-
1 nitor
1.nītor, nīsus and nixus ( inf. nitier, Lucr. 1, 1059; old form of the part. perf.: gnitus et gnixus a genibus prisci dixerunt, Paul. ex Fest. p. 96 Müll.), 3, v. dep. n. [from gnitor; root gnic- or gnig-; cf.: nico, conivere], to bear or rest upon something.I.Lit.(α).With abl.: ambae te obsecramus genibus nixae, we implore thee upon our knees, i. e. kneeling, Plaut. Rud. 3, 3, 33:(β).stirpibus suis niti,
Cic. Tusc. 5, 13, 37:herbescens viriditas, quae nixa fibris stirpium sensim adulescit,
id. Sen. 15, 51:hastili nixus,
id. Rab. Perd. 7, 21:mulierculā nixus,
id. Verr. 2, 5, 33, § 86:juvenis, qui nititur hastā,
Verg. A. 6, 760:paribus nitens Cyllenius alis Constitit,
id. ib. 4, 252:nixus baculo,
Ov. P. 1, 8, 52.—With in and acc.:(γ).nixus in hastam,
Verg. A. 12, 398.—With de:(δ).de quā pariens arbore nixa dea est,
Ov. H. 21, 100.—With gen. of place:(ε).humi nitens,
Verg. A. 2, 380.—Absol.: Sisiphu' versat Saxum sudans nitendo, Poët. ap. Cic. Tusc. 1, 5, 10:B.niti modo ac statim concidere,
to strive to rise, Sall. J. 101, 11.—Transf.1.To make one's way with an effort, to press forward, advance; and, with respect to the goal, to mount, climb, fly, etc. (mostly poet.):2.quaedam serpentes ortae extra aquam simul ac primum niti possunt, aquam persequuntur,
Cic. N. D. 2, 48, 124:nituntur gradibus,
Verg. A. 2, 442:in altas rupes,
Luc. 4, 37:ad sidera,
Verg. G. 2, 427:in aëra,
Ov. P. 2, 7, 27:in adversum,
id. M. 2, 72:sursum nitier,
Lucr. 1, 1059.—Of violent bodily motion:niti corporibus et ea huc illuc, quasi vitabundi aut jacientes tela agitare,
to struggle, Sall. J. 60, 4.—To strain in giving birth, to bring forth, Plin. 9, 35, 54, § 107 (al. eniti):3.nitor,
I am in labor, Ov. M. 9, 302; Pseud.-Ov. Her. 21, 100.—To strain for a stool, Suet. Vesp. 20.—II.Trop.A.To strive, to exert one's self, make an effort, labor, endeavor:2.moderatio modo virium adsit et tantum, quantum potest, quisque nitatur,
Cic. Sen. 10, 33; Nep. Att. 15, 2:nisurus contra regem,
Caes. B. C. 2, 37; Sall. C. 38, 2:pro aliquo,
Liv. 35, 10; cf.:pro libertate summā ope niti,
Sall. J. 31, 17:nitebantur, ne gravius in eum consuleretur,
Sall. J. 13, 8; cf.:unus Miltiades maxime nitebatur, ut, etc.,
Nep. Milt. 4, 2. — Inf.:summā vi Cirtam irrumpere nititur,
Sall. J. 25, 9:patriam recuperare niti,
Nep. Pelop. 2:ingenio nitor non periisse meo,
Ov. P. 3, 5, 34; id. M. 8, 694.— Absol., of soldiers hard pressed in battle:tamen virtute et patientia nitebantur atque omnia vulnera sustinebant,
Caes. B. C. 1, 45.—To strive after a thing:3.ad immortalitatem gloriae niti,
Cic. Sen. 23, 82:ad summa, Quint. prooem. § 20: in vetitum,
Ov. Am. 3, 4, 17.—To try to prove, contend in argument, argue, with acc. and inf.:B.nitamur igitur nihil posse percipi,
Cic. Ac. 2, 21, 68.—To rest, rely, depend upon a thing.(α).With in and abl.:(β).nixus in nomine inani,
Lucr. 5, 909:conjectura in quā nititur divinatio,
Cic. Div. 2, 26, 55:ea, in quibus causa nititur,
id. Cael. 10, 25:cujus in vitā nitebatur salus civitatis,
id. Mil. 7, 19.—With abl.:(γ).spe niti,
Cic. Att. 3, 9, 2:consilio atque auctoritate alicujus,
id. Off. 1, 34, 122; id. Fam. 1, 5, a, 2:si quis hoc uno nititur quod sit ignobilis,
id. Clu. 40, 112.—With ubi:2.quo confugies? ubi nitere?
Cic. Verr. 2, 2, 64, § 155.—Hence, P. a., as subst., Nixus, i, m., only plur., Nixi, ōrum, m., three guardian deities of women in labor, the statues of whom, representing them in a kneeling posture, stood on the Capitol before the chapel of Minerva, Paul. ex Fest. p. 174 Müll.:magno Lucinam Nixosque patres clamore vocabam,
Ov. M. 9, 294.nĭtor, ōris, m. [niteo], brightness, splendor, lustre, sheen.I.Lit.:B.nitor exoriens aurorae,
Lucr. 4, 538:diurnus,
the daylight, Ov. H. 18, 78:herbarum viridis,
Lucr. 5, 783:argenti et auri,
Ov. P. 3, 4, 23:eboris,
Plin. 7, 15, 13, § 64:materiae,
of the wood, id. 16, 40, 79, § 215:speculi,
id. 11, 37, 64, § 170:gladii,
id. 2, 25, 22, § 89:nigerrimus gemmae,
id. 37, 10, 69, § 184:nitorem cutis facit sal,
id. 31, 7, 41, § 84.— Plur.:nitores splendoresque auri,
Gell. 2, 6, 4.—Transf.1.Sleekness, plumpness, good looks, beauty:2.nitor corporis,
Ter. Eun. 2, 2, 10:urit me Glycerae nitor,
Hor. C. 1, 19, 5:Liparei nitor Hebri,
id. ib. 3, 12, 6:nullus totā nitor in cute,
Juv. 9, 13.—Neatness, elegance, brilliancy of external appearance:3.si quem... aliquid offendit, si purpurae genus, si amicorum catervae, si splendor, si nitor,
Cic. Cael. 31, 77:habitus,
Juv. 3, 180:oppidum praecipui nitoris,
Plin. 4, 12, 26, § 85.—In gen., color, Lucr. 2, 819:II.ludis et externo tincta nitore caput,
Prop. 2, 14, 26 (3, 11, 2).—Trop., of speech, splendor, elegance, grace of style. —With gen.:B.adhibendus erit in eis explicandis quidam orationis nitor,
Cic. Or. 32, 115:domesticus eloquii,
Ov. P. 2, 2, 51:nitor et cultus descriptionum,
Tac. Or. 20:translationum,
Quint. 12, 10, 36.— Absol.:sublimitas et magnificentia et nitor,
Quint. 8, 3, 3:eruditione ac nitore praestare,
id. 10, 1, 98:scripsit non sine cultu ac nitore,
id. 10, 1, 124.—Of character, dignity, excellence:generis,
Ov. P. 2, 9, 17; splendid liberality, Stat. S. 3, 3, 149. -
2 Nixi
1.nītor, nīsus and nixus ( inf. nitier, Lucr. 1, 1059; old form of the part. perf.: gnitus et gnixus a genibus prisci dixerunt, Paul. ex Fest. p. 96 Müll.), 3, v. dep. n. [from gnitor; root gnic- or gnig-; cf.: nico, conivere], to bear or rest upon something.I.Lit.(α).With abl.: ambae te obsecramus genibus nixae, we implore thee upon our knees, i. e. kneeling, Plaut. Rud. 3, 3, 33:(β).stirpibus suis niti,
Cic. Tusc. 5, 13, 37:herbescens viriditas, quae nixa fibris stirpium sensim adulescit,
id. Sen. 15, 51:hastili nixus,
id. Rab. Perd. 7, 21:mulierculā nixus,
id. Verr. 2, 5, 33, § 86:juvenis, qui nititur hastā,
Verg. A. 6, 760:paribus nitens Cyllenius alis Constitit,
id. ib. 4, 252:nixus baculo,
Ov. P. 1, 8, 52.—With in and acc.:(γ).nixus in hastam,
Verg. A. 12, 398.—With de:(δ).de quā pariens arbore nixa dea est,
Ov. H. 21, 100.—With gen. of place:(ε).humi nitens,
Verg. A. 2, 380.—Absol.: Sisiphu' versat Saxum sudans nitendo, Poët. ap. Cic. Tusc. 1, 5, 10:B.niti modo ac statim concidere,
to strive to rise, Sall. J. 101, 11.—Transf.1.To make one's way with an effort, to press forward, advance; and, with respect to the goal, to mount, climb, fly, etc. (mostly poet.):2.quaedam serpentes ortae extra aquam simul ac primum niti possunt, aquam persequuntur,
Cic. N. D. 2, 48, 124:nituntur gradibus,
Verg. A. 2, 442:in altas rupes,
Luc. 4, 37:ad sidera,
Verg. G. 2, 427:in aëra,
Ov. P. 2, 7, 27:in adversum,
id. M. 2, 72:sursum nitier,
Lucr. 1, 1059.—Of violent bodily motion:niti corporibus et ea huc illuc, quasi vitabundi aut jacientes tela agitare,
to struggle, Sall. J. 60, 4.—To strain in giving birth, to bring forth, Plin. 9, 35, 54, § 107 (al. eniti):3.nitor,
I am in labor, Ov. M. 9, 302; Pseud.-Ov. Her. 21, 100.—To strain for a stool, Suet. Vesp. 20.—II.Trop.A.To strive, to exert one's self, make an effort, labor, endeavor:2.moderatio modo virium adsit et tantum, quantum potest, quisque nitatur,
Cic. Sen. 10, 33; Nep. Att. 15, 2:nisurus contra regem,
Caes. B. C. 2, 37; Sall. C. 38, 2:pro aliquo,
Liv. 35, 10; cf.:pro libertate summā ope niti,
Sall. J. 31, 17:nitebantur, ne gravius in eum consuleretur,
Sall. J. 13, 8; cf.:unus Miltiades maxime nitebatur, ut, etc.,
Nep. Milt. 4, 2. — Inf.:summā vi Cirtam irrumpere nititur,
Sall. J. 25, 9:patriam recuperare niti,
Nep. Pelop. 2:ingenio nitor non periisse meo,
Ov. P. 3, 5, 34; id. M. 8, 694.— Absol., of soldiers hard pressed in battle:tamen virtute et patientia nitebantur atque omnia vulnera sustinebant,
Caes. B. C. 1, 45.—To strive after a thing:3.ad immortalitatem gloriae niti,
Cic. Sen. 23, 82:ad summa, Quint. prooem. § 20: in vetitum,
Ov. Am. 3, 4, 17.—To try to prove, contend in argument, argue, with acc. and inf.:B.nitamur igitur nihil posse percipi,
Cic. Ac. 2, 21, 68.—To rest, rely, depend upon a thing.(α).With in and abl.:(β).nixus in nomine inani,
Lucr. 5, 909:conjectura in quā nititur divinatio,
Cic. Div. 2, 26, 55:ea, in quibus causa nititur,
id. Cael. 10, 25:cujus in vitā nitebatur salus civitatis,
id. Mil. 7, 19.—With abl.:(γ).spe niti,
Cic. Att. 3, 9, 2:consilio atque auctoritate alicujus,
id. Off. 1, 34, 122; id. Fam. 1, 5, a, 2:si quis hoc uno nititur quod sit ignobilis,
id. Clu. 40, 112.—With ubi:2.quo confugies? ubi nitere?
Cic. Verr. 2, 2, 64, § 155.—Hence, P. a., as subst., Nixus, i, m., only plur., Nixi, ōrum, m., three guardian deities of women in labor, the statues of whom, representing them in a kneeling posture, stood on the Capitol before the chapel of Minerva, Paul. ex Fest. p. 174 Müll.:magno Lucinam Nixosque patres clamore vocabam,
Ov. M. 9, 294.nĭtor, ōris, m. [niteo], brightness, splendor, lustre, sheen.I.Lit.:B.nitor exoriens aurorae,
Lucr. 4, 538:diurnus,
the daylight, Ov. H. 18, 78:herbarum viridis,
Lucr. 5, 783:argenti et auri,
Ov. P. 3, 4, 23:eboris,
Plin. 7, 15, 13, § 64:materiae,
of the wood, id. 16, 40, 79, § 215:speculi,
id. 11, 37, 64, § 170:gladii,
id. 2, 25, 22, § 89:nigerrimus gemmae,
id. 37, 10, 69, § 184:nitorem cutis facit sal,
id. 31, 7, 41, § 84.— Plur.:nitores splendoresque auri,
Gell. 2, 6, 4.—Transf.1.Sleekness, plumpness, good looks, beauty:2.nitor corporis,
Ter. Eun. 2, 2, 10:urit me Glycerae nitor,
Hor. C. 1, 19, 5:Liparei nitor Hebri,
id. ib. 3, 12, 6:nullus totā nitor in cute,
Juv. 9, 13.—Neatness, elegance, brilliancy of external appearance:3.si quem... aliquid offendit, si purpurae genus, si amicorum catervae, si splendor, si nitor,
Cic. Cael. 31, 77:habitus,
Juv. 3, 180:oppidum praecipui nitoris,
Plin. 4, 12, 26, § 85.—In gen., color, Lucr. 2, 819:II.ludis et externo tincta nitore caput,
Prop. 2, 14, 26 (3, 11, 2).—Trop., of speech, splendor, elegance, grace of style. —With gen.:B.adhibendus erit in eis explicandis quidam orationis nitor,
Cic. Or. 32, 115:domesticus eloquii,
Ov. P. 2, 2, 51:nitor et cultus descriptionum,
Tac. Or. 20:translationum,
Quint. 12, 10, 36.— Absol.:sublimitas et magnificentia et nitor,
Quint. 8, 3, 3:eruditione ac nitore praestare,
id. 10, 1, 98:scripsit non sine cultu ac nitore,
id. 10, 1, 124.—Of character, dignity, excellence:generis,
Ov. P. 2, 9, 17; splendid liberality, Stat. S. 3, 3, 149. -
3 Nixus
1.nītor, nīsus and nixus ( inf. nitier, Lucr. 1, 1059; old form of the part. perf.: gnitus et gnixus a genibus prisci dixerunt, Paul. ex Fest. p. 96 Müll.), 3, v. dep. n. [from gnitor; root gnic- or gnig-; cf.: nico, conivere], to bear or rest upon something.I.Lit.(α).With abl.: ambae te obsecramus genibus nixae, we implore thee upon our knees, i. e. kneeling, Plaut. Rud. 3, 3, 33:(β).stirpibus suis niti,
Cic. Tusc. 5, 13, 37:herbescens viriditas, quae nixa fibris stirpium sensim adulescit,
id. Sen. 15, 51:hastili nixus,
id. Rab. Perd. 7, 21:mulierculā nixus,
id. Verr. 2, 5, 33, § 86:juvenis, qui nititur hastā,
Verg. A. 6, 760:paribus nitens Cyllenius alis Constitit,
id. ib. 4, 252:nixus baculo,
Ov. P. 1, 8, 52.—With in and acc.:(γ).nixus in hastam,
Verg. A. 12, 398.—With de:(δ).de quā pariens arbore nixa dea est,
Ov. H. 21, 100.—With gen. of place:(ε).humi nitens,
Verg. A. 2, 380.—Absol.: Sisiphu' versat Saxum sudans nitendo, Poët. ap. Cic. Tusc. 1, 5, 10:B.niti modo ac statim concidere,
to strive to rise, Sall. J. 101, 11.—Transf.1.To make one's way with an effort, to press forward, advance; and, with respect to the goal, to mount, climb, fly, etc. (mostly poet.):2.quaedam serpentes ortae extra aquam simul ac primum niti possunt, aquam persequuntur,
Cic. N. D. 2, 48, 124:nituntur gradibus,
Verg. A. 2, 442:in altas rupes,
Luc. 4, 37:ad sidera,
Verg. G. 2, 427:in aëra,
Ov. P. 2, 7, 27:in adversum,
id. M. 2, 72:sursum nitier,
Lucr. 1, 1059.—Of violent bodily motion:niti corporibus et ea huc illuc, quasi vitabundi aut jacientes tela agitare,
to struggle, Sall. J. 60, 4.—To strain in giving birth, to bring forth, Plin. 9, 35, 54, § 107 (al. eniti):3.nitor,
I am in labor, Ov. M. 9, 302; Pseud.-Ov. Her. 21, 100.—To strain for a stool, Suet. Vesp. 20.—II.Trop.A.To strive, to exert one's self, make an effort, labor, endeavor:2.moderatio modo virium adsit et tantum, quantum potest, quisque nitatur,
Cic. Sen. 10, 33; Nep. Att. 15, 2:nisurus contra regem,
Caes. B. C. 2, 37; Sall. C. 38, 2:pro aliquo,
Liv. 35, 10; cf.:pro libertate summā ope niti,
Sall. J. 31, 17:nitebantur, ne gravius in eum consuleretur,
Sall. J. 13, 8; cf.:unus Miltiades maxime nitebatur, ut, etc.,
Nep. Milt. 4, 2. — Inf.:summā vi Cirtam irrumpere nititur,
Sall. J. 25, 9:patriam recuperare niti,
Nep. Pelop. 2:ingenio nitor non periisse meo,
Ov. P. 3, 5, 34; id. M. 8, 694.— Absol., of soldiers hard pressed in battle:tamen virtute et patientia nitebantur atque omnia vulnera sustinebant,
Caes. B. C. 1, 45.—To strive after a thing:3.ad immortalitatem gloriae niti,
Cic. Sen. 23, 82:ad summa, Quint. prooem. § 20: in vetitum,
Ov. Am. 3, 4, 17.—To try to prove, contend in argument, argue, with acc. and inf.:B.nitamur igitur nihil posse percipi,
Cic. Ac. 2, 21, 68.—To rest, rely, depend upon a thing.(α).With in and abl.:(β).nixus in nomine inani,
Lucr. 5, 909:conjectura in quā nititur divinatio,
Cic. Div. 2, 26, 55:ea, in quibus causa nititur,
id. Cael. 10, 25:cujus in vitā nitebatur salus civitatis,
id. Mil. 7, 19.—With abl.:(γ).spe niti,
Cic. Att. 3, 9, 2:consilio atque auctoritate alicujus,
id. Off. 1, 34, 122; id. Fam. 1, 5, a, 2:si quis hoc uno nititur quod sit ignobilis,
id. Clu. 40, 112.—With ubi:2.quo confugies? ubi nitere?
Cic. Verr. 2, 2, 64, § 155.—Hence, P. a., as subst., Nixus, i, m., only plur., Nixi, ōrum, m., three guardian deities of women in labor, the statues of whom, representing them in a kneeling posture, stood on the Capitol before the chapel of Minerva, Paul. ex Fest. p. 174 Müll.:magno Lucinam Nixosque patres clamore vocabam,
Ov. M. 9, 294.nĭtor, ōris, m. [niteo], brightness, splendor, lustre, sheen.I.Lit.:B.nitor exoriens aurorae,
Lucr. 4, 538:diurnus,
the daylight, Ov. H. 18, 78:herbarum viridis,
Lucr. 5, 783:argenti et auri,
Ov. P. 3, 4, 23:eboris,
Plin. 7, 15, 13, § 64:materiae,
of the wood, id. 16, 40, 79, § 215:speculi,
id. 11, 37, 64, § 170:gladii,
id. 2, 25, 22, § 89:nigerrimus gemmae,
id. 37, 10, 69, § 184:nitorem cutis facit sal,
id. 31, 7, 41, § 84.— Plur.:nitores splendoresque auri,
Gell. 2, 6, 4.—Transf.1.Sleekness, plumpness, good looks, beauty:2.nitor corporis,
Ter. Eun. 2, 2, 10:urit me Glycerae nitor,
Hor. C. 1, 19, 5:Liparei nitor Hebri,
id. ib. 3, 12, 6:nullus totā nitor in cute,
Juv. 9, 13.—Neatness, elegance, brilliancy of external appearance:3.si quem... aliquid offendit, si purpurae genus, si amicorum catervae, si splendor, si nitor,
Cic. Cael. 31, 77:habitus,
Juv. 3, 180:oppidum praecipui nitoris,
Plin. 4, 12, 26, § 85.—In gen., color, Lucr. 2, 819:II.ludis et externo tincta nitore caput,
Prop. 2, 14, 26 (3, 11, 2).—Trop., of speech, splendor, elegance, grace of style. —With gen.:B.adhibendus erit in eis explicandis quidam orationis nitor,
Cic. Or. 32, 115:domesticus eloquii,
Ov. P. 2, 2, 51:nitor et cultus descriptionum,
Tac. Or. 20:translationum,
Quint. 12, 10, 36.— Absol.:sublimitas et magnificentia et nitor,
Quint. 8, 3, 3:eruditione ac nitore praestare,
id. 10, 1, 98:scripsit non sine cultu ac nitore,
id. 10, 1, 124.—Of character, dignity, excellence:generis,
Ov. P. 2, 9, 17; splendid liberality, Stat. S. 3, 3, 149. -
4 nītor
nītor nīxus (usu. in lit. sense) and nīsus (usu. fig.), ī, dep. [CNI-], to bear upon, press upon, lean, support oneself: niti modo ac statim concidere, strive to rise, S.: stirpibus suis niti: mulierculā nixus: hastā, V.: nixus baculo, O.: cothurno, strut, H.: nixi genibus, on their knees, L.: nixus in hastam, V.: humi nitens, V.— To make way, press forward, advance, mount, climb, fly: serpentes, simul ac primum niti possunt: nituntur gradibus, V.: ad sidera, V.: in aëre, O.: in adversum, O.: niti corporibus, struggle, S.— To strain in giving birth, bring forth: nitor, am in labor, O.— Fig., to strive, put forth exertion, make an effort, labor, endeavor: virtute et patientiā nitebantur, Cs.: tantum, quantum potest, quisque nitatur: pro libertate summā ope niti, S.: ad sollicitandas civitates, Cs.: ne gravius in eum consuleretur, S.: maxime, ut, etc., N.: summā vi Cirtam inrumpere nititur, S.: patriam recuperare, N.: vestigia ponere, O.: ad inmortalitatem: in vetitum, O.— To contend, insist: nitamur igitur nihil posse percipi. — To rest, rely, depend upon: coniectura in quā nititur divinatio: cuius in vitā nitebatur salus civitatis: quā (auctoritate) apud exteras <*>ationes, Cs.: rebus iudicatis: quo confugies? ubi nitere?* * *Initi, nisus sum V DEPpress/lean upon; struggle; advance; depend on (with abl.); strive, laborIIniti, nixus sum V DEPpress/lean upon; struggle; advance; depend on (with abl.); strive, laborIIIbrightness, splendor; brilliance; gloss, sheen; elegance, style, polish; flash -
5 nitor [1]
1. nītor, nīsus u. nīxus sum, nītī (statt gnītor, vgl. griech. γνύξ, ahd. hnîgan, sich neigen, sich bücken), an od. auf etw. sich stemmen, sich stützen, I) im allg.: A) eig., m. Abl. od. in m. Akk. od. Abl., baculo, Ov.: laevo in femine (v. der Linken), Plaut.: hastili, Cic.: hastā od. in hastam, Verg.: genibus, knien, Liv.: Nixus genu, in genibus, od. bl. Nixus, ein Gestirn, s. engonasi: stirpibus suis, Cic.: mulierculā, Cic.: cubito, auf den Ellbogen, Ov. – absol., partes aequaliter nituntur, Cic. – B) übtr.: 1) auf etwas sich stützen, -beruhen, nitatur quibus fundamentis summa salutis, Lucr.: omnis ratio dicendi tribus ad persuadendum rebus est nixa, Cic.: in te nititur civitatis salus, Cic. – 2) insbes., auf etw. sich stützen = sich verlassen, bauen, consilio alcis, Cic.: auctoritate, animo (auf seinen Mut), Caes.: spe, Catull. – II) prägn., sich zu einer Bewegung aufstemmen, A) eig.: 1) sich auf die Füße stemmend auftreten, humi, Verg.: simulac primum niti possunt, Cic. – 2) sich anstemmend drücken und drängen, a) seine Notdurft zu verrichten, Suet. Vesp. 20. – b) zu gebären, Wehen haben, in Wehen liegen, gebären (s. Bach Ov. met. 9, 294. Lennep Ov. her. 21, 100), Ov. met. 9, 302 (Plin. 9, 107 jetzt eniti). – c) übh., v. angestrengten, leidenschaftlichen Bewegungen des Körpers, niti corporibus, et ea huc illuc quasi vitabundi aut iacientes tela agitare, Sall. Iug. 60, 4. – 3) die Hände od. Füße anstemmend sich aufzurichten suchen, sich aufraffen, niti modo ac statim concĭdere, Sall. Iug. 101, 11: dum consurgit ac nititur, inter manus sublevantium exstinctus est, Suet. Vesp. 24. – 4) sich anstemmend, sich auf dem Flecke halten, a) v. Kämpfenden = Fuß fassen, s ich halten, tamen virtute et patientiā nitebantur atque omnia vulnera sustinebant, Caes. b. c. 1, 45, 6. – b) v. Vögeln, die im Fluge innehaltend sich mit ihren Flügeln in der Schwebe erhalten, in der Luft schweben, paribus nitens Cyllenius alis constitit, Verg. Aen. 4, 252. – 5) mit Rücksicht auf das wohin? = sich aufstemmend sich anstrengend nach einem Punkte hindrängen, besonders nach einem höheren hinaufdrängen = sich (vorwärts) drängen, steigen, klimmen, zu gelangen streben, corporibus et umbonibus, Tac.: quā septumani dum nituntur, Tac.: gradibus, die Stufen hinaufsteigen, Verg. – motis in aëra pennis, steigen = fliegen (v. Vögeln), Ov.: in adversum (vom Abend nach Morgen), v. Phöbus, Ov.: rupes in altas, klimmen, Lucan. – ardua per loca u. bl. per ardua, Pacuv. fr. u. Curt. – m. Dat., semitae, einhersteigen auf usw., Chalcid. Tim. 276. – nitere porro, schiebe (dränge) dich vorwärts (durch die Menge), Hor. ep. 1, 13, 18. – v. Lebl., pondera, corpora nituntur deorsum, sursum, in medium, drängen, treiben, streben, Lucr.: poma ad sidera nituntur, streben empor zum Äther, Verg.: in adversa caeli nitens sol, Cl. Mam.: aquae in interiora nituntur, Plin. – B) übtr. = sich eifrig bestreben, -bemühen, es sich angelegen sein lassen, alle Kräfte aufbieten, a) übh.: α) im guten Sinne: pro libertate, Sall.: pro alqo, sich eifrig verwenden, Liv.: mit folg. Infin., gradum proferre pedum, Enn. fr.: armis de vita certatim dimicare, Sisenn. fr.: perrumpere, Caes.: summā vi Cirtam irrumpere, Sall.: patriam recuperare, Nep.: absol., tantum quisque nitatur, quantum potest, Cic.: magnā vi uterque nitebatur, Caes.: non eādem alacritate ac studio nitebantur, Caes.: de causa regia, Cic.: frustra, Sall.: modice, nur mäßig sich bewerben, Tac.: contra, entgegentreten, sich widersetzen, Tac. – β) im feindl. Sinne, adversus foedera naturae, Lucr.: nihil contra alqm, nichts gegen jmd. unternehmen, Sall.: contra verum, der Wahrheit entgegenarbeiten, Sall.: pro Corbulone aetas, patrius mos, studia seniorum erant; contra Mamercus Scaurus et L. Arruntius nitebantur, entgegenstrebten, ihm entgegenarbeiteten, Tac. – b) mit Angabe des Ziels = nach etw. eifrig streben, auf etw. hinarbeiten, ad gloriam, Cic.: ad sollicitandas civitates, Caes.: in illud genus, Sen.: in vetitum, Ov. – m. bl. Acc., ut tantam urbem, quanta nunc est, niti deberet, zu bauen unternehmen, Iul. Val. 1, 25 (31). – m. folg. ut od. ne m. Konj. = darauf hinarbeiten, darauf dringen, unus Miltiades maxime nitebatur, ut primo quoque tempore castra fierent, Nep.: alii singulos ex senatu ambiundo nitebantur, ne gravius in eum consuleretur, Sall. – c) m. folg. Acc. u. Infin. = zu beweisen suchen, den Beweis versuchen, daß usw., nitamur igitur nihil posse percipi, Cic. Acad. 2, 68. – / Aktive Imperativform nitito, Cic. de rep. fr. bei Diom. 340, 1. – Parag. Infin. nitier, Trag. inc. fab. 231. Catull. 61, 68 Schw. (Haupt cingier). Lucr. 1, 1059.
-
6 nitor
1. nītor, nīsus u. nīxus sum, nītī (statt gnītor, vgl. griech. γνύξ, ahd. hnîgan, sich neigen, sich bücken), an od. auf etw. sich stemmen, sich stützen, I) im allg.: A) eig., m. Abl. od. in m. Akk. od. Abl., baculo, Ov.: laevo in femine (v. der Linken), Plaut.: hastili, Cic.: hastā od. in hastam, Verg.: genibus, knien, Liv.: Nixus genu, in genibus, od. bl. Nixus, ein Gestirn, s. Engonasi: stirpibus suis, Cic.: mulierculā, Cic.: cubito, auf den Ellbogen, Ov. – absol., partes aequaliter nituntur, Cic. – B) übtr.: 1) auf etwas sich stützen, - beruhen, nitatur quibus fundamentis summa salutis, Lucr.: omnis ratio dicendi tribus ad persuadendum rebus est nixa, Cic.: in te nititur civitatis salus, Cic. – 2) insbes., auf etw. sich stützen = sich verlassen, bauen, consilio alcis, Cic.: auctoritate, animo (auf seinen Mut), Caes.: spe, Catull. – II) prägn., sich zu einer Bewegung aufstemmen, A) eig.: 1) sich auf die Füße stemmend auftreten, humi, Verg.: simulac primum niti possunt, Cic. – 2) sich anstemmend drücken und drängen, a) seine Notdurft zu verrichten, Suet. Vesp. 20. – b) zu gebären, Wehen haben, in Wehen liegen, gebären (s. Bach Ov. met. 9, 294. Lennep Ov. her. 21, 100), Ov. met. 9, 302 (Plin. 9, 107 jetzt eniti). – c) übh., v. angestrengten, leidenschaftlichen Bewegungen des Körpers, niti corporibus, et ea huc illuc quasi vitabundi aut iacientes tela————agitare, Sall. Iug. 60, 4. – 3) die Hände od. Füße anstemmend sich aufzurichten suchen, sich aufraffen, niti modo ac statim concĭdere, Sall. Iug. 101, 11: dum consurgit ac nititur, inter manus sublevantium exstinctus est, Suet. Vesp. 24. – 4) sich anstemmend, sich auf dem Flecke halten, a) v. Kämpfenden = Fuß fassen, s ich halten, tamen virtute et patientiā nitebantur atque omnia vulnera sustinebant, Caes. b. c. 1, 45, 6. – b) v. Vögeln, die im Fluge innehaltend sich mit ihren Flügeln in der Schwebe erhalten, in der Luft schweben, paribus nitens Cyllenius alis constitit, Verg. Aen. 4, 252. – 5) mit Rücksicht auf das wohin? = sich aufstemmend sich anstrengend nach einem Punkte hindrängen, besonders nach einem höheren hinaufdrängen = sich (vorwärts) drängen, steigen, klimmen, zu gelangen streben, corporibus et umbonibus, Tac.: quā septumani dum nituntur, Tac.: gradibus, die Stufen hinaufsteigen, Verg. – motis in aëra pennis, steigen = fliegen (v. Vögeln), Ov.: in adversum (vom Abend nach Morgen), v. Phöbus, Ov.: rupes in altas, klimmen, Lucan. – ardua per loca u. bl. per ardua, Pacuv. fr. u. Curt. – m. Dat., semitae, einhersteigen auf usw., Chalcid. Tim. 276. – nitere porro, schiebe (dränge) dich vorwärts (durch die Menge), Hor. ep. 1, 13, 18. – v. Lebl., pondera, corpora nituntur deorsum, sursum, in medium, drängen, treiben, streben, Lucr.: poma ad sidera nituntur, stre-————ben empor zum Äther, Verg.: in adversa caeli nitens sol, Cl. Mam.: aquae in interiora nituntur, Plin. – B) übtr. = sich eifrig bestreben, -bemühen, es sich angelegen sein lassen, alle Kräfte aufbieten, a) übh.: α) im guten Sinne: pro libertate, Sall.: pro alqo, sich eifrig verwenden, Liv.: mit folg. Infin., gradum proferre pedum, Enn. fr.: armis de vita certatim dimicare, Sisenn. fr.: perrumpere, Caes.: summā vi Cirtam irrumpere, Sall.: patriam recuperare, Nep.: absol., tantum quisque nitatur, quantum potest, Cic.: magnā vi uterque nitebatur, Caes.: non eādem alacritate ac studio nitebantur, Caes.: de causa regia, Cic.: frustra, Sall.: modice, nur mäßig sich bewerben, Tac.: contra, entgegentreten, sich widersetzen, Tac. – β) im feindl. Sinne, adversus foedera naturae, Lucr.: nihil contra alqm, nichts gegen jmd. unternehmen, Sall.: contra verum, der Wahrheit entgegenarbeiten, Sall.: pro Corbulone aetas, patrius mos, studia seniorum erant; contra Mamercus Scaurus et L. Arruntius nitebantur, entgegenstrebten, ihm entgegenarbeiteten, Tac. – b) mit Angabe des Ziels = nach etw. eifrig streben, auf etw. hinarbeiten, ad gloriam, Cic.: ad sollicitandas civitates, Caes.: in illud genus, Sen.: in vetitum, Ov. – m. bl. Acc., ut tantam urbem, quanta nunc est, niti deberet, zu bauen unternehmen, Iul. Val. 1, 25 (31). – m. folg. ut od. ne m. Konj. = darauf hinarbeiten, darauf dringen, unus Miltiades————maxime nitebatur, ut primo quoque tempore castra fierent, Nep.: alii singulos ex senatu ambiundo nitebantur, ne gravius in eum consuleretur, Sall. – c) m. folg. Acc. u. Infin. = zu beweisen suchen, den Beweis versuchen, daß usw., nitamur igitur nihil posse percipi, Cic. Acad. 2, 68. – ⇒ Aktive Imperativform nitito, Cic. de rep. fr. bei Diom. 340, 1. – Parag. Infin. nitier, Trag. inc. fab. 231. Catull. 61, 68 Schw. (Haupt cingier). Lucr. 1, 1059.————————2. nitor, ōris, m. (niteo), das Gleißen, Blinken, der Glanz, von seiner schönen und lieblichen Seite, als Folge der Glätte u. Kunst, I) eig. u. übtr.: A) eig.: aurorae, Lucr.: argenti, Ov. u. (neben auri fulgor u. eboris candor) Min. Fel.: gemmae, Cornif. rhet.: levigati marmoris aut eboris, Lact.: diurnus, des Tages, Ov.: nitor verius quam splendor, Plin. – Plur., nitores splendoresque auri, Gell. 2, 6, 4: colorum nitores, Augustin. epist. 147, 3. – B) übtr.: a) das feiste Aussehen, die Wohlhäbigkeit, corporis, Ter. eun. 242. – b) das schmucke Äußere, die Zierlichkeit, Eleganz, das Reizende (der Reiz) in der äußeren Erscheinung, Cic. u.a.: urit me Glycerae nitor, Hor.: Plur., nitoribus nitidis antevenire, unter allem Reizenden das Reizendste sein, Plaut. Cas. 217. – so auch der Farbenglanz, externus, Prop.: formamenta queunt in quovis esse nitore, Lucr. – II) bildl.: 1) im allg., Glanz, tui generis, Hoheit, Ov. ex Pont. 2, 9, 17: cui ratio civilium officiorum necessitatem quandam nitoris imponit, mit einem gewissen Glanze zu leben, Plin. ep. 6, 32, 1. – 2) glänzende Freigebigkeit, Stat. silv. 3, 3, 149. – 3) von der Rede, v. Stile, der Glanz, die Eleganz, der Reiz, die Nettigkeit der Darstellung, orationis, Cic.: eloquii, Ov.: loquendi nitor ille divinus, Quint.: nitor et cultus descriptionum, Tac. dial.: laetitia ac nitor nostrorum temporum, Tac.————dial.: scribere non sine cultu ac nitore, Quint. -
7 nitor
I ōris m. [ niteo ]1) блеск, сверкание, лоск (argenti O; eboris Lact); сияние ( aurorae Lcr)n. diurnus O — дневной светn. generis O — знатность рода, родовитость2) красота (sc. virginis H)3) изысканность, изящество ( orationis C)II nītor, nīxus (nīsus) sum, nītī depon.1) опираться, упираться (aliquā re, in aliquā re или in aliquid Pl, C, V etc.)n. genibus L — стоять на коленяхn. cubito O — облокотитьсяn. alis V — парить на крыльях2)а) опираться, основываться, покоиться, зиждиться, зависеть ( salus civitatis nitĭtur in civibus C)3) напрягаться, тужиться Sun. corpore Sl — делать резкие телодвижения; делать потуги, рожать O, PM (v. l.)4) с усилием подниматься, выпрямляться, вставатьniti modo ac statim concĭdere (inf. historicus) Sl — (нумидийцы) с трудом поднимаются, но тотчас же падают5) взбираться, влезать ( rupes in altas Lcn); восходить, подниматься ( gradibus V); взлетать (pennis in aera O; per aspera ad laudem Sil)6) устремляться (ad sidera V; ad salutem Ap); стремиться ( ad immortalitatem C)7) силиться, стараться изо всех сил, прилагать все усилия (pro aliquo L; aliquā re magnā vi n. Cs)8) бороться (n. contra aliquem T; pro libertate summā ope Sl)n. nihil posse percipi C — пытаться показать, что познание невозможно
Перевод: с латинского на все языки
со всех языков на латинский- Со всех языков на:
- Латинский
- С латинского на:
- Все языки
- Английский
- Немецкий
- Русский