Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

nie

  • 1 an

    an, Coni. (vgl. griech. ἄν), auch mit ne verstärkt in anne, leitet das »zweite« Glied eines disjunktiven Satzes ein, in dem einer sein eigenes unentschiedenes Urteil »zweifelnd« oder »fragend« so ausspricht, daß er von einem andern die Entscheidung erwartet od. erbittet, wie unser oder, oder ob, I) in disjunktiven Zweifelsätzen, nach allen Verben, die Zweifel, Ungewißheit u. dgl. ausdrücken, wie dubito, dubium od. incertum est, nescio etc., refert, interest, auch video, scio, doceo, disco usw., u. zwar: 1) bei vollständiger Disjunktion: a) einem mit utrum, utrumne, auch ne, od. absol. vorangestellten Gliede als Gegensatz folgend, desinite dubitare, utrum... an, Cic.: utrum... an..., incertus sum, Ter.: incertum est, ne (enklit.)... an... anne, Verg.: ut nescias, utrum... an..., Cic.: quid refert, utrum... an..., Varr. – honestumne factu sit an turpe, dubitant, Cic.: refert etiam qui audiant, senatus an populus an iudices, Cic. – dah. b) in zusammengezogener Rede, ohne ein Verbum des Zweifels u. dgl., gleichs. fragend, oder vielleicht, oder etwa auch, ohne Partikel beim ersten Glied u. auch ohne Einfluß auf das Verbum (s. Piderit Cic. Brut. 89. Heräus Tac. hist. 1, 7, 9), Cn. Octavius est, an Cn. Cornelius quidam, Cic.: non plus duobus an tribus mensibus, Cic.: u. so ter an quater, Apul. apol. 43: septem an octo, Plin. ep. 6, 13, 5. – u. so c) wie sive, mit diesem sogar wechselnd, wo man, seiner Sache nicht gewiß, auch nicht zu entscheiden wagt, wenigstens es für gleichgültig hält, oder, quod sit, an non, nihil analogiam commovet, Varr. LL.: sive fatali vecordiā, an... ratus, Tac.: iure an iniuriā, Liv. 2, 54, 7.

    Häufig 2) elliptisch, so daß durch den auf das zweite Glied gelegten Nachdruck das erste, leicht zu ergänzende gleichsam übersehen u. ausgelassen ist, ob nicht; so zunächst a) in der Redensart dubito an (durch alle Personen u. Tempora), u. die Formel haud scio an od. nescio an, als höflicher, bescheidener Ausdruck der subjektiven Überzeugung, wie unser: ich bezweifle, ich weiß nicht recht, ob nicht, d.i. ich glaube fast, ich vermute, daß usw., od. mit noch größerer Zurückhaltung dubitem od. dubitaverim an, haud sciam an, ich möchte bezweifeln, wüßte nicht, ob nicht, d.i. ich möchte fast glauben, annehmen, vermuten, daß usw. (vgl. Klotz Cic. Tusc. 3, 55 u. 4, 50); dah. oft = vielleicht, vermutlich, wahrscheinlich, doch wohl, meines Erachtens u. dgl., dubito an hunc primum omnium ponam, Nep. – tamenne dubitemus, an ei nos etiam cum periculo venditemus, Cic. – haud scio an satis sit, eum, qui lacessiverit, iniuriae suae paenitēre, Cic.: vir sapientissimus atque haud scio an omnium praestantissimus, Cic.: id quod haud sciam an tu primus ostenderis, Cic.: haud scio anne uxorem ducat, Ter.: haud sciam anne super omnes homines impenso labore eam quaesissem, Apul.: extremum illud est, quod nescio an tu primum putes, Cic.: nescio an modum excesserint, Liv. – / Von selbst ergibt sich, daß die Verneinung des von dubito an u. haud scio an od. nescio an abhängigen Satzes durch non u. (nach den beiden letztern) durch ne... quidem, nullus, nemo, nihil, numquam, minus etc. ausgedrückt werden muß, dubitet an turpe non sit, Cic.: quod haud scio an non possis, Cic.: haud scio an ne opus quidem sit, Cic.: meā sententiā haud scio an nulla beatior esse possit, Cic.: haud scio an minus hoc vobis probaturus sim, Cic. – ebenso b) übh. bei Verben des Zweifelns, Nichtwissens u. dgl., moriendum enim certe est, et id incertum, an eo ipso die, ob nicht an usw., Cic.: dubium an quaesitā, morte, zweifelhaft, ob nicht, d.i. vielleicht freiwilligen Todes, Tac.

    3) ohne Rücksicht auf den disjunktiven Sinn auch (aber nie bei Cicero, sehr häufig in nachaug. Prosa) übh. zweifelnd, wie num, ob, u. mit Hinneigung zur Verneinung, dubito an idem tibi quod tunc mihi suadeam, Plin. ep.: quis scit an adiciant hodiernae crastina summae tempora di superi? Hor.: u. wiederholt, ob... ob, hunc tu ignorantem an sedeat putas scire, an vivat, an videat, an otiosus sit, Sen. – bes. nescio an im Munde des Zweifelnden mehr das Unwahrscheinliche andeutend, ich weiß nicht, ob, d.h. ich glaube nicht wohl, daß usw.; vielleicht nicht, schwerlich, nescio an tibi gratius opportuniusque acciderit, Caecin. in Cic. ep.: an profecturus sim, nescio, Sen.

    II) in disjunktiven Fragesätzen: 1) bei vollständiger Doppelfrage, zunächst a) bei wirklicher Unentschiedenheit des Fragenden für das eine od. das andere, einem mit utrum, utrumne, ne od. absol. vorangestellten Satze folgend, α) in direkter Frage, oder, utrum ea vestra an nostra culpa est? Cic.: utrum praedicemne an taceam? Ter.: Romamne veniam, an hic maneam, an Arpinum fugiam? Cic.: domum paternamne anne ad Peliae filias? Enn. fr.: dicam huic, an non dicam? Ter.: roger, anne rogem? Ov. – β) in indirekter Frage, oder ob, oder, id utrum Romano more locutus sit, an quo modo Stoici dicunt, postea videro, Cic.: quid mihi quaeram, sanus sim anne insaniam! Ter.: quaerendum, utrum una species et longitudo sit earum, anne plures, Cic. (u. so öfter bei Cicero mit anne, s. Matthiä Cic. de imp. Pomp. 57). – b) bei vorgefaßter Entscheidung für das eine od. das andere, u. zwar: α) für Bejahung des ersten mit non od. ne vorangestellten Gliedes, non manum abstines, an tibi iam mavis cerebrum dispergam hic? Ter.: quid hoc intellextin, an nondum etiam ne hoc quidem? Ter.: me certiorem facias, P. Crassus vivone patre suo mortuus sit, ut ego meminisse videor, an post? ob nicht... oder, Cic. – β) für Bejahung des zweiten Gliedes, wo dann die mindere Wahrscheinlichkeit des ersten durch num, auch ne angedeutet wird, num Homerum, num Hesiodum etc.... coëgit in suis studiis obmutescere senectus? an in omnibus his studiorum agitatio vitae aequalis fuit? Cic.: unum illud nescio, gratulerne tibi, an timeam? Cic. – c) an non od. annon, oder nicht, wie mit Wiederholung, so auch mit Auslassung des Verbums vom ersten Glied, wo wahre Disjunktion oder gar Hinneigung zur Bejahung des zweiten Gliedes stattfindet, in direkter Frage, parebis legibus, annon? Varr. fr.: pater eius rediit, annon? Ter.: num tabulas habet, annon? Cic. – u. in indirekter, utrum sit an non voltis? Plaut.: utrum saluber locus esset, annon? Varr. 2) elliptisch, so daß bloß die Gegenfrage mit an ausgesprochen, das erste, sich leicht aus dem Zusammenhange ergänzende Glied aber ausgelassen wird (nie bei einfacher direkter Frage), u. zwar: a) wenn man im Sinne des andern, also mit einer Art Ironie od. mit Staunen fragt u. deshalb Verneinung erwartet, oder, oder vielmehr, oder wohl gar, oder etwa? (wo man im eigenen Sinne mit num od. ne fragen würde), an id ioco dixisti? oder hast du etwa im Scherz gesprochen? Plaut.: an abiit iam a milite? Ter.: an etiam id dubium est? Cic.: an putas? Cic.: anne est intus Pamphilus? Ter.: anne oportuit? Plaut. – dah. an non ( nicht annon) mit bejahender Kraft (wie wenn man im eigenen Sinne mit nonne fragen würde), quo fretus sim? an non dixi esse hoc futurum? oder habe ich nicht gesagt? Ter.: an haec ab eo non dicuntur? Cic. – bes. b) wenn man das Gegenteil wünscht oder voraussetzt u. sich wundern würde, wenn es bejaht werden sollte, doch nicht gar? denn? (dah. auch neben den Ausrufen eho, amabo, obsecro), an abiit? er ging doch nicht gar? Plaut.: an scis? verstehst denn du es? Plaut.: an censes, nihil inter nos convenire? Cic.: anne exlex solus vives? Varr. fr. – c) wenn man zur Widerlegung fremder oder Begründung eigener Ansicht einen anerkannt wahren allgemeinen Satz fragend hinstellt, od. auch einen bestrittenen Fall durch einen ähnlichen unbestreitbaren ( argumentum a minore ad maius) erweisen will (nicht selten verstärkt durch vero, s. Wunder Cic. Planc. 17, 41), oder aber, oder (vgl. die Auslgg. zu Cic. Cat. 1, 1, 3), quae tandem id ars non habet? earum dico artium, quae coniecturā continentur et sunt opinabiles. An medicina ars non putanda est? Cic.: an Scythes Anacharsis potuit pro nihilo pecuniam ducere? nostrates philosophi facere non potuerunt? Cic.: quid enim refert utrum propter oves an propter aves fructus capias? Anne dulcior est fructus ex bubulo pecore... quam ex apibus? Varr. – d) übh. wenn man die entgegengesetzte Meinung abweisen od. die eigene als unbestreitbar darstellen will, wo wir gern die Frage mit aber... denn eröffnen, istoc es melior. An quid est olim homini salute melius? Plaut.: an potest quis dubitare, quin etc.? oder aber kann jemand zweifeln, daß usw.? Cic.: o pater, anne aliquas ad caelum hinc ire putandumst sublimis animas iterumque ad tarda reverti corpora? Verg. – e) oft nach einer andern Frage, der man etwas als seine Vermutung entgegenstellt, oder, oder etwa, quid dixisti pessuma? an mentita es? Ter.: sed quid Curio? an illam orationem non legit? Cic.: quomodo...? an... anne... an...? Cic. Balb. 54. – dah. auch f) im bejahenden Sinne, den man im eigenen Namen u. ohne Rücksicht auf fremde Meinung durch nonne andeuten würde, oder... nicht? denn nicht? nicht etwa? bes. im Ggstz. zu einer vorangegangenen Frage, an, qui perperam insanire me aiunt, ipsi insaniunt? Plaut.: quidnam beneficio provocati facere debemus? an imitari fertiles agros etc., Cic.

    Endlich 3) nachaug. (um übh. bl. Ungewißheit auszudrücken) auch in einfacher indirekter Frage = num, ob, ut exspectaret, an ibi iam Pompeius esset, Liv. epit.: in obscuro est, an didiceris, Plin. ep.: tria sine dubio spectanda sunt: an sit, quid sit, quale sit, Quint.: consuluit, an etc., Curt.

    lateinisch-deutsches > an

  • 2 redeo

    red-eo, iī (selten īvī), itum, īre, I) zurückgehen, wieder gehen, zurückkehren, zurück-, wiederkommen, bes. heimkehren, -kommen (oft, bes. bei den Komik., verb. m. rursus, rursum, retro), A) eig. (Ggstz. abire, venire, remanere): a) v. Pers.: sine rege, heimkehren, Curt.: hinc, Plaut.: rursus inde propere, Suet.: eodem, unde redieram, proficisci, Caes.: peregre, Ter. – rure, Plaut. u. Ter.: colle, Ov.: obsonatu, Plaut.: venatu, Stat.: Thebis, Plaut. – e schola, Val. Max.: e provincia, Cic.: de exsilio, Plaut., ex exsilio, Sen. rhet. u. Plin. ep. – a foro, Plaut.: a cena, Ter. u. Cic.: a Caesare, Cic. – huc, illuc, Plaut.: ut unde abissent, eodem statim redirent, Cic.: domum, Caes.: domos, Curt.: de foro domum, Augustin.: lecticā (in der S.) exregia domum, Suet.: Romam, Cic.: Graeciam, Liv. Andr. – in patriam, Plaut.: in urbem, Liv.: retro in castra, Liv.: in viam (bildl.), Ter. u. Cic.: in veram viam (bildl.), in rectam semitam (bildl.), Plaut.: in caelum, Hor.: rursus in senatum, Plaut.: rursus in proelium, Curt.: in proelium, zum Tr. (um es zu beginnen), Liv.: so auch in suffragium, Liv. (vgl. Fabri Liv. 22, 15, 9): in gyrum, Ov.: ille consertis manibus in se redeuntium chorus, Sen. – ad navem, Plaut.: ad exercitum Nemetocennam, Hirt. b. G.: ad suos, Caes. – m. Prädik.-Nom., salvus redeo, Plaut.: victor (als S.) redit, Liv.: victor ex hac pugna redit, Liv. – m. 1. Supin., spectatum e senatu, aus dem Senate zum Schauspiele zurückkehren, Cic. Sest. 117. – impers., postquam domum reditum est, Nep.: manerent indutiae, dum ab illo rediri posset, Caes.: cum conversis signis retro in urbem rediretur, Liv.: ad arbitrum reditur, Plaut. – b) v. lebl. Subjj.: redeunt umerique manusque, Ov.: ille qui in se redit orbis, Quint. – v. Gewässern, unde tantum redisset subito mare, Curt.: flumen in eandem partem, ex qua venerat, redit, Caes.: amnes in fontes suos redeunt, Ov. – v. Gestirnen, v. Tag u. Nacht, cum ad idem, unde semel profecta sunt, cuncta astra redierint, Cic.: redit sol in sua signa, Ov.: luna a sole discedit ad aquilonem et inde redit in eandem viam, Varro LL.: hic, ubi dies et nox modice redit et abit, Varro. – v. Örtl., collis paulum a planitie editus... in frontem (nach vorn) leniter fastigatus paulatim ad planitiem redibat, ging allmählig nieder, Caes. – poet., v. Gewächsen, redeunt iam gramina campis, Hor.: redeunt frondes arboribus, Ov. – v. phys. Zuständen, forma prior rediit, Ov.: huic non exesam (sei zerstört) vim luminis (die Sehkraft) et redituram, Tac.: tum demum, vitali admoto calore, membris aliquis redibat vigor, Curt.: iam rediit animus (Besinnung): Plaut.; vgl. redeunte paulatim animo, Curt.: et mens et rediit verus in ora color, Ov.

    B) übtr.: 1) im allg.: a) v. Pers.: in veram faciem solitumque nitorem, wieder annehmen, Ov.: in annos, quos egit, rediit, kehrte zurück in die verlebte Zeit (= wurde wieder zum Jüngling), Ov. – red. in pristinum statum, Caes.: cum alqo in antiquam gratiam, Plaut., od. bl. in gratiam, Cic. u.a., sich aussöhnen; vgl. se numquam cum matre in gratiam redisse, er habe sich nie mit der Mutter auszusöhnen gehabt (= sich nie mit der Mutter entzweit), Nep. – redire in memoriam (sich besinnen) m. folg. Acc. u. Infin., Plaut., od. m. folg. Genet. = an etwas od. jmd. zurückdenken, Cic.: so auch in memoriam secum, Ter. – red. ad se, wieder zu sich kommen, teils phys. = wieder zur Besinnung kommen, Ter., Liv. u.a.; teils geistig zu sich kommen = zur Besinnung kommen, sich wieder fassen, sich eines anderen besinnen, Cic.: verb. red. ad se atque ad mores suos, zu sich u. auf seine alten Sprünge kommen, Cic.: rursus ad ingenium u. bl. ad ingenium, wieder zu seiner alten Sinnesart zurückkehren, seinen Charakter wieder annehmen, Ter. – red. in causas malorum saepius, bei den Ursachen der Leiden öfter vorkommen, Tac. – red. ad fastos, auf die F. zurückgehen, Hor. – ut ad pauca redeam, auf weniges zurückgehe, mich beschränke = um es kurz zu machen, Ter. – Caesar ad duas (legiones) redierat, war auf zwei zurückgekommen = es waren ihm nur zwei geblieben, Caes. – impers., reditum (est) in vestram dicionem, Liv.: exuto iustitio reditum ad munia, Tac. – b) v. lebl. Subjj.: cum res redissent, die Geschäfte (nach den Ferien) wieder begonnen hatten, Cic. post red. in sen. 27; vgl. Cic. Sest. 129: redit de integro haec oratio, fängt wieder von vorn an, Ter. heaut. 1010. – redit animo ille latus clavus, da fällt mir wieder ein usw., Plin. ep. 8, 23, 6; so auch redeunt singula menti, Val. Flacc. 8, 160. – nec ita multo post Volscis levatis metu rediit ingenium, kehrten die V. zu ihrer früheren Sinnesart zurück, Liv. 2, 22, 3. – 2) insbes., in der Rede zu einem früheren Thema zurückkehren, auf etwas zurückkommen, illuc unde abii, redeo, Hor.: sed illuc redeamus, Nep.: mitte ista atque ad rem redi, Ter.: sed domum redeamus, id est ad nostros revertamur, Cic.: sed ad instituta redeamus, Cic.: sed ad prima redeo, Cic.: sed redeamus rursus ad Hortensium, Cic.: sed de hoc alias; nunc redeo ad augurem, Cic.: quamobrem ad inceptum redeo, Sall.: longius evectus sum, sed redeo ad propositum, Quint.: nunc redeo ad id, quod intenderam, Lact.: ut ad propositum meum redeam, Cels.

    II) heran-, herbeigehen, hervorgehen, hinauf-, hinabgehen, A) eig.: in nubem Ossa redit, erhebt sich zu den Wolken, Val. Flacc. 2, 16. – B) übtr.: 1) als Ertrag eingehen, einkommen, iamne enumerasti id quod ad te rediturum putes? Ter.: pecunia publica, quae ex metallis redibat, Nep.: ex qua regione quinquaginta talenta quotannis redibant, Nep.: ex pecore redeunt ter ducena Parmensi, Mart.: possentne fructus pro impensa ac labore redire, Varro: tribus tantis illi (= illic) minus redit quam obseveris, Plaut.: ut ex eodem semine aliubi cum decimo (verst. grano) redeat, aliubi cum quinto decimo, Varro. – dah. aus etwas (gleichs. als Ertrag) hervorgehen, sich entspinnen, nec cernentes ex otio (Waffenruhe) illo brevi multiplex bellum rediturum, Liv. 3, 68, 8. – 2) zu etw. kommen, schreiten, greifen, a) v. Pers.: ad gladios redierunt, es blieben ihnen nur noch die Schw., Caes. b. c. 3, 93, 2: so auch unpers., comminus ad manus reditur, es kommt zum Handgemenge Mann gegen Mann, Auct. b. Afr. 18, 4. – b) v. lebl. Subjj.: bona in tabulas publicas redierunt, in die Rechnungsprotokolle der Staatskasse gekommen (eingetragen worden), Cic. – mihi illaec vere ad rastros res redit, es kommt mit mir endlich noch im bitteren Ernste zum Hacken und Graben, Ter.: in eum iam res rediit locum, ut etc., es ist so weit gekommen, daß usw., Ter. (vgl. Spengel Ter. adelph. 273): quodsi eo fortunae meae redeunt, ut etc., Ter.: postremo adeo res rediit, Ter. – omnia haec verba huc redeunt, laufen darauf hinaus, Ter. – bes. v. Gelangen in jmds. Besitz, Gewalt usw., anheimfallen, zufallen, Venus, quam penes amantum summa summarum redit, die das Hauptbuch über die Verliebten führt, Plaut.: ad te summa solum rerum redit, auf dir allein liegt die ganze Last, Ter.: eius morte ea bona ad me redierunt, Ter.: ad hos redibat lege hereditas, Ter.: velle bonis aliquem affici quam maximis, etiam si ad se ex iis nihil redeat, Cic.: summa imperii, summa rerum redit ad alqm, Caes.: quorum (principum) ad arbitrium iudiciumque summa omnium rerum consiliumque redeat, Caes.: mortuo Tullo res (Staatsregierung) ad patres redierat, Liv.: u. so Numae morte ad interregnum res rediit, Liv. – / Archaist. Präs. redinunt = redeunt, Enn. ann. 475*. Paul. ex Fest. 287, 1. – arch. Fut. redeam, Plaut. aul. 273. – Imperf. rediebat, Dracont. Med. 272: rediebant, Sen. contr. 9, 3 (26), 13. – Fut. redies, Apul. met. 6, 19: rediet, Caes. Germ. phaenom. 716 (statt redit et nach Haupts Verbesserung). Augustin. c. Acad. 3, 10. § 22. Vulg. Levit. 25, 10. Ennod. dict. 9: redient, Vulg. Ierem. 37, 7. – Seltene Perf.-Form redivi, Apul. met. 4, 14. Vict. Vit. 3, 59 (redivit). Amm. 27, 5, 6. – Regelmäßig synk. Perf.-Formen, redisti, redisset, redisse; bei Dichtern auch redit, zB. Ter. Phorm. 55; vgl. Lachm. Lucr. 3, 1042. p. 209 sq.

    lateinisch-deutsches > redeo

  • 3 abnuo

    abnŭo, ĕre, nŭi, nŭĭtum (nūtum) - intr. et tr. - [st2]1 [-] faire un signe négatif (avec la tête ou la main), faire signe que non, dire non, nier, refuser, s'opposer. [st2]2 [-] refuser de prendre, refuser de donner, contester, s'opposer à, repousser.    - si quidpiam orem, abnuunt, Plaut.: si je demande quelque chose, ils font signe que non.    - abnuere aliquid: refuser qqch, nier qqch.    - abnuere + inf.: refuser de.    - non abnuebant parere, Liv.: ils ne refusaient pas d'obéir.    - abnuere + prop. inf.: nier que.    - non abnuere quin: ne pas s’opposer à ce que.    - non abnuere + prop. inf.: ne pas s'opposer à ce que.    - manu abnuit quidquam opis in se esse, Liv. 36, 34, 6: il fit signe de la main qu'il n'y avait rien à espérer de lui.    - nec abnuitur ita fuisse, si ad judices alios itum foret, Liv. 3, 72, 7: et l'on reconnaît qu'il en aurait été ainsi si on s'était adressé à d'autres juges.    - abnuere aliquid alicui: refuser qqch à qqn.    - de nullo negotio abnuere, Sall.: ne rien refuser.    - neque illi senatus de ullo negotio abnuere audebat, Sall. J. 84, 3: et le Sénat n'osait rien lui refuser.    - abnuere alicui de re: opposer à qqn un refus sur un point.    - abnuitur: on nie.    - non abnuitur, Liv.: on ne conteste pas.    - non abnuere quin: ne pas s'opposer à ce que.    - non abnuere se, quin cuncta infelicis domus mala patefierent, Tac. An. 13, 14: (Agrippine) ne refuse pas que l'on expose au grand jour tous les drames d'une maison infortunée.    - regi pacem neque abnuere neque polliceri, Sall. J. 47: il ne refusait pas la paix au roi, ni ne la lui promettait.    - abnuere crimen, Tac.: repousser une accusation.    - subita belli locus abnuit, Tac.: la disposition des lieux s'oppose à un coup de main.    - hoc spes abnuit, Tib.: je ne puis l'espérer.
    * * *
    abnŭo, ĕre, nŭi, nŭĭtum (nūtum) - intr. et tr. - [st2]1 [-] faire un signe négatif (avec la tête ou la main), faire signe que non, dire non, nier, refuser, s'opposer. [st2]2 [-] refuser de prendre, refuser de donner, contester, s'opposer à, repousser.    - si quidpiam orem, abnuunt, Plaut.: si je demande quelque chose, ils font signe que non.    - abnuere aliquid: refuser qqch, nier qqch.    - abnuere + inf.: refuser de.    - non abnuebant parere, Liv.: ils ne refusaient pas d'obéir.    - abnuere + prop. inf.: nier que.    - non abnuere quin: ne pas s’opposer à ce que.    - non abnuere + prop. inf.: ne pas s'opposer à ce que.    - manu abnuit quidquam opis in se esse, Liv. 36, 34, 6: il fit signe de la main qu'il n'y avait rien à espérer de lui.    - nec abnuitur ita fuisse, si ad judices alios itum foret, Liv. 3, 72, 7: et l'on reconnaît qu'il en aurait été ainsi si on s'était adressé à d'autres juges.    - abnuere aliquid alicui: refuser qqch à qqn.    - de nullo negotio abnuere, Sall.: ne rien refuser.    - neque illi senatus de ullo negotio abnuere audebat, Sall. J. 84, 3: et le Sénat n'osait rien lui refuser.    - abnuere alicui de re: opposer à qqn un refus sur un point.    - abnuitur: on nie.    - non abnuitur, Liv.: on ne conteste pas.    - non abnuere quin: ne pas s'opposer à ce que.    - non abnuere se, quin cuncta infelicis domus mala patefierent, Tac. An. 13, 14: (Agrippine) ne refuse pas que l'on expose au grand jour tous les drames d'une maison infortunée.    - regi pacem neque abnuere neque polliceri, Sall. J. 47: il ne refusait pas la paix au roi, ni ne la lui promettait.    - abnuere crimen, Tac.: repousser une accusation.    - subita belli locus abnuit, Tac.: la disposition des lieux s'oppose à un coup de main.    - hoc spes abnuit, Tib.: je ne puis l'espérer.
    * * *
        Abnuo, abnuis, abnui, abnutum, pen. pro. abnuere, Hocher la teste en monstrant signe de non vouloir quelque chose.
    \
        Abnuere, Recusare. Refuser à prendre, ou bailler, Esconduire.
    \
        Imperium abnuere. Liu. Refuser d'obeir.
    \
        Iussa ducis abnuere. Tacit. Ne point vouloir obeir aux commandements du capitaine.
    \
        Abnuere. Colu. Nier, Dire le contraire.
    \
        Aliquid alicui abnuere. Cic. Denier, Refuser.
    \
        Alicui de re aliqua abnuere. Sallust. Refuser.
    \
        Abnuere, Prohibere. Virg. Defendre de faire quelque chose.
    \
        Locus impetum abnuit. Tacit. Le lieu empesche qu'on ne puist, etc. Il ne permet point que, etc.
    \
        Spes hoc abnuit. Tibul. Il ne fault point esperer cela.

    Dictionarium latinogallicum > abnuo

  • 4 confessus

    confessus, a, um part. passé de confiteor. [st2]1 [-] ayant avoué, qui a reconnu, qui a manifesté. [st2]2 [-] sens passif: avoué, certain.    - confessum, i, n.: la chose avouée.    - in confesso esse, Sen.: être incontestable, être reconnu, être évident.    - in confessum venire, Plin.: être incontestable, être reconnu, être évident.    - ex confesso: de l'aveu général, sans contredit.    - confessas manus tendere: s'avouer vaincu.
    * * *
    confessus, a, um part. passé de confiteor. [st2]1 [-] ayant avoué, qui a reconnu, qui a manifesté. [st2]2 [-] sens passif: avoué, certain.    - confessum, i, n.: la chose avouée.    - in confesso esse, Sen.: être incontestable, être reconnu, être évident.    - in confessum venire, Plin.: être incontestable, être reconnu, être évident.    - ex confesso: de l'aveu général, sans contredit.    - confessas manus tendere: s'avouer vaincu.
    * * *
    I.
        Confessus, Participium. Qui a dict et confessé ce qu'on luy a demandé.
    \
        Confessus aeris. Gellius. Qui a confessé la debte.
    \
        Manus confessas alicui tendere. Ouid. Par le geste desquelles on confesse estre vaincu.
    \
        Confessa res. Plin. Clere et manifeste, de quoy on n'ha point de doubte.
    \
        Ex confesso. Quintil. Quae ex confesso sint turpia. Par la confession d'un chascun.
    \
        In confesso est. Plin. Il n'y a personne qui le nie, Chascun tient cela, et est de ceste opinion, Chascun le confesse.
    \
        In ea re quae et in confessum venit, et exemplis defenditur. Plin. iunior. Laquelle la partie ne nie point et la confessé, mais se defend, etc.
    II.
        Confessus, huius confessus. Cic. Assemblee de gens assis.

    Dictionarium latinogallicum > confessus

  • 5 hic

    [st1]1 [-] hic (hīc ou hĭc), haec, hōc: ce, cet, cette; celui-ci, celle-ci., voilà, tel est.    - hoc tempore: en ce temps-ci, à notre époque actuelle.    - haec vox: cette voix-ci, ma voix.    - abesse hanc aetatem longe a sepulchro negant oportere, Cic. Att. 16, 7: on dit que ceux de mon âge ne doivent pas s'éloigner de leur tombeau.    - hoc muneris tibi dabo: voici le présent que je te ferai.    - haec est sententia mea: voilà mon opinion. (hic peut indiquer ce que l'on vient de dire ou ce que l'on va dire).    - hic ait, ille negat: ce dernier affirme, l'autre nie.    - hic et hic: tel et tel.    - hoc et hoc: telle et telle chose.    - hic aut hic: tel ou tel.    - hoc est (locution): c'est-à-dire.    - haec est copia verborum, quod omnes uno verbo malum appellamus, id tot modis posse dicere, Cic. Tusc. 2, 30: voilà l'abondance des mots: [à savoir que... ] = nous pouvons dire de bien des façons ce que nous appelons d'un seul mot le mal.    - haec est illa praestans et divina sapientia.., nihil admirari, Cic. Tusc. 3, 30: c'est bien là la sagesse éminente et divine, à savoir, ne s'étonner de rien.    - hoc + gén. = [ceci en fait de].    - hoc solacii, Liv. 30, 13, 13: cette consolation.    - quid hoc hominist? Plaut. Am. 2.1.26: quelle est cette sorte d'homme?    - quid hoc morbi est? Ter. Eun. 2, 1, 19: quelle est cette maladie?    - hoc noctis, Plaut.: à cette heure de la nuit.    - hoc primum videamus, quid sit id ipsum quod quaerimus, Cic. Rep. 1, 38: voyons d'abord ceci: en quoi consiste ce que nous cherchons.    - hoc commodi est quod... Cic. Amer. 91: il y a cet avantage que...    - hoc a te omnes petunt, ut venias: ce que tout le monde te demande, c'est que tu viennes. Remarque: une subordonnée infinitive, interrogative ou conjonctive introduite par quod, ut, si peut être annoncée par un démonstratif, dont elle est une apposition. [st1]2 [-] hic (arch. heic), adv.: - [abcl][b]a - ici, en cet endroit (question ubi), près de moi, près de nous. - [abcl]b - ici (dans un discours), sur ce point. - [abcl]c - alors, en ce moment-ci, maintenant. - [abcl]d - qqf. là.[/b]    - hic... illic...: ici... là...    - hic, quantum in bello fortuna possit, cognosci potuit, Caes. B. G. 6: on put se rendre compte alors de l'importance de la fortune à la guerre.
    * * *
    [st1]1 [-] hic (hīc ou hĭc), haec, hōc: ce, cet, cette; celui-ci, celle-ci., voilà, tel est.    - hoc tempore: en ce temps-ci, à notre époque actuelle.    - haec vox: cette voix-ci, ma voix.    - abesse hanc aetatem longe a sepulchro negant oportere, Cic. Att. 16, 7: on dit que ceux de mon âge ne doivent pas s'éloigner de leur tombeau.    - hoc muneris tibi dabo: voici le présent que je te ferai.    - haec est sententia mea: voilà mon opinion. (hic peut indiquer ce que l'on vient de dire ou ce que l'on va dire).    - hic ait, ille negat: ce dernier affirme, l'autre nie.    - hic et hic: tel et tel.    - hoc et hoc: telle et telle chose.    - hic aut hic: tel ou tel.    - hoc est (locution): c'est-à-dire.    - haec est copia verborum, quod omnes uno verbo malum appellamus, id tot modis posse dicere, Cic. Tusc. 2, 30: voilà l'abondance des mots: [à savoir que... ] = nous pouvons dire de bien des façons ce que nous appelons d'un seul mot le mal.    - haec est illa praestans et divina sapientia.., nihil admirari, Cic. Tusc. 3, 30: c'est bien là la sagesse éminente et divine, à savoir, ne s'étonner de rien.    - hoc + gén. = [ceci en fait de].    - hoc solacii, Liv. 30, 13, 13: cette consolation.    - quid hoc hominist? Plaut. Am. 2.1.26: quelle est cette sorte d'homme?    - quid hoc morbi est? Ter. Eun. 2, 1, 19: quelle est cette maladie?    - hoc noctis, Plaut.: à cette heure de la nuit.    - hoc primum videamus, quid sit id ipsum quod quaerimus, Cic. Rep. 1, 38: voyons d'abord ceci: en quoi consiste ce que nous cherchons.    - hoc commodi est quod... Cic. Amer. 91: il y a cet avantage que...    - hoc a te omnes petunt, ut venias: ce que tout le monde te demande, c'est que tu viennes. Remarque: une subordonnée infinitive, interrogative ou conjonctive introduite par quod, ut, si peut être annoncée par un démonstratif, dont elle est une apposition. [st1]2 [-] hic (arch. heic), adv.: - [abcl][b]a - ici, en cet endroit (question ubi), près de moi, près de nous. - [abcl]b - ici (dans un discours), sur ce point. - [abcl]c - alors, en ce moment-ci, maintenant. - [abcl]d - qqf. là.[/b]    - hic... illic...: ici... là...    - hic, quantum in bello fortuna possit, cognosci potuit, Caes. B. G. 6: on put se rendre compte alors de l'importance de la fortune à la guerre.
    * * *
    I.
        Hic. Terent. Cestuy ci qui est aupres de moy, ou de qui je parle.
    \
        Hic, pro Ego ipse. Terent. Tu si hic sis, aliter sentias. Si tu estois moy (en se monstrant) tu dirois bien autrement, Si tu estois en mon lieu.
    \
        Ne comparandus hic quidem ad illum est. Terent. Il n'y a point de comparaison entre cestuy ci et cestuy là, Cestuy ci certes n'est point digne d'estre comparé à cestuy là.
    \
        Haec dies aliam vitam affert, alios mores postulat. Terent. Ce jourd'hui, Ce temps ici.
    \
        Mensis hic. Terent. Ce mois ici où nous sommes.
    \
        Puer hic vnde est? Terent. Cest enfant dont est il?
    \
        Hic quis est? Terent. Qui est cestuy ci?
    \
        Hic ipsus est de quo agebam. Terent. C'est cestuy ci mesme.
    \
        Prorsus a me opinionem hanc tuam ego esse amotam volo. Terent. Ceste opinion que tu as.
    \
        Huic illi legato. Cic. A cestuy là.
    \
        Hic somnus est mihi. Plaut. C'est ma coustume de dormir.
    \
        Haec illa est misericordia. Terent. Voila la pitié.
    \
        Haec ea est quam miles a me vi nunc eruptum venit. Terent. C'est celle là mesmes.
    \
        Vna haec spes est, vbi est, diu celari non potest. Terent. Voici tout mon reconfort, la chose, etc.
    \
        Hac re et omni te turba euolues, et illi gratum feceris. Terent. Par ainsi, En ce poinct, Par ce moyen.
    \
        - agedum, hoc mihi expedi. Terent. Ceci.
    \
        Hoc, Ablatiuus, pro Propter hoc. Plin. iun. Tamen hoc quod sedent, quasi debilitantur. Par ce qu'ils sont assiz.
    \
        Hoc pro Tanto, sequente Quo. Cic. D'autant plus que, etc.
    \
        Hoc, sequente Quod. Cic. Consilio vestro vtar libenter, et hoc libentius quod, etc. D'autant plus voluntiers que, etc.
    \
        - tum hoc alterum Id vero est, quod mihi puto palmarium. Terent. Cest autre.
    \
        Iam hoc aliud est quod gaudeamus, miles pellitur foras. Teren. Voici maintenant une autre chose.
    \
        Quid est quod tibi mea ars efficere hoc possit amplius? Terent. Plus que ceci, D'advantage.
    \
        Hoc aetatis. Plaut. Ne nauigarem tandem hoc aetatis senex. En cest aage ci.
    \
        Ad hoc aeui nunquam produntur. Plin. Jusques à cest aage ci.
    \
        Hoc biduum. Terent. Ces deux jours ci.
    \
        - crede hoc meae fidei, Dabit hic aliquam pugnam denuo. Terent. Croy moy de ceci, cestuy ci, etc.
    \
        Hoc est patrem esse, aut hoc est filium esse? Terent. Est ce ci le faict d'un pere, ou le faict d'un filz.
    \
        Hoc est signi, vbi primum poterit, se illinc subducet, scio. Terent. Ce signifie que, etc. Ceci nous monstre bien que si, etc.
    \
        In exilium, hoc est, in aliam ciuitatem. Cic. C'est à dire.
    \
        Idem hoc tu ais? Terent. Ce mesme.
    \
        - quid hoc hominis? Terent. Quelle sorte d'homme est ce là?
    \
        Hoc honoris mei causa suspice. Cic. Pour l'honneur de moy.
    \
        Hoc literularum exaraui. Cic. Ce peu de lettres.
    \
        Si hoc mentis habuissent. Quintil. S'ils eussent eu ce peu d'entendement.
    \
        Di boni, quid hoc morbi est? Terent. Quelle sorte de maladie est ce ci?
    \
        Qui hoc noctis a portu ingratis excitauit. Plau. Ceste nuict.
    \
        Edormiscam hoc villi. Terent. Ce vin que j'ay beu.
    \
        Hoc nisi fit, puerum vt tu videas, nihil mouentur nuptiae. Terent. Si ceci ne se faict.
    \
        P. Iam hoc opus est. Terent. Nous avons à faire de ceci tout à ceste heure.
    \
        Vigilabis lassus, hoc plus facies. Teren. Tu feras cela d'advantage.
    \
        - hoc primum in hac re praedico tibi, Quas credis esse has, non sunt verae nuptiae. Terent. Tout premierement, En premier lieu.
    \
        Hoc ecastor est, quod ille it ad coenam quotidie. Plautus. C'est la cause pourquoy, etc.
    \
        Hoc est quamobrem vitam amet. Plaut. Voici pourquoy, etc.
    \
        Hoc quid sit. Terent. Je ne scay que tu veulx dire par cela.
    \
        Hoc quid sit vereor. Terent. Je crains fort que ce peult estre.
    \
        Profecto hoc vere dicunt, si absis vspiam, aut Vbi si, etc. Terent. On dit bien vray, Il est bien vray ce qu'on dit.
    \
        Huius non faciam. Terent. Il ne m'en chault pas de ceci.
    \
        His legibus quum tu dare vis, cedo, nuptias adorna. Plaut. Par tel si et condition.
    \
        Vxorem his moribus dabit nemo. Terent. A homme qui soit de telles meurs.
    II.
        Hic, Aduerbium in loco. Terent. Ici où je suis.
    \
        Hic, pro Tum, Aduerbium temporis. Cic. Hic illi flentes rogare atque orare coeperunt. Lors, Alors.
    \
        Ita me di ament, Lycurgus posset hic ad nequitiam adducier. Plaut. En telle affaire.

    Dictionarium latinogallicum > hic

  • 6 inficiator

        Inficiator, pen. prod. inficiatoris, Verbale. Cic. Qui nie ou renie une debte qu'on luy demande, ou un faict dont on l'accuse, Un renieur de scedules, Qui nie tout ce qu'on luy demande.

    Dictionarium latinogallicum > inficiator

  • 7 nego

    nĕgo, āre, āvi, ātum    - intr. et tr. - dire non, nier, refuser, ne pas vouloir.    - Diogenes negat, Antipater ait, Cic. Off. 3: Diogène dit non, Antipater dit oui.    - negare + prop. inf.: nier que, dire que ne pas.    - negat se credere: il affirme qu'il ne croit pas.    - negat hanc esse cognatam, Ter.: il la renie pour sa parente.    - factum id esse negat, Ter.: il se défend de l'avoir fait.    - non posse negare quin, Liv.: ne pouvoir nier que.    - negabat cessandum et (s.-ent. dicebat) confligendum, Liv. 35: il disait qu'il ne fallait pas attendre, mais combattre.    - negat se nec suspicari, Cic. Ac. 1: il dit qu'il ne soupçonne même pas. (la seconde négation ne nie pas la première).    - negare deos, Macr.: nier l'existence des dieux.    - vis facta negabitur, Cic.: on niera l'emploi de la force.    - quum sis domi, saepe negaris, Mart.: maintes fois, quand tu es à la maison, on dit que tu es absent.    - aliquid alicui negare: refuser qqch à qqn.    - alicui negare: dire non à qqn.    - negare alicui praecise, Cic.: répondre à qqn par un refus bien sec.    - negare petitioni, Plin.-jn.: repousser une demande.    - negare caenis, Mart.: refuser une invitation à dîner.    - (Hannibalem) pelli vitā negabam, Sil.: je ne voulais pas qu'Hannibal mourût.    - illi membra negant, Stat.: les forces lui manquent.    - negans stimulis, Luc.: (cheval) insensible à l'éperon.    - saxa negantia ferro, Stat.: murs qui résistent au fer, murs inexpugnables.    - negare civitatem alicui, Suet.: refuser le droit de cité à qqn.    - negare + inf.: refuser de.    - non ego me vinclis verberibusque nego, Tib. 2: moi, non, je ne me refuse pas aux liens et aux coups.
    * * *
    nĕgo, āre, āvi, ātum    - intr. et tr. - dire non, nier, refuser, ne pas vouloir.    - Diogenes negat, Antipater ait, Cic. Off. 3: Diogène dit non, Antipater dit oui.    - negare + prop. inf.: nier que, dire que ne pas.    - negat se credere: il affirme qu'il ne croit pas.    - negat hanc esse cognatam, Ter.: il la renie pour sa parente.    - factum id esse negat, Ter.: il se défend de l'avoir fait.    - non posse negare quin, Liv.: ne pouvoir nier que.    - negabat cessandum et (s.-ent. dicebat) confligendum, Liv. 35: il disait qu'il ne fallait pas attendre, mais combattre.    - negat se nec suspicari, Cic. Ac. 1: il dit qu'il ne soupçonne même pas. (la seconde négation ne nie pas la première).    - negare deos, Macr.: nier l'existence des dieux.    - vis facta negabitur, Cic.: on niera l'emploi de la force.    - quum sis domi, saepe negaris, Mart.: maintes fois, quand tu es à la maison, on dit que tu es absent.    - aliquid alicui negare: refuser qqch à qqn.    - alicui negare: dire non à qqn.    - negare alicui praecise, Cic.: répondre à qqn par un refus bien sec.    - negare petitioni, Plin.-jn.: repousser une demande.    - negare caenis, Mart.: refuser une invitation à dîner.    - (Hannibalem) pelli vitā negabam, Sil.: je ne voulais pas qu'Hannibal mourût.    - illi membra negant, Stat.: les forces lui manquent.    - negans stimulis, Luc.: (cheval) insensible à l'éperon.    - saxa negantia ferro, Stat.: murs qui résistent au fer, murs inexpugnables.    - negare civitatem alicui, Suet.: refuser le droit de cité à qqn.    - negare + inf.: refuser de.    - non ego me vinclis verberibusque nego, Tib. 2: moi, non, je ne me refuse pas aux liens et aux coups.
    * * *
        Nego, negas, negare. Terent. Dire que non, Nier.
    \
        Negare. Terent. Refuser de faire quelque chose, Esconduire.
    \
        Praecise negare alicui. Cic. Nier rondement quelque chose à aucun, Nier tout à trac, Luy en coupper la broche.
    \
        Natura negauit mihi formam. Ouid. Ne m'a point donné, etc.
    \
        Stimulis negat equus. Lucan. hoc est, non obedit. Quand il refuse à l'esperon, Quand il n'obeit point à l'esperon, Quand il ne veult aller pour coup d'esperon qu'on luy puisse bailler.
    \
        Veniam negare. Ouid. Refuser pardon.
    \
        Negato esse ituram. Plaut. Di qu'elle n'yra point.
    \
        Negant enim quenquam virum bonum esse, nisi sapientem. Cic. Ils nient qu'il y ait, etc. Ils dient qu'il n'y a point de, etc.
    \
        Negaris esse domi. Mart. On dict que tu n'es point en la maison.
    \
        Negatus esse in Tarentino agro picus Martius. Plin. On dict qu'il n'y a point, etc.

    Dictionarium latinogallicum > nego

  • 8 quare

    [st1]1 [-] adv. inter.: par quoi? par quel moyen? pourquoi?    - quare negasti? Cic.: pourquoi as-tu nié? [st1]2 [-] adv. relatif: par quoi, pourquoi.    - multas res novas in edictum addidit, quare luxuria reprimeretur, Nep.: [ il ajouta beaucoup de nouveautés à l'édit par quoi... ]= il ajouta beaucoup de dispositions à l'édit pour réprimer le luxe. [st1]3 [-] conj. de coord.: c'est pourquoi.    - quare tibi commendo ut... Cic.: c'est pourquoi je te recommande de...
    * * *
    [st1]1 [-] adv. inter.: par quoi? par quel moyen? pourquoi?    - quare negasti? Cic.: pourquoi as-tu nié? [st1]2 [-] adv. relatif: par quoi, pourquoi.    - multas res novas in edictum addidit, quare luxuria reprimeretur, Nep.: [ il ajouta beaucoup de nouveautés à l'édit par quoi... ]= il ajouta beaucoup de dispositions à l'édit pour réprimer le luxe. [st1]3 [-] conj. de coord.: c'est pourquoi.    - quare tibi commendo ut... Cic.: c'est pourquoi je te recommande de...
    * * *
        Quare, Aduerbium interrogandi. Terent. Pourquoy?
    \
        Quare, in principio orationis. Cicero, Quare quod socium, etc. Parquoy.
    \
        Omnia feci quare perditis resisterem. Cic. A fin, ou pour resister, etc.

    Dictionarium latinogallicum > quare

  • 9 vero

    [st1]1 [-] vērō, adv.: a - vraiment, à coup sûr, en vérité.    - c'est bien celui qui; veron serio? Plaut. Truc. 302: vraiment, sérieusement ? cf. Plaut. Cas. 711.    - adulescentulus, quem tu videre vero velles, Ter. 687: un jeune homme que tu voudrais voir à coup sûr.    - hercle vero serio, Ter. Ad. 975: par Hercule, vraiment sérieusement, cf. Ter. Eun. 393.    - magnifica vero vox, Cic. Off. 3, 1: mot admirable vraiment, cf. Cic. Off. 1, 89 ; 3, 1; 3, 34 ; 3, 99.    - nec vero est quicquam... Cic. Off. 1, 150: et il n'y a vraiment rien...    - haec ubi convenerunt, tune vero, Liv. 25, 8, 9: ces conventions faites, alors vraiment, alors décidément.    - quasi vero, Cic. Div. 2, 27: comme si vraiment.    - ironiquement multum vero haec eis jura profuerunt, Cic. Verr. 2, 5, 47, 124: vraiment, ces droits lui ont été d'une grande utilité.    - nisi vero: à moins que par hasard.    - nisi vero existimatis dementem P. Africanum fuisse, Cic.: à moins que vous pensiez que Scipion l'Africain avait perdu la raison.    - an vero? Cic. de Or. 1, 37: est-ce que vraiment? b - après forte ponctuation au vrai, de fait; la vérité c'est que.    - Cic. Mil. 12 ; 15; Br. 269; Mur. 46 II et vero, Cic. Br. 165: et au vrai, et de fait, cf. Cic. Or. 136.    - en tête d'une lettre ego vero, Cic. Att. 9, 9, 1: il est vrai que, cf. Cic. Fam. 7, 30, 1 c - dans l'intérieur d'une phrase, pour enchérir voire, voire même, et même.    - et per se et per suos et vero etiam per alienos, Cic. Mur. 45: et par lui et par les siens et même vraiment par des étrangers, voire même par, cf. Cic. Off. 1, 147.    - si quis esset aut si etiam umquam fuisset aut vero si esse posset, Cic de Or. 1, 76: cet homme, s'il existait, ou si même il avait jamais existé, voire, s'il pouvait exister [= allons même plus loin]. d - dans le dialogue oui.    - dixi hercle vero, Plaut. Mil. 367: oui, parfaitement, je l'ai dit, cf. Plaut. Stich. 597; Cic. Br. 300; Off. 2, 71; 3, 55; 3, 97.    - "in sententia permaneto" - "vero, nisi..." Cic. Mur. 65: "persiste dans ton sentiment" - "oui, vraiment, à moins que..."    - minime vero (non vero): non, pas du tout.    - num sermonem vestrum aliquem diremit noster interventus? --- 'minime vero', Africanus, Cic. Rep. 3, 44: est-ce que notre brusque arrivée aurait mis fin à votre conversation? — non, pas du tout, répondit Scipion.    - domi pluresne praesunt negotiis tuis? --- immo vero unus, Cic.: à Rome, tes biens sont-ils entre les mains de plusieurs intendants? - non certes, je n'en ai qu'un seul. e - après un impératif donc, eh bien!    - cape vero, Plaut. Bac. 1061: prends donc, prends seulement; prends, allons, voyons, cf. Plaut. Ep. 3 ; 723; Ter. Phorm. 435. [st1]2 [-] vērō, conj. de coord.: mais en vérité, mais; quant à.    - souvent c. le gr. δέ.    - ego vero sum paratus: quant à moi, je suis prêt.    - tres jam copiarum partes Helvetios id flumen traduxisse, quartam vero partem citra flumen Ararim reliquam esse, Caes. BG. 1, 12, 2: [informé] que les Helvètes avaient fait traverser le fleuve aux trois quarts de leurs troupes, mais que (ou et que) un quart restait en deçà de l'Arar, cf. Cic. Div. 2, 22; 2, 145; Nat. 1, 52, etc. II mais en vérité, mais: Cic. Fin. 4, 7; Sest. 143; Tusc. I, 82; Caec. 3; Off. 2, 27.    - Smyrnaei vero, Cic. Arch. 19: quant aux habitants de Smyrne, cf. Cic. Planc. 86; Rep. 1, 12, etc. [st1]3 [-] vēro, āre: - tr. - Enn. dire la vérité. [st1]4 [-] vĕro, ōnis, m. (c. veru]: A.-Vict. épée en plomb, fleuret.
    * * *
    [st1]1 [-] vērō, adv.: a - vraiment, à coup sûr, en vérité.    - c'est bien celui qui; veron serio? Plaut. Truc. 302: vraiment, sérieusement ? cf. Plaut. Cas. 711.    - adulescentulus, quem tu videre vero velles, Ter. 687: un jeune homme que tu voudrais voir à coup sûr.    - hercle vero serio, Ter. Ad. 975: par Hercule, vraiment sérieusement, cf. Ter. Eun. 393.    - magnifica vero vox, Cic. Off. 3, 1: mot admirable vraiment, cf. Cic. Off. 1, 89 ; 3, 1; 3, 34 ; 3, 99.    - nec vero est quicquam... Cic. Off. 1, 150: et il n'y a vraiment rien...    - haec ubi convenerunt, tune vero, Liv. 25, 8, 9: ces conventions faites, alors vraiment, alors décidément.    - quasi vero, Cic. Div. 2, 27: comme si vraiment.    - ironiquement multum vero haec eis jura profuerunt, Cic. Verr. 2, 5, 47, 124: vraiment, ces droits lui ont été d'une grande utilité.    - nisi vero: à moins que par hasard.    - nisi vero existimatis dementem P. Africanum fuisse, Cic.: à moins que vous pensiez que Scipion l'Africain avait perdu la raison.    - an vero? Cic. de Or. 1, 37: est-ce que vraiment? b - après forte ponctuation au vrai, de fait; la vérité c'est que.    - Cic. Mil. 12 ; 15; Br. 269; Mur. 46 II et vero, Cic. Br. 165: et au vrai, et de fait, cf. Cic. Or. 136.    - en tête d'une lettre ego vero, Cic. Att. 9, 9, 1: il est vrai que, cf. Cic. Fam. 7, 30, 1 c - dans l'intérieur d'une phrase, pour enchérir voire, voire même, et même.    - et per se et per suos et vero etiam per alienos, Cic. Mur. 45: et par lui et par les siens et même vraiment par des étrangers, voire même par, cf. Cic. Off. 1, 147.    - si quis esset aut si etiam umquam fuisset aut vero si esse posset, Cic de Or. 1, 76: cet homme, s'il existait, ou si même il avait jamais existé, voire, s'il pouvait exister [= allons même plus loin]. d - dans le dialogue oui.    - dixi hercle vero, Plaut. Mil. 367: oui, parfaitement, je l'ai dit, cf. Plaut. Stich. 597; Cic. Br. 300; Off. 2, 71; 3, 55; 3, 97.    - "in sententia permaneto" - "vero, nisi..." Cic. Mur. 65: "persiste dans ton sentiment" - "oui, vraiment, à moins que..."    - minime vero (non vero): non, pas du tout.    - num sermonem vestrum aliquem diremit noster interventus? --- 'minime vero', Africanus, Cic. Rep. 3, 44: est-ce que notre brusque arrivée aurait mis fin à votre conversation? — non, pas du tout, répondit Scipion.    - domi pluresne praesunt negotiis tuis? --- immo vero unus, Cic.: à Rome, tes biens sont-ils entre les mains de plusieurs intendants? - non certes, je n'en ai qu'un seul. e - après un impératif donc, eh bien!    - cape vero, Plaut. Bac. 1061: prends donc, prends seulement; prends, allons, voyons, cf. Plaut. Ep. 3 ; 723; Ter. Phorm. 435. [st1]2 [-] vērō, conj. de coord.: mais en vérité, mais; quant à.    - souvent c. le gr. δέ.    - ego vero sum paratus: quant à moi, je suis prêt.    - tres jam copiarum partes Helvetios id flumen traduxisse, quartam vero partem citra flumen Ararim reliquam esse, Caes. BG. 1, 12, 2: [informé] que les Helvètes avaient fait traverser le fleuve aux trois quarts de leurs troupes, mais que (ou et que) un quart restait en deçà de l'Arar, cf. Cic. Div. 2, 22; 2, 145; Nat. 1, 52, etc. II mais en vérité, mais: Cic. Fin. 4, 7; Sest. 143; Tusc. I, 82; Caec. 3; Off. 2, 27.    - Smyrnaei vero, Cic. Arch. 19: quant aux habitants de Smyrne, cf. Cic. Planc. 86; Rep. 1, 12, etc. [st1]3 [-] vēro, āre: - tr. - Enn. dire la vérité. [st1]4 [-] vĕro, ōnis, m. (c. veru]: A.-Vict. épée en plomb, fleuret.
    * * *
        Vero, Discretiua coniunctio: vt, Achilles quidem fortis suit, Vlysses vero astutus. Mais Ulysses estoit fin.
    \
        Ain'vero? Plaut. Une maniere de parler qu'on dit par courroux, Dis tu?
    \
        At vero nos. Cic. Mais nous aussi.
    \
        Aut vero. Cic. Ou aussi.
    \
        Ego vero. Une maniere de response. Cic. Quod scribis te audire me etiam mentis errore et dolore affici, mihi vero mens integra est. Certainement.
    \
        Quod laudas quia obliuisci me scripsi ante facta et dicta nostri amici, ego vero ita facio. Cic. Certainement je le fay ainsi.
    \
        Herus tuus vbi amabo est? TR. eia vero quasi non sit intus. Plaut. Voire vrayement comme s'il n'estoit point ceans.
    \
        Et vero. Cic. Tibi et fuit hoc semper facillimum, et vero esse debuit. Et certes.
    \
        Et vero etiam. Cic. Et illi ostendisti, et vero etiam mihi. Et certes à moy aussi.
    \
        Iam vero. Plin. Latifundia perdidere Italiam, iam vero et prouincias. Voire et desja.
    \
        Id vero. Terent. - sed eas fabulas factas prius Latinas scisse se se, id vero pernegat. Jehan cela il vous nie, ou C'est ce qu'il vous nie.
    \
        Ille vero, pro Imo vero, vel Ille etiam. Cic. Quid, inquies, remex ille de classe Coponii, non ne ea praedixit quae facta sunt? Ille vero et ea quidem quae eo tempore ne acciderent, timebamus. Mais qui plus est, cela aussi que, etc.
    \
        De Lepido vero, et Tullio, quod quaeris, illi vero non dubitant quin Caesari praesto futuri, in Senatumque venturi sint. Cic. Iceuls certainement ne, etc.
    \
        Ipse vero aer, qui natura maxime frigidus, minime est expers caloris: ille vero et multo quidem calore admistus. Cic. Mais.
    \
        Ita vero, Sane vero. Plautus. Terent. Parolles de mocquerie, Ouy vrayement, Ouy dea, Dieu scait que voire.
    \
        Mirum vero impudenter mulier si facit meretrix. Terent. Mais je vous prie que c'est une grande merveille si, etc. Par mocquerie.
    \
        Nisi vero existimatis, etc. Cic. Si d'adventure vous n'estimez, etc. Comme qui diroit, Je ne croy pas que vous estimiez, etc.
    \
        Sed ea vero sic agit, vt prorsus reticere nullo modo possit. Cic. Mais vrayement il fait, etc.
    \
        Tu vero. Terent. Quem tu vero videre velles Phaedria. Lequel certainement tu, etc.
    \
        Vero, in principio epistolae. Cic. Ego vero et tuum in discessu vidi animum, et meo sum ipse testis. J'ay certainement, etc.
    \
        Est vero probandum qui et summa voluntate cesserit, et egregia animi alacritate abfuerit. Cic. Mais que c'est bien chose à louer, de dire que celuy, etc. Dict par mocquerie.
    \
        Vero ironicôs, cum accusatiuo aliquando. Cic. Turpem vero actionem qua defenditur amplissimi authoritas ordinis contra crudelissimi gladiatoris amentiam. Mais que c'est une chose meschante de, etc.
    \
        Vero, Permittentis est, et concedentis. Cic. Orationes nobis veteres explicabis? Ego vero, inquam, Brute, sed in Cumano, etc. J'en suis content, je le vueil bien.
    \
        Quid igitur contra Brutum me dicturum putas? A. Tu vero, vt videtur: nam praefinire non est meum. Cic. Quant à toy, comme il te plaira.
    \
        Nec vero. Cic. Nihil porro igni vacuum videri potest, nec vero tangi quod careat solido. Ne aussi.

    Dictionarium latinogallicum > vero

  • 10 an

    an, Coni. (vgl. griech. ἄν), auch mit ne verstärkt in anne, leitet das »zweite« Glied eines disjunktiven Satzes ein, in dem einer sein eigenes unentschiedenes Urteil »zweifelnd« oder »fragend« so ausspricht, daß er von einem andern die Entscheidung erwartet od. erbittet, wie unser oder, oder ob, I) in disjunktiven Zweifelsätzen, nach allen Verben, die Zweifel, Ungewißheit u. dgl. ausdrücken, wie dubito, dubium od. incertum est, nescio etc., refert, interest, auch video, scio, doceo, disco usw., u. zwar: 1) bei vollständiger Disjunktion: a) einem mit utrum, utrumne, auch ne, od. absol. vorangestellten Gliede als Gegensatz folgend, desinite dubitare, utrum... an, Cic.: utrum... an..., incertus sum, Ter.: incertum est, ne (enklit.)... an... anne, Verg.: ut nescias, utrum... an..., Cic.: quid refert, utrum... an..., Varr. – honestumne factu sit an turpe, dubitant, Cic.: refert etiam qui audiant, senatus an populus an iudices, Cic. – dah. b) in zusammengezogener Rede, ohne ein Verbum des Zweifels u. dgl., gleichs. fragend, oder vielleicht, oder etwa auch, ohne Partikel beim ersten Glied u. auch ohne Einfluß auf das Verbum (s. Piderit Cic. Brut. 89. Heräus Tac. hist. 1, 7, 9), Cn. Octavius est, an Cn. Cornelius quidam, Cic.: non plus duobus an tribus mensibus, Cic.: u. so ter an quater, Apul. apol. 43: septem an octo, Plin. ep. 6, 13, 5. – u.
    ————
    so c) wie sive, mit diesem sogar wechselnd, wo man, seiner Sache nicht gewiß, auch nicht zu entscheiden wagt, wenigstens es für gleichgültig hält, oder, quod sit, an non, nihil analogiam commovet, Varr. LL.: sive fatali vecordiā, an... ratus, Tac.: iure an iniuriā, Liv. 2, 54, 7.
    Häufig 2) elliptisch, so daß durch den auf das zweite Glied gelegten Nachdruck das erste, leicht zu ergänzende gleichsam übersehen u. ausgelassen ist, ob nicht; so zunächst a) in der Redensart dubito an (durch alle Personen u. Tempora), u. die Formel haud scio an od. nescio an, als höflicher, bescheidener Ausdruck der subjektiven Überzeugung, wie unser: ich bezweifle, ich weiß nicht recht, ob nicht, d.i. ich glaube fast, ich vermute, daß usw., od. mit noch größerer Zurückhaltung dubitem od. dubitaverim an, haud sciam an, ich möchte bezweifeln, wüßte nicht, ob nicht, d.i. ich möchte fast glauben, annehmen, vermuten, daß usw. (vgl. Klotz Cic. Tusc. 3, 55 u. 4, 50); dah. oft = vielleicht, vermutlich, wahrscheinlich, doch wohl, meines Erachtens u. dgl., dubito an hunc primum omnium ponam, Nep. – tamenne dubitemus, an ei nos etiam cum periculo venditemus, Cic. – haud scio an satis sit, eum, qui lacessiverit, iniuriae suae paenitēre, Cic.: vir sapientissimus atque haud scio an omnium praestantissimus, Cic.: id quod haud sciam an tu primus ostenderis,
    ————
    Cic.: haud scio anne uxorem ducat, Ter.: haud sciam anne super omnes homines impenso labore eam quaesissem, Apul.: extremum illud est, quod nescio an tu primum putes, Cic.: nescio an modum excesserint, Liv. – Von selbst ergibt sich, daß die Verneinung des von dubito an u. haud scio an od. nescio an abhängigen Satzes durch non u. (nach den beiden letztern) durch ne... quidem, nullus, nemo, nihil, numquam, minus etc. ausgedrückt werden muß, dubitet an turpe non sit, Cic.: quod haud scio an non possis, Cic.: haud scio an ne opus quidem sit, Cic.: meā sententiā haud scio an nulla beatior esse possit, Cic.: haud scio an minus hoc vobis probaturus sim, Cic. – ebenso b) übh. bei Verben des Zweifelns, Nichtwissens u. dgl., moriendum enim certe est, et id incertum, an eo ipso die, ob nicht an usw., Cic.: dubium an quaesitā, morte, zweifelhaft, ob nicht, d.i. vielleicht freiwilligen Todes, Tac.
    3) ohne Rücksicht auf den disjunktiven Sinn auch (aber nie bei Cicero, sehr häufig in nachaug. Prosa) übh. zweifelnd, wie num, ob, u. mit Hinneigung zur Verneinung, dubito an idem tibi quod tunc mihi suadeam, Plin. ep.: quis scit an adiciant hodiernae crastina summae tempora di superi? Hor.: u. wiederholt, ob... ob, hunc tu ignorantem an sedeat putas scire, an vivat, an videat, an otiosus sit, Sen. – bes. nescio an im Munde des Zweifelnden mehr das Un-
    ————
    wahrscheinliche andeutend, ich weiß nicht, ob, d.h. ich glaube nicht wohl, daß usw.; vielleicht nicht, schwerlich, nescio an tibi gratius opportuniusque acciderit, Caecin. in Cic. ep.: an profecturus sim, nescio, Sen.
    II) in disjunktiven Fragesätzen: 1) bei vollständiger Doppelfrage, zunächst a) bei wirklicher Unentschiedenheit des Fragenden für das eine od. das andere, einem mit utrum, utrumne, ne od. absol. vorangestellten Satze folgend, α) in direkter Frage, oder, utrum ea vestra an nostra culpa est? Cic.: utrum praedicemne an taceam? Ter.: Romamne veniam, an hic maneam, an Arpinum fugiam? Cic.: domum paternamne anne ad Peliae filias? Enn. fr.: dicam huic, an non dicam? Ter.: roger, anne rogem? Ov. – β) in indirekter Frage, oder ob, oder, id utrum Romano more locutus sit, an quo modo Stoici dicunt, postea videro, Cic.: quid mihi quaeram, sanus sim anne insaniam! Ter.: quaerendum, utrum una species et longitudo sit earum, anne plures, Cic. (u. so öfter bei Cicero mit anne, s. Matthiä Cic. de imp. Pomp. 57). – b) bei vorgefaßter Entscheidung für das eine od. das andere, u. zwar: α) für Bejahung des ersten mit non od. ne vorangestellten Gliedes, non manum abstines, an tibi iam mavis cerebrum dispergam hic? Ter.: quid hoc intellextin, an nondum etiam ne hoc quidem? Ter.: me certiorem facias, P. Crassus vivone patre suo
    ————
    mortuus sit, ut ego meminisse videor, an post? ob nicht... oder, Cic. – β) für Bejahung des zweiten Gliedes, wo dann die mindere Wahrscheinlichkeit des ersten durch num, auch ne angedeutet wird, num Homerum, num Hesiodum etc.... coëgit in suis studiis obmutescere senectus? an in omnibus his studiorum agitatio vitae aequalis fuit? Cic.: unum illud nescio, gratulerne tibi, an timeam? Cic. – c) an non od. annon, oder nicht, wie mit Wiederholung, so auch mit Auslassung des Verbums vom ersten Glied, wo wahre Disjunktion oder gar Hinneigung zur Bejahung des zweiten Gliedes stattfindet, in direkter Frage, parebis legibus, annon? Varr. fr.: pater eius rediit, annon? Ter.: num tabulas habet, annon? Cic. – u. in indirekter, utrum sit an non voltis? Plaut.: utrum saluber locus esset, annon? Varr. 2) elliptisch, so daß bloß die Gegenfrage mit an ausgesprochen, das erste, sich leicht aus dem Zusammenhange ergänzende Glied aber ausgelassen wird (nie bei einfacher direkter Frage), u. zwar: a) wenn man im Sinne des andern, also mit einer Art Ironie od. mit Staunen fragt u. deshalb Verneinung erwartet, oder, oder vielmehr, oder wohl gar, oder etwa? (wo man im eigenen Sinne mit num od. ne fragen würde), an id ioco dixisti? oder hast du etwa im Scherz gesprochen? Plaut.: an abiit iam a milite? Ter.: an etiam id dubium est? Cic.: an putas? Cic.: anne est intus Pam-
    ————
    philus? Ter.: anne oportuit? Plaut. – dah. an non ( nicht annon) mit bejahender Kraft (wie wenn man im eigenen Sinne mit nonne fragen würde), quo fretus sim? an non dixi esse hoc futurum? oder habe ich nicht gesagt? Ter.: an haec ab eo non dicuntur? Cic. – bes. b) wenn man das Gegenteil wünscht oder voraussetzt u. sich wundern würde, wenn es bejaht werden sollte, doch nicht gar? denn? (dah. auch neben den Ausrufen eho, amabo, obsecro), an abiit? er ging doch nicht gar? Plaut.: an scis? verstehst denn du es? Plaut.: an censes, nihil inter nos convenire? Cic.: anne exlex solus vives? Varr. fr. – c) wenn man zur Widerlegung fremder oder Begründung eigener Ansicht einen anerkannt wahren allgemeinen Satz fragend hinstellt, od. auch einen bestrittenen Fall durch einen ähnlichen unbestreitbaren ( argumentum a minore ad maius) erweisen will (nicht selten verstärkt durch vero, s. Wunder Cic. Planc. 17, 41), oder aber, oder (vgl. die Auslgg. zu Cic. Cat. 1, 1, 3), quae tandem id ars non habet? earum dico artium, quae coniecturā continentur et sunt opinabiles. An medicina ars non putanda est? Cic.: an Scythes Anacharsis potuit pro nihilo pecuniam ducere? nostrates philosophi facere non potuerunt? Cic.: quid enim refert utrum propter oves an propter aves fructus capias? Anne dulcior est fructus ex bubulo pecore... quam ex apibus? Varr. – d) übh. wenn man die ent-
    ————
    gegengesetzte Meinung abweisen od. die eigene als unbestreitbar darstellen will, wo wir gern die Frage mit aber... denn eröffnen, istoc es melior. An quid est olim homini salute melius? Plaut.: an potest quis dubitare, quin etc.? oder aber kann jemand zweifeln, daß usw.? Cic.: o pater, anne aliquas ad caelum hinc ire putandumst sublimis animas iterumque ad tarda reverti corpora? Verg. – e) oft nach einer andern Frage, der man etwas als seine Vermutung entgegenstellt, oder, oder etwa, quid dixisti pessuma? an mentita es? Ter.: sed quid Curio? an illam orationem non legit? Cic.: quomodo...? an... anne... an...? Cic. Balb. 54. – dah. auch f) im bejahenden Sinne, den man im eigenen Namen u. ohne Rücksicht auf fremde Meinung durch nonne andeuten würde, oder... nicht? denn nicht? nicht etwa? bes. im Ggstz. zu einer vorangegangenen Frage, an, qui perperam insanire me aiunt, ipsi insaniunt? Plaut.: quidnam beneficio provocati facere debemus? an imitari fertiles agros etc., Cic.
    Endlich 3) nachaug. (um übh. bl. Ungewißheit auszudrücken) auch in einfacher indirekter Frage = num, ob, ut exspectaret, an ibi iam Pompeius esset, Liv. epit.: in obscuro est, an didiceris, Plin. ep.: tria sine dubio spectanda sunt: an sit, quid sit, quale sit, Quint.: consuluit, an etc., Curt.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > an

  • 11 redeo

    red-eo, iī (selten īvī), itum, īre, I) zurückgehen, wieder gehen, zurückkehren, zurück-, wiederkommen, bes. heimkehren, -kommen (oft, bes. bei den Komik., verb. m. rursus, rursum, retro), A) eig. (Ggstz. abire, venire, remanere): a) v. Pers.: sine rege, heimkehren, Curt.: hinc, Plaut.: rursus inde propere, Suet.: eodem, unde redieram, proficisci, Caes.: peregre, Ter. – rure, Plaut. u. Ter.: colle, Ov.: obsonatu, Plaut.: venatu, Stat.: Thebis, Plaut. – e schola, Val. Max.: e provincia, Cic.: de exsilio, Plaut., ex exsilio, Sen. rhet. u. Plin. ep. – a foro, Plaut.: a cena, Ter. u. Cic.: a Caesare, Cic. – huc, illuc, Plaut.: ut unde abissent, eodem statim redirent, Cic.: domum, Caes.: domos, Curt.: de foro domum, Augustin.: lecticā (in der S.) ex regia domum, Suet.: Romam, Cic.: Graeciam, Liv. Andr. – in patriam, Plaut.: in urbem, Liv.: retro in castra, Liv.: in viam (bildl.), Ter. u. Cic.: in veram viam (bildl.), in rectam semitam (bildl.), Plaut.: in caelum, Hor.: rursus in senatum, Plaut.: rursus in proelium, Curt.: in proelium, zum Tr. (um es zu beginnen), Liv.: so auch in suffragium, Liv. (vgl. Fabri Liv. 22, 15, 9): in gyrum, Ov.: ille consertis manibus in se redeuntium chorus, Sen. – ad navem, Plaut.: ad exercitum Nemetocennam, Hirt. b. G.: ad suos, Caes. – m. Prädik.-Nom., salvus redeo, Plaut.: victor (als S.) redit, Liv.: victor ex hac pugna redit,
    ————
    Liv. – m. 1. Supin., spectatum e senatu, aus dem Senate zum Schauspiele zurückkehren, Cic. Sest. 117. – impers., postquam domum reditum est, Nep.: manerent indutiae, dum ab illo rediri posset, Caes.: cum conversis signis retro in urbem rediretur, Liv.: ad arbitrum reditur, Plaut. – b) v. lebl. Subjj.: redeunt umerique manusque, Ov.: ille qui in se redit orbis, Quint. – v. Gewässern, unde tantum redisset subito mare, Curt.: flumen in eandem partem, ex qua venerat, redit, Caes.: amnes in fontes suos redeunt, Ov. – v. Gestirnen, v. Tag u. Nacht, cum ad idem, unde semel profecta sunt, cuncta astra redierint, Cic.: redit sol in sua signa, Ov.: luna a sole discedit ad aquilonem et inde redit in eandem viam, Varro LL.: hic, ubi dies et nox modice redit et abit, Varro. – v. Örtl., collis paulum a planitie editus... in frontem (nach vorn) leniter fastigatus paulatim ad planitiem redibat, ging allmählig nieder, Caes. – poet., v. Gewächsen, redeunt iam gramina campis, Hor.: redeunt frondes arboribus, Ov. – v. phys. Zuständen, forma prior rediit, Ov.: huic non exesam (sei zerstört) vim luminis (die Sehkraft) et redituram, Tac.: tum demum, vitali admoto calore, membris aliquis redibat vigor, Curt.: iam rediit animus (Besinnung): Plaut.; vgl. redeunte paulatim animo, Curt.: et mens et rediit verus in ora color, Ov.
    B) übtr.: 1) im allg.: a) v. Pers.: in veram faciem
    ————
    solitumque nitorem, wieder annehmen, Ov.: in annos, quos egit, rediit, kehrte zurück in die verlebte Zeit (= wurde wieder zum Jüngling), Ov. – red. in pristinum statum, Caes.: cum alqo in antiquam gratiam, Plaut., od. bl. in gratiam, Cic. u.a., sich aussöhnen; vgl. se numquam cum matre in gratiam redisse, er habe sich nie mit der Mutter auszusöhnen gehabt (= sich nie mit der Mutter entzweit), Nep. – redire in memoriam (sich besinnen) m. folg. Acc. u. Infin., Plaut., od. m. folg. Genet. = an etwas od. jmd. zurückdenken, Cic.: so auch in memoriam secum, Ter. – red. ad se, wieder zu sich kommen, teils phys. = wieder zur Besinnung kommen, Ter., Liv. u.a.; teils geistig zu sich kommen = zur Besinnung kommen, sich wieder fassen, sich eines anderen besinnen, Cic.: verb. red. ad se atque ad mores suos, zu sich u. auf seine alten Sprünge kommen, Cic.: rursus ad ingenium u. bl. ad ingenium, wieder zu seiner alten Sinnesart zurückkehren, seinen Charakter wieder annehmen, Ter. – red. in causas malorum saepius, bei den Ursachen der Leiden öfter vorkommen, Tac. – red. ad fastos, auf die F. zurückgehen, Hor. – ut ad pauca redeam, auf weniges zurückgehe, mich beschränke = um es kurz zu machen, Ter. – Caesar ad duas (legiones) redierat, war auf zwei zurückgekommen = es waren ihm nur zwei geblieben, Caes. – impers., reditum (est) in vestram dicionem, Liv.: exuto iustitio reditum
    ————
    ad munia, Tac. – b) v. lebl. Subjj.: cum res redissent, die Geschäfte (nach den Ferien) wieder begonnen hatten, Cic. post red. in sen. 27; vgl. Cic. Sest. 129: redit de integro haec oratio, fängt wieder von vorn an, Ter. heaut. 1010. – redit animo ille latus clavus, da fällt mir wieder ein usw., Plin. ep. 8, 23, 6; so auch redeunt singula menti, Val. Flacc. 8, 160. – nec ita multo post Volscis levatis metu rediit ingenium, kehrten die V. zu ihrer früheren Sinnesart zurück, Liv. 2, 22, 3. – 2) insbes., in der Rede zu einem früheren Thema zurückkehren, auf etwas zurückkommen, illuc unde abii, redeo, Hor.: sed illuc redeamus, Nep.: mitte ista atque ad rem redi, Ter.: sed domum redeamus, id est ad nostros revertamur, Cic.: sed ad instituta redeamus, Cic.: sed ad prima redeo, Cic.: sed redeamus rursus ad Hortensium, Cic.: sed de hoc alias; nunc redeo ad augurem, Cic.: quamobrem ad inceptum redeo, Sall.: longius evectus sum, sed redeo ad propositum, Quint.: nunc redeo ad id, quod intenderam, Lact.: ut ad propositum meum redeam, Cels.
    II) heran-, herbeigehen, hervorgehen, hinauf-, hinabgehen, A) eig.: in nubem Ossa redit, erhebt sich zu den Wolken, Val. Flacc. 2, 16. – B) übtr.: 1) als Ertrag eingehen, einkommen, iamne enumerasti id quod ad te rediturum putes? Ter.: pecunia publica, quae ex metallis redibat, Nep.: ex qua regione quinquaginta talenta quotannis redibant, Nep.: ex pecore
    ————
    redeunt ter ducena Parmensi, Mart.: possentne fructus pro impensa ac labore redire, Varro: tribus tantis illi (= illic) minus redit quam obseveris, Plaut.: ut ex eodem semine aliubi cum decimo (verst. grano) redeat, aliubi cum quinto decimo, Varro. – dah. aus etwas (gleichs. als Ertrag) hervorgehen, sich entspinnen, nec cernentes ex otio (Waffenruhe) illo brevi multiplex bellum rediturum, Liv. 3, 68, 8. – 2) zu etw. kommen, schreiten, greifen, a) v. Pers.: ad gladios redierunt, es blieben ihnen nur noch die Schw., Caes. b. c. 3, 93, 2: so auch unpers., comminus ad manus reditur, es kommt zum Handgemenge Mann gegen Mann, Auct. b. Afr. 18, 4. – b) v. lebl. Subjj.: bona in tabulas publicas redierunt, in die Rechnungsprotokolle der Staatskasse gekommen (eingetragen worden), Cic. – mihi illaec vere ad rastros res redit, es kommt mit mir endlich noch im bitteren Ernste zum Hacken und Graben, Ter.: in eum iam res rediit locum, ut etc., es ist so weit gekommen, daß usw., Ter. (vgl. Spengel Ter. adelph. 273): quodsi eo fortunae meae redeunt, ut etc., Ter.: postremo adeo res rediit, Ter. – omnia haec verba huc redeunt, laufen darauf hinaus, Ter. – bes. v. Gelangen in jmds. Besitz, Gewalt usw., anheimfallen, zufallen, Venus, quam penes amantum summa summarum redit, die das Hauptbuch über die Verliebten führt, Plaut.: ad te summa solum rerum redit, auf dir allein
    ————
    liegt die ganze Last, Ter.: eius morte ea bona ad me redierunt, Ter.: ad hos redibat lege hereditas, Ter.: velle bonis aliquem affici quam maximis, etiam si ad se ex iis nihil redeat, Cic.: summa imperii, summa rerum redit ad alqm, Caes.: quorum (principum) ad arbitrium iudiciumque summa omnium rerum consiliumque redeat, Caes.: mortuo Tullo res (Staatsregierung) ad patres redierat, Liv.: u. so Numae morte ad interregnum res rediit, Liv. – Archaist. Präs. redinunt = redeunt, Enn. ann. 475*. Paul. ex Fest. 287, 1. – arch. Fut. redeam, Plaut. aul. 273. – Imperf. rediebat, Dracont. Med. 272: rediebant, Sen. contr. 9, 3 (26), 13. – Fut. redies, Apul. met. 6, 19: rediet, Caes. Germ. phaenom. 716 (statt redit et nach Haupts Verbesserung). Augustin. c. Acad. 3, 10. § 22. Vulg. Levit. 25, 10. Ennod. dict. 9: redient, Vulg. Ierem. 37, 7. – Seltene Perf.-Form redivi, Apul. met. 4, 14. Vict. Vit. 3, 59 (redivit). Amm. 27, 5, 6. – Regelmäßig synk. Perf.-Formen, redisti, redisset, redisse; bei Dichtern auch redit, zB. Ter. Phorm. 55; vgl. Lachm. Lucr. 3, 1042. p. 209 sq.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > redeo

  • 12 Vox populi, vox Dei

    Глас народа - глас Божий.
    Представление о божественном происхождении "народной молвы" отражено уже в поэмах Гомера, где она названа "вестницей Зевса" ("Илиада", II, 94 и др.). Гесиод в поэме "Труды и дни", 763 сл. говорит: "Никакая молва, звучащая из уст многих людей, не пропадает: она сама есть некое божество". В римской литературе мы встречаем эту мысль у Сенеки Старшего, который приводит ее ("Контроверсии", I, 1, 10) как высказывание преподавателя реторики Романа Гиспона: Crede mihi, sacra populi lingua est. "Верь мне, священна речь народа".
    В форме vox populi - vox Dei это крылатое, выражение получает распространение в средние века. Алкуин, ученый VIII в. н. э. (автор богословских трактатов и учебников философии, грамматики, реторики, математики), возражал тем, которые "solent dicere vox populi, vox Dei, cum tumultuositas vulgi semper insaniae proxima sit - "постоянно повторяют "глас народа - глас божий", тогда как беспорядочная возбудимость толпы всегда близка к безумию". Исторический комментарий к положению Vox populi vox Dei дает Ф. Ф. Зелинский, "Древний мир и мы".
    Николай Иванович [ Греч ] доказал неоспоримо: - 5) что пословица vox populi, vox dei есть пословица латинская и что оная есть истинная причина французской революции. (А. С. Пушкин, Торжество дружбы, или оправданный Александр Анфимович Орлов.)
    Матросы твердо убеждены, что Севастополь неприступен. Возьмут ли Севастополь? - спросил я однажды одного матроса. Прежде он [ неприятель ] его мог бы взять, теперь не возьмет, - возразил он. Vpx populi, vox Dei. (H. И. Пирогов - К. К. Зейдлицу, 16.III 1855.)
    Провинция окончательно думает, что я выслан из Петербурга. В Одессе видели, как я проезжал в Тифлис на жительство. В Самаре адрес мне готовили, но только не знали, в какой город Пермской губернии я выслан. Из Москвы телеграммы шлют: что со мной? Это уже почти vox populi, vox Dei. (M. E. Салтыков-Щедрин -А. Л. Боровиковскому, 4.V 1883.)
    Хоть там теперь и кричат во все трубы, что Ставрогину надо было жену сжечь, для того и город сгорел, но... - А уж кричат во все трубы? - То есть еще вовсе нет, и, признаюсь, я ровно ничего не Слыхал, но ведь с народом что поделаешь, особенно с погорелыми: vox populi, vox Dei. Долго ли глупейший слух по ветру пустить? (Ф. М. Достоевский, Бесы.)
    Vox populi - vox Dei. Это выражение у древних оценяло достоинство всякого правления, ссылаясь или на благодарность, или на ропот целой нации. В русском переводе оно употребляется для дальнейшего распространения самых глупых толков, клеветы, гнусных догадок на счет ближнего и тому подобных занятий праздных людей. Времена переменчивы. (В. А. Ушаков, Московский бал. Третье действие из комедии "Горе от ума" (примечание).)
    Поистине в недалеком будущем, через какой-нибудь год или месяц, а может быть, и через неделю, когда все, что мы сейчас видим перед собой, растает как дым, людям станет стыдно, что они хоть на минуту снизошли до того, что стали обсуждать -гнутое подобие голосования, коим называется этот сбор семи с половиной миллионов голосов. И, однако, это единственная точка опоры беспредельной власти Бонапарта. Это голосование является оправданием для подлецов, щитом для обесчещенной совести. Генералы, сановники, прелаты, всякое преступление, всяческая продажность и сообщничество прячут за этим голосованием свой позор. "Франция высказалась!" - говорят они. Vox populi, vox Dei. Народ проголосовал. Плебисцит покрывает все. Это голосование? Это плебисцит? Можно только плюнуть - и пройти мимо. (Виктор Гюго, Наполеон малый.)
    Бетховен вместе с Генделем были истинными певцами идеального народа, более великого, более зрелого, чем современный, народа грядущего, - это не мешало Бетховену держаться на редкость смело и независимо по отношению к публике: "Я не пишу для толпы!"... И в 1827 г., незадолго до смерти: "Говорят - "Глас народа - глас божий". Я этому никогда не верил" ("Man sagt: vox populi - vox Dei - ich habe nie daran geglaubt"). Нет, вовсе не vox populi - vox Dei, а наоборот, vox Dei должен быть vox populi. (Ромен Роллан, Бетховен.)

    Латинско-русский словарь крылатых слов и выражений > Vox populi, vox Dei

  • 13 adhaereo

    ad-haereo, haesī, haesum, ēre, an etw. hangen, festhangen, ankleben, I) eig.: m. Dat., saxis, Liv.: iumento, Gell.: ancoris (v. Schiffe), Tac.: manus oneri adhaerentes (durch Frost = angefrorene), Tac.: m. in u. Abl., vincto in corpore, Ov.: absol., qui adhaerent pediculi, leguntur, Col.: adhaerens lingua, angewachsene, Plin. – II) übtr.: a) dem Orte od. der Zeit nach an etwas sich anschließen, anstoßen, angrenzen, modica silva adhaerebat, Tac.: lateri quā pectus adhaeret, Ov.: quae (terra) quia continenti adhaeret, Curt.: paeninsula est Peloponnesus, angustis Isthmi faucibus continenti adhaerens, Liv. – poet. m. Acc., Cratera et Corvus adhaeret, Cic. Arat. 538. – absol., tempus adhaerens, die sich unmittelbar anschließende Zeit, die nächste Folgezeit (ein Teil der gegenwärtigen), Quint. – b) an jmd. od. etw. gleichs. festhangen, wie eine Klette hangen, von jmd. od. etw. nie weichen, α) v. Pers., an einer Pers. (als beständiger Begleiter usw., s. Ruhnken Vell. 1, 9, 6), usque, Plaut.: alci perpetuo comitem, Plin.: uxori semper tuae, Mart.: lateri adhaerere gravem dominum, auf dem Nacken sitze, Liv. – an einem Orte, stativis castris (Dat.), Tac. – an einer Handlung, od. an einem Zustande, fortiter obsidioni, scharf betreiben, Amm.: nulli fortunae adhaerebat animus, sein Sinn hing an keiner Lebensstellung, Liv. – bei Spät. = als Verehrer usw. anhangen, deo, Eccl.: cultui Christiano, Amm. – β) v. Lebl.: pestis adhaerens lateri suo, beständig an ihren Fersen hängende, Liv.: cui Canis cognomen adhaeret, für immer anhaftet, Hor.: invidia altissimis adhaeret, hängt sich an, Vell.: quae (sententia) facilius memoriae tuae adhaerere potuit, Gell. – c) an etw. als Anhängsel angehängt sein, summusque in margine versus adhaesit, war (aus Mangel an Raum) auf dem Rande angehängt (beigeschrieben), Ov. – dah. v. Pers. ein Anhängsel bilden, als Anhängsel teilhaben an etw., te vix... extremum adhaesisse, Cic.: qui etiam minimae parti tantae fortunae adhaeserunt, Curt.

    lateinisch-deutsches > adhaereo

  • 14 aeternus

    aeternus, a, um, Adj. m. Compar. (zsgz. aus aeviternus v. aevum, s. Varr. LL. 6, 11. Prisc. 2, 62), ewig, I) im engern Sinne: deus, Cic.: causae, Cic.: tempus, Cic.: u. so res ab aeterno tempore fluentes in aeternum, von Ewigkeit zu Ewigkeit, Cic. – II) im weitern Sinne, a) ewig = ewig dauernd, von Ewigkeit her, unsterblich, unvergänglich, nie erlöschend, unzerstörbar, unvertilgbar, unverwelklich, auch = beständig, fortwährend (s. Krebs-Schmalz Antib. Bd. 1. S. 122. Aufl. 7), nix, Sen. nat. qu. 4, 11, 5: tenebrae vinculaque, Cic.: bellum, Cic.: hostes, Liv.: servitus, Tac.: imperium, Curt.: silentium, Cic.: gloria, Cic.: aerumna, Cic.: sollicitudo, Sall.: consilia, ins Unendliche gehend, Hor.: sordes, von Ewigkeit her, Curt. 4, 1 (4), 22 H. (Vogel tetrae): constitutio, Curt.: pro mortalibus gloriā aeterni, Unsterbliche geworden, Sall.: urbs (= Roma), Tibull. 2, 5, 23 u. Spät.: domus, Grabmal, Corp. inscr. Lat. 1, 1008: aeterno devinctos amoris vulnere, Lucr., od. amore, Verg.: aeternior natura (ligni), Plin.: aeterniora mala, Lact.: neutr. plur. subst., aeterna moliri, unsterbliche Taten, Cic. – Dah. die adverb. Ausdrr.: α) in aeternum, auf ewig, auf immer, Liv. u.a. – β) aeternum, auf ewig, auf immer, Lucr., Verg., Hor., Hyg. fr. u. Tac. – od. immer und ewig, immer wieder, ohne Aufhören, Verg. u. Tac. – γ) aeterno, ewig, unaufhörlich, Ov. u. Plin. – b) ewig = ewig im Gedächtnis fortdauernd, unsterblichen Namens, Pergama, Verg.: virtus clara aeternaque habetur, Sall. – / Genet. Plur. synk., aeternûm humanûm (= deorum hominumque) sator, Pacuv. tr. 295. – arch. urspr. Form aeviternus, s. bes.

    lateinisch-deutsches > aeternus

  • 15 Agelastus

    Agelastus, ī, m. (ἀγέλαστος, der Nielachende, Mürrische, Finstere), Beiname des M. Krassus, Großvaters des Triumvirs, der nur einmal od. nie in seinem Leben gelacht haben soll Plin. 7, 79; vgl. Cic. Tusc. 3, 31.

    lateinisch-deutsches > Agelastus

  • 16 ageratos

    agēratos, on (ἀγήρατος), nie alternd, aeon, Tert. adv. Val. 8. – subst., agēraton, ī, n. (ἀγήρατον), ein würziges Kraut, viell. Leberbalsam, gewürzhafte Schafgarbe (Achillea Ageraton, L.), Plin. 27, 13.

    lateinisch-deutsches > ageratos

  • 17 agmen

    agmen, minis, n. (v. ago; vgl. altind. ájman, ›Bahn, Zug‹), der Zug, sowohl die Bewegung, als die sich bewegende Menge od. Masse, I) im allg.: 1) lebender Wesen: a) von Menschen, der Zug, Trupp, die Schar, agmen perpetuum totius Italiae, Cic.: stipatus agmine patriciorum, Liv.: hominum turba mulierum puerorumque agminibus immixta, Liv.: magnus comitatus fuit regius cum amicorum tum satellitum turbā stipante; non minore agmine legati venerunt, Liv. – Eumenidum agmina, Verg.: agminibus comitum qui modo cinctus erat, Ov. – b) v. Tieren = der Zug, Schwarm, die Koppel (Hunde), Kette (Rebhühner), das Rudel (Hirsche), rapidum agmen, v. Jagdhunden, Ov.: agmen ferarum, Ov.: aligerum agmen, v. Schwänen, Verg.: frugilegas aspeximus agmine longo formicas, Ov.: graniferum agmen, v. Ameisen, Ov.; vgl. unten no. II, 2, d.

    2) v. Lebl.: a) vom Zug, Strom des Wassers, leni od. dulci fluit agmine flumen (Thybris u. dgl.), sanftwallenden Zuges, Enn., Lucr. u. Verg.: u. vom Regenstrom, immensum caelo venit agmen aquarum, ein endloses Heer von Gewässern, Verg. – b) von den Atomen, agmine condenso naturam corporis explent, in einen dichten Haufen gedrängt, Lucr. 1, 606. – c) von den Wolken, ubicumque magis denso sunt agmine nubes, wo die Wolken dichter sich häufen, Lucr. 6, 100. – d) vom »Zuge« der Ruder, agmine remorum celeri, mit raschem Ruderschlag, Verg. Aen. 5, 211. – e) vom »Zuge«, von der »Menge Gänge« der Speisen, coli tanto agmine mensas, Sil. 11, 284. – f) von der »Reihe« der Zähne, terna agmina adunci dentis, Stat. Theb. 5, 509. – g) von den »Windungen« der Schlange, extremae agmina caudae, Verg.: illi agmine certo (sicheren Zuges) Laocoonta petunt, Verg. – h) von den »Schwingungen« der Lanze, tremulo venit agmine cornus, Sil. 14, 442. – i) von einer in sich zusammenhängenden Menge, agmen vitis, ein Reisigbündelchen von Rebenholz, Cael. Aur. chron. 2, 13, 167. – k) übtr.: α) vom »Zuge« der Rede, crispum agmen orationis, Gell. 1, 4, 4. – β) des Schicksals, agmina fati et volumina, die unerforschlichen Wege des Sch., Gell. 6, 2, 5. – γ) v. der Menge der Geschäfte, tot nexibus, tot quasi catenis maius in dies occupationum agmen extenditur, dehnt sich der Zug (die Reihe) der G. aus, Plin. ep. 2, 8. § 3.

    II) als milit. t.t., der Heereszug, d.i. 1) abstr., der Zug, Marsch eines Heeres, der Heereszug, Marschzug, die Marschkolonne, ne miles gregarius in castris neve in agmine servum aut iumentum haberet, Sall.: citato agmine iter, Liv.: effuso agmine abire, Liv.: de exercitu, de castris, de agminibus dicere, Cic.: rudis agminum, der Märsche (poet. = des Kriegsdienstes), Hor. carm. 3, 2, 9.

    2) konkr.: a) der Heereszug, die Marschkolonne, der auf dem Marsche befindliche Heerhaufen, α) des Fußvolks, phalanx, agmen magis, quam acies, Liv.: magis agmina, quam acies in via concurrerunt, Liv. (s. Fabri Liv. 21, 57, 12 viele Beisp.): intentus miles, ut ordo agminis in aciem assisteret, sowie der Zug geordnet war, zur Schlacht auch anzutreten, Tac.: retro in agmen suorum infenso cessit hosti, Liv. – agmine, im Zuge, zugweise, agmine ingredi, agmine ire ad Urbem, Liv. – uno agmine abire, irrumpere in Urbem, Liv. - – agmine instructo, in gerüstetem Zuge, marschfertig, Liv.; ähnlich agmine facto, in geschlossenem Zuge, Verg.: tripertito agmine, in drei Heerhaufen (Marschkolonnen) geteilt, Tac. – agm. pilatum, Verg., od. iustum, Tac., ein in geschlossenen Reihen marschierendes Kriegsheer. – agmen confertum, ein dicht gedrängter, dicht geschlossener Heerhaufen, Sen. ad Marc. 16, 4 (vgl. unten no. d aus Verg. georg. 3, 369 sq.). – agm. quadratum, das in geordnetem Zuge (der nach allen vier Seiten hin sofort Front machen u. in Schlachtordnung treten konnte, mit dem Gepäck in der Mitte) marschierende Kriegsheer (so daß das ganze Heer gleichsam ein Parallelogramm bildete, also nie = bataillon carré); dah. oft agmine quadrato, »in geordnetem Zuge, in geschlossenen Gliedern, in Schlachtordnung, en ligne«, zB. incedere, ire, ingredi, Sall., Curt. u.a.: u. dav. munito agmine, in gedecktem Zuge, Sall.: u. im Ggstz. agmine incauto, ut inter pacatos, Liv. – agm. obliquum, in schiefer Schlachtordnung aus der Flanke marschierend, Curt.: agm. primum, der Vortrab, die Vorhut, Spitze (des Heeres auf dem Marsche), Caes.: agm. medium, die Mitte (das Zentrum), Caes.: agm. extremum od. novissimum, der Nachtrab, die Nachhut, Caes. u.a. – agmen ducere, den Zug, das Heer anführen, Cic. Tusc. 2, 35 (v. Marius): ducit Amazonidum agmina Penthesilea, Verg. Aen. 1, 490. – agmen claudere, den Zug schließen u. decken, Curt.: agmen claudere et novissimis praesidio esse, den Zug schließen und die Nachhut bilden, Caes. – agmen cogere, den Zug hinten zusammenhalten (so daß die einzelnen hübsch beim Zuge bleiben) und decken, primae legionariae cohortes ibant, levis armatura et equites agmen cogebant, Liv. (vgl. unten no. d aus Solin. 25, 4). – agmen constituere, mit dem Zuge Halt machen, Sall. u.a. (s. Drak. Liv. 27, 16, 11 Beisp. aus Liv.). – agmen carpere, s. carpo. – im Bilde, educenda deinde dictio est ex hac domestica exercitatione et umbratili medium in agmen (mitten in den Heereszug), in pulverem, in clamorem, in castra atque in aciem forensem, Cic.: ut nec duces simus nec agmen cogamus, weder die Ersten noch die Letzten seien, Cic.: velut in agmen et numerum, gleichs. den Zug zu schließen u. die Zahl voll zu machen, Tac. – β) der Reiter, agm. equitum, Liv.: agm. equestre, Ov. – b) vom Zug der Flotte (weil dem Zug des Landesheeres ähnlich), das Geschwader, Liv. 21, 27, 8 (wo navium agmen); 31, 13, 1; 33, 41, 9; 37, 29, 7 u. 8. – c) vom Zuge des Gepäckes impedimentorum, Tac. ann. 2, 5: omnium impedimentorum agmen cogere (vgl. vorher no. a, α), Hirt. b.G. 8, 8, 3: non minore agmine rerum captarum quam suo prae se acto, Liv. 34, 52, 2. – d) übtr., v. Zuge gleichs. ein Heer bildender Tiere, natu maximus (elephantus) ducit agmen, aetate proximus cogit sequentes (vgl. vorher no. a), Solin. 25, 4: conferto agmine cervi torpent mole novā, Verg. georg. 8, 369 sq. (vgl. vorher no. a aus Sen. ad Marc. 16, 4): e pastu decedens agmine magno corvorum exercitus, Verg.: v. Ameisen, it nigrum campis agmen; u. pars agmina cogunt (s. oben no. a), Verg.: apes agmine facto (in geschlossenem Zuge, s. oben no. a) ignavum fucos pecus a praesepibus arcent, Verg. – u.v. personif. lebl. Ggstdn., venti velut agmine facto, quā data porta, ruunt, Verg.: diffugiunt stellae, quarum agmina cogit Lucifer, Ov. – v. der Zeit, sic ordinandus est dies omnis, tamquam cogat agmen, der letzte sei (s. no. a), Sen. ep. 12, 7. – / agmen, f., Iord. Get. 7, 50.

    lateinisch-deutsches > agmen

  • 18 alieno

    aliēno, āvī, ātum, āre (alienus), gegen sich od. andere fremd machen, entfremden, I) eig.: 1) im allg., weggeben, wegschaffen, entfernen, verstoßen, verdrängen, in fremde Hände od. Gewalt geben od. bringen (im Passiv = in fremde Hände od. Gewalt geraten), mulier alienata est abs te, ist dir genommen, für dich verloren, Plaut.: usus fructus... iam mihi harum aedium... alienatus est, ist mir entrissen, Plaut.: reiculae sunt alienandae, Varr.: me falsā suspicione alienatum, verstoßen, zurückgesetzt, Sall.: urbs alienata, Sall.: u. so pars insulae prodita atque alienata, Liv.: sacopenium, quod apud nos gignitur, in totum transmarino alienatur, wird verfälscht, Plin. – dah. cum velut occisos alienasset, entfernt (verborgen) hatte, Iustin. 18, 3, 9.

    2) insbes.: a) als gerichtl. t.t., eine Sache (durch iuris cessio) einem andern abtreten, veräußern (u. zwar im streng. jurist. Sinne [nach Paul. dig. 50, 16, 67] so, daß wirkliche Übergabe der Sache in fremden Besitz stattfindet, was bei vendo nicht notwendig der Fall ist dah. verb. vendere atque alienare, nicht umgekehrt), vectigalia, Varr. u. Cic.: si res fuerint usucaptae ab eo, cui alienatae sint, ICt. – b) ein Kind, einen Sklaven gleichs. sich u. seiner Familie fremd machen, aus der Familie verstoßen, in fremde Gewalt geben (Ggstz. alqm suum facere, als Sohn annehmen; vgl. Ruhnken Ter. heaut. 5, 2, 26, die Auslgg. zu Liv. 41, 8, 12), ita nos alienavit, Ter.: ne quis quem civitatis mutandae causā suum faceret neve alienaret, Liv.: an pro non natis sint habendi, qui a familia sunt alienati? Quint.: dah. scherzh., tu me alienabis numquam quin noster siem (sagt Sofia zu Merkur, der sich für Sofia ausgibt), d.i. du sollst mich gewiß nie zum Fremden machen in unserem Haus, Plaut. Amph. 399. – c) (als mediz. t.t.) alienari, v. Körper u. dessen Teilen = absterben, intestina, Cels.: corpus, Sen.: u. Partic. subst., alienata, ōrum, n. pl., abgestorbene Glieder, Plin. – d) alcis mentem, jmds. Verstand od. Sinne betäuben = jmd. um seinen Verstand od. von Sinnen bringen, wahnsinnig od. verrückt machen, erat opinio, post censuram minus compotem fuisse sui (nicht völlig bei Verstande gewesen sei); vulgo Iunonis iram ob spoliatum templum alienasse mentem (ihn verrückt gemacht habe) ferebant, Liv. 42, 28, 12: u. so absol., odor sulphuris saepius haustus alienat, bringt von Sinnen, macht verrückt, Sen. nat. qu. 2, 53, 2 (vgl. § 1 dementes facit). – Öfter im Passiv, quorum alienatur mens, die von Sinnen kommen, verrückt werden, Plin.: alienatas discordiā mentes hominum (ganz verblendeten G.) eo piaculo compotes sui fecisse, Liv.: signum alienatae mentis, von Geistesabwesenheit, Suet. – dah. vom Menschen selbst: alienari mente, von Sinnen kommen, verrückt werden, Plin. u. Cael. Aur. – u. bes. alienatā mente, von Sinnen, vom Verstande gekommen, verrückt, wahnsinnig, Caes. u.a.: u. dafür auch alienatus mente, Plin.: u. velut alienatus sensibus, wie besinnungslos, wie von Sinnen, Liv.: alienatus in febri, phantasierend, Capitol.: alienatus ad libidinem animo, außer sich vor wilder Begier, Liv.; s. viele Belege bei Drak. Liv. 3, 48, 1.

    II) übtr.: 1) im allg., den Geist, Sinn von etw. entfernen, abziehen, gegen etw. fremd od. gleichgültig machen, alienatis a memoria periculi animis, indem sie alle Gefahr vergaßen, Liv.: velut alienato ab sensu animo, jedem Schmerzgefühl fremd, gegen jedes Sch. gleichgültig, Liv.

    2) insbes.: a) jmd. der Gesinnung nach sich od. einem andern entfremden = abstoßen, mit jmd. od. sich veruneinigen, jmd. abgeneigt-, abspenstig-, abtrünnig machen, gegen sich aufbringen u. dgl., im Passiv (bes. im Partic. Perf.) sich lossagen, aufhören Freund zu sein, feind od. abtrünnig werden, abfallen (Ggstz. conciliare, reconciliare, allicere), omnes a se bonos, Cic.: alcis voluntatem ab alqo, Cic.: omnium suorum voluntates (sc. a se), Caes.: regem socium alci, Liv. 30, 14, 10: sibi alqm, Liv. 44, 27, 8, od. sibi alcis animum, Vell. 2, 112, 7: plane alienari a senatu, Cic.: voluntate alienati, Sall.: alienatus ab senatu Aemilius, Liv.: alienati Romanis (Dat.), Liv. 35, 31, 4: alienatae discordiā (durch Zw.) mentes hominum, Liv.: insulas alienatas (abtrünnigen) ad officium redire coëgit, Nep.: alienato erga Vespasianum animo, Tac.: non vultu alienatus, keine Spur von Entfremdung (Ungnade) im Gesicht, Tac. – b) alienari ab alqa re, sich von etwas entfernt halten, d.i. einen natürlichen Widerwillen gegen etw. haben, es vermeiden, a falsa assensione u. ab interitu, Cic. de fin. 3, 16 u. 18.

    lateinisch-deutsches > alieno

  • 19 ambo [1]

    1. ambō, ae, ō (ἄμφω), beide (zusammen od. zu gleicher Zeit handelnd, während uterque = »beide« in Zeit und Ort vereinzelt), oculi vel ambo vel singuli, Cels.: frequentius singulis, ambobus interdum propitius Caesarem precabantur, Plin. ep.: alter ambove consules, Cic. (s. alterno. I, B, 1): aut ambo imperatores Romani... aut alter ex iis, Liv.: verum utrique mos geratur amborum ex sententia, Plaut.: qui utramvis recte norit, ambas noverit, Ter.: hic qui utrumque probat, ambobus debuit uti, Cic.: duae res vehementissime in praetura desideratae sunt, quae ambae in consulatu multum Murenae profuerunt: una... altera... Horum utrumque ei fortuna ad consulatus petitionem reservavit, Cic. Muren. 37. – subst., ambae, ārum, f. (sc. manus), beide Hände, rex ambas ultra fossam protendere coepit, Enn. ann. 555. – / ambo als alter Dual gew. im Akk. ambo, seltener (bei Cic. nie) ambos, s. Neue-Wagener Formenl.3 Bd. 2. S. 279 u. 280 u. Georges, Lexik. der lat. Wortf. S. 40.

    lateinisch-deutsches > ambo [1]

  • 20 amo [1]

    1. amo, āvī, ātum, āre (Stamm AM, wovon auch amor u. amicus), lieben, aus Neigung od. Leidenschaft, Ggstz. odisse ( dagegen diligere = »lieben« aus Hochachtung, Ehrfurcht, Bewunderung usw., Ggstz. neglegere u. spernere; dah. steigernd bald eum a me non diligi solum, verum etiam amari, Cic. ep. 13, 47 in: bald non quo quemquam plus amem aut plus diligam etc., Ter. Eun. 96: u. verb., cum te semper amavi dilexi que, Cic. ep. 15, 7, 1), I) lieben aus Neigung, liebhaben, tu fac, quod facis, ut me ames teque amari a me scias, Cic.: alqm fraterne, Cic.: alqm mirifice, Cic.: alqm plurimum, Hieron.: fetus immoderate (v. Affen), Solin.: alqm ardenter, Plin. ep., ardentius et constantius, Suet.: alqm ex animo, singulari amore, Cic.: alqm magis quam oculos suos, Ter.: alqm plus oculis suis, Catull.: alqm corde atque animo suo, Plaut.: inter se, sich (unter einander), Cic.: corde inter se, Plaut.: inter propinquos amandus, Plin. ep.: amandos timet, quos colit violat, Sen. – dah. a) die parenth. Formel si me amas, wenn du mich lieb hast, mir zu Liebe (zu Gefallen), Cic. u.a. (s. Fritzsche Hor. sat. 1, 9, 38). – b) der beteuernde Ausdruck, ita (sic) me di (bene) ament od. amabunt, so wahr mir Gott helfe, wahrhaftig, Plaut. u. Ter.: u. ellipt., ita me Iuppiter (sc. amet od. amabit), Plaut. u. als Gruß, di te ament, Megadore, grüß Gott! Plaut. – c) amare se od. ipsum, nur sich lieben, in sich verliebt-, von sich eingenommen sein, egoistisch denken (s. Sorof Cic. Tusc. 1, 111. Fritzsche Hor. sat. 2, 7, 31), Plaut. u. Cic.: u. so se ipse amans, ein Egoist, Cic.: ebenso omnia sua, für alles, was von einem selbst kommt, eingenommen sein, Quint.: u. hoc amat, dafür ist er eingenommen, Hor.: quin teque et tua amares, Hor. – d) amare alqm de od. in alqa re, od. quod etc., jmdm. für etw. sich verpflichtet fühlen, verpflichtet-, verbunden sein, Dank wissen (s. Hofmann Cic. Br. S. 124), ecquid nos amas de vicina isthac? Ter.: de raudusculo multum te amo, Cic.: in Atilii negotio te amavi, Cic.: te multum amamus, quod ea abs te diligenter parvoque curata sunt, Cic.: auch m. bl. Acc. pers., Ad. Soror, parce, amabo. Ant. Quiesco. Ad. Ergo amo te, bin dir sehr verbunden, Plaut.: Mi. Si vos tantopere istuc vultis, fiat. Aes. Bene facis; merito te amo, Ter.: u. so Credo igitur hunc me non amare (mit mir zufrieden sei). At ego me amavi (bin mit mir desto mehr zufrieden), quod mihi iam pridem usu non venit, Cic. – dah. der ellipt. Ausdr. der Umgangsspr., amabo od. amabo te (aber nie amabo vos etc.), eig. ich werde dir sehr verbunden sein (wenn du mir das sagst, tust u. dgl.), bei Bitten (= oro, quaeso, precor), sei so gut, ich bitte sehr, ich bitte schön, id, amabo, adiuta me, Ter.: amabo, quid ait? Ter.: da mihi operam, amabo, Plaut.: fac, amabo, Ter.: cura, amabo te, Ciceronem, Cic.: amabo te, advola, Cic.: m. folg. ut od. ne u. Konj. (s. Brix Plaut. Men. 424), amabo te, ut transeas, Ter.: amare ait te multum (er läßt dich schön bitten), ut deferas etc., Plaut.: amabo te, ne assignes, Cic. – e) etw. lieben, gern haben, Gefallen an etw. finden, α) m. Acc.: amavi amorem tuum, Cic.: prout ipse amabat litteras, Nep.: ne nimis amemus vitam et ne nimis oderimus, Sen.: amans hiatus Homerici suavitatem, Gell.: hoc (diesen Ausdruck) Arruntius amare coepit (gewann lieb), Sen.: amat otia, Verg.: qui superbiam in sese amarent (an sich gut hießen), in aliis reprehenderent, Gell.: v. Lebl., amat ianua limen, bleibt gern verschlossen, Hor.: nitidos et amoenos colores amant oculi, Augustin.: Nilus amet alveum suum, bleibe in seinem Bette, Plin. pan.: id (legumen) exilem amat terram, Col.: lens amat solum tenue magis quam pingue, Plin. – v. Abstr., ea quae secundae res amant, was das Glück gewöhnlich im Gefolge hat, Sall. Iug. 31, 4. – β) m. Infin. od. Acc. u. Infin., es gern sehen, hic ames dici pater atque princeps, Hor. carm. 1, 2, 50: amabat sibi pretia maiora dici earum rerum, quae etc., Lampr. Heliog. 29, 9. – dah. amare m. Acc. u. Infin. od. bl. Infin., wie im Griech. φιλειν u. im Deutschen lieben = etw. gern tun, zu tun gewohnt sein, pflegen (vgl. Kritz Sall. Iug. 34, 1. Bentley Hor. sat. 1, 4, 87), quae ira fieri amat, was der Zorn gern tut, Sall.: e quibus unus amet quavis aspergere cunctos, Hor.: amat unus quisque sequi vitam parentum, Ambros. – bei Spät. auch (wie φιλειν u. solere) unpers. (s. Deder. Dict. 1, 3), sicut in tali re fieri amat, Dict. Cret.: ut apud deum fieri amat, Auson. – II) jmd. lieben aus Leidenschaft, sinnlich lieben, in jmd. verliebt sein, alqm, Komik., Verg. u.a.: alqam misere, Ter.: alqam amare coepisse perdite, sich sterblich in eine verlieben, Ter.: qui amat, der Geliebte, Plaut., u. quod amo, amas, amat, meine, deine, seine Geliebte, Plaut. (vgl. Brix Plaut. trin. 242): si vis amari, ama, Sen.: ut ameris, amabilis esto, Ov.: ut ameris, ama, Mart.: u. bes. absol., wie unser lieben u. im Griech. εραν = »eine Geliebte, ein Mädchen haben, = sich halten«, u. euphem. = die Freuden der Liebe genießen, Ter., Sall. u. Hor. (s. Heindorf Hor. sat. 2, 3, 250. Kritz Sall. Cat. 11, 6): amare a lenone, Plaut. – Partic., a) amāns, antis, c., s. bes. (oben S. 354). – b) amātus, a, um, α) adj., geliebt, teuer, urbs, Lucan. 1, 508: unice amatus filius, Gell. 6 (7), 5, 3. – β) subst., amātus, ī, m., der Geliebte, Gell. 16, 19, 4. – u. amāta, ae, f., die Geliebte, Liv. 30, 14, 1. Amm. 15, 4, 6; 22, 9, 15. Augustin. serm. 161, 10 u. 302, 6. – / Archaist. Fut. exact. amasso, is, int, Plaut. Cas. 1001 u. 1002; mil. 1007; Curc. 578: 2. Pers. Plur. Imperat. Pass. ameminor, Diom. gramm. (I) 353, 24.

    lateinisch-deutsches > amo [1]

См. также в других словарях:

  • nie — nie …   Dictionnaire des rimes

  • nie —  nie …   Hochdeutsch - Plautdietsch Wörterbuch

  • nie ma — nie było, nie będzie forma nieosobowa zaprzeczona czasownika być 1. «w połączeniu z rzeczownikami (lub odpowiednikami rzeczowników) zwykle w dopełniaczu tworzy zwroty oznaczające nieistnienie, brak czegoś, nieznajdowanie się w określonym miejscu …   Słownik języka polskiego

  • nie — I {{/stl 13}}{{stl 8}}mod. {{/stl 8}}{{stl 20}} {{/stl 20}}{{stl 12}}1. {{/stl 12}}{{stl 7}} tym wyrazem mówiący oświadcza, że nie istnieje stan rzeczy, o którym mowa:a) w połączeniu z czasownikami zaprzecza danej czynności, stanowi, procesowi :… …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • nie ma — {{/stl 13}}{{stl 8}}cz. nos, nie było, nie będzie {{/stl 8}}{{stl 20}} {{/stl 20}}{{stl 12}}1. {{/stl 12}}{{stl 7}} nie istnieje, nie występuje : {{/stl 7}}{{stl 10}}Nie ma kwadratowych kół. W Europie nie ma już lwów. Twierdzić, że Boga nie ma.… …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • Nie Er — Nie Er, Chinese composer (1912–1935) This is a Chinese name; the family name is Nie. Nie Er (simplified Chinese: 聂耳; traditional Chinese: 聶耳; pinyin: Niè Ěr) (born Nie Shouxin (simplifie …   Wikipedia

  • nie — Adv; 1 zu keiner Zeit ↔ immer <nie lügen; nie Zeit haben; etwas nie ganz verstehen>: Ich werde nie vergessen, wie schön der Urlaub war 2 kein einziges Mal: Er war noch nie in London; Er hat mich noch nie betrogen; Sie ist verliebt wie nie… …   Langenscheidt Großwörterbuch Deutsch als Fremdsprache

  • Nie — Nie, ein verneinendes Nebenwort der Zeit, zu keiner Zeit, niemahls, im Gegensatze des je; so wohl von einer vergangenen als künftigen Zeit. Ich habe noch nie gesehen, den Gerechten verlassen, Ps. 37, 25. Es ist mir nie in den Sinn kommen, Jer. 32 …   Grammatisch-kritisches Wörterbuch der Hochdeutschen Mundart

  • nie ma co — I {{/stl 13}}{{stl 8}}cz. odm. jak cz. mieć, pot. {{/stl 8}}{{stl 7}} nie warto : {{/stl 7}}{{stl 10}}Nie ma co marzyć o podwyżce. Nie było co się tak denerwować. Nie macie co tu czekać. Nie masz co prosić, nic nie dostaniesz. Nie mamy co się… …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • Nie Er — Nie Er, compositeur chinois (1912 1935) Nie Er (Chinois traditionnel : 聶耳 ; Chinois simplifié : 聂耳 ; Pinyin : Niè Ĕr) (né Nie Shouxin (Chinois traditionnel : 聶守信 ; Chinois simplifié : 聂守信 ;… …   Wikipédia en Français

  • Nie — Caractéristiques Longueur 26 km Bassin  ? Bassin collecteur Charente Débit moyen …   Wikipédia en Français

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»