 3; 7, 20, 11; id. B. C. 3, 39 al.; cf. Oud. ad Caes. B. G. 2, 33, 2:

milites ad Ciceronem,

Caes. B. G. 5, 27, 9:

tres in arcem cohortes praesidio,

id. B. C. 3, 19, 5:

a Flacco inter ceteros, quos virtutis causa secum ex provincia ad triumphum deducebat, deductus sum,

Liv. 42, 34:

copias ex locis superioribus in campum deducit,

Caes. B. C. 2, 40 fin.:

legionibus in hiberna deductis,

id. B. G. 2, 35, 3; so,

in hiberna,

Liv. 26, 20; 43, 9:

in interiorem Galliam,

Caes. B. G. 2, 2; cf.

in Menapios,

id. ib. 4, 22, 5:

in proxima municipia,

id. B. C. 1, 32:

in hiberna in Sequanos,

id. B. G. 1, 54, 2:

in aciem,

Liv. 3, 62:

praesidia eo,

Caes. B. C. 2, 18, 5:

neque more militari vigiliae deducebantur,

Sall. Jug. 44, 5; id. C. 59, 1. —

Pub. law t. t., to lead forth, conduct a colony to a place:

coloni, qui lege Julia Capuam deducti erant,

Caes. B. C. 1, 14, 4; cf. Suet. Caes. 81:

colonos in aliquem locum,

id. ib. 28:

coloniam in aliquem locum,

Cic. Rep. 2, 3; 2, 4; Liv. 10, 1; 10, 13; 34, 45 (repeatedly); Suet. Tib. 4 al.:

Aquileia colonia Latina eo anno in agro Gallorum est deducta,

Liv. 40, 34; cf.:

in colonia Capua deducti,

Suet. Caes. 81:

ut emantur agri a privatis, quo plebs publice deducatur,

Cic. Agr. 2, 25; cf. id. ib. 2, 26;

2, 34, 92: triumvir coloniis deducendis,

Sall. J. 42; cf. Liv. 9, 46; 9, 28; Suet. Aug. 46 al.— Absol.:

deductis olim et nobiscum per conubium sociatis, haec patria est,

Tac. H. 4, 65. —

Nautical t. t.

To draw out a ship from the docks:

ex navalibus eorum unam (navem) deducit,

Caes. B. C. 2, 3, 2:

deducunt socii naves,

Verg. A. 3, 71.—Hence far more freq. meton., like the Gr. kathelkein, to draw down a ship from the stocks into the sea; to launch, Liv. 21, 17; 41, 9; Caes. B. G. 7, 60:

neque multum abesse (naves) ab eo, quin paucis diebus deduci possent,

id. ib. 5, 2, 2:

naves,

id. ib. 5, 23, 2:

classem,

Liv. 36, 41 al.:

naves litore,

Verg. A. 4, 398:

carinas,

Ov. M. 6, 144; 8, 104 et saep.—

Rarely for subducere and the Gr. katagein, to draw a ship into port:

onerarias naves in portum deducunt,

Caes. B. C. 1, 36, 2:

in portum,

Petr. 101, 8.—

Weavers' t. t., to draw out, spin out the thread, yarn:

dextera tum leviter deducens fila, Catull. 64, 313: filum,

Ov. M. 4, 36; id. Am. 1, 14, 7; id. H. 9, 77.—Hence, meton., to prepare a web, to weave:

vetus in tela deducitur argumentum,

is interwoven, represented in weaving, Ov. M. 6, 69.—

t. t. of common life, to lead out, conduct, escort, accompany a person out of the house, as a mark of respect or for protection:

haec ipsa sunt honorabilia... assurgi, deduci, reduci,

Cic. de Sen. 18, 63:

cum magna multitudo optimorum virorum et civium me de domo deduceret,

id. Fam. 10, 12, 2; Suet. Aug. 29:

ne deducendi sui causa populum de foro abduceret,

Liv. 23, 23 fin.; cf. Tac. A. 3, 14:

a quibus (sc. equitibus Rom.) si domus nostra celebratur, si interdum ad forum deducimur, etc.,

Cic. Mur. 34.—

Esp., to conduct a young man to a public teacher:

dicam hunc a patre continuo ad me esse deductum,

Cic. Cael. 4, 9; id. Lael. 1, 1; Tac. Dial. 34; Quint. 12, 11, 6; cf. ephebum in gymnasium, Petron. 85, 3.—

Aliquam alicui, ad aliquem, to lead, conduct a bride (from her father's house) to her husband (cf. denubo):

bona uxor si ea deducta est usquam cuiquam gentium,

Plaut. Mil. 3, 1, 90; cf.

Catull. 68, 143: virginem juveni marito,

Tib. 3, 4, 31:

uni nuptam, ad quem virgo deducta sit,

Liv. 10, 23:

nullo exemplo deductae in domum patrui fratris filiae,

Tac. A. 12, 5; so,

in domum,

id. ib. 14, 63; so of the bridegroom himself, to take home the bride:

domum in cubiculum,

Ter. Ad. 4, 5, 60:

uxorem domum,

id. Hec. 1, 2, 60:

quo primum virgo quaeque deducta est,

Caes. B. G. 5, 14 fin.—Absol.:

eas velut auspicibus nobilissimis populis deductas esse,

Liv. 42, 12, 4; cf. Prop. 4 (5), 3, 13.—

In a dishonorable sense, to bring one a concubine, Plaut. Casin. 2, 8, 36; Cic. Verr. 2, 3, 34; Suet. Calig. 25; id. Caes. 50; id. Ner. 28; cf. also the foll., no. 7.—

To lead about in a public procession, Suet. Tib. 17 fin.:

invidens privata deduci superbo non humilis mulier triumpho,

Hor. Od. 1, 37, 31:

tensas,

Suet. Aug. 43; id. Vesp. 5.—

Hence, to drive out, expel = expellere: Arsinoen ex regno, Auct. B. [p. 527] Alex. 33:

ex possessione,

Liv. 34, 58, 6. —

Jurid. t. t.

Aliquem de fundo, to lead away a person from a disputed possession in the presence of witnesses (with or without force: the latter moribus, the former vi solida), in order to procure him the right of action (this was a symbolic procedure preparatory to an action): appellat Fabius, ut aut ipse Tullium deduceret aut ab eo deduceretur. Dicit deducturum se Tullius, etc., Cic. pro Tull. Fragm. § 20; id. Agr. 2, 26, 68;

placuit Caecinae constituere, quo die in rem praesentem veniretur, et de fundo Caecina moribus deduceretur, etc.,

id. Caecin. 7, 20.—

To bring before a tribunal as a witness:

multi boni ad hoc judicium deducti non sunt,

Cic. Flac. 4, 9.—

To bring to trial:

lis ad forum deducta est,

Phaedr. 3, 13, 3. —

With the accessory idea of diminution, to withdraw, deduct, subtract, diminish:

cibum,

Ter. Eun. 2, 3, 23. And as a mercantile t. t.:

addendo deducendoque videre, quae reliqui summa fiat,

Cic. Off. 1, 18, 59:

ut centum nummi deducerentur,

id. Leg. 2, 21, 53; cf. Cato R. R. 144 sq.:

de capite deducite, quod usuris pernumeratum est,

Liv. 6, 15; cf. Suet. Caes. 42 et saep.—Hence in a double sense: Tertia deducta est (in allusion to the meaning, no. 5, c. b), Suet. Caes. 50; cf. the same account in Macr. S. 2, 2.

Trop.

In gen., to bring down, bring or lead away, withdraw, bring, lead: quare, si placet, deduc orationem tuam de coelo ad haec citeriora, Cic. Fragm. ap. Non. 85, 20, and 289, 9:

licet enim contrahere universitatem generis humani, eamque gradatim ad pauciores, postremo deducere in singulos,

id. N. D. 2, 65 fin.:

aliquem de animi lenitate,

id. Cat. 2, 13; cf.:

aliquem de animi pravitate,

Q. Cic. Pet. Cons. 10 fin.:

aliquem de sententia,

Cic. Brut. 25 fin.:

aliquem de fide,

id. Verr. 1, 9, 25 et saep.:

perterritos a timore,

id. N. D. 2, 59, 148:

aliquem a tristitia, ab acerbitate,

id. de Or. 2, 83 fin.:

aliquem ab humanitate, a pietate, a religione,

id. Verr. 2, 4, 6 (for which, shortly before, abducere):

aliquem a vera accusatione,

id. ib. 2, 1, 6 fin.; id. Fam. 1, 1, 2 et saep.:

voluntates impellere quo velit, unde autem velit deducere,

Cic. de Or. 1, 8, 30:

mos unde deductus,

derived, Hor. Od. 4, 4, 19; cf.:

nomen ab Anco,

Ov. F. 6, 803:

quae tandem ea est disciplina, ad quam me deducas,

Cic. Acad. 2, 36:

aliquem ad fletum misericordiamque,

id. de Or. 2, 45, 189:

aliquem ad eam sententiam,

Caes. B. G. 2, 10, 5; 6, 10, 2:

rem ad arma,

id. B. C. 1, 4 fin.; cf.:

rem ad otium,

id. ib. 1, 5 fin.:

plura argumenta ad unum effectum,

Quint. 9, 2, 103 et saep.:

quam in fortunam quamque in amplitudinem deduxisset (Aeduos),

Caes. B. G. 7, 54, 3; so,

aliquem in eum casum,

id. ib. 2, 31, 6:

aliquem in periculum,

id. ib. 7, 50, 4: Quint. 4, 2, 12; cf.:

rem in summum periculum,

Caes. B. G. 5, 31; id. B. C. 1, 19, 3:

rem in controversiam,

id. B. G. 7, 63, 5:

aliquem in causam,

Liv. 36, 5:

in societatem belli,

id. 36, 7 et saep.:

huc jam deduxerat rem, ut, etc.,

Caes. B. C. 1, 62; so,

rem huc, ut, etc.,

id. ib. 1, 86, 3:

deduxisti totam hanc rem in duo genera solum causarum, caetera innumerabilia exercitationi reliquisti,

have brought, reduced, Cic. de Or. 2, 17, 71; id. Cat. 2, 2, 4; cf.:

rem in eum locum, ut, etc.,

id. Fam. 16, 12:

quem in locum,

id. ib. 4, 2, 3:

ergo huc universa causa deducitur, utrum, etc.,

id. Rosc. Com. 12, 34:

rerum divisio in duos articulos deducitur,

Gai. Inst. 2, 2:

audi, quo rem deducam,

what I aim at, what I have in view, to what conclusion I will bring the matter, Hor. S. 1, 1, 15:

Aeolium carmen ad Italos modos,

transfer, transplant, id. Od. 3, 30, 14; cf.:

in patriam deducere musas,

Verg. G. 3, 10. —

In partic.

To mislead, seduce, entice, induce, bring one to an opinion (rare):

adolescentibus et oratione magistratus et praemio deductis,

Caes. B. G. 7, 37, 6; id. B. C. 1, 7, 1:

sibi esse facile, Seuthen regem Thracum deducere, ut, etc.,

Nep. Alcib. 8:

aliquem vero,

from the truth, Lucr. 1, 370.—

To spin out a literary composition, like a thread, i. e. to elaborate, prepare, compose ( poet., and in post-Aug. prose):

tenui deducta poëmata filo,

Hor. Ep. 2, 1, 225:

mille die versus,

id. Sat. 2, 1, 4; Ov. Pont. 1, 5, 13:

carmina,

id. Tr. 1, 1, 39; cf. id. ib. 5, 1, 71: nihil expositum, Juv. 7, 54:

commentarios,

Quint. 3, 6, 59:

oratio deducta atque circumlata,

finely spun out, id. 4, 1, 60 al.:

primaque ab origine mundi ad mea perpetuum deducite tempora carmen,

Ov. M. 1, 3; cf. id. Tr. 2, 560; Hor. A. P. 129:

opus,

Manil. 1, 3. —

(Another figure borrowed from spinning.) To make finer, thinner, weaker; to attenuate: vocem deducas oportet, ut mulieris videantur verba, Pompon. ap. Macr. Sat. 6, 4: "Odusseus" ad "Ulixem" deductus est, Quint. 1, 4, 16; cf. P. a. B.—

To derive (of the origin of words):

nomen Christianorum a Christo deducitur,

Tert. adv. Marc. 4, 14;

id. de Virg. vel. 5: diximus nomen religionis a vinculo pietatis esse deductum,

Lact. 4, 28, 12; cf.:

sed et Pharnacion (cognominatur) a Pharnace rege deductum,

Plin. 25, 4, 14, § 33.—

To remove, cure, of physical evils:

brassica de capite omnia deducet et sanum faciet,

Cato R. R. 157, 6:

corpore febres, animo curas,

Hor. Ep. 1, 2, 48; Cic. Fin. 5, 17, 47.—

To bring down (late Lat.):

deducis ad inferos,

i. e. to death, Vulg. Tobiae, 13, 2; id. Gen. 42, 38; id. 1 Reg. 2, 6.—

Law t. t., to withhold:

cum in mancipanda proprietate (usus fructus) deducatur,

Gai. Inst. 2, 33.—Hence,

dē-signo or dissigno (the latter form preferred by Brambach in sense II. B. 2. infra; so Keller, ad Hor. Ep. 1, 5, 16; cf. Roby, L. G. 2, p. 384), āvi, ātum, 1, v. a., to mark out, trace out (freq. in the Aug. per.); to describe, designate, define (for syn. cf.: nomino, appello; voco, dico; facio, coöpto, evoco, prodo, declaro, renuntio, seligo).

Lit.:

Aeneas urbem designat aratro,

Verg. A. 5, 755; cf.:

moenia fossā,

id. ib. 7, 157:

moenia sulco,

Ov. F. 4, 825; and:

oppidum sulco,

Tac. A. 12, 24.— With dat.:

finis templo Jovis,

Liv. 1, 10; cf.:

locum circo,

id. 1, 35:—vulnere frontem, to mark, Stat. Th. 6, 782; cf.:

nubila ingenti gyro,

id. ib. 1, 311.—

Transf., to delineate, design, depict, represent, sc. by embroidering, weaving, etc.:

Europen,

Ov. M. 6, 103.—Far more freq.,

Trop.

In gen., to point out, mark, denote by speech; to designate, describe, represent:

haec ab hominibus callidis animadversa ac notata, verbis designata,

Cic. de Or. 1, 23, 109; cf.:

affectus velut primis lineis designare,

Quint. 4, 2, 120; and:

aliquem aliqua oratione,

Caes. B. G. 1, 18:

notat et designat oculis ad caedem unumquemque nostrum,

Cic. Cat. 1, 1, 2; cf.:

aliquem digito,

Ov. Am. 3, 1, 19; 3, 6, 77:

decumam ex praeda,

Liv. 5, 25:

aliquem nota ignaviae,

id. 24, 16:

turpitudinem aliquam,

Cic. de Or. 2, 58, 236:

quem (mundum) alio loco ipse designarit deum,

id. N. D. 1, 13, 33:

multa, quae nimiam luxuriam et victoriae fiduciam designarent,

Caes. B. C. 3, 96.—

In partic.

In a bad sense, to contrive, devise, perpetrate (syn.:

exsequi, patrare, perpetrare—very rare): quae designata sint et facta nequitia,

Plaut. Most. 2, 1, 66; cf.: Illa, quae antehac facta sunt, Omitto;

modo quid designavit!

Ter. Ad. 1, 2, 7 Donat.—In a good sense:

quid non ebrietas designat,

effect, do, accomplish, Hor. Ep. 1, 5, 16 Orell.—

With access. idea of arrangement, to dispose, regulate, arrange, appoint, ordain, nominate, elect, choose:

constituere et designare aliquid,

Cic. Div. 1, 38, 82:

Anaxagoras primus omnium rerum descriptionem et modum mentis infinitae vi ac ratione designari et confici voluit,

to be designed and executed, id. N. D. 1, 11; cf. id. ib. 3, 35.—Esp., to appoint to a public office:

aliquem praetorem,

Suet. Cal. 18:

Mamertinum Consulem,

Amm. 21, 12, 25:

ut ii decemviratum habeant, quos plebs designaverit: oblitus est, nullos ab plebe designari,

Cic. Agr. 2, 10 fin.:

Catilina in proximum annum consulatum petebat, sperans si designatus foret, etc.,

Sall. C. 26.—Hence,

Polit. t. t.: dēsig-nātus, elect; applied to a person elected to an office, but who has not yet entered upon it:

consul,

Cic. Fam. 11, 6; Vell. 2, 58, and the superscriptions of letters in Cic. Fam. 11, 4-8:

tribunus plebis,

id. Agr. 2, 5, 11; id. Att. 3, 13; Sall. J. 27, 2:

quaestor,

Vell. 2, 111, 3 et saep.—Also, said of the office itself:

Pompeio consulatus designatus est,

Gell. 14, 7, 1.—

Transf., expected; of a child not yet born:

designatus civis,

Cic. Clu. 11, 32.

dē-signo or dissigno (the latter form preferred by Brambach in sense II. B. 2. infra; so Keller, ad Hor. Ep. 1, 5, 16; cf. Roby, L. G. 2, p. 384), āvi, ātum, 1, v. a., to mark out, trace out (freq. in the Aug. per.); to describe, designate, define (for syn. cf.: nomino, appello; voco, dico; facio, coöpto, evoco, prodo, declaro, renuntio, seligo).

Lit.:

Aeneas urbem designat aratro,

Verg. A. 5, 755; cf.:

moenia fossā,

id. ib. 7, 157:

moenia sulco,

Ov. F. 4, 825; and:

oppidum sulco,

Tac. A. 12, 24.— With dat.:

finis templo Jovis,

Liv. 1, 10; cf.:

locum circo,

id. 1, 35:—vulnere frontem, to mark, Stat. Th. 6, 782; cf.:

nubila ingenti gyro,

id. ib. 1, 311.—

Transf., to delineate, design, depict, represent, sc. by embroidering, weaving, etc.:

Europen,

Ov. M. 6, 103.—Far more freq.,

Trop.

In gen., to point out, mark, denote by speech; to designate, describe, represent:

haec ab hominibus callidis animadversa ac notata, verbis designata,

Cic. de Or. 1, 23, 109; cf.:

affectus velut primis lineis designare,

Quint. 4, 2, 120; and:

aliquem aliqua oratione,

Caes. B. G. 1, 18:

notat et designat oculis ad caedem unumquemque nostrum,

Cic. Cat. 1, 1, 2; cf.:

aliquem digito,

Ov. Am. 3, 1, 19; 3, 6, 77:

decumam ex praeda,

Liv. 5, 25:

aliquem nota ignaviae,

id. 24, 16:

turpitudinem aliquam,

Cic. de Or. 2, 58, 236:

quem (mundum) alio loco ipse designarit deum,

id. N. D. 1, 13, 33:

multa, quae nimiam luxuriam et victoriae fiduciam designarent,

Caes. B. C. 3, 96.—

In partic.

In a bad sense, to contrive, devise, perpetrate (syn.:

exsequi, patrare, perpetrare—very rare): quae designata sint et facta nequitia,

Plaut. Most. 2, 1, 66; cf.: Illa, quae antehac facta sunt, Omitto;

modo quid designavit!

Ter. Ad. 1, 2, 7 Donat.—In a good sense:

quid non ebrietas designat,

effect, do, accomplish, Hor. Ep. 1, 5, 16 Orell.—

With access. idea of arrangement, to dispose, regulate, arrange, appoint, ordain, nominate, elect, choose:

constituere et designare aliquid,

Cic. Div. 1, 38, 82:

Anaxagoras primus omnium rerum descriptionem et modum mentis infinitae vi ac ratione designari et confici voluit,

to be designed and executed, id. N. D. 1, 11; cf. id. ib. 3, 35.—Esp., to appoint to a public office:

aliquem praetorem,

Suet. Cal. 18:

Mamertinum Consulem,

Amm. 21, 12, 25:

ut ii decemviratum habeant, quos plebs designaverit: oblitus est, nullos ab plebe designari,

Cic. Agr. 2, 10 fin.:

Catilina in proximum annum consulatum petebat, sperans si designatus foret, etc.,

Sall. C. 26.—Hence,

Polit. t. t.: dēsig-nātus, elect; applied to a person elected to an office, but who has not yet entered upon it:

consul,

Cic. Fam. 11, 6; Vell. 2, 58, and the superscriptions of letters in Cic. Fam. 11, 4-8:

tribunus plebis,

id. Agr. 2, 5, 11; id. Att. 3, 13; Sall. J. 27, 2:

quaestor,

Vell. 2, 111, 3 et saep.—Also, said of the office itself:

Pompeio consulatus designatus est,

Gell. 14, 7, 1.—

Transf., expected; of a child not yet born:

designatus civis,

Cic. Clu. 11, 32.

dis-cēdo, cessi, cessum, 3 ( perf. sync. discesti, Plaut. As. 2, 1, 3), v. n.

(With the notion of dis predominating.)

To part asunder, divide, separate (rare but class.; cf.: linquo, relinquo, desero, desum, destituo, deficio).

Lit.:

cum terra discessisset magnis quibusdam imbribus,

Cic. Off. 3, 9:

caelum,

opens, id. Div. 1, 43, 97; 1, 44, 99, i. e. clears off, Verg. A. 9, 20 (this last is quoted in Sen. Q. N. 7, 20):

sulcus vomere,

Luc. 6, 382: VT SODALITATES DECVRIATIQVE DISCEDERENT, SC. ap. Cic. Q. Fr. 2, 3, 5; cf.:

cum discedere populum jussissent tribuni,

Liv. 3, 11:

populus ex contione,

Sall. J. 34 fin.: armati in latitudinem, Sisenn. ap. Non. 99, 7:

in duas partes,

Sall. J. 13, 1:

in partes,

Tac. A. 1, 49; cf.:

in manipulos,

id. ib. 1, 34:

fumus in auras,

Lucr. 3, 436:

ad semina rerum,

id. 2, 833:

palus multos discessit in amnes,

Luc. 6, 360:

citius paterer caput hoc discedere collo,

Prop. 2, 6, 7.—

Trop.:

divisio in tres partes,

Quint. 12, 10, 58:

haec in duo genera,

id. 3, 6, 86.—

To part from one's connection with one, i. e. to leave, forsake, desert (rare but class.).—With a or ab: uxor a Dolabella discessit, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 6:

ab amicis in re publica peccantibus,

Cic. Lael. 12, 42:

ab amicis,

id. ib. 20, 75:

a nobis,

Caes. B. C. 3, 60, 3:

milites in itinere ab eo discedunt,

id. ib. 1, 12, 2:

a Perseo,

Liv. 43, 6.

(With the notion of cedere predominating.) To depart from any place or person, to go away from, to leave (cf.: proficiscor, abeo; so most frequently in all periods and sorts of composition).

Lit.

In gen.: constr. with ab, ex, or absol., rarely with de —With ab: cum discesti ab [p. 586] hero, atque abisti ad forum, Plaut. As. 2, 1, 3;

so with abire,

id. ib. 3, 3, 13; Cic. Att. 7, 2 fin.:

quod legati eorum paulo ante a Caesare discesserant,

Caes. B. G. 4, 12, 1:

ab suis,

id. ib. 5, 3, 6:

ab exercitu,

id. ib. 7, 9, 1; id. B. C. 1, 9, 3 et saep.:

a senis latere numquam,

Cic. Lael. 1, 1:

a vallo,

Caes. B. C. 3, 37, 3:

ab loco,

id. ib. 5, 34, 1:

a litore,

id. ib. 5, 8 fin. et saep.—With ex:

non modo illum e Gallia non discessisse, sed ne a Mutina quidem recessisse,

Cic. Phil. 8, 7, 21:

ex contione,

Caes. B. C. 2, 33, 2:

e medio,

Suet. Caes. 1:

e patria,

Ov. Tr. 1, 3, 85 et saep.—With de:

de foro,

Cic. Verr. 2, 4, 65, § 147; 2, 4, 22, § 49; id. Rosc. Am. 29, 79:

de colloquio,

Liv. 32, 40.—With abl. without a prep.:

templo,

Ov. M. 1, 381:

finibus Ausoniae,

id. Tr. 1, 3, 5:

lecto,

id. H. 1, 81:

Tarracone,

Caes. B. C. 2, 21, 5:

Capua,

Cic. Att. 7, 21.— Absol.:

ille discessit, ego somno solutus sum,

Cic. Rep. 6, 26 fin.;

so,

Caes. B. G. 1, 39, 3; id. B. C. 1, 22 fin.; Hor. S. 1, 9, 8 et saep.— Pass. impers.:

ne longius ab agmine discedi pateretur,

Caes. B. G. 5, 19, 3:

ab concilio disceditur,

id. ib. 7, 2 fin.:

de colloquio discessum,

Liv. 32, 40; Caes. B. C. 3, 87 fin.; Tac. A. 6, 44 fin. —

Designating the term. ad quem, to go away to any place:

in silvas,

Caes. B. G. 5, 39, 2:

ex fuga in civitates,

id. ib. 7, 88 fin.:

in castra,

id. B. C. 1, 83, 3:

in proximos colles,

Sall. J. 54 fin.:

in loca occulta,

id. ib. 56, 3:

ad urbem,

Verg. A. 12, 184 et saep.:

Capreas,

Tac. A. 6, 20:

ex castris domum,

Caes. B. G. 5, 7, 5; cf.

simply domum,

id. B. C. 1, 13, 3; 3, 87, 3:

domos suas,

Nep. Them. 4, 2 al.:

cubitum,

Cic. Rep. 6, 10.—

In partic.

In milit. lang., to march off, march away, decamp:

discessit a Brundisio obsessionemque nostrorum omisit,

Caes. B. C. 3, 24 fin.:

ab Gergovia,

id. B. G. 7, 43 fin.:

a mari Dyrrhachioque,

id. B. C. 3, 44, 1:

ab Zama,

Sall. J. 61 al.:

ex ea parte vici,

Caes. B. G. 3, 2, 1:

ex hibernis,

id. ib. 5, 28, 3:

ex eo loco,

id. B. C. 3, 30, 7; cf.:

ex iis locis cum classe,

id. ib. 3, 101 fin.:

Tarracone,

id. ib. 2, 21, 5 et saep.:

dispersi ac dissipati discedunt,

Caes. B. G. 5, 58, 3; so absol., id. ib. 5, 53 fin.; 6, 33, 4 et saep.;

so milit.: discedere ab signis,

to quit the standard, leave the order of battle, Caes. B. G. 5, 16, 1; id. B. C. 1, 44, 4; Liv. 25, 20:

qui discedere et abire cœptabant,

i. e. to break ranks and go away, Suet. Oth. 11; cf.: ab ordinibus signisque Front. Strat. 1, 5, 3:

ab armis,

to lay down one's arms, Caes. B. G. 5, 41, 8; id. B. C. 1, 9, 5; Sall. C. 34, 1; Cic. Phil. 8, 11, 33; Liv. 9, 14 al.—

Also in milit. lang., to get away, come away, come off in any manner from the battle (victorious, conquered, wounded, etc.); and sometimes to be translated simply to become, to be, etc.:

superiores,

Caes. B. C. 1, 47, 1; so,

superior,

Sall. C. 39, 4:

victor,

Caes. B. C. 3, 47, 6; cf.:

victor ab hoste,

Hor. Ep. 1, 10, 37:

victus,

to be conquered, Sall. C. 49, 2:

graviter vulneratus,

id. ib. 61, 7 et saep.:

aequo proelio,

Caes. B. C. 3, 112, 7; cf.:

aequa manu,

Sall. C. 39, 4:

aequo Marte cum Volscis,

Liv. 2, 40:

sine detrimento,

Caes. B. C. 3, 46, 6 et saep.— Pass. impers.:

a proelio disceditur,

Just. 6, 7, 12.—

Transf. beyond the milit. sphere (freq. into the judicial sphere, on account of its analogy to the former):

ut spoliis Sexti Roscii hoc judicio ornati auctique discedant,

Cic. Rosc. Am. 3 fin.:

superiorem,

id. Caecin. 1, 2; so,

liberatus,

Nep. Phoc. 2, 3:

omnium judicio probatus,

Cic. Brut. 64, 229:

impunita (tanta injuria),

id. Verr. 2, 4, 30 et saep.:

discessisses non male,

Plaut. Stich. 2, 2, 70; cf.:

pulchre et probe et praeter spem,

Ter. Phorm. 5, 8, 58:

aut cum summa gloria aut sine molestia,

Cic. Att. 2, 21 fin.; cf.:

a judicio capitis maximā gloriā,

Nep. Epam. 8 fin.:

ita tum discedo ab illo, ut qui se filiam Neget daturum,

Ter. And. 1, 1, 121; cf.:

si possum discedere, ne causa optima in senatu pereat,

Cic. Fam. 2, 16 fin.

Trop.

In gen., to depart, deviate, swerve from; to leave, forsake, give up:

nihil a statu naturae, nihil a dignitate sapientis,

Cic. Off. 1, 20, 67:

a fide justitiaque,

id. ib. 3, 20, 79:

longe ab consuetudine mea et cautione ac diligentia,

id. Font. 1, 2:

a constantia atque a mente, atque a se ipse,

id. Div. 2, 55, 114; cf.:

a se,

id. Brut. 79, 273; id. Fin. 5, 11, 33; 4, 5, 41; id. Tusc. 4, 6, 11: a recta conscientia, Att. ap. Cic. Att. 13, 20:

a sua sententia,

Caes. B. C. 1, 2, 5: ab officio, id. B. G. 1, 40, 3:

ab oppugnatione castrorum,

id. B. C. 2, 31, 3 et saep.:

a judiciisque causisque,

Cic. de Or. 2, 33, 144:

a litteris,

id. Fam. 9, 26:

ab illa acerrima contentione,

id. Or. 31:

ab illa cavillatione,

Quint. 12, 2, 14:

a suscepta semel persuasione,

id. 12, 2, 26 et saep.—

In partic.

Pregn., to pass away, to vanish, to cease (very rarely):

modo audivi, quartanam a te discessisse,

had left you, Cic. Att. 8, 6:

ex animo memoria alicujus,

id. Rep. 6, 9: hostibus spes potiundi oppidi discessit (opp. studium propugnandi accessit), Caes. B. G. 2, 7, 2:

ubi hae sollicitudines discessere,

Liv. 4, 52 fin. —

In alicujus sententiam, in polit. lang., to pass or go over to another's opinion, Sall. C. 55, 1; Liv. 3, 41; 28, 45; cf.

the opp., in alia omnia,

Cic. Fam. 10, 12, 3 (v. alius). In like manner:

decurritur ad illud extremum atque ultimum SC., quo nisi paene in ipso urbis incendio... numquam ante discessum est,

which had never before been resorted to, Caes. B. C. 1, 5, 3;

so perh.: ex oratione Caesaris... hanc in opinionem discessi, ut, etc.,

Cic. Fam. 6, 14 fin. —

Ab aliquo, in Cicero's letters in the sense of to leave out of consideration, i. e. to except:

cum a vobis meae salutis auctoribus discesserim, neminem esse, cujus officiis me tam esse devinctum confitear,

if I except you, you excepted, Cic. Fam. 1, 9, 18:

ut cum ab illo discesserint, me habeant proximum,

id. ib. 6, 12, 2:

amoris erga me, cum a fraterno amore domesticoque discessi, tibi primas defero,

id. Att. 1, 17, 5.

perf.: custodibus discessis, Cael. ap. Prisc. p. 869 P.

dē-signo or dissigno (the latter form preferred by Brambach in sense II. B. 2. infra; so Keller, ad Hor. Ep. 1, 5, 16; cf. Roby, L. G. 2, p. 384), āvi, ātum, 1, v. a., to mark out, trace out (freq. in the Aug. per.); to describe, designate, define (for syn. cf.: nomino, appello; voco, dico; facio, coöpto, evoco, prodo, declaro, renuntio, seligo).

Lit.:

Aeneas urbem designat aratro,

Verg. A. 5, 755; cf.:

moenia fossā,

id. ib. 7, 157:

moenia sulco,

Ov. F. 4, 825; and:

oppidum sulco,

Tac. A. 12, 24.— With dat.:

finis templo Jovis,

Liv. 1, 10; cf.:

locum circo,

id. 1, 35:—vulnere frontem, to mark, Stat. Th. 6, 782; cf.:

nubila ingenti gyro,

id. ib. 1, 311.—

Transf., to delineate, design, depict, represent, sc. by embroidering, weaving, etc.:

Europen,

Ov. M. 6, 103.—Far more freq.,

Trop.

In gen., to point out, mark, denote by speech; to designate, describe, represent:

haec ab hominibus callidis animadversa ac notata, verbis designata,

Cic. de Or. 1, 23, 109; cf.:

affectus velut primis lineis designare,

Quint. 4, 2, 120; and:

aliquem aliqua oratione,

Caes. B. G. 1, 18:

notat et designat oculis ad caedem unumquemque nostrum,

Cic. Cat. 1, 1, 2; cf.:

aliquem digito,

Ov. Am. 3, 1, 19; 3, 6, 77:

decumam ex praeda,

Liv. 5, 25:

aliquem nota ignaviae,

id. 24, 16:

turpitudinem aliquam,

Cic. de Or. 2, 58, 236:

quem (mundum) alio loco ipse designarit deum,

id. N. D. 1, 13, 33:

multa, quae nimiam luxuriam et victoriae fiduciam designarent,

Caes. B. C. 3, 96.—

In partic.

In a bad sense, to contrive, devise, perpetrate (syn.:

exsequi, patrare, perpetrare—very rare): quae designata sint et facta nequitia,

Plaut. Most. 2, 1, 66; cf.: Illa, quae antehac facta sunt, Omitto;

modo quid designavit!

Ter. Ad. 1, 2, 7 Donat.—In a good sense:

quid non ebrietas designat,

effect, do, accomplish, Hor. Ep. 1, 5, 16 Orell.—

With access. idea of arrangement, to dispose, regulate, arrange, appoint, ordain, nominate, elect, choose:

constituere et designare aliquid,

Cic. Div. 1, 38, 82:

Anaxagoras primus omnium rerum descriptionem et modum mentis infinitae vi ac ratione designari et confici voluit,

to be designed and executed, id. N. D. 1, 11; cf. id. ib. 3, 35.—Esp., to appoint to a public office:

aliquem praetorem,

Suet. Cal. 18:

Mamertinum Consulem,

Amm. 21, 12, 25:

ut ii decemviratum habeant, quos plebs designaverit: oblitus est, nullos ab plebe designari,

Cic. Agr. 2, 10 fin.:

Catilina in proximum annum consulatum petebat, sperans si designatus foret, etc.,

Sall. C. 26.—Hence,

Polit. t. t.: dēsig-nātus, elect; applied to a person elected to an office, but who has not yet entered upon it:

consul,

Cic. Fam. 11, 6; Vell. 2, 58, and the superscriptions of letters in Cic. Fam. 11, 4-8:

tribunus plebis,

id. Agr. 2, 5, 11; id. Att. 3, 13; Sall. J. 27, 2:

quaestor,

Vell. 2, 111, 3 et saep.—Also, said of the office itself:

Pompeio consulatus designatus est,

Gell. 14, 7, 1.—

Transf., expected; of a child not yet born:

designatus civis,

Cic. Clu. 11, 32.

exsulto ( exult-), āvi, ātum, 1, v. freq. n. [id.], to spring vigorously, to leap or jump up (class.; esp. in the trop. signif.).

Lit.:

equi ferocitate exsultantes,

Cic. Off. 1, 26, 90:

equi,

Nep. Eum. 5:

exsultantes loligines,

Cic. Div. 2, 70, 145: pisciculi, id. Fragm. ap. Non. 66, 1:

pecora exsultantia,

Plin. 18, 35, 88, § 364:

taurus in herba,

Ov. M. 2, 864; cf. id. ib. 11, 79:

(curetes) in numerum exsultant,

i. e. dance, Lucr. 2, 631.—

Of inanimate subjects:

sanguis emicat exsultans alte,

Lucr. 2, 195:

pila exsultat,

Sen. Q. N. 6, 10 fin.:

exsultant aestu latices,

Verg. A. 7, 464; cf. Plin. 31, 10, 46, § 114:

exsultant vada atque aestu miscentur harenae,

Verg. A. 3, 557:

glaebae,

Plin. 18, 19, 49, § 179: densiores circa pampini exsultant, spring up, i. e. come up, grow up, id. 17, 22, 35, § 180:

breves (syllabae) si continuantur, exsultant,

to skip, hop, Quint. 9, 4, 91.—

Trop.

In gen., to gambol about, move freely, expatiate:

hic (in pectore) exsultat pavor ac metus,

riot, gambol, Lucr. 3, 141:

cum sit campus, in quo exsultare possit oratio,

Cic. Ac. 2, 35, 112; cf.:

in reliquis (orationibus) exsultavit audacius (Demosthenes),

id. Or. 8, 26:

assurgendi exsultandique in laudando licentia,

Quint. 2, 2, 9:

solidos novus exsultabis in actus,

will undertake with alacrity, Stat. S. 4, 4, 38.—

In partic., to exult, rejoice exceedingly; to run riot, to revel; to vaunt, boast: exsultantem te et praefidentem tibi repriment legum habenae, Poët. ap. Cic. de Or. 3, 41, 166; cf.:

rex ille (Tarquinius) victoriis divitiisque subnixus, exsultabat insolentiā,

id. Rep. 2, 25; and:

exsultasse populum insolentiā libertatis,

id. ib. 1, 40:

exsultare eam (partem animi) in somno immoderateque jactari,

id. Div. 1, 29, 60: exsultare voluptate, id. Fragm. ap. Non. 301, 7 (Rep. 3, 36 ed. Mos.):

laetitiā,

id. Clu. 5, 14; id. Tusc. 5, 6, 16 (with temere gestiens); id. Att. 15, 21, 1; Liv. 27, 2, 2:

gaudio,

Cic. Phil. 2, 27, 66:

victoriā,

id. Rosc. Am. 6, 16; cf.

successu,

Verg. A. 2, 386:

gestis,

Tac. Agr. 8:

vana spe,

Quint. 6, 4, 17 et saep.: in ruinis alicujus, [p. 706] Cic. Balb. 26, 58: in omni crudelitate, id. Fragm. ap. Non. 300, 26 (Rep. 2, 41 ed. Mos.):

Graeci exsultant, quod, etc.,

id. Att. 6, 1, 15: dum histrio in cubiculum principis exsultaverit (= exorchêsaito, Gronov.), Tac. A. 11, 28 (al. insultaverit).— Absol.:

illa theatra (i. e. spectatores) exsultant,

Cic. Leg. 2, 15, 39 Mos. N. cr.:

furorem exsultantem reprimere,

id. Sest. 44, 95; cf.:

exsultantem laetitiam comprimere,

id. Top. 22, 86:

laus in qua maxime ceterorum exsultat oratio,

id. Fin. 1, 16, 54.—Hence, ex-sultans ( exult-), antis, P. a.

(Acc. to I. B. fin.) Of short syllables, skipping, hopping:

paululum morae damus inter ultimum ac proximum verbum... alioqui sit exsultantissimum et trimetri finis,

Quint. 9, 4, 108.—

(Acc. to II. B.)

Boastful, vain-glorious:

turbati aut exsultantis animi motus,

Tac. H. 1, 17.—

Of an orator or an oration, diffuse, prolix:

fiunt pro grandibus tumidi... laetis corrupti, compositis exsultantes,

Quint. 10, 2, 16; cf. id. 12, 10, 12; 8, 3, 56; 9, 4, 69 (with remissae);

10, 4, 1: Cicero supra modum exsultans et superfluens,

Tac. Dial. 18.— Hence, * Adv.: exsultanter, diffusely, at large; only comp.:

quae hilarius et quasi exsultantius scripsi,

Plin. Ep. 3, 18, 10.

fors, fortis, f. [fero, to bring, whence fortuna, v. Curt. Gr. Etym. p. 300 sq.], chance, hap, luck, hazard.

Subst.

As an appellative noun (used only in the nom. and abl.; syn.: fortuna, casus, sors): quo saxum impulerit fors, eo cadere Fortunam autumant, Pac. ap. Auct. Her. 2, 23, 36 (Trag. Rel. v. 368 Rib., who regards this verse as spurious); cf.: quibus natura prava magis quam fors aut fortuna obfuit, Att. ap. Non. 425, 13 (Trag. Rel. ed. Rib. v. 110): cui parilem fortuna locum fatumque tulit fors, Lucil. ap. Non. 425, 15; cf.

also: casumque timent quem cuique ferat fors,

Lucr. 3, 983 Lachm. N. cr.:

unum hoc scio: Quod fors feret, feremus aequo animo,

Ter. Phorm. 1, 2, 88:

sed haec, ut fors tulerit,

Cic. Att. 7, 14 fin.:

sed haec fors viderit,

id. ib. 14, 13, 3;

4, 10, 1: quam sibi sortem Seu ratio dederit, seu fors objecerit,

Hor. S. 1, 1, 2:

quia tam incommode illis fors obtulerat adventum meum,

Ter. Hec. 3, 3, 10:

telum quod cuique fors offerebat, arripuit,

Cic. Verr. 2, 4, 43; Hor. S. 1, 6, 54; 2, 1, 59:

forte quadam divinitus super ripas Tiberis effusus lenibus stagnis,

Liv. 1, 4, 4:

fors fuit, ut, etc.,

it happened that, Gell. 12, 8, 2:

fors fuat pol!

so be it! God grant it! Ter. Hec. 4, 3, 4;

post-class.: fors fuat, ut his remediis convalescamus,

Symm. Ep. 2, 7; Aus. Ep. 16: fors fuat, an, etc., it might so happen that; perchance, i. q. forsitan, Symm. Ep. 1, 39; 4, 28 and 29; cf.

also: pretio fors fuat officiove, etc.,

perhaps, Sid. Ep. 9, 7 (but not in Lucr. 1, 486, v. Lachm. ad h. l.).—

Personified, Fors, the goddess of chance:

dea Fors,

Ov. F. 6, 775; also in the connection Fors Fortuna, whose temple was situated on the Tiber, outside of the city: vosne velit an me regnare, era quidve ferat Fors, Virtute experiamur, Enn. ap. Cic. de Off. 1, 12, 38 (Ann. v. 203 ed. Vahl.); so,

sit sane Fors domina campi,

Cic. Pis. 2, 3:

fors, in quo incerti casus significantur magis (different from Fortuna),

id. Leg. 2, 11 fin. Mos. N. cr.:

sed de illa ambulatione Fors viderit, aut si qui est qui curet deus,

id. Att. 4, 10, 1:

saeva,

Cat. 64, 170:

dies Fortis Fortunae appellatus ab Servio Tullio rege, quod is fanum Fortis Fortunae secundum Tiberim extra urbem Romam dedicavit Junio mense,

Varr. L. L. 6, § 17 Müll.; cf.;

aedis Fortis Fortunae,

Liv. 10, 46, 14; Tac. A. 2, 41:

Fortunae Fortis honores,

Ov. F. 6, 773:

o Fortuna! o Fors Fortuna! quantis commoditatibus hunc onerastis diem!

Ter. Phorm. 5, 6, 1 (quoted by Varr. ap. Non. 425, 19; for Cic. Div. 2, 7, 18, v. II. B. 1. infra).

Adverb., in the nom. and abl.

fors, ellipt., for fors sit, it might happen, i. e. perchance, perhaps, peradventure (only poet. and in post-class. prose):

similiter fors, cum sit nominativus, accipitur pro adverbio,

Prisc. p. 1015 P.:

et fors aequatis cepissent praemia rostris, Ni, etc.,

Verg. A. 5, 232; 6, 535:

cesserit Ausonio si fors victoria Turno,

if perchance, id. ib. 12, 183; Val. Fl. 3, 665; Tert. ad Uxor. 2, 2.—Esp. in the connection fors et, i. q. fortasse etiam, perhaps too:

iste quod est, ego saepe fui, sed fors et in hora Hoc ipso ejecto carior alter erit,

Prop. 2, 9, 1:

et nunc ille quidem spe multum captus inani, Fors et vota facit cumulatque altaria donis,

Verg. A. 11, 50; 2, 139:

fors et Debita jura vicesque superbae Te maneant ipsum,

Hor. C. 1, 28, 31; Stat. S. 3, 4, 4.—Less freq.:

fors etiam,

Val. Fl. 4, 620.—

forte, by chance, by accident, casually, accidentally; freq. with casu, temere, fortuna (freq. and class.).

Lit.:

quid est tandem, quod casu fieri aut forte fortuna putemus? etc.,

Cic. Div. 2, 7, 18:

forte fortuna per impluvium huc despexi in proximum,

Plaut. Mil. 2, 3, 16; Ter. Eun. 1, 2, 54; Plaut. Bacch. 4, 8, 75: aut forte omnino ac fortuna vincere bello: Si forte et temere omnino, quid cursum ad honorem? Lucil. ap. Non. 425, 16 sq.:

si forte, temere, casu aut pleraque fierent aut omnia, etc.,

Cic. Fat. 3, 6; cf.:

nisi ista casu nonnumquam, forte, temere concurrerent,

id. Div. 2, 68, 141:

quam saepe forte temere Eveniunt, quae non audeas optare,

Ter. Phorm. 5, 1, 30; cf. Liv. 41, 2, 7:

nec quicquam raptim aut forte temere egeritis,

id. 23, 3, 3: perpulere, ut forte temere in adversos montes erigeret, 2, 31, 5; 25, 38, 12;

39, 15, 11: quibus forte temere humana negotia volvi persuasum est,

Curt. 5, 11, 10:

captivi quidam pars forte pars consilio oblati,

Liv. 9, 31, 7:

dumque hoc vel forte, vel providentia, vel utcumque constitutum rerum naturae corpus, etc.,

Vell. 2, 66, 5; cf.:

mihi haec et talia audienti in incerto judicium est, fatone res mortalium et necessitate immutabili, an forte volvantur,

Tac. A, 6, 22: [p. 771] si adhuc dubium fuisset, forte casuque rectores terris, an aliquo numine darentur, Plin. Pan. 1, 4:

seu dolo seu forte surrexerit, parum compertum,

Tac. H. 2, 42; cf.:

seu forte seu tentandi causa,

Suet. Aug. 6:

donec advertit Tiberius forte an quia audiverat,

Tac. A. 4, 54:

cum casu diebus iis itineris faciendi causa, Puteolos forte venissem,

Cic. Planc. 26, 65:

cum cenatum forte apud Vitellios esset,

Liv. 2, 4, 5:

ibi cum stipendium forte militibus daretur,

id. 2, 12, 6:

forte aspicio militem,

Plaut. Curc. 2, 3, 58; cf.:

fit forte obviam mihi Phormio,

Ter. Phorm. 4, 3, 11:

rus ut ibat forte,

id. ib. 63:

forte ut assedi in stega,

Plaut. Bacch. 2, 3, 44:

lucernam forte oblitus fueram exstinguere,

id. Most. 2, 2, 56:

forte evenit, ut, etc.,

Cic. Clu. 51, 141; id. de Or. 2, 55, 224; Liv. 1, 7, 13:

Tarenti ludi forte erant,

Plaut. Men. prol. 29:

erat forte brumae tempus,

Liv. 21, 54, 7:

et pernox forte luna erat,

id. 32, 11, 9:

per eos forte dies consul copias Larisam ducere tribunos militum jussit,

i. e. it came to pass on one of those days, id. 36, 14, 1:

per eosdem forte dies, etc.,

id. 37, 20, 1; 37, 34, 1; cf. Tac. A. 4, 59:

in locum tribuni plebis forte demortui candidatum se ostendit,

Suet. Aug. 10. —So nearly = aliquando (mostly poet. and post - Aug.):

forte per angustam tenuis vulpecula rimam repserat in cumeram frumenti,

Hor. Ep. 1, 7, 29:

ibam forte via sacra,

id. S. 1, 9, 1; Mart. 1, 54, 7:

forte quondam in disponendo mane die praedixerat, etc.,

Suet. Tib. 11; Aur. Vict. de Caes. 17, 5.—

Transf., to denote uncertainty, corresp. to the Gr. an, perhaps, perchance, peradventure.

In conditional and causal sentences.

With si:

irae si quae forte eveniunt hujusmodi,

Plaut. Am. 3, 2, 60:

si quis vestrum, judices, aut eorum qui assunt, forte miratur, etc.,

Cic. Div. in Caecil. 1, 1:

hicine vir usquam, nisi in patria, morietur? aut, si forte, pro patria?

id. Mil. 38, 104:

si forte est domi,

Plaut. Bacch. 3, 5, 4; cf. id. Poen. 5, 2, 104; Liv. 1, 7, 6:

si forte eos primus aspectus mundi conturbaverat, etc.,

Cic. N. D. 2, 35, 90:

si te Latina forte deficient,

id. Ac. 1, 7, 25:

si qui me forte locus admonuerit,

id. de Or. 3, 12, 47:

si quae te forte res aliquando offenderit,

id. Fam. 7, 17, 2:

quod si forte ceciderint,

id. Lael. 15, 53:

si quando, si forte, tibi visus es irasci alicui,

id. Rep. 1, 38 Mos. N. cr.; cf. id. de Or. 3, 12, 47.—Rarely forte si:

forte si tussire occepsit, ne sic tussiat, ut, etc.,

Plaut. As. 4, 1, 49:

ita demum novatio fit... forte si condicio vel sponsor vel dies adiciatur,

Gai. Inst. 3, 177.—Rarely with ellipsis of si:

protinus Aeneas celeri certare sagitta invitat qui forte velint, i. e. si qui forte velint,

Verg. A, 5, 485.—

With nisi ironically:

hoc te monitum, nisi forte ipse non vis, volueram,

Plaut. Capt. 2, 2, 59:

nemo fere saltat sobrius, nisi forte insanit,

Cic. Mur. 6, 13:

propensior benignitas esse debebit in calamitosos, nisi forte erunt digni calamitate,

id. Off. 2, 18, 62; 3, 24, 93: is constantiam teneat;

nisi forte se intellexerit errasse, etc.,

id. ib. 1, 33, 120:

negare hoc, nisi forte negare omnia constituisti, nullo modo potes,

id. Verr. 2, 3, 64, § 149: accedam ad omnia tua, Torquate;

nisi memoria forte defecerit,

id. Fin. 2, 14, 44.—In indirect locution with an inf.:

nisi forte clarissimo cuique plures curas, majora pericula subeunda, delenimentis curarum et periculorum carendum esse,

Tac. A. 2, 33.— Ironically, unless indeed, unless to be sure:

Erucii criminatio tota, ut arbitror, dissoluta est, nisi forte exspectatis, ut illa diluam, quae, etc.,

Cic. Rosc. Am. 29, 82; cf.:

immo vero te audiamus, nisi forte Manilius interdictum aliquod inter duo soles putat esse componendum,

id. Rep. 1, 13:

ortum quidem amicitiae videtis nisi quid ad haec forte vultis,

id. Lael. 9, 32; id. Mil. 7, 17; 31, 84; id. Verr. 2, 3, 64, § 149; id. Leg. 1, 1, 2; id. N. D. 3, 18, 45; id. Fat. 16, 37; Sall. C. 20, 17; Quint. 10, 1, 70; Tac. H. 4, 74.—

With ne:

ne quid animae forte amittat dormiens,

Plaut. Aul. 2, 4, 24 and 26; Ter. Eun. 2, 2, 56:

pacem ab Aesculapio Petas, ne forte tibi eveniat magnum malum,

Plaut. Curc. 2, 2, 21:

qui metuo, ne te forte flagitent,

Cic. Fam. 9, 8, 1:

metuens, ne forte deprehensus retraheretur,

Liv. 2, 12, 4:

comperisse me non audeo dicere, ne forte id ipsum verbum ponam, quod, etc.,

Cic. Fam. 5, 5, 2; id. Q. Fr. 1, 2, 2, § 4: ac ne forte hoc magnum ac mirabile esse videatur, hominem toties irasci, id. de Or. 2, 46, 191; id. Att. 2, 18, 2.—Rarely with ut non instead of ne, Quint. 1, 3, 1.—

In relat. clauses (very rare):

nisi si quispiamst Amphitruo alius, qui forte te hic absente tamen tuam rem curet,

Plaut. Am. 2, 2, 195:

unus in hoc non est populo, qui forte Latine reddere verba queat,

Ov. Tr. 5, 7, 53:

nam qui forte Stichum et Erotem emerit, recte videtur ita demonstrare,

Gai. Inst. 4, 59; Aur. Vict. Caes. 10, 3; 39, 45.—

In gen. (rare; not in Cic., for in Off. 2, 20, 70, the true read. is: in uno illo aut, si forte, in liberis ejus manet gratia, B. and K.;

and in the corrupt passage,

id. Att. 10, 12, 5; Orelli reads: fortiter ac tempestive;

Kayser, fortiter vel cum tempestate): quid si apud te veniat de subito prandium aut potatio Forte, aut cena,

Plaut. Bacch. 1, 1, 47:

neque solum alium pro alio pedem metrorum ratio non recipit, sed ne dactylum quidem aut forte spondeum alterum pro altero,

Quint. 9, 4, 49:

sive non trino forte nundino promulgata, sive non idoneo die, etc.,

id. 2, 4, 35:

ut sciant, an ad probandum id quod intendimus forte respondeant,

id. 5, 10, 122; cf. id. 7, 3, 20: quo casu licet uxori vel in omnes res, vel in unam forte aut duas (optare), Gai Inst. 1, 150; 4, 74:

forte quid expediat, communiter aut melior pars Malis carere quaeritis laboribus,

what may perhaps be of some use, Hor. Epod. 16, 15:

alii nulli rem obligatam esse quam forte Lucio Titio,

than for instance, Dig. 20, 1, 15, § 2; 30, 1, 67; 48, 22, 7, § 6; Gai. Inst. 3, 179.

fors, fortis, f. [fero, to bring, whence fortuna, v. Curt. Gr. Etym. p. 300 sq.], chance, hap, luck, hazard.

Subst.

As an appellative noun (used only in the nom. and abl.; syn.: fortuna, casus, sors): quo saxum impulerit fors, eo cadere Fortunam autumant, Pac. ap. Auct. Her. 2, 23, 36 (Trag. Rel. v. 368 Rib., who regards this verse as spurious); cf.: quibus natura prava magis quam fors aut fortuna obfuit, Att. ap. Non. 425, 13 (Trag. Rel. ed. Rib. v. 110): cui parilem fortuna locum fatumque tulit fors, Lucil. ap. Non. 425, 15; cf.

also: casumque timent quem cuique ferat fors,

Lucr. 3, 983 Lachm. N. cr.:

unum hoc scio: Quod fors feret, feremus aequo animo,

Ter. Phorm. 1, 2, 88:

sed haec, ut fors tulerit,

Cic. Att. 7, 14 fin.:

sed haec fors viderit,

id. ib. 14, 13, 3;

4, 10, 1: quam sibi sortem Seu ratio dederit, seu fors objecerit,

Hor. S. 1, 1, 2:

quia tam incommode illis fors obtulerat adventum meum,

Ter. Hec. 3, 3, 10:

telum quod cuique fors offerebat, arripuit,

Cic. Verr. 2, 4, 43; Hor. S. 1, 6, 54; 2, 1, 59:

forte quadam divinitus super ripas Tiberis effusus lenibus stagnis,

Liv. 1, 4, 4:

fors fuit, ut, etc.,

it happened that, Gell. 12, 8, 2:

fors fuat pol!

so be it! God grant it! Ter. Hec. 4, 3, 4;

post-class.: fors fuat, ut his remediis convalescamus,

Symm. Ep. 2, 7; Aus. Ep. 16: fors fuat, an, etc., it might so happen that; perchance, i. q. forsitan, Symm. Ep. 1, 39; 4, 28 and 29; cf.

also: pretio fors fuat officiove, etc.,

perhaps, Sid. Ep. 9, 7 (but not in Lucr. 1, 486, v. Lachm. ad h. l.).—

Personified, Fors, the goddess of chance:

dea Fors,

Ov. F. 6, 775; also in the connection Fors Fortuna, whose temple was situated on the Tiber, outside of the city: vosne velit an me regnare, era quidve ferat Fors, Virtute experiamur, Enn. ap. Cic. de Off. 1, 12, 38 (Ann. v. 203 ed. Vahl.); so,

sit sane Fors domina campi,

Cic. Pis. 2, 3:

fors, in quo incerti casus significantur magis (different from Fortuna),

id. Leg. 2, 11 fin. Mos. N. cr.:

sed de illa ambulatione Fors viderit, aut si qui est qui curet deus,

id. Att. 4, 10, 1:

saeva,

Cat. 64, 170:

dies Fortis Fortunae appellatus ab Servio Tullio rege, quod is fanum Fortis Fortunae secundum Tiberim extra urbem Romam dedicavit Junio mense,

Varr. L. L. 6, § 17 Müll.; cf.;

aedis Fortis Fortunae,

Liv. 10, 46, 14; Tac. A. 2, 41:

Fortunae Fortis honores,

Ov. F. 6, 773:

o Fortuna! o Fors Fortuna! quantis commoditatibus hunc onerastis diem!

Ter. Phorm. 5, 6, 1 (quoted by Varr. ap. Non. 425, 19; for Cic. Div. 2, 7, 18, v. II. B. 1. infra).

Adverb., in the nom. and abl.

fors, ellipt., for fors sit, it might happen, i. e. perchance, perhaps, peradventure (only poet. and in post-class. prose):

similiter fors, cum sit nominativus, accipitur pro adverbio,

Prisc. p. 1015 P.:

et fors aequatis cepissent praemia rostris, Ni, etc.,

Verg. A. 5, 232; 6, 535:

cesserit Ausonio si fors victoria Turno,

if perchance, id. ib. 12, 183; Val. Fl. 3, 665; Tert. ad Uxor. 2, 2.—Esp. in the connection fors et, i. q. fortasse etiam, perhaps too:

iste quod est, ego saepe fui, sed fors et in hora Hoc ipso ejecto carior alter erit,

Prop. 2, 9, 1:

et nunc ille quidem spe multum captus inani, Fors et vota facit cumulatque altaria donis,

Verg. A. 11, 50; 2, 139:

fors et Debita jura vicesque superbae Te maneant ipsum,

Hor. C. 1, 28, 31; Stat. S. 3, 4, 4.—Less freq.:

fors etiam,

Val. Fl. 4, 620.—

forte, by chance, by accident, casually, accidentally; freq. with casu, temere, fortuna (freq. and class.).

Lit.:

quid est tandem, quod casu fieri aut forte fortuna putemus? etc.,

Cic. Div. 2, 7, 18:

forte fortuna per impluvium huc despexi in proximum,

Plaut. Mil. 2, 3, 16; Ter. Eun. 1, 2, 54; Plaut. Bacch. 4, 8, 75: aut forte omnino ac fortuna vincere bello: Si forte et temere omnino, quid cursum ad honorem? Lucil. ap. Non. 425, 16 sq.:

si forte, temere, casu aut pleraque fierent aut omnia, etc.,

Cic. Fat. 3, 6; cf.:

nisi ista casu nonnumquam, forte, temere concurrerent,

id. Div. 2, 68, 141:

quam saepe forte temere Eveniunt, quae non audeas optare,

Ter. Phorm. 5, 1, 30; cf. Liv. 41, 2, 7:

nec quicquam raptim aut forte temere egeritis,

id. 23, 3, 3: perpulere, ut forte temere in adversos montes erigeret, 2, 31, 5; 25, 38, 12;

39, 15, 11: quibus forte temere humana negotia volvi persuasum est,

Curt. 5, 11, 10:

captivi quidam pars forte pars consilio oblati,

Liv. 9, 31, 7:

dumque hoc vel forte, vel providentia, vel utcumque constitutum rerum naturae corpus, etc.,

Vell. 2, 66, 5; cf.:

mihi haec et talia audienti in incerto judicium est, fatone res mortalium et necessitate immutabili, an forte volvantur,

Tac. A, 6, 22: [p. 771] si adhuc dubium fuisset, forte casuque rectores terris, an aliquo numine darentur, Plin. Pan. 1, 4:

seu dolo seu forte surrexerit, parum compertum,

Tac. H. 2, 42; cf.:

seu forte seu tentandi causa,

Suet. Aug. 6:

donec advertit Tiberius forte an quia audiverat,

Tac. A. 4, 54:

cum casu diebus iis itineris faciendi causa, Puteolos forte venissem,

Cic. Planc. 26, 65:

cum cenatum forte apud Vitellios esset,

Liv. 2, 4, 5:

ibi cum stipendium forte militibus daretur,

id. 2, 12, 6:

forte aspicio militem,

Plaut. Curc. 2, 3, 58; cf.:

fit forte obviam mihi Phormio,

Ter. Phorm. 4, 3, 11:

rus ut ibat forte,

id. ib. 63:

forte ut assedi in stega,

Plaut. Bacch. 2, 3, 44:

lucernam forte oblitus fueram exstinguere,

id. Most. 2, 2, 56:

forte evenit, ut, etc.,

Cic. Clu. 51, 141; id. de Or. 2, 55, 224; Liv. 1, 7, 13:

Tarenti ludi forte erant,

Plaut. Men. prol. 29:

erat forte brumae tempus,

Liv. 21, 54, 7:

et pernox forte luna erat,

id. 32, 11, 9:

per eos forte dies consul copias Larisam ducere tribunos militum jussit,

i. e. it came to pass on one of those days, id. 36, 14, 1:

per eosdem forte dies, etc.,

id. 37, 20, 1; 37, 34, 1; cf. Tac. A. 4, 59:

in locum tribuni plebis forte demortui candidatum se ostendit,

Suet. Aug. 10. —So nearly = aliquando (mostly poet. and post - Aug.):

forte per angustam tenuis vulpecula rimam repserat in cumeram frumenti,

Hor. Ep. 1, 7, 29:

ibam forte via sacra,

id. S. 1, 9, 1; Mart. 1, 54, 7:

forte quondam in disponendo mane die praedixerat, etc.,

Suet. Tib. 11; Aur. Vict. de Caes. 17, 5.—

Transf., to denote uncertainty, corresp. to the Gr. an, perhaps, perchance, peradventure.

In conditional and causal sentences.

With si:

irae si quae forte eveniunt hujusmodi,

Plaut. Am. 3, 2, 60:

si quis vestrum, judices, aut eorum qui assunt, forte miratur, etc.,

Cic. Div. in Caecil. 1, 1:

hicine vir usquam, nisi in patria, morietur? aut, si forte, pro patria?

id. Mil. 38, 104:

si forte est domi,

Plaut. Bacch. 3, 5, 4; cf. id. Poen. 5, 2, 104; Liv. 1, 7, 6:

si forte eos primus aspectus mundi conturbaverat, etc.,

Cic. N. D. 2, 35, 90:

si te Latina forte deficient,

id. Ac. 1, 7, 25:

si qui me forte locus admonuerit,

id. de Or. 3, 12, 47:

si quae te forte res aliquando offenderit,

id. Fam. 7, 17, 2:

quod si forte ceciderint,

id. Lael. 15, 53:

si quando, si forte, tibi visus es irasci alicui,

id. Rep. 1, 38 Mos. N. cr.; cf. id. de Or. 3, 12, 47.—Rarely forte si:

forte si tussire occepsit, ne sic tussiat, ut, etc.,

Plaut. As. 4, 1, 49:

ita demum novatio fit... forte si condicio vel sponsor vel dies adiciatur,

Gai. Inst. 3, 177.—Rarely with ellipsis of si:

protinus Aeneas celeri certare sagitta invitat qui forte velint, i. e. si qui forte velint,

Verg. A, 5, 485.—

With nisi ironically:

hoc te monitum, nisi forte ipse non vis, volueram,

Plaut. Capt. 2, 2, 59:

nemo fere saltat sobrius, nisi forte insanit,

Cic. Mur. 6, 13:

propensior benignitas esse debebit in calamitosos, nisi forte erunt digni calamitate,

id. Off. 2, 18, 62; 3, 24, 93: is constantiam teneat;

nisi forte se intellexerit errasse, etc.,

id. ib. 1, 33, 120:

negare hoc, nisi forte negare omnia constituisti, nullo modo potes,

id. Verr. 2, 3, 64, § 149: accedam ad omnia tua, Torquate;

nisi memoria forte defecerit,

id. Fin. 2, 14, 44.—In indirect locution with an inf.:

nisi forte clarissimo cuique plures curas, majora pericula subeunda, delenimentis curarum et periculorum carendum esse,

Tac. A. 2, 33.— Ironically, unless indeed, unless to be sure:

Erucii criminatio tota, ut arbitror, dissoluta est, nisi forte exspectatis, ut illa diluam, quae, etc.,

Cic. Rosc. Am. 29, 82; cf.:

immo vero te audiamus, nisi forte Manilius interdictum aliquod inter duo soles putat esse componendum,

id. Rep. 1, 13:

ortum quidem amicitiae videtis nisi quid ad haec forte vultis,

id. Lael. 9, 32; id. Mil. 7, 17; 31, 84; id. Verr. 2, 3, 64, § 149; id. Leg. 1, 1, 2; id. N. D. 3, 18, 45; id. Fat. 16, 37; Sall. C. 20, 17; Quint. 10, 1, 70; Tac. H. 4, 74.—

With ne:

ne quid animae forte amittat dormiens,

Plaut. Aul. 2, 4, 24 and 26; Ter. Eun. 2, 2, 56:

pacem ab Aesculapio Petas, ne forte tibi eveniat magnum malum,

Plaut. Curc. 2, 2, 21:

qui metuo, ne te forte flagitent,

Cic. Fam. 9, 8, 1:

metuens, ne forte deprehensus retraheretur,

Liv. 2, 12, 4:

comperisse me non audeo dicere, ne forte id ipsum verbum ponam, quod, etc.,

Cic. Fam. 5, 5, 2; id. Q. Fr. 1, 2, 2, § 4: ac ne forte hoc magnum ac mirabile esse videatur, hominem toties irasci, id. de Or. 2, 46, 191; id. Att. 2, 18, 2.—Rarely with ut non instead of ne, Quint. 1, 3, 1.—

In relat. clauses (very rare):

nisi si quispiamst Amphitruo alius, qui forte te hic absente tamen tuam rem curet,

Plaut. Am. 2, 2, 195:

unus in hoc non est populo, qui forte Latine reddere verba queat,

Ov. Tr. 5, 7, 53:

nam qui forte Stichum et Erotem emerit, recte videtur ita demonstrare,

Gai. Inst. 4, 59; Aur. Vict. Caes. 10, 3; 39, 45.—

In gen. (rare; not in Cic., for in Off. 2, 20, 70, the true read. is: in uno illo aut, si forte, in liberis ejus manet gratia, B. and K.;

and in the corrupt passage,

id. Att. 10, 12, 5; Orelli reads: fortiter ac tempestive;

Kayser, fortiter vel cum tempestate): quid si apud te veniat de subito prandium aut potatio Forte, aut cena,

Plaut. Bacch. 1, 1, 47:

neque solum alium pro alio pedem metrorum ratio non recipit, sed ne dactylum quidem aut forte spondeum alterum pro altero,

Quint. 9, 4, 49:

sive non trino forte nundino promulgata, sive non idoneo die, etc.,

id. 2, 4, 35:

ut sciant, an ad probandum id quod intendimus forte respondeant,

id. 5, 10, 122; cf. id. 7, 3, 20: quo casu licet uxori vel in omnes res, vel in unam forte aut duas (optare), Gai Inst. 1, 150; 4, 74:

forte quid expediat, communiter aut melior pars Malis carere quaeritis laboribus,

what may perhaps be of some use, Hor. Epod. 16, 15:

alii nulli rem obligatam esse quam forte Lucio Titio,

than for instance, Dig. 20, 1, 15, § 2; 30, 1, 67; 48, 22, 7, § 6; Gai. Inst. 3, 179.

ĭbĭ̄, adv. [from the pronom. root I, is, with dat. ending as in tibi, sibi, in loc. sense as in ubi; cf. Sanscr. suffix bhjam; Corss. Ausspr. 1, 169], in that place, there, = entautha (cf. istic).

Lit., in space:

ibi cenavi atque ibi quievi in navi noctem perpetem,

Plaut. Am. 2, 2, 100;

tandem abii ad praetorem. Ibi vix requievi,

id. Capt. 2, 2, 6: nempe in foro? De. Ibi, id. As. 1, 1, 104:

in Asiam hinc abii, atque ibi, etc.,

Ter. Heaut. 1, 1, 59:

Demaratus fugit Tarquinios Corintho et ibi suas fortunas constituit,

Cic. Tusc. 5, 37, 109; Ov. M. 1, 316:

aedificabat in summa Velia: ibi alto atque munito loco arcem inexpugnabilem fore,

Liv. 2, 7, 6:

erit haec differentia inter hoc edictum et superius, quod ibi de eo damno praetor loquitur, etc.,

Dig. 47, 8, 4, § 6:

musca est meus pater... nec sacrum nec tam profanum quicquamst, quin ibi ilico adsit,

Plaut. Merc. 2, 3, 27:

ut illa, quae dicimus, non domo attulisse, sed ibi protinus sumpsisse videamur,

there, on the spot, Quint. 11, 2, 46; 4, 1, 54; 12, 9, 19:

in eo flumine pons erat. Ibi praesidium ponit,

Caes. B. C. 1, 47.—In common speech, sometimes pleonastic, with the name of a place:

in medio propter canalem, ibi ostentatores meri,

Plaut. Curc. 4, 1, 15; 19; 22; id. Cist. 1, 1, 18; cf.:

illic ibi demum'st locus, ubi, etc.,

id. Capt. 5, 4, 3.—With corresp. relative adverbs, ubi, unde, etc.:

nam ubi tu profusus, ibi ego me pervelim sepultam,

Plaut. Curc. 1, 2, 7:

nemo est, quin ubivis quam ibi, ubi est, esse malit,

Cic. Fam. 6, 1, 1; cf.:

ibi esse, ubi, etc.,

id. ib. 1, 10:

ubi tyrannus est, ibi... dicendum est plane nullam esse rem publicam,

id. Rep. 3, 31:

multa intelleges meliora apud nos multo esse facta quam ibi fuissent, unde huc translata essent,

id. ib. 2, 16.—So with quo loco, etc.:

quo loco maxime umor intus perseverabit, ibi pus proximum erit,

Cels. 8, 9; cf.:

quacumque equo invectus est, ibi haud secus quam pestifero sidere icti pavebant,

Liv. 8, 9, 12:

quo descenderant, ibi processerunt longe,

Varr. R. R. 2, 1, 5.—With gen.:

ibi loci terrarum orbe portis discluso,

Plin. 6, 11, 12, § 30.—Post-class. of vessels, etc., therein (= in eis):

qui sciens vasa vitiosa commodavit, si ibi infusum vinum est, etc.,

Dig. 13, 6, 18, § 3.—Post-class. and very rarely with verbs of motion (for eo):

et cum ibi venerimus,

there, thither, Dig. 1, 2, 1 fin.; cf. ibidem.—

Transf.

Of time, then, thereupon (mostly ante - class. and poet., but freq. in Liv.):

invocat deos inmortales: ibi continuo contonat Sonitu maxumo, etc.,

Plaut. Am. 5, 1, 41 sq.; cf.:

ubi... ibi,

ib. 11:

postquam... ibi,

ib. v. 39 sq.:

ter conatus ibi collo dare bracchia circum,

Verg. A. 2, 792:

ibi infit, etc.,

Liv. 3, 71, 6:

nec moram ullam, quin ducat, dari: Ibi demum ita aegre tulit, ut, etc.,

then for the first time, Ter. Hec. 1, 2, 53: ibi postquam laborare aciem Calpurnius vidit, Liv. 39, 31, 4.—With cum:

ibi cum alii mores et instituta eorum eluderent,

Liv. 40, 5, 7:

ibi cum de re publica retulisset,

id. 22, 1, 4.—With corresp. ubi:

ille ubi miser famelicus videt, me tam facile victum quaerere, ibi homo coepit me obsecrare, etc.,

Ter. Eun. 2, 2, 30:

non voco (te patrem): Ubi voles pater esse, ibi esto,

Plaut. Ep. 4, 2, 25.—Pleonastically with tum:

tum ibi nescio quis me arripit,

Plaut. Curc. 5, 2, 47: ibi tum derepente ex alto in altum despexit mare, Enn. ap. Non. 518, 6 (Trag. Rel. v. 352 Vahl.):

cum Aebutius Caecinae malum minaretur, ibi tum Caecinam postulasse, etc.,

Cic. Caecin. 10, 27; cf.:

ibi nunc (colloq.),

Plaut. Am. prol. 135; id. Curc. 3, 68.—

Of other relations, there, in that matter, on that occasion, in that condition (class.): nolite ibi nimiam spem habere, Cato ap. Gell. 13, 17, 1:

numquid ego ibi peccavi?

Plaut. Ep. 4, 2, 23:

at pol ego ibi sum, esse ubi miserum hominem decet,

id. Bacch. 5, 1, 21:

si quid est, quod ad testes reservet, ibi nos quoque paratiores reperiet,

Cic. Rosc. Am. 29, 82:

ibi fortunae veniam damus,

in that case, Juv. 11, 176:

huic ab adulescentia bella intestina, caedes, rapinae, discordia civilis grata fuere, ibique juventutem suam exercuit,

in these things, Sall. C. 5, 2; Quint. 2, 2, 12:

non poterat ibi esse quaestio,

id. 7, 1, 5:

subsensi illos ibi esse et id agere inter se clanculum,

to be at it, busy about it, Ter. Heaut. 3, 1, 63:

ibi esse,

id. ib. 5, 2, 30; cf.:

cecinere vates, cujus civitatis eam civis Dianae immolasset, ibi fore imperium,

i. e. in that state, Liv. 1, 45, 5:

ibi imperium fore, unde victoria fuerit,

id. 1, 24, 2:

et interdum in sanctionibus adicitur, ut qui ibi aliquid commisit, capite puniatur, i. e. in his sanctionibus,

Dig. 1, 8, 9, § 3.—

Of persons, in or with him or her (very rare): duxi uxorem;

quam ibi miseriam vidi!

Ter. Ad. 5, 4, 13 (cf.: ibi inquit, quasi uxor locus sit, Don. ad loc.); cf.:

nil ibi majorum respectus,

Juv. 8, 64.—

Esp., law t. t.: tunc ibi, then and there, in the state of affairs then existing:

de eo, quaque ille tunc ibi habuit, tantummodo, intra annum... judicium dabo,

Dig. 43, 16, 1 praef.; cf.: ibi autem ait praetor, ut ne quis et quae illic non habuit, complectatur, ib. § 37 sq.

ĭmĭtātĭo, ōnis, f. [id.], imitation (class.; cf. aemulatio).

In gen.:

imitatio virtutis aemulatio dicitur,

Cic. Tusc. 4, 8, 17; cf. Quint. 1, 2, 26:

excellentium civium virtus imitatione digna,

Cic. Phil. 14, 6, 17:

imitatione tantam ingenii praestantiam consequi,

id. Off. 3, 1, 1:

ut ad imitationem sui vocet alios,

id. Rep. 2, 42:

periculosa exempli,

id. Fl. 11, 24:

antiquitatis,

Quint. 11, 3, 10:

nostrorum dictorum factorumque,

id. 9, 2, 59:

fori consiliorumque,

id. 2, 4, 41 al.:

in omni re vincit imitationem veritas,

Cic. de Or. 3, 57, 215:

nihil ostentationis aut imitationis afferre,

id. 3, 12, 45:

longe difficillima est imitationis imitatio,

the copying of a copy, Plin. Ep. 4, 28, 3:

certatim haec omnis imitatio lacessivit, ut, etc.,

Macr. S. 7, 13, 11.—

The faculty of imitation:

ingenii signum in parvis praecipuum memoria est:... proximum imitatio,

Quint. 1, 3, 1.—

In rhet. lang.

Imitation of an orator:

imitatio est, in qua impellimur cum diligenti ratione, ut aliquorum similes in dicendo velimus esse,

Auct. Her. 1, 2, 3; cf. Cic. de Or. 2, 22 sq.; Quint. 10, 2.—

Imitation of a natural sound, onomatopœia, Auct. Her. 4, 31, 42.

in (old forms endŏ and indŭ, freq. in ante-class. poets; cf. Enn. ap. Gell. 12, 4; id. ap. Macr. S. 6, 2; Lucil. ap. Lact. 5, 9, 20; Lucr. 2, 1096; 5, 102; 6, 890 et saep.), prep. with abl. and acc. [kindr. with Sanscr. an; Greek en, en-tha, en-then, eis, i. e. en-s, ana; Goth. ana; Germ. in], denotes either rest or motion within or into a place or thing; opp. to ex; in, within, on, upon, among, at; into, to, towards.

With abl.

In space.

Lit., in (with abl. of the place or thing in which):

aliorum fructus in terra est, aliorum et extra,

Plin. 19, 4, 22, § 61:

alii in corde, alii in cerebro dixerunt animi esse sedem et locum,

Cic. Tusc. 1, 9, 19:

eo in rostris sedente suasit Serviliam legem Crassus,

id. Brut. 43, 161:

qui sunt cives in eadem re publica,

id. Rep. 1, 32 fin.:

facillimam in ea re publica esse concordiam, in qua idem conducat omnibus,

id. ib.:

T. Labienus ex loco superiore, quae res in nostris castris gererentur, conspicatus,

Caes. B. G. 2, 26, 4:

quod si in scaena, id est in contione verum valet, etc.,

Cic. Lael. 26, 97:

in foro palam Syracusis,

id. Verr. 2, 2, 33, § 81:

plures in eo loco sine vulnere quam in proelio aut fuga intereunt,

Caes. B. C. 2, 35:

tulit de caede, quae in Appia via facta esset,

Cic. Mil. 6, 15:

in via fornicata,

Liv. 22, 36:

vigebat in illa domo mos patrius et disciplina,

Cic. de Sen. 11, 37:

in domo furtum factum ab eo qui domi fuit,

Quint. 5, 10, 16:

nupta in domo,

Liv. 6, 34, 9:

copias in castris continent,

in, within, Caes. B. C. 1, 66:

cum in angusto quodam pulpito stans diceret,

Quint. 11, 3, 130:

se ac suos in vehiculo conspici,

Liv. 5, 40, 10:

malo in illa tua sedecula sedere, quam in istorum sella curuli,

Cic. Att. 4, 10:

sedere in solio,

id. Fin. 2, 21, 66:

Albae constiterant, in urbe opportuna,

id. Phil. 4, 2, 6. —

Sometimes, also, with names of places: omnes se ultro sectari in Epheso memorat mulieres,

Plaut. Mil. 3, 1, 182:

heri aliquot adolescentuli coiimus in Piraeo,

Ter. Eun. 3, 4, 1:

navis et in Cajeta est parata nobis et Brundisii,

Cic. Att. 8, 3, 6:

complures (naves) in Hispali faciendas curavit,

Caes. B. C. 2, 18:

caesos in Marathone ac Salamine,

Quint. 12, 10, 24:

in Berenice urbe Troglodytarum,

Plin. 2, 73, 75, § 183.—

In indicating a multitude or number, of, in, or among which a person or thing is, in, among (= gen. part.):

in his poeta hic nomen profitetur suum,

Ter. Eun. prol. 3:

Thales, qui sapientissimus in septem fuit,

Cic. Leg. 2, 11, 26:

peto ut eum complectare, diligas, in tuis habeas,

id. Fam. 13, 78, 2; cf.:

in perditis et desperatis,

id. ib. 13, 56, 1:

omnia quae secundum naturam fiunt, sunt habenda in bonis,

id. de Sen. 19, 71:

dolor in maximis malis ducitur,

id. Leg. 1, 11, 31:

justissimus unus in Teucris,

Verg. A. 2, 426:

cecidere in pugna ad duo milia... in his quatuor Romani centuriones,

Liv. 27, 12, 16:

in diis et feminae sunt,

Lact. 1, 16, 17.—

Of analogous relations of place or position:

sedere in equo,

on horseback, id. Verr. 2, 5, 10:

quid legati in equis,

id. Pis. 25, 60:

sedere in leone,

Plin. 35, 10, 36, § 109:

in eo flumine pons erat,

on, over, Caes. B. G. 2, 5:

in herboso Apidano,

on the banks of, Prop. 1, 3, 6:

in digitis,

on tiptoe, Val. Fl. 4, 267:

castra in limite locat,

on the rampart, Tac. A. 1, 50:

ipse coronam habebat unam in capite, alteram in collo,

on, Cic. Verr. 2, 5, 11, § 27:

oleae in arbore,

Cels. 2, 24:

Caesaris in barbaris erat nomen obscurius,

among, Caes. B. C. 1, 61:

in ceteris nationibus, Cels. praef. 1: qui in Brutiis praeerat,

Liv. 25, 16, 7:

in juvenibus,

Quint. 11, 1, 32:

nutus in mutis pro sermone est,

id. 11, 3, 66.—Of dress, like cum, q. v.:

in veste candida,

Liv. 45, 20, 5; 34, 7, 3:

in calceis,

id. 24, 38, 2:

in insignibus,

id. 5, 41, 2:

in tunicis albis,

Plin. Ep. 7, 27, 13:

in Persico et vulgari habitu,

Curt. 3, 3, 4:

in lugubri veste,

id. 10, 5, 17:

in Tyriis,

Ov. A. A. 2, 297:

in Cois,

id. ib. v. 298; cf.:

homines in catenis Romam mittere,

Liv. 29, 21, 12; 32, 1, 8: quis multa te in rosa urget, etc., Hor C. 1, 5, 1; so, in viola aut in rosa, Cic. Tusc. [p. 912] 5, 26, 73.—So of arms:

duas legiones in armis,

Caes. B. G. 7, 11, 6; cf. Verg. A. 3, 395:

in armis hostis,

under arms, Ov. M. 12,65:

quae in ore atque in oculis provinciae gesta sunt (= coram),

Cic. Verr. 2, 2, 33, § 81; so,

in oculis provinciae,

id. Q. Fr. 1, 1, 2:

in oculis omnium,

id. ib. 1, 3, 7:

divitiae, decus, gloria in oculis sita sunt,

Sall. C. 20, 14; Curt. 4, 13, 1; Liv. 22, 12, 6:

Julianus in ore ejus (Vitellii) jugulatur,

Tac. H. 3, 77; Sen. Ben. 7, 19, 7.—Of a passage in any writing (but when the author is named, by meton., for his works, apud is used, Krebs, Antibarb. p. 561):

in populorum institutis aut legibus,

Cic. Leg. 1, 15, 42:

in illis libris qui sunt de natura deorum,

id. Fat. 1, 1:

in Timaeo dicit,

id. N. D. 1, 12, 30:

epistula, in qua omnia perscripta erant,

Nep. Pelop. 3, 2:

perscribit in litteris, hostes ab se discessisse,

Caes. B. G. 5, 49; but in is also used with an author's name when, not a place in his book, but a feature of his style, etc., is referred to:

in Thucydide orbem modo orationis desidero,

Cic. Or. 71, 234:

in Herodoto omnia leniter fluunt,

Quint. 9, 4, 18.—Of books:

libri oratorii diu in manibus fuerunt,

Cic. Att. 4, 13, 2; id. Lael. 25, 96; but more freq. trop.: in manibus habere, tenere, etc., to be engaged, occupied with, to have under control or within reach:

philosophi quamcunque rem habent in manibus,

id. Tusc. 5, 7, 18:

quam spem nunc habeat in manibus, exponam,

id. Verr. 1, 6, 16:

rem habere in manibus,

id. Att. 6, 3, 1; cf.:

neque mihi in manu fuit Jugurtha qualis foret,

in my power, Sall. J. 14, 4:

postquam nihil esse in manu sua respondebatur,

Liv. 32, 24, 2:

quod ipsorum in manu sit,... bellum an pacem malint,

Tac. A. 2, 46; but, cum tantum belli in manibus esset, was in hand, busied (cf.:

inter manus),

Liv. 4, 57, 1; so,

quorum epistulas in manu teneo,

Cic. Phil. 12, 4, 9; cf. id. Att. 2, 2, 2:

in manu poculum tenens,

id. Tusc. 1, 29, 71:

coronati et lauream in manu tenentes,

Liv. 40, 37, 3; Suet. Claud. 15 fin. —Of that which is thought of as existing in the mind, memory, character, etc.:

in animo esse,

Cic. Fam. 14, 11:

in animo habere,

id. Rosc. Am. 18, 52:

lex est ratio insita in natura,

id. Leg. 1, 6, 18:

in memoria sedere,

id. de Or. 2, 28, 122; cf.:

tacito mutos volvunt in pectore questus,

Luc. 1, 247:

quanta auctoritas fuit in C. Metello!

Cic. de Sen. 17, 61. —So freq. of a person's qualities of mind or character:

erat in eo summa eloquentia, summa fides,

Cic. Mur. 28, 58; cf.:

in omni animante est summum aliquid atque optimum, ut in equis,

id. Fin. 4, 41, 37:

si quid artis in medicis est,

Curt. 3, 5, 13; cf.:

nibil esse in morte timendum,

Lucr. 3, 866.— Esp., in eo loco, in that state or condition:

in eo enim loco res sunt nostrae, ut, etc.,

Liv. 7, 35, 7: si vos in eo loco essetis, quid aliud fecissetis? Cat. ap. Quint. 9, 2, 21; so,

quo in loco, etc.: cum ex equitum et calonum fuga, quo in loco res essent, cognovissent,

Caes. B. G. 2, 26:

videtis, quo in loco res haec siet, Ter Phorm. 2, 4, 6: quod ipse, si in eodem loco esset, facturus fuerit,

Liv. 37, 14, 5.—Hence, without loco, in eo esse ut, etc., to be in such a condition, etc.:

non in eo esse Carthaginiensium res, ut Galliam armis obtineant,

Liv. 30, 19, 3:

cum res non in eo esset, ut Cyprum tentaret,

id. 33, 41, 9; 8, 27, 3; 2, 17, 5; Nep. Mil. 7, 3; id. Paus. 5, 1 (cf. I. C. 1. infra).—

In time, indicating its duration, in, during, in the course of:

feci ego istaec itidem in adulescentia,

in my youth, when I was young, Plaut. Bacch. 3, 3, 6:

in tempore hoc,

Ter. And. 4, 5, 24:

in hoc tempore,

Tac. A. 13, 47:

in tali tempore,

Sall. C. 48, 5; Liv. 22, 35; 24, 28 al.:

in diebus paucis,

Ter. And. 1, 1, 77:

in brevi spatio,

id. Heaut. 5, 2, 2; Suet. Vesp. 4:

in qua aetate,

Cic. Brut. 43 fin.:

in ea aetate,

Liv. 1, 57:

in omni aetate,

Cic. de Sen. 3, 9:

in aetate, qua jam Alexander orbem terrarum subegisset,

Suet. Caes. 7:

qua (sc. Iphigenia) nihil erat in eo quidem anno natum pulchrius,

in the course of, during the year, Cic. Off. 3, 25, 95 (al. eo quidem anno):

nihil in vita se simile fecisse,

id. Verr. 2, 3, 91: nihil in vita vidit calamitatis A. Cluentius. id. Clu. 6, 18:

in tota vita inconstans,

id. Tusc. 4, 13, 29.—

In tempore, at the right or proper time, in time (Cic. uses only tempore; v. tempus): eccum ipsum video in tempore huc se recipere, Ter. Phorm. 2, 4, 24:

ni pedites equitesque in tempore subvenissent,

Liv. 33, 5:

spreta in tempore gloria interdum cumulatior redit,

id. 2, 47:

rebellaturi,

Tac. A. 12, 50:

atque adeo in ipso tempore eccum ipsum obviam,

Ter. And. 3, 2, 52: in tempore, opportune. Nos sine praepositione dicimus tempore et tempori, Don. ad Ter. And. 4, 4, 19.—

In praesentia and in praesenti, at present, now, at this moment, under these circumstances:

sic enim mihi in praesentia occurrit,

Cic. Tusc. 1, 8, 14:

vestrae quidem cenae non solum in praesentia, sed etiam postero die jucundae sunt,

id. ib. 5, 35, 100:

id quod unum maxime in praesentia desiderabatur,

Liv. 21, 37:

haec ad te in praesenti scripsi, ut, etc.,

for the present, Cic. Fam. 2, 10, 4.—

With gerunds and fut. pass. participles, to indicate duration of time, in:

fit, ut distrahatur in deliberando animus,

Cic. Off. 1, 3, 9; id. Fam. 2, 6, 2:

vitiosum esse in dividendo partem in genere numerare,

id. Fin. 2, 9, 26:

quod in litteris dandis praeter consuetudinem proxima nocte vigilarat,

id. Cat. 3, 3, 6:

ne in quaerendis suis pugnandi tempus dimitteret,

Caes. B. G. 2, 21:

in agris vastandis incendiisque faciendis hostibus,

in laying waste, id. ib. 5, 19:

in excidenda Numantia,

Cic. Off. 1, 22, 76:

cum in immolanda Iphigenia tristis Calchas esset,

id. Or. 21, 74.—

In other relations, where a person or thing is thought of as in a certain condition, situation, or relation, in:

qui magno in aere alieno majores etiam possessiones habent,

Cic. Cat. 2, 8, 18:

se in insperatis repentinisque pecuniis jactare,

id. Cat. 2, 9, 20:

Larinum in summo timore omnium cum armatis advolavit,

id. Clu. 8, 25.—

So freq., of qualities or states of mind: summa in sollicitudine ac timore Parthici belli,

Caes. B. C. 3, 31:

torpescentne dextrae in amentia illa?

Liv. 23, 9, 7:

hunc diem perpetuum in laetitia degere,

Ter. Ad. 4, 1, 5; Cic. Cat. 4, 1, 2:

in metu,

Tac. A. 14, 43:

in voluptate,

Cic. Fin. 1, 19, 62:

alicui in amore esse,

beloved, id. Verr. 2, 4, 1, § 3:

alicui in amoribus esse,

id. Att. 6, 1, 12:

res in invidia erat,

Sall. J. 25, 5; Liv. 29, 37, 17: sum in expectatione omnium rerum, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 4, 10:

num... Diogenem Stoicum coegit in suis studiis obmutescere senectus?

in his studies, Cic. de Sen. 7, 21:

mirificam cepi voluptatem ex tua diligentia: quod in summis tuis occupationibus mihi tamen rei publicae statum per te notum esse voluisti,

even in, notwithstanding your great occupations, id. Fam. 3, 11, 4.—

So freq., of business, employment, occupations, etc.: in aliqua re versari,

Cic. Verr. 2, 4, 47, § 105:

similia iis, quae in consilio dixerat,

Curt. 5, 5, 23:

in certamine armorum atque in omni palaestra quid satis recte cavetur,

Quint. 9, 4, 8:

agi in judiciis,

id. 11, 1, 78:

tum vos mihi essetis in consilio,

Cic. Rep. 3, 18, 28:

in actione... dicere,

Quint. 8, 2, 2.—Of an office, magistracy:

in quo tum magistratu forte Brutus erat,

Liv. 1, 59, 7; 4, 17, 1:

in eo magistratu pari diligentia se praebuit,

Nep. Han. 7, 5 (cf. B. 1. supra):

in ea ipsa causa fuit eloquentissimus,

Cic. Brut, 43, 160:

qui non defendit nec obsistit, si potest, injuriae, tam est in vitio, quam, etc.,

is in the wrong, acts wrongly, id. Off. 1, 7, 23:

etsi hoc quidem est in vitio, dissolutionem naturae tam valde perhorrescere,

is wrong, id. Fin. 5, 11, 31:

non sunt in eo genere tantae commoditates corporis,

id. ib. 4, 12, 29; cf.:

an omnino nulla sit in eo genere distinctio,

id. Or. 61, 205:

Drusus erat de praevaricatione absolutus in summa quatuor sententiis,

on the whole, Cic. Q. Fr. 2, 16; cf.:

et in omni summa, ut mones, valde me ad otium pacemque converto,

id. ib. 3, 5, 5;

but, in summa, sic maxime judex credit, etc.,

in a word, in fine, Quint. 9, 2, 72; Auct. B. Alex. 71; Just. 37, 1, 8:

horum (juvenum) inductio in parte simulacrum decurrentis exercitus erat: ex parte elegantioris exercitii quam militaris artis,

in part, Liv. 44, 9, 5; cf.:

quod mihi in parte verum videtur,

Quint. 2, 8, 6:

patronorum in parte expeditior, in parte difficilior interrogatio est,

id. 5, 7, 22:

hoc facere in eo homine consueverunt,

in the case of, Caes. B. G. 7, 21:

in furibus aerarii,

Sall. C. 52, 12:

Achilles talis in hoste fuit,

Verg. A. 2, 540:

in hoc homine saepe a me quaeris, etc.,

in the case of, Cic. Verr. 2, 3, 3, § 6: in nominibus impiis, Sall. C. 51, 15:

suspectus et in morte matris fuit,

Suet. Vit. 14:

qui praesentes metuunt, in absentia hostes erunt, = absentes,

Curt. 6, 3, 8 (cf. I. B. c. supra).—Of the meaning of words, etc.:

non solum in eodem sensu, sed etiam in diverso, eadem verba contra,

Quint. 9, 3, 36:

aliter voces aut eaedem in diversa significatione ponuntur,

id. 9, 3, 69:

Sallustius in significatione ista non superesse sed superare dicit,

Gell. 1, 22, 15:

stips non dicitur in significatione trunci,

Charis. 1, 18, 39:

semper in significatione ea hortus,

Plin. 19, 4, 19, § 50. —

In with abl. of adjj. is used with the verbs esse and habere to express quality:

cum exitus haud in facili essent, i. e. haud faciles,

Liv. 3, 8, 9:

adeo moderatio tuendae libertatis in difficili est,

id. 3, 8, 11; 3, 65, 11; but mostly with adjj. of the first and second declension:

in obscuro esse, Liv. praef. § 3: in dubio esse,

id. 2, 3, 1; 3, 19, 8; Ov. H. 19, 174:

dum in dubiost animus,

Ter. And. 1, 5, 31; 2, 2, 10:

in integro esse,

Cic. Fam. 15, 16, 3; id. Att. 11, 15, 4:

in incerto esse,

Liv. 5, 28, 5:

in obvio esse,

id. 37, 23, 1:

in tuto esse,

id. 38, 4, 10; cf.:

videre te in tuto,

Cat. 30, 6:

in aequo esse,

Liv. 39, 37, 14; Tac. A. 2, 44:

in expedito esse,

Curt. 4, 2, 22:

in proximo esse,

Quint. 1, 3, 4:

in aperto esse,

Sall. C. 5, 3:

in promisco esse,

Liv. 7, 17, 7:

in augusto esse,

Cels. 5, 27, 2:

in incerto haberi,

Sall. J. 46, 8; Tac. A. 15, 17:

in levi habitum,

id. H. 2, 21; cf.:

in incerto relinquere,

Liv. 5, 28, 5; Tac. H. 2, 83.

With acc.

In space, with verbs of motion, into or to a place or thing (rarely with names of towns and small islands;

v. Zumpt, Gram. § 398): influxit non tenuis quidam e Graecia rivulus in hanc urbem,

Cic. Rep. 2, 19:

in Ephesum advenit,

Plaut. Mil. 2, 1, 35:

in Epirum venire,

Cic. Att. 13, 25, 3:

ibo in Piraeeum, visamque, ecquae advenerit in portum ex Epheso navis mercatoria,

Plaut. Bacch. 2, 3, 2: venio ad Piraeea, in quo magis reprehendendus sum, quod... Piraeea scripserim, non Piraeeum, quam in quod addiderim;

non enim hoc ut oppido praeposui, sed ut loco,

Cic. Att. 7, 3, 10:

se contulisse Tarquinios, in urbem Etruriae florentissimam,

id. Rep. 2, 19:

remigrare in domum veterem e nova,

id. Ac. 1, 4, 13:

cum in sua rura venerunt,

id. Tusc. 5, 35, 102:

a te ipso missi in ultimas gentes,

id. Fam. 15, 9:

in Ubios legatos mittere,

Caes. B. G. 4, 11:

dein Thalam pervenit, in oppidum magnum et opulentum,

Sall. J. 75, 1:

Regillum antiquam in patriam se contulerat,

Liv. 3, 58, 1:

abire in exercitum,

Plaut. Am. prol. 102.— With nuntio:

cum id Zmyrnam in contionem nuntiatum est,

Tac. A. 4, 56:

nuntiatur in castra,

Lact. Most. Pers. 46; cf.:

allatis in castra nuntiis,

Tac. H. 4, 32: in manus sumere, tradere, etc., into one's hands:

iste unumquodque vas in manus sumere,

Cic. Verr. 2, 4, 27, § 63:

Falerios se in manus Romanis tradidisse,

Liv. 5, 27, 3.—Rarely with the verbs ponere, collocare, etc. (pregn., i. e. to bring into... and place there):

in crimen populo ponere,

Plaut. Trin. 3, 3, 10:

ut liberos, uxores suaque omnia in silvas deponerent,

Caes. B. G. 4, 19:

duplam pecuniam in thesauros reponi,

Liv. 29, 19, 7:

prius me collocavi in arborem,

Plaut. Aul. 4, 8, 6:

sororem et propinquas suas nuptum in alias civitates collocasse,

Caes. B. G. 1, 18.— Motion in any direction, up to, to, into, down to:

in caelum ascendere,

Cic. Lael. 23 fin.:

filium ipse paene in umeros suos extulisset,

id. de Or. 1, 53, 228:

tamquam in aram confugitis ad deum,

up to the altar, id. Tusc. 3, 10, 25:

Saturno tenebrosa in Tartara misso,

Ov. M. 1, 113:

in flumen deicere,

Cic. Rosc. Am. 25, 70; Nep. Chab. 4, 3.—

Denoting mere direction towards a place or thing, and hence sometimes joined with versus, towards:

quid nunc supina sursum in caelum conspicis,

Plaut. Cist. 2, 3, 78:

si in latus aut dextrum aut sinistrum, ut ipsi in usu est, cubat,

Cels. 2, 3:

Belgae spectant in septentriones et orientem solem,

Caes. B. G. 1, 1:

in orientem Germaniae, in occidentem Hispaniae obtenditur, Gallis in meridiem etiam inspicitur,

Tac. Agr. 10:

in laevum prona nixus sedet Inachus urna,

Stat. Th. 2, 218.—With versus:

castra ex Biturigibus movet in Arvernos versus,

towards, Caes. B. G. 7, 8 fin.:

in Galliam versus movere,

Sall. C. 56, 4: in [p. 913] ltaliam versus, Front. Strat. 1, 4, 11:

si in urbem versus venturi erant,

Plin. Ep. 10, 82. —

So of that which is thought of as entering into the mind, memory, etc. (cf. I. A. 2. fin.):

in memoriam reducere,

Cic. Inv 1, 52, 98:

in animum inducere,

Liv. 27, 9:

in mentem venire,

Cic. Fam. 7, 3:

frequens imitatio transit in mores,

Quint. 1, 11, 3. —

Or into a writing or speech: in illam Metellinam orationem addidi quaedam,

Cic. Att. 1, 13, 5.—

In time, into, till, for:

dormiet in lucem,

into the daylight, till broad day, Hor. Ep. 1, 18, 34:

statim e somno, quem plerumque in diem extrahunt, lavantur,

Tac. G. 22: sermonem in multam noctem produximus, deep into the night, Cic. Rep. Fragm. ap. Arus. Mess. p. 239 Lindem.:

in multam noctem luxit,

Suet. Tib. 74:

si febris in noctem augetur,

Cels. 7, 27:

dixit in noctem atque etiam nocte illatis lucernis,

Plin. Ep. 4, 9, 14:

indutias in triginta annos impetraverunt,

for thirty years, Liv. 9, 37, 12; 7, 20, 8:

nisi id verbum in omne tempus perdidissem,

forever, Cic. Fam. 5, 15, 1:

ad cenam hominem in hortos invitavit in posterum diem,

for the following day, id. Off. 3, 14, 58:

audistis auctionem constitutam in mensem Januarium,

id. Agr. 1, 2, 4:

subito reliquit annum suum seque in annum proximum transtulit,

id. Mil. 9, 24:

solis defectiones itemque lunae praedicuntur in multos annos,

for many years, id. Div. 2, 6, 17:

postero die Romani ab sole orto in multum diei stetere in acie,

Liv. 27, 2:

qui ab matutino tempore duraverunt in occasum,

Plin. 2, 31, 31, § 99:

seritur (semen lini) a Kalendis Octobribus in ortum aquilae,

Col. 2, 10, 17.—With usque:

neque illi didicerunt haec usque in senectutem,

Quint. 12, 11, 20:

in illum usque diem servati,

id. 8, 3, 68:

in serum usque patente cubiculo,

Suet. Oth. 11:

regnum trahat usque in tempora fati,

Sil. 11, 392: in posterum (posteritatem) or in futurum, in future, for the future: in praesens, for the present: in perpetuum or in aeternum, forever:

sancit in posterum, ne quis, etc.,

Cic. Cat. 4, 5, 10:

res dilata est in posterum,

id. Fam. 10, 12, 3:

video quanta tempestas invidiae nobis, si minus in praesens, at in posteritatem impendeat,

id. Cat. 1, 9, 22:

id aegre et in praesentia hi passi et in futurum etiam metum ceperunt,

Liv. 34, 27, 10; cf.:

ingenti omnium et in praesens laetitia et in futurum spe,

id. 30, 17, 1:

effugis in futurum,

Tac. H. 1, 71:

quod eum tibi quaestoris in loco constitueras, idcirco tibi amicum in perpetuum fore putasti?

Cic. Verr. 2, 1, 30; cf.:

oppidum omni periculo in perpetuum liberavit,

id. Fam. 13, 4, 2:

quae (leges) non in tempus aliquod, sed perpetuae utilitatis causa in aeternum latae sunt,

Liv. 34, 6, 4: in tempus, for a while, for a short time, for the occasion (postAug.):

sensit miles in tempus conficta,

Tac. A. 1, 37:

ne urbs sine imperio esset, in tempus deligebatur, qui jus redderet,

id. ib. 6, 11:

scaena in tempus structa,

id. ib. 14, 20. —So in diem, for the day, to meet the day's want:

nihil ex raptis in diem commeatibus superabat,

Liv. 22, 40, 8:

rapto in diem frumento,

id. 4, 10, 1;

but, cum illa fundum emisset in diem,

i. e. a fixed day of payment, Nep. Att. 9, 5: in singulos dies, or simply in dies, with comparatives and verbs denoting increase, from day to day, daily:

vitium in dies crescit,

Vell. 2, 5, 2:

in dies singulos breviores litteras ad te mitto,

Cic. Att. 5, 7:

qui senescat in dies,

Liv. 22, 39, 15: in diem, daily:

nos in diem vivimus,

Cic. Tusc. 5, 11, 33:

in diem et horam,

Hor. S. 2, 6, 47;

and in horas,

hourly, id. C. 2, 13, 14; id. S. 2, 7, 10.—

In other relations, in which an aiming at, an inclining or striving towards a thing, is conceivable, on, about, respecting; towards, against; for, as; in, to; into:

id, quod apud Platonem est in philosophos dictum,

about the philosophers, Cic. Off. 1, 9, 28:

Callimachi epigramma in Ambraciotam Cleombrotum est,

id. Tusc. 1, 34, 84; cf.:

cum cenaret Simonides apud Scopam cecinissetque id car men, quod in eum scripsisset, etc.,

id. de Or. 2, 86, 352:

quo amore tandem inflammati esse debemus in ejus modi patriam,

towards, id. ib. 1, 44, 196:

in liberos nostros indulgentia,

id. ib. 2, 40, 168:

de suis meritis in rem publicam aggressus est dicere,

id. Or. 38, 133: ita ad impietatem in deos, in homines adjunxit injuriam, against, id. N. D. 3, 34 fin.:

in dominum quaeri,

to be examined as a witness against, id. Mil. 22, 60:

in eos impetum facere,

id. Att. 2, 22, 1:

invehi in Thebanos,

Nep. Epam. 6, 1; id. Tim. 5, 3:

quaecumque est hominis definitio, una in omnes valet,

id. Leg. 1, 10, 29:

num etiam in deos immortales inauspicatam legem valuisse?

Liv. 7, 6, 11:

vereor coram in os te laudare amplius,

to your face, Ter. Ad. 2, 4, 5:

si in me exerciturus (pugnos), quaeso, in parietem ut primum domes,

Plaut. Am. 1, 1, 168:

in puppim rediere rates,

Luc. 3, 545 Burm. (cf.:

sic equi dicuntur in frena redire, pulsi in terga recedere, Sulp. ad loc.): Cumis eam vidi: venerat enim in funus: cui funeri ego quoque operam dedi,

to the funeral, to take charge of the funeral, Cic. Att. 15, 1, B:

se quisque eum optabat, quem fortuna in id certamen legeret,

Liv. 21, 42, 2:

quodsi in nullius mercedem negotia eant, pauciora fore,

Tac. A. 11, 6:

haec civitas mulieri redimiculum praebeat, haec in collum, haec in crines,

Cic. Verr. 2, 3, 33:

Rhegium quondam in praesidium missa legio,

Liv. 28, 28; so,

datae in praesidium cohortes,

Tac. H. 4, 35: hoc idem significat Graecus ille in eam sententiam versus, to this effect or purport, Cic. Div. 2, 10, 25; cf. id. Fam. 9, 15, 4:

haec et in eam sententiam cum multa dixisset,

id. Att. 2, 22:

qui omnia sic exaequaverunt, ut in utramque partem ita paria redderent, uti nulla selectione uterentur,

id. Fin. 3, 4, 12:

in utramque partem disputat,

on both sides, for and against, id. Off. 3, 23, 89: te rogo, me tibi in omnes partes defendendum putes, Vatin. ap. Cic. Fam. 5, 10 fin.:

facillime et in optimam partem cognoscuntur adulescentes, qui se ad claros et sapientes viros contulerunt,

id. Off. 2, 13, 46:

cives Romani servilem in modum cruciati et necati,

in the manner of slaves, Cic. Verr. 1, 5, 13; cf.:

miserandum in modum milites populi Romani capti, necati sunt,

id. Prov. Cons. 3, 5:

senior quidam Veiens vaticinantis in modum cecinit,

Liv. 5, 15, 4;

also: domus et villae in urbium modum aedificatae,

Sall. C. 12, 3:

perinde ac si in hanc formulam omnia judicia legitima sint,

Cic. Rosc. Com. 5, 15:

judicium quin acciperet in ea ipsa verba quae Naevius edebat, non recusasse,

id. Quint. 20, 63; cf.:

senatusconsultum in haec verba factum,

Liv. 30, 43, 9:

pax data Philippo in has leges est,

id. 33, 30:

Gallia omnis divisa est in partes tres,

Caes. B. G. 1, 1; cf.:

quae quidem in confirmationem et reprehensionem dividuntur,

Cic. Part. Or. 9, 33: describebat censores binos in singulas civitates, i. e. for or over each state, id. Verr. 2, 2, 53; cf. id. ib. 2, 4, 26:

itaque Titurium Tolosae quaternos denarios in singulas vini amphoras portorii nomine exegisse,

id. Font. 5, 9:

extulit eum plebs sextantibus collatis in capita,

a head, for each person, Liv. 2, 33 fin.:

Macedonibus treceni nummi in capita statutum est pretium,

id. 32, 17, 2; cf.:

Thracia in Rhoemetalcen filium... inque liberos Cotyis dividitur (i. e. inter),

Tac. A. 2, 67.—