Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

intestinum

  • 61 offero

    offero, obtulī, oblātum, offerre (ob u. fero), entgegentragen, -bringen, darstellen, (vorsätzlich) zeigen, I) eig.: 1) im allg.: a) aktiv: tela ob moenia, Acc. fr.: aciem strictam venientibus, Verg.: os suum non modo ostendere, sed etiam offerre, sich vorsätzlich zeigen, sehen lassen, Cic.: poenam oculis deorum, vor den Augen der Götter vollziehen, Liv.: neque ut quicquam interesset inter intestinum et oblatum, und daß es durchaus gleichgültig ist, ob ein solcher Zustand durch etwas Innerliches oder etwas Äußerliches hervorgerufen ist, Cic. Acad. 2, 48. – b) refl.: α) se alci, entgegentreten, sich zeigen, sich sehen lassen, erscheinen, Cic. – β) einfallen, sich von selbst finden, ipsi occurrent orationi; ipsi se offerent, Cic. – γ) begegnen, stoßen auf, obviam, begegnen, Ter.: se advenientibus, sich zeigen, entgegengehen, Cic.: und feindlich = sich entgegenstellen, feindlich begegnen od. entgegengehen, Liv. – c) Passiv offerri, begegnen, sich zeigen, erscheinen, auxilium eius oblatum est, Cic. – 2) insbes., seine Notdurft verrichten, kacken, Ibidines offerendi et conatus, Marc. Emp. 31: vas, ubi offertur, ibid. – II) übtr.: A) im allg., medial = aufstoßen, oblata religio est, eine religiöse Bedenklichkeit stieß ihm auf, Cic.: metu oblato, Cic. – refl. = sich widersetzen, statim me Antonii sceleri obtuli, Cic. – B) insbes.: 1) entge-
    ————
    genstellen, aussetzen, preisgeben, sich weihen, se invidiae periculisque omnibus pro salute alcis, Cic.: se periculis sine causa, Cic.: se ultro morti, Caes.: se acriter morti (v. Gladiator), Cic.: se pro patria ad mortem, Cic.: ultro se proelio, Caes.: se in discrimen, Cic. – 2) gegen jmd. vorbringen, crimina, Cic. – 3) anbieten, antragen, alci operam suam, Liv. – off. se, sich anbieten, sich erbieten, finem feci offerendi mei, Cic.: alii offerunt se, si quo usus operae sit, Liv.: m. dopp. Acc., magistratibus se offere consiliarium (als B.), Suet.: consortem imperii generumque se Vitellio, Suet. – m. folg. Acc. u. Infin., Tac. ann. 11, 33 u. 16, 26. – 4) etwas darbringen, erweisen, zufügen, antun, a) übh.: opem et auxilium, Lucil. fr.: beneficium alci, Caes.: optata, Ter.: alci mortem, Cic.: vitium virgini, Ter.: stuprum, Cic.: incendium, Cic.: laetitiam alci, Ter.: errorem, Liv. – b) insbes., Gott schenken, heiligen, weihen, opfern, Eccl. – 5) herbeiführen, mit sich führen, obiciuntur etiam (animo) saepe formae, quae reapse nullae sunt, speciem (eine Täuschung) autem offerunt, Cic. de div. 1, 81. – Im afrik. Vulgärlat. Imperat. offers, Apul. met. 10, 16 (cod. F). Itala Matth. 8, 4; Marc. 5, 24; Luc. 5, 14; u. offert, Itala (ev. Palat.) Marc. 1, 44.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > offero

  • 62 rectus

    rēctus, a, um, PAdi. (rego), geradegerichtet, d.i. in gerader (wagerechter od. senkrechter) Richtung, gerade, griech. ὀρθός (Ggstz. curvus, incurvatus, recurvatus, flexus, flexuosus, inclinatus u. dgl.), I) eig.: a) in wagerechter Richtung: ostium, die gerade auf die Straße führende, die Vordertür (Ggstz. posticum), Plaut.: via, platea, Komik.: iter r. et simplex (Ggstz. iter flexuosum), im Ohre, Cels.: recto itinere ad Iberum contendere, Caes.: recto itinere Romam ad consules et liberos fugere, Liv.; vgl. recto limite grassari, Ov., u. recto flumine alqm ducere, Verg.: rectā et expeditā via ire, Liv.: rectā viā ire ad etc., Komik.: ad me rectā rectam habet viam, Plaut.: huc rectus ex Africa cursus est, Liv.: saxa, quae rectis lineis suos ordines servant, Caes.: instructi rectā acie (Ggstz. inconditum agmen), Liv.: aes r., das gerade, geradlinige Erz (v. der Tuba), Iuven.: intestinum r., Mastdarm, Cels.: vena r. (Ggstz. v. transversa, curva), Cels.: recti oculi, gerader, unverwandter, ruhiger Blick, Cic. (vgl. oculus): u. so r. acies (Augen), Ov.: crus rectius, Hor.: cui rectior est coma, gerader, schlichter, ungelockter (Ggstz. crispulus), Sen. – iter non agit in rectum (geradeaus), sed in orbem curvat eundem, Ov. met. 2, 715. – b) v. senkrechter Richtung, gerade, senkrecht, aufrecht, arduae et rectae prope rupes, Liv.: rupes ita rectis saxis, ut etc., Liv.:
    ————
    rectis lineis in caelestem locum subvolare, Cic.: ita iacĕre talum, ut rectus assistat, Cic.: qui ita talus erit iactus, ut cadat rectus, Cic.: anguis longā trabe rectior exstat, Ov. – v. der Körperhaltung, -stellung, ut recta sint brachia, Quint.: caput r. (Ggstz. c. deiectum, supinum, in latus inclinatum), Quint.: quidam promptius recti, quidam resupinati, quidam etiam inclinati reddunt (urinam), Cels.: rectus insistit, rectus incedit, aufrecht, Cels. u. Capit.: u. so stans et rectus (Ggstz. humilis et ad terram more quadrupedum abiectus), Lact.: u. senectus, Iuven.: octo homines recti, gerade gewachsene, geradgliederige, schlanke, Catull.: u. so puella r., Hor.: servitia rectiora, Suet. – tunica recta, der nach alter Sitte mit senkrecht gezogenen Kettenfäden gewebte Rock, Plin. 8, 194: dass. vestis recta, Isid. orig. 19, 22, 18: Plur. subst., rectae, Fest. 277 (a), 8. – neutr. plur. subst., recta montium, steile Höhen (Ggstz. collium flexa u. porrecta camporum), Min. Fel. 17, 10. – c) v. Tone usw., nicht von der Tonleiter abweichend, weder steigend noch fallend, schlicht (Ggstz. inclinatus, flexus), sonus r. (Ggstz. inclinatio vocis), Quint. vox, Quint. – d) als gramm. t. t.: casus r., der nicht gebeugte K., der Nominativ (Ggstz. c. obliquus), Varro LL., Quint. u.a. Gramm.
    II) übtr.: 1) gerade, recht, aufrecht, rectā viā rem narrare ordine, ohne Umschweife, Ter.: rem rectā viā reputare, Ter.: rectam instas viam (bist auf dem r.
    ————
    Weg); ea res est, Plaut.: in rectam viam redire, Plaut.: rectissimam ad virtutem viam deligere, Quint. – rectum neutr. adv., geradeswegs, rectum ambula, Auct. inc. de mont. Sina et Sion 14. – quo vobis mentes rectae quae stare solebant antehac, aufrecht zu stehen, nicht zu wanken, Enn. – 2) übtr., v. allem, was nicht von der geraden Bahn, von der Regel usw. abweicht, a) in physischer u. intellektueller Hinsicht, α) regelrecht, regelmäßig, sachgemäß, gehörig, richtig, figura r., Prop.: cena recta u. subst. bl. recta, eine regelmäßige, ordentliche Mahlzeit (Ggstz. sportula), Suet. u. Mart.: r. et iustum proelium, Liv.: nomina r., sichere Schuldposten (Schuldner), Hor. – quotusquisque tam rectus auditor, quem etc., so ordentlicher, so gehörig-, richtig gebildeter, Plin. ep.: ebenso iudex r., Quint. – β) schlicht, einfach, natürlich, commentarii Caesaris, Cic.: simplex et r. dicendi genus, Quint.: u. so r. genus, Ggstz. figurae, Quint.: sermo rectus et secundum naturam enuntiatus, Quint.: oratio recta an ordine permutato, Quint.: orator rectus et sanus, Plin. ep. – in utroque genere (der Schauspieler- u. Ringergebärden) quae sunt recta et simplicia laudantur, Cic. – u. einfach, offen, aufrichtig, qui haec recta tantum et in nullos flexus recedentia tractaverit, Quint.: recta et vera loquere, Plaut. – γ) recht, richtig, fehlerflei (Ggstz. pravus, vitiosus), quod dici solet, domus recta est, ist ohne Fehler,
    ————
    ohne Makel, Suet. – consilia r., Ter.: iudicium r., Sen.: quae sint in artibus ac rationibus recta ac prava, Cic. – si quid novisti rectius istis, Hor. – erit haec quidem rectissima fortasse ratio, Quint. – rectum est m. Infin., uni medico rectius esse aegrum committere, quam multis, Cic.: protinus ergo adhibere curam rectius erit, Quint. 10, 3, 18. – neutr. subst., rectum pravumque, Cic.: rectum verumque, Quint. – v. Pers., mit Genet., beatus iudicii rectus, wer ein richtiges Urteil hat, Sen. de vit. beat. 6, 2. – b) in moralischer Hinsicht, α) gerade, rechtlich, ehrlich (Ggstz. pravus, perversus), consilia r. (Ggstz. prava c.), Liv.: ingenia r. (Ggstz. ing. perversa), Plin. ep.: conscientia r., Cic. – v. Pers., gerade, geradsinnig, gerade durchgehend, unentwegt, sich treu bleibend (vgl. Stürenb. u. Benecke Cic. Arch. 3), ex quibus unus L. Caesar firmus est et rectus, Cic.: u. so vir r., vir r. et sanctus, Plin. ep.: vir alioqui rectus, integer, quietus, Plin. ep.: praetor populi Roman irectissimus, Cic.: rectissimus iudex Plin. ep.: adversus impios rectissimus iudex (v. Gott), Lact. – β) recht, sittlich gut, pflichtgemäß, tugendhaft (Ggstz. pravus), im Neutrum subst., das Rechte, Gute, Tugendhafte, griech. ὀρθόν (Ggstz. pravum), si benefacta recte facta sunt, et nihil recto rectius, certe ne bono quidem melius quicquam inveniri potest, Cic.: neque quicquam nisi honestum et rectum alter ab altero postulabit, Cic.:
    ————
    sine lege fidem rectumque colebant, Ov.: recti praeceptio pravique depulsio, Cic. – rectum est, es gebührt sich, ist recht, ist pflichtgemäß, m. folg. Infin., Cic. de off. 1, 137 u. so non (nec) rectum est m. folg. Infin., Cic. de fin. 3, 71.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > rectus

  • 63 sessio

    sessio, ōnis, f. (sedeo), I) das Sitzen, 1) im allg.: status, incessio, sessio, Cic.: statio significat permansionem, sessio humilitatem, Augustin.: medicamentum sessionis deambulatio est, Augustin.: sessiones quaedam contra naturam sunt, gewisse Haltungen im Sitzen, Cic. de fin. 5, 35. – 2) insbes.: a) das Müßigsitzen, Verweilen, Capitolina, Cic. ad Att. 14, 14, 2: ursae pigrā sessione languidae, Apul. met. 4, 14. – b) die Sitzung, α) zum Disputieren, posmeridiana, Cic. de or. 3, 121. – β) die gerichtl. Session des Prätors, Ulp. dig. 38, 15, 2. § 1. – II) meton., der Sitz, 1) der Ort zum Sitzen, a) der Sitzplatz im Freien, bes. die exedra (s. d. no. I), Cic. de fin. 5, 2: Plur., Cic. de or. 2, 20. – b) die Stelle, wo etw. festsitzt, die Wurzel, veretri, Cael. Aur. de morb. chron. 5, 4, 66: oculorum, die Augenhöhlung, Cael. Aur. de morb. chron. 2, 7, 94. – 2) = εγκάθισμα, das Sitzbad, Cael. Aur. de morb. chron. 5, 4, 69. – 3) (wie εδρα), das Gesäß, der Hintere, Cael. Aur. de morb. chron. 3, 3, 50. – 4) = intestinum rectum, der Mastdarm, Cael. Aur. de morb. acut. 3, 22, 220.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > sessio

  • 64 tractabilis

    tractābilis, e (tracto), betastbar, angreifbar, behandelbar, I) eig.: tractabile omne necesse est esse, quod natum est, Cic.: quia (corpus) oculis manuque tractabile est, Lact.: ulcera tractabiliora, Plin.: mare nondum tractabile nanti, Ov.: caelum, nicht stürmisch, Verg.: vox, biegsam, Quint.: materies earum (arborum) tractabilis ad intestinum opus, tauglich zur Tischlerarbeit, Vitr. 2, 9, 17. – pondus, erträglich, Stat. – II) übtr., was sich leicht behandeln läßt, gütig, nachgiebig, biegsam, geschmeidig, erbittlich, virtus, Cic.: ingenium, Curt.: nihil est eo (filio) tractabilius, Cic.: ut te tractabiliorem experiantur, Plin. ep.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > tractabilis

  • 65 verto

    verto (archaist. vorto), vertī (vortī), versum (vorsum), ere (altind. vártatē, er dreht sich, got. waнrЮan, ahd. werdan, werden), nach einer anderen, bes. nach der entgegengesetzten Richtung kehren, wenden, drehen, umkehren, umwenden, umdrehen, refl. vertere se u. bl. vertere, u. Passiv verti medial, sich kehren, sich wenden, sich drehen, I) im allg.: A) eig.: 1) übh.: a) m. Angabe wohin? α) durch Praepp.: ora in alqm, Ov.: omnium ora in se, Tac.: raptum vexillum ad ripam, Tac.: currum in fugam, Curt.: aquam v. in subiecta, ableiten in die Niederungen, Tac.: equos ad moenia, Verg.: armentum ad litora, nach dem U. zutreiben, Ov.: mucronem in se, Liv. epit.: v. harpen in alqm, Ov.: morsus exiguam in Cererem (Brot), Verg. – refl., verti me a Minturnis Arpinum versus, Cic.: u. ohne se, ad Orientem vertit, kehrte um, Treb. Poll.: ut (sol) vortat metas ad solstitiales, Lucr.: alterius ramos videmus vertere in alterius, Verg.: o utinam vocula mea vertat in auriculas dominae, gelange, Prop.: Char. quo vortisti (wohin hast du dich gedreht = wohin siehst du)? Dem. ad illum qui emit, Plaut. merc. 434: u. passiv medial, velatum vortier ad lapidem, sich (anbetend) hinzuwenden zu einem (heiligen) Stein, Lucr.: homines, quorum oculi perversā semper acie vertantur, sich drehen, Firm. – β) durch Advv.: sidera retro, Verg.:
    ————
    quo vertere cursus (iubeat), Verg.: quo vocat, vertamus iter, Verg.: v. ora huc et huc, Hor.: nunc huc nunc illuc verso mari, Liv. – refl., vorte hāc te, puere, wende dich hierher = komm hierher, Plaut. – b) m. bl. Acc.: flumina et lacus, ableiten, Tac.: fores cardine tacito, leise aufmachen, Tibull.; vgl. verso cardine strepitum fecit, Ov.: clavem vertere (umdrehen), Iulian. bei Augustin.: simulat gradu discedere verso, Ov.; vgl. verso pede premere arenam, Ov.: u. ille tuus tam cito vertit pennas amor? hat seine Fittige gewendet (= hat sich von mir entfernt, mich aufgegeben)? Prop. – refl., cum haesisset descendenti (virgini Vestali) stola, vertit se et recollegit, Plin. ep. 4, 11, 9. – 2) als milit. t.t.: alqm (hostes, equites u. dgl.) in fugam, in die Fl. treiben, -schlagen, Auct. b. Afr., Liv. u.a.: u. so bl. agmina, Verg.: u. Philippis versa acies retro, die zu Ph. verlorene Schlacht, Hor. – iter retro, eine rückgängige Bewegung machen, Liv.; vgl. ni Vitellium retro Fortuna vertisset, zur Umkehr genötigt hätte, Tac. – terga v., kehrtmachen = fliehen, Caes. u.a.: u. so refl., se, Caes. u.a.: u. ohne se, versuros omnes in fugam extemplo ratus, überzeugt, daß alle sofort kehrtmachen würden, Liv. – in circumsedentes Capuam se vertit, wendete sich gegen usw., Liv. 26, 5, 4. – 3) von der örtl. Lage, bes. als geogr. t.t., refl. Scytharum gens, haud procul Thraciā sita, ab oriente ad septentrionem se vertit, wohnt in der Rich-
    ————
    tung von O.n.N. (= nordöstlich), Curt. 7, 7 (29), 3. – u. medial, versus in od. ad m. Akk., gewendet, gerichtet, hin- od. hinausgehend, hin- od. hinausliegend u. dgl., squamarum series a cauda ad caput versa, hinlaufend, Plin.: v. Örtlichkeiten, fenestrae in viam versae, Liv.: Epirus in septentrionem versa, Liv.: mare ad occidentem versum, Liv.: (Maeander) nunc ad fontes, nunc in mare versus, hinlaufend, Ov.: u. so (Rhenus) modico flexu in occidentem versus, Tac.: versa est Pachynos ad austros, liegt nach Süden, Ov.
    B) bildl.: 1) im allg.: a) übh.: α) mit Angabe wohin? αα) durch Praepp.: usum olei ad luxuriam, den Gebr. des Öles zur Verschwendung wenden, d.i. bis zur Verschwendung treiben, Plin.: in se studia civium, Tac.: v. bonas aures ad pacem, dem Fr. gütiges Gehör zu schenken geneigt sein, Prop.: indomitum animum in bonum, Tac.: animum alias ad curas, Tac.: consilia curasque in oppugnationem Placentiae, Tac.: venena et artes in alium, Tac.: in nos vertite iras, Liv.: patrem ab alienis in suos vertisse superbiam, Liv. – Passiv, versa Romam res, wurde die Sache (Untersuchung) nach Rom gespielt, Liv.: summa curae in Bostarem versa erat, die Hauptsorge war dem B. zugewälzt, lag auf B., Liv. – in admirationem versus (rex), zur B. hingerissen, Liv. – verti certamine irarum ad caedem, hingetrieben werden, Liv.: u. so solitae cu-
    ————
    pidine caedis in pecudes, Ov. – medial, in quem (Scipionem) tum omnis civitas versa erat, die Augen der ganzen St. (voll Erwartung) gerichtet waren, Liv.: pater totus in Persea versus, dem P. ganz zugewandt, sich ganz hingebend, Liv. – refl. ohne se, zB. periculum in creditores a debitoribus verterat, Liv.: omnis ira belli ad populationem vertit, ging am Ende hinaus auf B., Liv. – verterat periculum in Romanos, Liv., pernicies ad accusatorem, Tac. – Caesar vertit in Sabinum, lenkte (in dem Schreiben) auf den S. ein, Tac. ann. 4, 70. – ββ) durch Advv.: quo me vortam, wohin soll ich mich (in meiner Not, Verlegenheit) wenden? Ter.: redigam ut, quo se vortat, nesciat, daß er sich nicht zu raten u. zu helfen weiß, Ter.: quo se verteret, nesciebat, Cic.: quoquo verteris, wie man es auch drehen u. wenden mag, Cic. – depulsi aemulatione alio vertunt, davon abgebracht durch Eifersucht, nehmen sie eine andere Wendung, schlagen sie einen anderen Weg ein, Tac. ann. 1, 18: u. so bl. ut verteret, Tac. ann. 4. 10. – β) mit bl. Acc.: versa amicitiae terga dedere meae, kehrten meiner Fr. den Rücken, Ov.: v. sinistrum lenti itineris rumorem prospero proelio, (von sich) abwenden, Tac. – b) Gelder, Einkünfte wohin wenden, d.i. α) zuwenden, ex illa pecunia magnam partem ad se, sich aneignen, Cic.: in se Cotyi data, Tac.: litem in suam rem, das Streitobjekt sich zusprechen, Liv.: Lugdunensium reditus in fi-
    ————
    scum, zum F. schlagen, Tac. – u. so wohl verte aliquid, wende dir etwas zu = mache eine Prellerei, ein betrügerisches Geschäft, Pers. 5, 137. – β) wie unser » wohin wenden« = verwenden, benutzen, pecuniam in suos usus, ICt.: pecuniam mutuam in rem alcis, ICt. – captos in praedam, Tac.: seditiosa in praedam, Tac.: occasionem ad bonum publicum, Tac. – c) etwas so u. so (auf die üble od. gute Seite) wenden, m. in u. Akk. od. m. bl. Dat. zur Ang. wozu? α) in der Beurteilung, machen, gereichen lassen zu usw., ansehen als usw., comitia biennio habita in religionem, zu einem Gegenstande frommen Bedenkens machen, Liv.: ne ea, quae rei publicae causā egerit, in suam contumeliam vertat, zu einer Beleidigung gegen sich, Caes.: Romanos obicis mihi et ea, quae gloriae esse debent, in crimen vertis, Liv.: ne sibi vitio verterent, quod etc., Cic. – in prodigium versa ea tempestas, Liv. – β) in der Ausführung, so u. so wenden = die u. die Wendung geben, so u. so ausschlagen, -ablaufen lassen, u. refl. (ohne se) u. Pass. medial, sich wenden, die u. die Wendung nehmen, so u. so ausschlagen, ablaufen, somnia in melius, Tibull.: cognomen in risum, ins Lächerliche ziehen, Hor.: di bene vortant quod agas, Ter. – refl., haec... extemplo in invidiam, mox etiam in perniciem Demetrio verterunt, Liv.: detrimentum in bonum verteret, Caes.: auspicia in bonum verterunt, Liv.: ne memoria Augusti,
    ————
    ne nomen Caesarum in ludibria et contumelias verterent, Tac.: magnitudo pecuniae malo vertit (sc. ei), wurde sein Unglück, Tac.: quae res bene vortat mihi, Plaut.: quae res tibi vertat male, Ter.: quod bene, nec bene vertat, Liv. u. Verg.: u. medial, factum est versum in laudem, Liv. – d) in der Beurteilung auf jmd. od. etw. (als Urheber, Ursache) etw. wenden = jmdm. od. einem Umstande usw. etwas zuschreiben, beimessen, devictorum Samnitium decus ad legatos est versum, Liv.: v. omnium secundorum adversorumque causas in deos, Liv.: quaeque alia in deûm iras vertunt (sc. homines), Liv.: quam rem alii in superbiam vertebant, Sall.
    2) insbes.: a) etw. wenden, d.i. etw. ändern, verändern, wechseln, α) Körperliches: comas (durch Färben) v., Prop.: u. so capillum, Tertull.: furentium certa indicia sunt audax et minax vultus... color versus, veränderte, wechselnde Gesichtfsarbe (= Sich- Verfärben), Sen. – auster in Africum se vertit, schlug zum Südwestwind um, Caes. – β) Zustände usw.: iussa, Verg.: quae mea culpa tuam mentem vertit? Ov.: u. so quae sententia te (dich = deine Gesinnung) vertit? Verg.: statum, Tertull. – refl., vorterunt se memoriae (Zeiten), Plaut.: fortuna iam verterat, hatte sich gewendet (geändert), Liv. – medial, omnia vertuntur, certe vertuntur amores, Prop.: videte, quam versa et mutata in peiorem partem sint omnia, Cic.:
    ————
    verso civitatis statu, Tac.: verso Marte, Liv.: versis ad prospera fatis, Ov.: versā vice, umgekehrt, Sen. poët., Iustin. u.a.: versa facundia, Poesie, Apul. – b) seinem ganzen Wesen, seiner Gestalt nach in etw. übergehen lassen, verwandeln, pectora in silicem, Ov.: alqd in lapidem, Ov.: in cinerem, s. cinis: Niobe, quae nimio fletu in lapidem versa est, Hyg. – refl. u. medial = in etw. übergehen, sich verwandeln, zu etw. werden, se in imaginem Amphitruonis (v. Jupiter), Plaut.: terra in aquam se vertit, Cic.: se in omnes facies, Verg.: vidit fusa in obscenum se vertere vina cruorem, Verg. – medial, in pus verti, Cels.: verti in parva animalia, Ov.: m. Acc. resp., formam vertitur oris antiquum in Buten, verwandelt sich an Gestalt in den alten B., Verg. – c) Schriftwerke usw. übertragen, übersetzen, Philemo scripsit (fabulam), Plautus barbare (lateinisch) vertit, Plaut.: si sic verterem Platonem, ut verterunt nostri poëtae fabulas, Cic.: verti etiam multa de Graecis, Cic.: v. Graeca in Latinum, Quint.: annales ex Graeco in Latinum sermonem, Liv.: ex Graeco in Latinum vel ex Latino vertere in Graecum, Plin. ep. – d) als publiz. t.t., v. solum, sich außer Landes begeben, auswandern, bes. v. Verbannten, dah. oft mit dem Zusatz exsilii causā, Cic. u.a.: vertere solum exsilio, Amm. 15, 3, 12.
    II) prägn.: A) = versare, wie drehen prägn. = wieder und wieder drehen, hin und her drehen, -wen-
    ————
    den, fort und fort herumdrehen, -wenden, refl. vertere se u. Pass. vertī medial, sich (hin und her-, sich herum-) drehen, AA) eig. u. übtr.: 1) eig.: lumina, rollen (v. der Gorgo), Verg.: caput, herumrollen, - wälzen (v. Meere), Prop. – medial, vertitur interea caelum (dreht sich [um die Erde]) cum ingentibus signis, Enn.: u. so vertitur interea caelum et ruit (bricht herauf) Oceano Nox, Verg.: si oculi cum dolore vertuntur, wenn sich die Augen unter Schmerz bewegen (bei der Bewegung die Augen schmerzen), Cels.; aber im üblen Sinne, oculi vertuntur, die Augen verdrehen sich, Cels.: u. intestinum verti videtur, der Darm scheint sich krampfhaft zu krümmen, Cels.
    2) übtr., u. zwar refl. vertere se u. medial vertī, a) v. Pers., irgendwo sich umherbewegen, sich umhertreiben, sich umhertummeln, v. se ante postes, Prop.: u. oft medial, verti in mediis catervis, Verg.: inter primos, Verg.: sub pedibus omnia verti regique videbunt, sich unter ihren Füßen zu winden (von den Untertanen), Verg. – b) v. der Zeit = umrollen, umlaufen, septima post Troiae excidium iam vertitur aestas, Verg.: decima haec iam vertitur aestas, Sil. – bes. im Partic., hunc mensem vertentem servibit, diesen vollen Monat, Plaut.: mense vertente, innerhalb eines M., Vitr.: intra finem anni vertentis, innerhalb des laufenden Jahres, Cic.: u. bes. anno vertente, im Verlauf-, innerhalb des Jahres od. eines Jahres, Cic.
    ————
    u. Nep.: u. so tum ille vere vertens annus appellari potest, ein völliges Jahr (vom großen Weltjahre, das aber selbst annus magnus heißt), Cic. de rep. 6, 24. Vgl. über annus vertens überhaupt Censor. 19 in.
    BB) bildl.: 1) im allg.: stimulos sub pectore, unter dem H. die St. drehen = das Herz zur Begeisterung anstacheln, Verg. Aen. 6, 101.
    2) insbes., u. zwar medial vertī, sich in irgend einem Gebiete, einem Fache, einem Elemente bewegen, a) v. Pers.: iam homo in mercatura vortitur, gibt sich schon mit dem Handel ab, Plaut. most. 639. – b) v. Lebl.: ubi ego video rem verti in meo foro, sich auf m.F. bewegt, vor mein F. gehört, von mir abhängt, Plaut.: in iure, in quo causa illa vertebatur (zu dessen Gebiete jener Prozeß gehörte), paratissimus, Cic.: in eo verti (drehe sich) spes civitatis, Liv. – quam maxime resisto, tam res in periculo vortitur, desto größer wird die G., Plaut.: in maiore discrimine domi res vertebatur, weit mißlicher stand es um usw., Liv. – omnia in unius potestate ac moderatione vertentur, die G.u.L. des Ganzen wird in der Hand eines einzigen liegen, Cic.: totum id vertitur in voluntate Philippi, hängt von der Gesinnung des Ph. ab, Liv.: in eo victoriam verti, darauf beruhe der S., das sei für den S. entscheidend, Liv.: in eo verti ceterorum animos, si etc., es sei für die Stimmung der übrigen entscheidend, Liv. – so auch mit circa u. Akk., cum circa hanc
    ————
    fere consultationem disceptatio omnis verteretur (sich drehte), Liv. 36, 7, 1. – u.m. Advv., ibi summam rerum bellique verti, daß dort das ganze Schicksal des Staates u. Kr. entschieden werde, Liv.: ibi maiestatem regiam verti, unde soror Alexandri staret, auf deren Seite sei die k.M., zu denen sich die Schw. des Al. halte, Iustin. – u. impers., vertebatur (= vertebatur disceptatio in eo), utrum... an etc., darum drehte sich die Frage, ob... oder usw., Liv. 39, 48, 3.
    B) = invertere, convertere, umkehren, umwenden, AA) eig.: 1) im allg.: a) übh.: hominem in id latus, cuius auris eo modo laborat, auf die S. legen, Cels.: saepe stilum, Hor.: palpebram cotidie, Cels.: arma (bei einem Trauerzuge), Verg.: manum non vertere, s. manus (S. 807). – b) als t.t. des Landbaues, mit dem Pfluge od. mit der Hacke umwenden, wenden, bidentibus solum vertere utilius est, quam aratro, Colum.: u. so terram aratro, Verg. u. Hor., u. (poet.) ferro, Verg.: Massica rastris, Verg.: agros bove patrio, Prop.: lupinum in flore, Colum.: collem in quattuor pedes (vier F. tief), Colum. – poet. übtr., v. Rudernden, umwühlen, freta versa lacertis, Verg.: spumant vada marmore verso, Verg. – c) als t.t. der Weberkunst, die Spindel drehen, ad torquenda subtegmina in alveolis fusa vertantur, Hieron. epist. 130, 15. – d) ein Gefäß umkippen, umlegen u. so abzapfen, ausleeren, cadum, Plaut.; u. cadus non ante ver-
    ————
    sus = ein noch nicht angezapfter, Hor.: crateras, ausleeren, Verg.
    2) insbes., gewaltsam umkehren, umstürzen, über den Haufen werfen, Cycnum vi, Ov.: fraxinos, Hor.: arces, Verg.: moenia ab imo, Verg.: summa in imum, Auson.: versa puppis, Lucan.: versi Penates, Verg.
    BB) bildl.: 1) im allg.: Callicratidas cum multa fecisset egregie, vertit ad extremum omnia, warf alles um = verdarb alles, Cic. de off. 1, 84.
    2) insbes.: a) gewaltsam umkehren, fortuna summa in imum vertit et versa erigit, kehrt das Oberste zu unterst, Auson. epigr. 143, 3. – b) politisch umstürzen, über den Haufen werfen, umstoßen, stürzen, zerrütten, zugrunde richten, verderben (vgl. Heräus Tac. hist. 1, 2 extr.), res Phrygias fundo, Verg.: regna ab imo, Sen. poët.: leges funditus (gänzlich), Tac.: cuncta secum, Verg.: ne socius rex, ne Armenia scelere et pecuniā verteretur, Tac.: versā Caesarum subole, Tac. – Parag. Infin., vertier (vortier), Plaut. rud. 886. Lucr. 1, 710 u.a.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > verto

  • 66 intestīnus

        intestīnus adj.    [intus], inward, internal, intestine: malum: bella, civil, S.: caedes, of kindred, L.—Fig., in the mind, subjective (opp. oblatus).
    * * *
    intestina, intestinum ADJ
    internal; domestic, civil

    Latin-English dictionary > intestīnus

  • 67 prō-rumpō

        prō-rumpō rūpī, ruptus, ere,    to break forth, break out, rush forth, make an attack: in hostīs, V.: vis morbus in imum intestinum prorupit, N.: (Aetna) prorumpit ad aethera nubem, breaks out in, V.— Pass: It mare proruptum, bursts forth, V.—Fig., to break out, burst forth: illa pestis prorumpet: in scelera, Ta.: ad minas, Ta.

    Latin-English dictionary > prō-rumpō

  • 68 Caeci

    1.
    caecus (not coecus; sometimes in MSS. cēcus), a, um, adj. [akin to skia, skotos; Sanscr. khāyā, shadow], having no light, devoid of light.
    I.
    Act., not seeing, blind.
    A.
    Lit.:

    Appius, qui caecus annos multos fuit,

    Cic. Tusc. 5, 38, 112:

    traditum est enim Homerum caecum fuisse,

    id. ib. 5, 39, 114; Lucr. 5, 839:

    catuli, qui jam dispecturi sunt, caeci aeque et hi qui modo nati,

    Cic. Fin. 4, 23, 64:

    si facie miserabili senis, caeci, infantis,

    Quint. 4, 1, 42:

    caecum corpus,

    the blind part of the body, the back, Sall. J. 107, 1:

    perdices caecae impetu,

    Plin. 10, 33, 51, § 102:

    gigni,

    Vell. 1, 5, 2.—
    2.
    Prov.:

    ut si Caecus iter monstrare velit,

    Hor. Ep. 1, 17, 4:

    apparet id quidem etiam caeco,

    even a blind man can see that, Liv. 32, 34, 3:

    caecis hoc, ut aiunt, satis clarum est,

    Quint. 12, 7, 9.—
    B.
    Trop., mentally or morally blind, blinded (freq. in prose and poetry):

    o pectora caeca!

    Lucr. 2, 14:

    non solum ipsa Fortuna caeca est, sed eos etiam plerumque efficit caecos, quos complexa est,

    Cic. Lael. 15, 54; cf.

    casus,

    id. Div. 2, 6, 15:

    caecus atque amens tribunus,

    id. Sest. 7, 17:

    caecum me et praecipitem ferri,

    id. Planc. 3, 6:

    mater caeca crudelitate et scelere,

    id. Clu. 70, 199:

    cupidine,

    Sall. J. 25, 7:

    amentiā,

    Cic. Har. Resp. 23, 48:

    quem mala stultitia Caecum agit,

    Hor. S. 2, 3, 44:

    amatorem amicae Turpia decipiunt caecum vitia,

    id. ib. 1, 3, 39:

    mens,

    Tac. Agr. 43.—With ad:

    caecus ad has belli artes,

    Liv. 21, 54, 3.—With gen.:

    caecus animi,

    Quint. 1, 10, 29; Gell. 12, 13, 4:

    fati futuri,

    ignorant of, Luc. 2, 14; cf. Claud. Rapt. Pros. 1, 138.— Subst.: Caeci, ōrum, m., the blind people, i.e. the people of Chalcedon, according to the oracle at Delphi. Tac. A. 12, 63; cf. Plin. 5, 32, 43, § 149. —
    2.
    Meton. of the passions themselves:

    caeca honorum cupido,

    Lucr. 3, 59; Ov. M. 3, 620:

    ac temeraria dominatrix animi cupiditas,

    Cic. Inv. 1, 2, 2; id. Pis. 24, 57:

    exspectatio,

    id. Agr. 2, 25, 66:

    amor,

    Ov. F. 2, 762:

    amor sui,

    Hor. C. 1, 18, 14:

    festinatio,

    Liv. 22, 39, 22:

    furor,

    Hor. Epod. 7, 13:

    caeca et sopita socordia,

    Quint. 1, 2, 5:

    ambitio,

    Sen. Ben. 7, 26, 4.—
    3.
    Pregn., blind, i.e. at random, vague, indiscriminate, aimless:

    in hac calumniā timoris et caecae suspitionis tormento,

    Cic. Fam. 6, 7, 4:

    caeco quodam timore... quaerebant aliquem ducem,

    id. Lig. 1, 3:

    caecique in nubibus ignes Terrificant animos,

    Verg. A. 4, 209:

    caeca regens filo vestigia,

    id. ib. 6, 30:

    ne sint caecae, pater, exsecrationes tuae,

    Liv. 40, 10, 1:

    et caeco flentque paventque metu,

    Ov. F. 2, 822:

    lymphatis caeco pavore animis,

    Tac. H. 1, 82:

    cervus... Caeco timore proximam villam petit,

    Phaedr. 2, 8, 3:

    timor,

    Ov. Am. 1, 4, 42.—
    C.
    Transf.
    1.
    Of plants, without buds or eyes:

    rami,

    Plin. 16, 30, 54, § 125; cf. caeco and oculus. —
    2.
    Of the large intestine:

    intestinum,

    the cœcum, Cels. 4, 1, 28; 4, 14, 1.—
    II. A.
    Lit.: sunt igitur venti nimirum corpora caeca, winds are accordingly bodies, although invisible, Lucr. 1, 278; 1, 296; 1, 329;

    2, 713: vallum caecum,

    Caes. B. C. 1, 28; cf.: caecum vallum dicitur, in quo praeacuti pali terrae affixi herbis vel frondibus occuluntur, Paul. ex Fest. p. 44 Müll.; so,

    fossae,

    covered, Col. 2, 2, 9; Pall. Mai, 3. 1:

    in vada caeca ferre,

    Verg. A. 1, 536:

    fores,

    private, id. ib. 2, 453:

    spiramenta,

    id. G. 1, 89:

    colubri,

    Col. 10, 231:

    ignis,

    Lucr. 4, 929:

    venenum,

    id. 6, 822:

    tabes,

    Ov. M. 9, 174:

    viae,

    blind ways, Tib. 2, 1, 78:

    insidiae armaque,

    Ov. F 2, 214; cf. Sil. 5, 3:

    saxa,

    Verg. A. 3, 706; 5, 164:

    vulnus,

    a secret wound, Lucr. 4, 1116;

    but also,

    a wound upon the back, Verg. A. 10, 733; cf.

    in the same sense, ictus,

    Liv. 34, 14, 11; Sil. 9, 105 (cf.: caecum corpus, the back, I. A. supra):

    caeca manus, i.e. abscondita,

    Ov. M. 12, 492:

    caecum domūs scelus,

    Verg. A. 1, 356.—
    B.
    Trop.:

    caecas exponere causas,

    Lucr. 3, 317:

    improba navigii ratio, tum caeca jacebat,

    lay still concealed, id. 5, 1004; so,

    venti potestas,

    id. 3, 248; 3, 270: fluctus, Sisenn. ap. Non. p. 449, 10:

    caeca et clandestina natura,

    Lucr. 1, 779:

    res caecae et ab aspectūs judicio remotae,

    Cic. de Or. 2, 87, 357:

    obscurum atque caecum,

    id. Agr. 2, 14, 36:

    fata,

    Hor. C. 2, 13, 16:

    sors,

    id. S. 2, 3, 269:

    tumultus,

    secret conspiracies, Verg. G. 1, 464:

    amor,

    id. ib. 3, 210; cf.:

    stimulos in pectore caecos Condidit,

    Ov. M. 1, 726. In Plaut. once, prob. taken from the vulgar lang.: caecā die emere, upon a concealed ( pay-) day, i.e. to purchase on credit (opp. oculata dies, i.e. for ready money): Ca. Pereo inopiā argentariā. Ba. Emito die caecā hercle olivom, id vendito oculatā die, Plaut. Ps. 1, 3, 67.—
    2.
    By poet. license, transf. to the hearing:

    murmur,

    Verg. A. 12, 591 (as we, by a similar meton., say a hollow sound; cf. on the other hand, in Gr. tuphlos ta ôta); so,

    clamor,

    Val. Fl. 2, 461:

    mugitusterrae,

    Sen. Troad. 171.—
    III.
    Neutr., that obstructs the sight, or trop., the perception; dark, gloomy, thick, dense, obscure.
    A.
    Lit.:

    nox,

    Cic. Mil. 19, 50; Lucr. 1, 1108; Cat. 68, 44; Ov. M. 10, 476; 11, 521:

    caligo,

    Lucr. 3, 305; 4, 457; Cat. 64, 908; Verg. A. 3, 203; 8, 253:

    tenebrae,

    Lucr. 2, 54; 2, 746; 2, 798; 3, 87; 6, 35;

    3, 87: silentia, i.e. nox,

    Sil. 7, 350:

    latebrae,

    Lucr. 1, 409:

    iter,

    Ov. M. 10, 456:

    loca,

    Prop. 1, 19, 8:

    cavernae,

    Ov. M. 15, 299; Sil. 7, 372:

    latus,

    Verg. A. 2, 19:

    cubiculum si fenestram non habet, dicitur caecum,

    Varr. L. L. 9, § 58 Müll.; so,

    domus,

    without windows, Cic. Or. 67, 224:

    parietes,

    Verg. A. 5, 589:

    pulvis,

    id. ib. 12, 444:

    carcer,

    id. ib. 6, 734:

    sardonyches,

    not transparent, opaque, Plin. 37, 6, 23, § 86:

    smaragdi,

    id. 37, 5, 18, § 68: acervus (of chaos), chaotic, confused, Ov M. 1, 24; Col. 4, 32, 4' chaos, Sen. Med. 741, Sil. 11, 456.—
    B.
    Trop., uncertain, doubtful: obscurā spe et caecā exspectatione pendere, i.e. of an uncertain consequence or result, Cic. Agr. 2, 25, 66:

    quod temere fit caeco casu,

    id. Div. 2, 6, 15. cursus (Fortunae), Luc. 2, 567:

    eventus,

    Verg. A. 6, 157:

    caeci morbi, quorum causas ne medici quidem perspicere queunt,

    Col. 1, 5, 6; so,

    dolores,

    Plin. 29, 2, 10, § 38; 29, 3, 13, § 55:

    crimen,

    that cannot be proved, Liv. 45, 31, 11.— Subst.: caecum, i, n., uncertainty, obscurity ( poet.):

    verum in caeco esse,

    Manil. 4, 304.—
    * Comp., Hor. S. 1, 2, 91.— Sup. and adv. not in. use.
    2.
    Caecus, i, m.; agnomen of Appius Claudius Crassus, as being blind, Cic. Brut. 14, 55; cf. Liv. 9, 29, 11; Cic. Sen. 6, 16.

    Lewis & Short latin dictionary > Caeci

  • 69 caecum

    1.
    caecus (not coecus; sometimes in MSS. cēcus), a, um, adj. [akin to skia, skotos; Sanscr. khāyā, shadow], having no light, devoid of light.
    I.
    Act., not seeing, blind.
    A.
    Lit.:

    Appius, qui caecus annos multos fuit,

    Cic. Tusc. 5, 38, 112:

    traditum est enim Homerum caecum fuisse,

    id. ib. 5, 39, 114; Lucr. 5, 839:

    catuli, qui jam dispecturi sunt, caeci aeque et hi qui modo nati,

    Cic. Fin. 4, 23, 64:

    si facie miserabili senis, caeci, infantis,

    Quint. 4, 1, 42:

    caecum corpus,

    the blind part of the body, the back, Sall. J. 107, 1:

    perdices caecae impetu,

    Plin. 10, 33, 51, § 102:

    gigni,

    Vell. 1, 5, 2.—
    2.
    Prov.:

    ut si Caecus iter monstrare velit,

    Hor. Ep. 1, 17, 4:

    apparet id quidem etiam caeco,

    even a blind man can see that, Liv. 32, 34, 3:

    caecis hoc, ut aiunt, satis clarum est,

    Quint. 12, 7, 9.—
    B.
    Trop., mentally or morally blind, blinded (freq. in prose and poetry):

    o pectora caeca!

    Lucr. 2, 14:

    non solum ipsa Fortuna caeca est, sed eos etiam plerumque efficit caecos, quos complexa est,

    Cic. Lael. 15, 54; cf.

    casus,

    id. Div. 2, 6, 15:

    caecus atque amens tribunus,

    id. Sest. 7, 17:

    caecum me et praecipitem ferri,

    id. Planc. 3, 6:

    mater caeca crudelitate et scelere,

    id. Clu. 70, 199:

    cupidine,

    Sall. J. 25, 7:

    amentiā,

    Cic. Har. Resp. 23, 48:

    quem mala stultitia Caecum agit,

    Hor. S. 2, 3, 44:

    amatorem amicae Turpia decipiunt caecum vitia,

    id. ib. 1, 3, 39:

    mens,

    Tac. Agr. 43.—With ad:

    caecus ad has belli artes,

    Liv. 21, 54, 3.—With gen.:

    caecus animi,

    Quint. 1, 10, 29; Gell. 12, 13, 4:

    fati futuri,

    ignorant of, Luc. 2, 14; cf. Claud. Rapt. Pros. 1, 138.— Subst.: Caeci, ōrum, m., the blind people, i.e. the people of Chalcedon, according to the oracle at Delphi. Tac. A. 12, 63; cf. Plin. 5, 32, 43, § 149. —
    2.
    Meton. of the passions themselves:

    caeca honorum cupido,

    Lucr. 3, 59; Ov. M. 3, 620:

    ac temeraria dominatrix animi cupiditas,

    Cic. Inv. 1, 2, 2; id. Pis. 24, 57:

    exspectatio,

    id. Agr. 2, 25, 66:

    amor,

    Ov. F. 2, 762:

    amor sui,

    Hor. C. 1, 18, 14:

    festinatio,

    Liv. 22, 39, 22:

    furor,

    Hor. Epod. 7, 13:

    caeca et sopita socordia,

    Quint. 1, 2, 5:

    ambitio,

    Sen. Ben. 7, 26, 4.—
    3.
    Pregn., blind, i.e. at random, vague, indiscriminate, aimless:

    in hac calumniā timoris et caecae suspitionis tormento,

    Cic. Fam. 6, 7, 4:

    caeco quodam timore... quaerebant aliquem ducem,

    id. Lig. 1, 3:

    caecique in nubibus ignes Terrificant animos,

    Verg. A. 4, 209:

    caeca regens filo vestigia,

    id. ib. 6, 30:

    ne sint caecae, pater, exsecrationes tuae,

    Liv. 40, 10, 1:

    et caeco flentque paventque metu,

    Ov. F. 2, 822:

    lymphatis caeco pavore animis,

    Tac. H. 1, 82:

    cervus... Caeco timore proximam villam petit,

    Phaedr. 2, 8, 3:

    timor,

    Ov. Am. 1, 4, 42.—
    C.
    Transf.
    1.
    Of plants, without buds or eyes:

    rami,

    Plin. 16, 30, 54, § 125; cf. caeco and oculus. —
    2.
    Of the large intestine:

    intestinum,

    the cœcum, Cels. 4, 1, 28; 4, 14, 1.—
    II. A.
    Lit.: sunt igitur venti nimirum corpora caeca, winds are accordingly bodies, although invisible, Lucr. 1, 278; 1, 296; 1, 329;

    2, 713: vallum caecum,

    Caes. B. C. 1, 28; cf.: caecum vallum dicitur, in quo praeacuti pali terrae affixi herbis vel frondibus occuluntur, Paul. ex Fest. p. 44 Müll.; so,

    fossae,

    covered, Col. 2, 2, 9; Pall. Mai, 3. 1:

    in vada caeca ferre,

    Verg. A. 1, 536:

    fores,

    private, id. ib. 2, 453:

    spiramenta,

    id. G. 1, 89:

    colubri,

    Col. 10, 231:

    ignis,

    Lucr. 4, 929:

    venenum,

    id. 6, 822:

    tabes,

    Ov. M. 9, 174:

    viae,

    blind ways, Tib. 2, 1, 78:

    insidiae armaque,

    Ov. F 2, 214; cf. Sil. 5, 3:

    saxa,

    Verg. A. 3, 706; 5, 164:

    vulnus,

    a secret wound, Lucr. 4, 1116;

    but also,

    a wound upon the back, Verg. A. 10, 733; cf.

    in the same sense, ictus,

    Liv. 34, 14, 11; Sil. 9, 105 (cf.: caecum corpus, the back, I. A. supra):

    caeca manus, i.e. abscondita,

    Ov. M. 12, 492:

    caecum domūs scelus,

    Verg. A. 1, 356.—
    B.
    Trop.:

    caecas exponere causas,

    Lucr. 3, 317:

    improba navigii ratio, tum caeca jacebat,

    lay still concealed, id. 5, 1004; so,

    venti potestas,

    id. 3, 248; 3, 270: fluctus, Sisenn. ap. Non. p. 449, 10:

    caeca et clandestina natura,

    Lucr. 1, 779:

    res caecae et ab aspectūs judicio remotae,

    Cic. de Or. 2, 87, 357:

    obscurum atque caecum,

    id. Agr. 2, 14, 36:

    fata,

    Hor. C. 2, 13, 16:

    sors,

    id. S. 2, 3, 269:

    tumultus,

    secret conspiracies, Verg. G. 1, 464:

    amor,

    id. ib. 3, 210; cf.:

    stimulos in pectore caecos Condidit,

    Ov. M. 1, 726. In Plaut. once, prob. taken from the vulgar lang.: caecā die emere, upon a concealed ( pay-) day, i.e. to purchase on credit (opp. oculata dies, i.e. for ready money): Ca. Pereo inopiā argentariā. Ba. Emito die caecā hercle olivom, id vendito oculatā die, Plaut. Ps. 1, 3, 67.—
    2.
    By poet. license, transf. to the hearing:

    murmur,

    Verg. A. 12, 591 (as we, by a similar meton., say a hollow sound; cf. on the other hand, in Gr. tuphlos ta ôta); so,

    clamor,

    Val. Fl. 2, 461:

    mugitusterrae,

    Sen. Troad. 171.—
    III.
    Neutr., that obstructs the sight, or trop., the perception; dark, gloomy, thick, dense, obscure.
    A.
    Lit.:

    nox,

    Cic. Mil. 19, 50; Lucr. 1, 1108; Cat. 68, 44; Ov. M. 10, 476; 11, 521:

    caligo,

    Lucr. 3, 305; 4, 457; Cat. 64, 908; Verg. A. 3, 203; 8, 253:

    tenebrae,

    Lucr. 2, 54; 2, 746; 2, 798; 3, 87; 6, 35;

    3, 87: silentia, i.e. nox,

    Sil. 7, 350:

    latebrae,

    Lucr. 1, 409:

    iter,

    Ov. M. 10, 456:

    loca,

    Prop. 1, 19, 8:

    cavernae,

    Ov. M. 15, 299; Sil. 7, 372:

    latus,

    Verg. A. 2, 19:

    cubiculum si fenestram non habet, dicitur caecum,

    Varr. L. L. 9, § 58 Müll.; so,

    domus,

    without windows, Cic. Or. 67, 224:

    parietes,

    Verg. A. 5, 589:

    pulvis,

    id. ib. 12, 444:

    carcer,

    id. ib. 6, 734:

    sardonyches,

    not transparent, opaque, Plin. 37, 6, 23, § 86:

    smaragdi,

    id. 37, 5, 18, § 68: acervus (of chaos), chaotic, confused, Ov M. 1, 24; Col. 4, 32, 4' chaos, Sen. Med. 741, Sil. 11, 456.—
    B.
    Trop., uncertain, doubtful: obscurā spe et caecā exspectatione pendere, i.e. of an uncertain consequence or result, Cic. Agr. 2, 25, 66:

    quod temere fit caeco casu,

    id. Div. 2, 6, 15. cursus (Fortunae), Luc. 2, 567:

    eventus,

    Verg. A. 6, 157:

    caeci morbi, quorum causas ne medici quidem perspicere queunt,

    Col. 1, 5, 6; so,

    dolores,

    Plin. 29, 2, 10, § 38; 29, 3, 13, § 55:

    crimen,

    that cannot be proved, Liv. 45, 31, 11.— Subst.: caecum, i, n., uncertainty, obscurity ( poet.):

    verum in caeco esse,

    Manil. 4, 304.—
    * Comp., Hor. S. 1, 2, 91.— Sup. and adv. not in. use.
    2.
    Caecus, i, m.; agnomen of Appius Claudius Crassus, as being blind, Cic. Brut. 14, 55; cf. Liv. 9, 29, 11; Cic. Sen. 6, 16.

    Lewis & Short latin dictionary > caecum

  • 70 Caecus

    1.
    caecus (not coecus; sometimes in MSS. cēcus), a, um, adj. [akin to skia, skotos; Sanscr. khāyā, shadow], having no light, devoid of light.
    I.
    Act., not seeing, blind.
    A.
    Lit.:

    Appius, qui caecus annos multos fuit,

    Cic. Tusc. 5, 38, 112:

    traditum est enim Homerum caecum fuisse,

    id. ib. 5, 39, 114; Lucr. 5, 839:

    catuli, qui jam dispecturi sunt, caeci aeque et hi qui modo nati,

    Cic. Fin. 4, 23, 64:

    si facie miserabili senis, caeci, infantis,

    Quint. 4, 1, 42:

    caecum corpus,

    the blind part of the body, the back, Sall. J. 107, 1:

    perdices caecae impetu,

    Plin. 10, 33, 51, § 102:

    gigni,

    Vell. 1, 5, 2.—
    2.
    Prov.:

    ut si Caecus iter monstrare velit,

    Hor. Ep. 1, 17, 4:

    apparet id quidem etiam caeco,

    even a blind man can see that, Liv. 32, 34, 3:

    caecis hoc, ut aiunt, satis clarum est,

    Quint. 12, 7, 9.—
    B.
    Trop., mentally or morally blind, blinded (freq. in prose and poetry):

    o pectora caeca!

    Lucr. 2, 14:

    non solum ipsa Fortuna caeca est, sed eos etiam plerumque efficit caecos, quos complexa est,

    Cic. Lael. 15, 54; cf.

    casus,

    id. Div. 2, 6, 15:

    caecus atque amens tribunus,

    id. Sest. 7, 17:

    caecum me et praecipitem ferri,

    id. Planc. 3, 6:

    mater caeca crudelitate et scelere,

    id. Clu. 70, 199:

    cupidine,

    Sall. J. 25, 7:

    amentiā,

    Cic. Har. Resp. 23, 48:

    quem mala stultitia Caecum agit,

    Hor. S. 2, 3, 44:

    amatorem amicae Turpia decipiunt caecum vitia,

    id. ib. 1, 3, 39:

    mens,

    Tac. Agr. 43.—With ad:

    caecus ad has belli artes,

    Liv. 21, 54, 3.—With gen.:

    caecus animi,

    Quint. 1, 10, 29; Gell. 12, 13, 4:

    fati futuri,

    ignorant of, Luc. 2, 14; cf. Claud. Rapt. Pros. 1, 138.— Subst.: Caeci, ōrum, m., the blind people, i.e. the people of Chalcedon, according to the oracle at Delphi. Tac. A. 12, 63; cf. Plin. 5, 32, 43, § 149. —
    2.
    Meton. of the passions themselves:

    caeca honorum cupido,

    Lucr. 3, 59; Ov. M. 3, 620:

    ac temeraria dominatrix animi cupiditas,

    Cic. Inv. 1, 2, 2; id. Pis. 24, 57:

    exspectatio,

    id. Agr. 2, 25, 66:

    amor,

    Ov. F. 2, 762:

    amor sui,

    Hor. C. 1, 18, 14:

    festinatio,

    Liv. 22, 39, 22:

    furor,

    Hor. Epod. 7, 13:

    caeca et sopita socordia,

    Quint. 1, 2, 5:

    ambitio,

    Sen. Ben. 7, 26, 4.—
    3.
    Pregn., blind, i.e. at random, vague, indiscriminate, aimless:

    in hac calumniā timoris et caecae suspitionis tormento,

    Cic. Fam. 6, 7, 4:

    caeco quodam timore... quaerebant aliquem ducem,

    id. Lig. 1, 3:

    caecique in nubibus ignes Terrificant animos,

    Verg. A. 4, 209:

    caeca regens filo vestigia,

    id. ib. 6, 30:

    ne sint caecae, pater, exsecrationes tuae,

    Liv. 40, 10, 1:

    et caeco flentque paventque metu,

    Ov. F. 2, 822:

    lymphatis caeco pavore animis,

    Tac. H. 1, 82:

    cervus... Caeco timore proximam villam petit,

    Phaedr. 2, 8, 3:

    timor,

    Ov. Am. 1, 4, 42.—
    C.
    Transf.
    1.
    Of plants, without buds or eyes:

    rami,

    Plin. 16, 30, 54, § 125; cf. caeco and oculus. —
    2.
    Of the large intestine:

    intestinum,

    the cœcum, Cels. 4, 1, 28; 4, 14, 1.—
    II. A.
    Lit.: sunt igitur venti nimirum corpora caeca, winds are accordingly bodies, although invisible, Lucr. 1, 278; 1, 296; 1, 329;

    2, 713: vallum caecum,

    Caes. B. C. 1, 28; cf.: caecum vallum dicitur, in quo praeacuti pali terrae affixi herbis vel frondibus occuluntur, Paul. ex Fest. p. 44 Müll.; so,

    fossae,

    covered, Col. 2, 2, 9; Pall. Mai, 3. 1:

    in vada caeca ferre,

    Verg. A. 1, 536:

    fores,

    private, id. ib. 2, 453:

    spiramenta,

    id. G. 1, 89:

    colubri,

    Col. 10, 231:

    ignis,

    Lucr. 4, 929:

    venenum,

    id. 6, 822:

    tabes,

    Ov. M. 9, 174:

    viae,

    blind ways, Tib. 2, 1, 78:

    insidiae armaque,

    Ov. F 2, 214; cf. Sil. 5, 3:

    saxa,

    Verg. A. 3, 706; 5, 164:

    vulnus,

    a secret wound, Lucr. 4, 1116;

    but also,

    a wound upon the back, Verg. A. 10, 733; cf.

    in the same sense, ictus,

    Liv. 34, 14, 11; Sil. 9, 105 (cf.: caecum corpus, the back, I. A. supra):

    caeca manus, i.e. abscondita,

    Ov. M. 12, 492:

    caecum domūs scelus,

    Verg. A. 1, 356.—
    B.
    Trop.:

    caecas exponere causas,

    Lucr. 3, 317:

    improba navigii ratio, tum caeca jacebat,

    lay still concealed, id. 5, 1004; so,

    venti potestas,

    id. 3, 248; 3, 270: fluctus, Sisenn. ap. Non. p. 449, 10:

    caeca et clandestina natura,

    Lucr. 1, 779:

    res caecae et ab aspectūs judicio remotae,

    Cic. de Or. 2, 87, 357:

    obscurum atque caecum,

    id. Agr. 2, 14, 36:

    fata,

    Hor. C. 2, 13, 16:

    sors,

    id. S. 2, 3, 269:

    tumultus,

    secret conspiracies, Verg. G. 1, 464:

    amor,

    id. ib. 3, 210; cf.:

    stimulos in pectore caecos Condidit,

    Ov. M. 1, 726. In Plaut. once, prob. taken from the vulgar lang.: caecā die emere, upon a concealed ( pay-) day, i.e. to purchase on credit (opp. oculata dies, i.e. for ready money): Ca. Pereo inopiā argentariā. Ba. Emito die caecā hercle olivom, id vendito oculatā die, Plaut. Ps. 1, 3, 67.—
    2.
    By poet. license, transf. to the hearing:

    murmur,

    Verg. A. 12, 591 (as we, by a similar meton., say a hollow sound; cf. on the other hand, in Gr. tuphlos ta ôta); so,

    clamor,

    Val. Fl. 2, 461:

    mugitusterrae,

    Sen. Troad. 171.—
    III.
    Neutr., that obstructs the sight, or trop., the perception; dark, gloomy, thick, dense, obscure.
    A.
    Lit.:

    nox,

    Cic. Mil. 19, 50; Lucr. 1, 1108; Cat. 68, 44; Ov. M. 10, 476; 11, 521:

    caligo,

    Lucr. 3, 305; 4, 457; Cat. 64, 908; Verg. A. 3, 203; 8, 253:

    tenebrae,

    Lucr. 2, 54; 2, 746; 2, 798; 3, 87; 6, 35;

    3, 87: silentia, i.e. nox,

    Sil. 7, 350:

    latebrae,

    Lucr. 1, 409:

    iter,

    Ov. M. 10, 456:

    loca,

    Prop. 1, 19, 8:

    cavernae,

    Ov. M. 15, 299; Sil. 7, 372:

    latus,

    Verg. A. 2, 19:

    cubiculum si fenestram non habet, dicitur caecum,

    Varr. L. L. 9, § 58 Müll.; so,

    domus,

    without windows, Cic. Or. 67, 224:

    parietes,

    Verg. A. 5, 589:

    pulvis,

    id. ib. 12, 444:

    carcer,

    id. ib. 6, 734:

    sardonyches,

    not transparent, opaque, Plin. 37, 6, 23, § 86:

    smaragdi,

    id. 37, 5, 18, § 68: acervus (of chaos), chaotic, confused, Ov M. 1, 24; Col. 4, 32, 4' chaos, Sen. Med. 741, Sil. 11, 456.—
    B.
    Trop., uncertain, doubtful: obscurā spe et caecā exspectatione pendere, i.e. of an uncertain consequence or result, Cic. Agr. 2, 25, 66:

    quod temere fit caeco casu,

    id. Div. 2, 6, 15. cursus (Fortunae), Luc. 2, 567:

    eventus,

    Verg. A. 6, 157:

    caeci morbi, quorum causas ne medici quidem perspicere queunt,

    Col. 1, 5, 6; so,

    dolores,

    Plin. 29, 2, 10, § 38; 29, 3, 13, § 55:

    crimen,

    that cannot be proved, Liv. 45, 31, 11.— Subst.: caecum, i, n., uncertainty, obscurity ( poet.):

    verum in caeco esse,

    Manil. 4, 304.—
    * Comp., Hor. S. 1, 2, 91.— Sup. and adv. not in. use.
    2.
    Caecus, i, m.; agnomen of Appius Claudius Crassus, as being blind, Cic. Brut. 14, 55; cf. Liv. 9, 29, 11; Cic. Sen. 6, 16.

    Lewis & Short latin dictionary > Caecus

  • 71 caecus

    1.
    caecus (not coecus; sometimes in MSS. cēcus), a, um, adj. [akin to skia, skotos; Sanscr. khāyā, shadow], having no light, devoid of light.
    I.
    Act., not seeing, blind.
    A.
    Lit.:

    Appius, qui caecus annos multos fuit,

    Cic. Tusc. 5, 38, 112:

    traditum est enim Homerum caecum fuisse,

    id. ib. 5, 39, 114; Lucr. 5, 839:

    catuli, qui jam dispecturi sunt, caeci aeque et hi qui modo nati,

    Cic. Fin. 4, 23, 64:

    si facie miserabili senis, caeci, infantis,

    Quint. 4, 1, 42:

    caecum corpus,

    the blind part of the body, the back, Sall. J. 107, 1:

    perdices caecae impetu,

    Plin. 10, 33, 51, § 102:

    gigni,

    Vell. 1, 5, 2.—
    2.
    Prov.:

    ut si Caecus iter monstrare velit,

    Hor. Ep. 1, 17, 4:

    apparet id quidem etiam caeco,

    even a blind man can see that, Liv. 32, 34, 3:

    caecis hoc, ut aiunt, satis clarum est,

    Quint. 12, 7, 9.—
    B.
    Trop., mentally or morally blind, blinded (freq. in prose and poetry):

    o pectora caeca!

    Lucr. 2, 14:

    non solum ipsa Fortuna caeca est, sed eos etiam plerumque efficit caecos, quos complexa est,

    Cic. Lael. 15, 54; cf.

    casus,

    id. Div. 2, 6, 15:

    caecus atque amens tribunus,

    id. Sest. 7, 17:

    caecum me et praecipitem ferri,

    id. Planc. 3, 6:

    mater caeca crudelitate et scelere,

    id. Clu. 70, 199:

    cupidine,

    Sall. J. 25, 7:

    amentiā,

    Cic. Har. Resp. 23, 48:

    quem mala stultitia Caecum agit,

    Hor. S. 2, 3, 44:

    amatorem amicae Turpia decipiunt caecum vitia,

    id. ib. 1, 3, 39:

    mens,

    Tac. Agr. 43.—With ad:

    caecus ad has belli artes,

    Liv. 21, 54, 3.—With gen.:

    caecus animi,

    Quint. 1, 10, 29; Gell. 12, 13, 4:

    fati futuri,

    ignorant of, Luc. 2, 14; cf. Claud. Rapt. Pros. 1, 138.— Subst.: Caeci, ōrum, m., the blind people, i.e. the people of Chalcedon, according to the oracle at Delphi. Tac. A. 12, 63; cf. Plin. 5, 32, 43, § 149. —
    2.
    Meton. of the passions themselves:

    caeca honorum cupido,

    Lucr. 3, 59; Ov. M. 3, 620:

    ac temeraria dominatrix animi cupiditas,

    Cic. Inv. 1, 2, 2; id. Pis. 24, 57:

    exspectatio,

    id. Agr. 2, 25, 66:

    amor,

    Ov. F. 2, 762:

    amor sui,

    Hor. C. 1, 18, 14:

    festinatio,

    Liv. 22, 39, 22:

    furor,

    Hor. Epod. 7, 13:

    caeca et sopita socordia,

    Quint. 1, 2, 5:

    ambitio,

    Sen. Ben. 7, 26, 4.—
    3.
    Pregn., blind, i.e. at random, vague, indiscriminate, aimless:

    in hac calumniā timoris et caecae suspitionis tormento,

    Cic. Fam. 6, 7, 4:

    caeco quodam timore... quaerebant aliquem ducem,

    id. Lig. 1, 3:

    caecique in nubibus ignes Terrificant animos,

    Verg. A. 4, 209:

    caeca regens filo vestigia,

    id. ib. 6, 30:

    ne sint caecae, pater, exsecrationes tuae,

    Liv. 40, 10, 1:

    et caeco flentque paventque metu,

    Ov. F. 2, 822:

    lymphatis caeco pavore animis,

    Tac. H. 1, 82:

    cervus... Caeco timore proximam villam petit,

    Phaedr. 2, 8, 3:

    timor,

    Ov. Am. 1, 4, 42.—
    C.
    Transf.
    1.
    Of plants, without buds or eyes:

    rami,

    Plin. 16, 30, 54, § 125; cf. caeco and oculus. —
    2.
    Of the large intestine:

    intestinum,

    the cœcum, Cels. 4, 1, 28; 4, 14, 1.—
    II. A.
    Lit.: sunt igitur venti nimirum corpora caeca, winds are accordingly bodies, although invisible, Lucr. 1, 278; 1, 296; 1, 329;

    2, 713: vallum caecum,

    Caes. B. C. 1, 28; cf.: caecum vallum dicitur, in quo praeacuti pali terrae affixi herbis vel frondibus occuluntur, Paul. ex Fest. p. 44 Müll.; so,

    fossae,

    covered, Col. 2, 2, 9; Pall. Mai, 3. 1:

    in vada caeca ferre,

    Verg. A. 1, 536:

    fores,

    private, id. ib. 2, 453:

    spiramenta,

    id. G. 1, 89:

    colubri,

    Col. 10, 231:

    ignis,

    Lucr. 4, 929:

    venenum,

    id. 6, 822:

    tabes,

    Ov. M. 9, 174:

    viae,

    blind ways, Tib. 2, 1, 78:

    insidiae armaque,

    Ov. F 2, 214; cf. Sil. 5, 3:

    saxa,

    Verg. A. 3, 706; 5, 164:

    vulnus,

    a secret wound, Lucr. 4, 1116;

    but also,

    a wound upon the back, Verg. A. 10, 733; cf.

    in the same sense, ictus,

    Liv. 34, 14, 11; Sil. 9, 105 (cf.: caecum corpus, the back, I. A. supra):

    caeca manus, i.e. abscondita,

    Ov. M. 12, 492:

    caecum domūs scelus,

    Verg. A. 1, 356.—
    B.
    Trop.:

    caecas exponere causas,

    Lucr. 3, 317:

    improba navigii ratio, tum caeca jacebat,

    lay still concealed, id. 5, 1004; so,

    venti potestas,

    id. 3, 248; 3, 270: fluctus, Sisenn. ap. Non. p. 449, 10:

    caeca et clandestina natura,

    Lucr. 1, 779:

    res caecae et ab aspectūs judicio remotae,

    Cic. de Or. 2, 87, 357:

    obscurum atque caecum,

    id. Agr. 2, 14, 36:

    fata,

    Hor. C. 2, 13, 16:

    sors,

    id. S. 2, 3, 269:

    tumultus,

    secret conspiracies, Verg. G. 1, 464:

    amor,

    id. ib. 3, 210; cf.:

    stimulos in pectore caecos Condidit,

    Ov. M. 1, 726. In Plaut. once, prob. taken from the vulgar lang.: caecā die emere, upon a concealed ( pay-) day, i.e. to purchase on credit (opp. oculata dies, i.e. for ready money): Ca. Pereo inopiā argentariā. Ba. Emito die caecā hercle olivom, id vendito oculatā die, Plaut. Ps. 1, 3, 67.—
    2.
    By poet. license, transf. to the hearing:

    murmur,

    Verg. A. 12, 591 (as we, by a similar meton., say a hollow sound; cf. on the other hand, in Gr. tuphlos ta ôta); so,

    clamor,

    Val. Fl. 2, 461:

    mugitusterrae,

    Sen. Troad. 171.—
    III.
    Neutr., that obstructs the sight, or trop., the perception; dark, gloomy, thick, dense, obscure.
    A.
    Lit.:

    nox,

    Cic. Mil. 19, 50; Lucr. 1, 1108; Cat. 68, 44; Ov. M. 10, 476; 11, 521:

    caligo,

    Lucr. 3, 305; 4, 457; Cat. 64, 908; Verg. A. 3, 203; 8, 253:

    tenebrae,

    Lucr. 2, 54; 2, 746; 2, 798; 3, 87; 6, 35;

    3, 87: silentia, i.e. nox,

    Sil. 7, 350:

    latebrae,

    Lucr. 1, 409:

    iter,

    Ov. M. 10, 456:

    loca,

    Prop. 1, 19, 8:

    cavernae,

    Ov. M. 15, 299; Sil. 7, 372:

    latus,

    Verg. A. 2, 19:

    cubiculum si fenestram non habet, dicitur caecum,

    Varr. L. L. 9, § 58 Müll.; so,

    domus,

    without windows, Cic. Or. 67, 224:

    parietes,

    Verg. A. 5, 589:

    pulvis,

    id. ib. 12, 444:

    carcer,

    id. ib. 6, 734:

    sardonyches,

    not transparent, opaque, Plin. 37, 6, 23, § 86:

    smaragdi,

    id. 37, 5, 18, § 68: acervus (of chaos), chaotic, confused, Ov M. 1, 24; Col. 4, 32, 4' chaos, Sen. Med. 741, Sil. 11, 456.—
    B.
    Trop., uncertain, doubtful: obscurā spe et caecā exspectatione pendere, i.e. of an uncertain consequence or result, Cic. Agr. 2, 25, 66:

    quod temere fit caeco casu,

    id. Div. 2, 6, 15. cursus (Fortunae), Luc. 2, 567:

    eventus,

    Verg. A. 6, 157:

    caeci morbi, quorum causas ne medici quidem perspicere queunt,

    Col. 1, 5, 6; so,

    dolores,

    Plin. 29, 2, 10, § 38; 29, 3, 13, § 55:

    crimen,

    that cannot be proved, Liv. 45, 31, 11.— Subst.: caecum, i, n., uncertainty, obscurity ( poet.):

    verum in caeco esse,

    Manil. 4, 304.—
    * Comp., Hor. S. 1, 2, 91.— Sup. and adv. not in. use.
    2.
    Caecus, i, m.; agnomen of Appius Claudius Crassus, as being blind, Cic. Brut. 14, 55; cf. Liv. 9, 29, 11; Cic. Sen. 6, 16.

    Lewis & Short latin dictionary > caecus

  • 72 cecus

    1.
    caecus (not coecus; sometimes in MSS. cēcus), a, um, adj. [akin to skia, skotos; Sanscr. khāyā, shadow], having no light, devoid of light.
    I.
    Act., not seeing, blind.
    A.
    Lit.:

    Appius, qui caecus annos multos fuit,

    Cic. Tusc. 5, 38, 112:

    traditum est enim Homerum caecum fuisse,

    id. ib. 5, 39, 114; Lucr. 5, 839:

    catuli, qui jam dispecturi sunt, caeci aeque et hi qui modo nati,

    Cic. Fin. 4, 23, 64:

    si facie miserabili senis, caeci, infantis,

    Quint. 4, 1, 42:

    caecum corpus,

    the blind part of the body, the back, Sall. J. 107, 1:

    perdices caecae impetu,

    Plin. 10, 33, 51, § 102:

    gigni,

    Vell. 1, 5, 2.—
    2.
    Prov.:

    ut si Caecus iter monstrare velit,

    Hor. Ep. 1, 17, 4:

    apparet id quidem etiam caeco,

    even a blind man can see that, Liv. 32, 34, 3:

    caecis hoc, ut aiunt, satis clarum est,

    Quint. 12, 7, 9.—
    B.
    Trop., mentally or morally blind, blinded (freq. in prose and poetry):

    o pectora caeca!

    Lucr. 2, 14:

    non solum ipsa Fortuna caeca est, sed eos etiam plerumque efficit caecos, quos complexa est,

    Cic. Lael. 15, 54; cf.

    casus,

    id. Div. 2, 6, 15:

    caecus atque amens tribunus,

    id. Sest. 7, 17:

    caecum me et praecipitem ferri,

    id. Planc. 3, 6:

    mater caeca crudelitate et scelere,

    id. Clu. 70, 199:

    cupidine,

    Sall. J. 25, 7:

    amentiā,

    Cic. Har. Resp. 23, 48:

    quem mala stultitia Caecum agit,

    Hor. S. 2, 3, 44:

    amatorem amicae Turpia decipiunt caecum vitia,

    id. ib. 1, 3, 39:

    mens,

    Tac. Agr. 43.—With ad:

    caecus ad has belli artes,

    Liv. 21, 54, 3.—With gen.:

    caecus animi,

    Quint. 1, 10, 29; Gell. 12, 13, 4:

    fati futuri,

    ignorant of, Luc. 2, 14; cf. Claud. Rapt. Pros. 1, 138.— Subst.: Caeci, ōrum, m., the blind people, i.e. the people of Chalcedon, according to the oracle at Delphi. Tac. A. 12, 63; cf. Plin. 5, 32, 43, § 149. —
    2.
    Meton. of the passions themselves:

    caeca honorum cupido,

    Lucr. 3, 59; Ov. M. 3, 620:

    ac temeraria dominatrix animi cupiditas,

    Cic. Inv. 1, 2, 2; id. Pis. 24, 57:

    exspectatio,

    id. Agr. 2, 25, 66:

    amor,

    Ov. F. 2, 762:

    amor sui,

    Hor. C. 1, 18, 14:

    festinatio,

    Liv. 22, 39, 22:

    furor,

    Hor. Epod. 7, 13:

    caeca et sopita socordia,

    Quint. 1, 2, 5:

    ambitio,

    Sen. Ben. 7, 26, 4.—
    3.
    Pregn., blind, i.e. at random, vague, indiscriminate, aimless:

    in hac calumniā timoris et caecae suspitionis tormento,

    Cic. Fam. 6, 7, 4:

    caeco quodam timore... quaerebant aliquem ducem,

    id. Lig. 1, 3:

    caecique in nubibus ignes Terrificant animos,

    Verg. A. 4, 209:

    caeca regens filo vestigia,

    id. ib. 6, 30:

    ne sint caecae, pater, exsecrationes tuae,

    Liv. 40, 10, 1:

    et caeco flentque paventque metu,

    Ov. F. 2, 822:

    lymphatis caeco pavore animis,

    Tac. H. 1, 82:

    cervus... Caeco timore proximam villam petit,

    Phaedr. 2, 8, 3:

    timor,

    Ov. Am. 1, 4, 42.—
    C.
    Transf.
    1.
    Of plants, without buds or eyes:

    rami,

    Plin. 16, 30, 54, § 125; cf. caeco and oculus. —
    2.
    Of the large intestine:

    intestinum,

    the cœcum, Cels. 4, 1, 28; 4, 14, 1.—
    II. A.
    Lit.: sunt igitur venti nimirum corpora caeca, winds are accordingly bodies, although invisible, Lucr. 1, 278; 1, 296; 1, 329;

    2, 713: vallum caecum,

    Caes. B. C. 1, 28; cf.: caecum vallum dicitur, in quo praeacuti pali terrae affixi herbis vel frondibus occuluntur, Paul. ex Fest. p. 44 Müll.; so,

    fossae,

    covered, Col. 2, 2, 9; Pall. Mai, 3. 1:

    in vada caeca ferre,

    Verg. A. 1, 536:

    fores,

    private, id. ib. 2, 453:

    spiramenta,

    id. G. 1, 89:

    colubri,

    Col. 10, 231:

    ignis,

    Lucr. 4, 929:

    venenum,

    id. 6, 822:

    tabes,

    Ov. M. 9, 174:

    viae,

    blind ways, Tib. 2, 1, 78:

    insidiae armaque,

    Ov. F 2, 214; cf. Sil. 5, 3:

    saxa,

    Verg. A. 3, 706; 5, 164:

    vulnus,

    a secret wound, Lucr. 4, 1116;

    but also,

    a wound upon the back, Verg. A. 10, 733; cf.

    in the same sense, ictus,

    Liv. 34, 14, 11; Sil. 9, 105 (cf.: caecum corpus, the back, I. A. supra):

    caeca manus, i.e. abscondita,

    Ov. M. 12, 492:

    caecum domūs scelus,

    Verg. A. 1, 356.—
    B.
    Trop.:

    caecas exponere causas,

    Lucr. 3, 317:

    improba navigii ratio, tum caeca jacebat,

    lay still concealed, id. 5, 1004; so,

    venti potestas,

    id. 3, 248; 3, 270: fluctus, Sisenn. ap. Non. p. 449, 10:

    caeca et clandestina natura,

    Lucr. 1, 779:

    res caecae et ab aspectūs judicio remotae,

    Cic. de Or. 2, 87, 357:

    obscurum atque caecum,

    id. Agr. 2, 14, 36:

    fata,

    Hor. C. 2, 13, 16:

    sors,

    id. S. 2, 3, 269:

    tumultus,

    secret conspiracies, Verg. G. 1, 464:

    amor,

    id. ib. 3, 210; cf.:

    stimulos in pectore caecos Condidit,

    Ov. M. 1, 726. In Plaut. once, prob. taken from the vulgar lang.: caecā die emere, upon a concealed ( pay-) day, i.e. to purchase on credit (opp. oculata dies, i.e. for ready money): Ca. Pereo inopiā argentariā. Ba. Emito die caecā hercle olivom, id vendito oculatā die, Plaut. Ps. 1, 3, 67.—
    2.
    By poet. license, transf. to the hearing:

    murmur,

    Verg. A. 12, 591 (as we, by a similar meton., say a hollow sound; cf. on the other hand, in Gr. tuphlos ta ôta); so,

    clamor,

    Val. Fl. 2, 461:

    mugitusterrae,

    Sen. Troad. 171.—
    III.
    Neutr., that obstructs the sight, or trop., the perception; dark, gloomy, thick, dense, obscure.
    A.
    Lit.:

    nox,

    Cic. Mil. 19, 50; Lucr. 1, 1108; Cat. 68, 44; Ov. M. 10, 476; 11, 521:

    caligo,

    Lucr. 3, 305; 4, 457; Cat. 64, 908; Verg. A. 3, 203; 8, 253:

    tenebrae,

    Lucr. 2, 54; 2, 746; 2, 798; 3, 87; 6, 35;

    3, 87: silentia, i.e. nox,

    Sil. 7, 350:

    latebrae,

    Lucr. 1, 409:

    iter,

    Ov. M. 10, 456:

    loca,

    Prop. 1, 19, 8:

    cavernae,

    Ov. M. 15, 299; Sil. 7, 372:

    latus,

    Verg. A. 2, 19:

    cubiculum si fenestram non habet, dicitur caecum,

    Varr. L. L. 9, § 58 Müll.; so,

    domus,

    without windows, Cic. Or. 67, 224:

    parietes,

    Verg. A. 5, 589:

    pulvis,

    id. ib. 12, 444:

    carcer,

    id. ib. 6, 734:

    sardonyches,

    not transparent, opaque, Plin. 37, 6, 23, § 86:

    smaragdi,

    id. 37, 5, 18, § 68: acervus (of chaos), chaotic, confused, Ov M. 1, 24; Col. 4, 32, 4' chaos, Sen. Med. 741, Sil. 11, 456.—
    B.
    Trop., uncertain, doubtful: obscurā spe et caecā exspectatione pendere, i.e. of an uncertain consequence or result, Cic. Agr. 2, 25, 66:

    quod temere fit caeco casu,

    id. Div. 2, 6, 15. cursus (Fortunae), Luc. 2, 567:

    eventus,

    Verg. A. 6, 157:

    caeci morbi, quorum causas ne medici quidem perspicere queunt,

    Col. 1, 5, 6; so,

    dolores,

    Plin. 29, 2, 10, § 38; 29, 3, 13, § 55:

    crimen,

    that cannot be proved, Liv. 45, 31, 11.— Subst.: caecum, i, n., uncertainty, obscurity ( poet.):

    verum in caeco esse,

    Manil. 4, 304.—
    * Comp., Hor. S. 1, 2, 91.— Sup. and adv. not in. use.
    2.
    Caecus, i, m.; agnomen of Appius Claudius Crassus, as being blind, Cic. Brut. 14, 55; cf. Liv. 9, 29, 11; Cic. Sen. 6, 16.

    Lewis & Short latin dictionary > cecus

  • 73 coagulare

    cŏāgŭlāre, is, n. [coagulo] (sc. intestinum), the colon, Veg. 8, 16, 1 al.

    Lewis & Short latin dictionary > coagulare

  • 74 coecus

    1.
    caecus (not coecus; sometimes in MSS. cēcus), a, um, adj. [akin to skia, skotos; Sanscr. khāyā, shadow], having no light, devoid of light.
    I.
    Act., not seeing, blind.
    A.
    Lit.:

    Appius, qui caecus annos multos fuit,

    Cic. Tusc. 5, 38, 112:

    traditum est enim Homerum caecum fuisse,

    id. ib. 5, 39, 114; Lucr. 5, 839:

    catuli, qui jam dispecturi sunt, caeci aeque et hi qui modo nati,

    Cic. Fin. 4, 23, 64:

    si facie miserabili senis, caeci, infantis,

    Quint. 4, 1, 42:

    caecum corpus,

    the blind part of the body, the back, Sall. J. 107, 1:

    perdices caecae impetu,

    Plin. 10, 33, 51, § 102:

    gigni,

    Vell. 1, 5, 2.—
    2.
    Prov.:

    ut si Caecus iter monstrare velit,

    Hor. Ep. 1, 17, 4:

    apparet id quidem etiam caeco,

    even a blind man can see that, Liv. 32, 34, 3:

    caecis hoc, ut aiunt, satis clarum est,

    Quint. 12, 7, 9.—
    B.
    Trop., mentally or morally blind, blinded (freq. in prose and poetry):

    o pectora caeca!

    Lucr. 2, 14:

    non solum ipsa Fortuna caeca est, sed eos etiam plerumque efficit caecos, quos complexa est,

    Cic. Lael. 15, 54; cf.

    casus,

    id. Div. 2, 6, 15:

    caecus atque amens tribunus,

    id. Sest. 7, 17:

    caecum me et praecipitem ferri,

    id. Planc. 3, 6:

    mater caeca crudelitate et scelere,

    id. Clu. 70, 199:

    cupidine,

    Sall. J. 25, 7:

    amentiā,

    Cic. Har. Resp. 23, 48:

    quem mala stultitia Caecum agit,

    Hor. S. 2, 3, 44:

    amatorem amicae Turpia decipiunt caecum vitia,

    id. ib. 1, 3, 39:

    mens,

    Tac. Agr. 43.—With ad:

    caecus ad has belli artes,

    Liv. 21, 54, 3.—With gen.:

    caecus animi,

    Quint. 1, 10, 29; Gell. 12, 13, 4:

    fati futuri,

    ignorant of, Luc. 2, 14; cf. Claud. Rapt. Pros. 1, 138.— Subst.: Caeci, ōrum, m., the blind people, i.e. the people of Chalcedon, according to the oracle at Delphi. Tac. A. 12, 63; cf. Plin. 5, 32, 43, § 149. —
    2.
    Meton. of the passions themselves:

    caeca honorum cupido,

    Lucr. 3, 59; Ov. M. 3, 620:

    ac temeraria dominatrix animi cupiditas,

    Cic. Inv. 1, 2, 2; id. Pis. 24, 57:

    exspectatio,

    id. Agr. 2, 25, 66:

    amor,

    Ov. F. 2, 762:

    amor sui,

    Hor. C. 1, 18, 14:

    festinatio,

    Liv. 22, 39, 22:

    furor,

    Hor. Epod. 7, 13:

    caeca et sopita socordia,

    Quint. 1, 2, 5:

    ambitio,

    Sen. Ben. 7, 26, 4.—
    3.
    Pregn., blind, i.e. at random, vague, indiscriminate, aimless:

    in hac calumniā timoris et caecae suspitionis tormento,

    Cic. Fam. 6, 7, 4:

    caeco quodam timore... quaerebant aliquem ducem,

    id. Lig. 1, 3:

    caecique in nubibus ignes Terrificant animos,

    Verg. A. 4, 209:

    caeca regens filo vestigia,

    id. ib. 6, 30:

    ne sint caecae, pater, exsecrationes tuae,

    Liv. 40, 10, 1:

    et caeco flentque paventque metu,

    Ov. F. 2, 822:

    lymphatis caeco pavore animis,

    Tac. H. 1, 82:

    cervus... Caeco timore proximam villam petit,

    Phaedr. 2, 8, 3:

    timor,

    Ov. Am. 1, 4, 42.—
    C.
    Transf.
    1.
    Of plants, without buds or eyes:

    rami,

    Plin. 16, 30, 54, § 125; cf. caeco and oculus. —
    2.
    Of the large intestine:

    intestinum,

    the cœcum, Cels. 4, 1, 28; 4, 14, 1.—
    II. A.
    Lit.: sunt igitur venti nimirum corpora caeca, winds are accordingly bodies, although invisible, Lucr. 1, 278; 1, 296; 1, 329;

    2, 713: vallum caecum,

    Caes. B. C. 1, 28; cf.: caecum vallum dicitur, in quo praeacuti pali terrae affixi herbis vel frondibus occuluntur, Paul. ex Fest. p. 44 Müll.; so,

    fossae,

    covered, Col. 2, 2, 9; Pall. Mai, 3. 1:

    in vada caeca ferre,

    Verg. A. 1, 536:

    fores,

    private, id. ib. 2, 453:

    spiramenta,

    id. G. 1, 89:

    colubri,

    Col. 10, 231:

    ignis,

    Lucr. 4, 929:

    venenum,

    id. 6, 822:

    tabes,

    Ov. M. 9, 174:

    viae,

    blind ways, Tib. 2, 1, 78:

    insidiae armaque,

    Ov. F 2, 214; cf. Sil. 5, 3:

    saxa,

    Verg. A. 3, 706; 5, 164:

    vulnus,

    a secret wound, Lucr. 4, 1116;

    but also,

    a wound upon the back, Verg. A. 10, 733; cf.

    in the same sense, ictus,

    Liv. 34, 14, 11; Sil. 9, 105 (cf.: caecum corpus, the back, I. A. supra):

    caeca manus, i.e. abscondita,

    Ov. M. 12, 492:

    caecum domūs scelus,

    Verg. A. 1, 356.—
    B.
    Trop.:

    caecas exponere causas,

    Lucr. 3, 317:

    improba navigii ratio, tum caeca jacebat,

    lay still concealed, id. 5, 1004; so,

    venti potestas,

    id. 3, 248; 3, 270: fluctus, Sisenn. ap. Non. p. 449, 10:

    caeca et clandestina natura,

    Lucr. 1, 779:

    res caecae et ab aspectūs judicio remotae,

    Cic. de Or. 2, 87, 357:

    obscurum atque caecum,

    id. Agr. 2, 14, 36:

    fata,

    Hor. C. 2, 13, 16:

    sors,

    id. S. 2, 3, 269:

    tumultus,

    secret conspiracies, Verg. G. 1, 464:

    amor,

    id. ib. 3, 210; cf.:

    stimulos in pectore caecos Condidit,

    Ov. M. 1, 726. In Plaut. once, prob. taken from the vulgar lang.: caecā die emere, upon a concealed ( pay-) day, i.e. to purchase on credit (opp. oculata dies, i.e. for ready money): Ca. Pereo inopiā argentariā. Ba. Emito die caecā hercle olivom, id vendito oculatā die, Plaut. Ps. 1, 3, 67.—
    2.
    By poet. license, transf. to the hearing:

    murmur,

    Verg. A. 12, 591 (as we, by a similar meton., say a hollow sound; cf. on the other hand, in Gr. tuphlos ta ôta); so,

    clamor,

    Val. Fl. 2, 461:

    mugitusterrae,

    Sen. Troad. 171.—
    III.
    Neutr., that obstructs the sight, or trop., the perception; dark, gloomy, thick, dense, obscure.
    A.
    Lit.:

    nox,

    Cic. Mil. 19, 50; Lucr. 1, 1108; Cat. 68, 44; Ov. M. 10, 476; 11, 521:

    caligo,

    Lucr. 3, 305; 4, 457; Cat. 64, 908; Verg. A. 3, 203; 8, 253:

    tenebrae,

    Lucr. 2, 54; 2, 746; 2, 798; 3, 87; 6, 35;

    3, 87: silentia, i.e. nox,

    Sil. 7, 350:

    latebrae,

    Lucr. 1, 409:

    iter,

    Ov. M. 10, 456:

    loca,

    Prop. 1, 19, 8:

    cavernae,

    Ov. M. 15, 299; Sil. 7, 372:

    latus,

    Verg. A. 2, 19:

    cubiculum si fenestram non habet, dicitur caecum,

    Varr. L. L. 9, § 58 Müll.; so,

    domus,

    without windows, Cic. Or. 67, 224:

    parietes,

    Verg. A. 5, 589:

    pulvis,

    id. ib. 12, 444:

    carcer,

    id. ib. 6, 734:

    sardonyches,

    not transparent, opaque, Plin. 37, 6, 23, § 86:

    smaragdi,

    id. 37, 5, 18, § 68: acervus (of chaos), chaotic, confused, Ov M. 1, 24; Col. 4, 32, 4' chaos, Sen. Med. 741, Sil. 11, 456.—
    B.
    Trop., uncertain, doubtful: obscurā spe et caecā exspectatione pendere, i.e. of an uncertain consequence or result, Cic. Agr. 2, 25, 66:

    quod temere fit caeco casu,

    id. Div. 2, 6, 15. cursus (Fortunae), Luc. 2, 567:

    eventus,

    Verg. A. 6, 157:

    caeci morbi, quorum causas ne medici quidem perspicere queunt,

    Col. 1, 5, 6; so,

    dolores,

    Plin. 29, 2, 10, § 38; 29, 3, 13, § 55:

    crimen,

    that cannot be proved, Liv. 45, 31, 11.— Subst.: caecum, i, n., uncertainty, obscurity ( poet.):

    verum in caeco esse,

    Manil. 4, 304.—
    * Comp., Hor. S. 1, 2, 91.— Sup. and adv. not in. use.
    2.
    Caecus, i, m.; agnomen of Appius Claudius Crassus, as being blind, Cic. Brut. 14, 55; cf. Liv. 9, 29, 11; Cic. Sen. 6, 16.

    Lewis & Short latin dictionary > coecus

  • 75 exsisto

    ex-sisto or existo, stĭti, stĭtum, 3, v. n. ( act. August. Civ. D. 14, 13), to step out or forth, to come forth, emerge, appear (very freq. and class.).
    I.
    Prop.
    A.
    In gen.:

    e latebris,

    Liv. 25, 21, 3:

    ab inferis,

    Cic. Verr. 2, 1, 37, § 94; Liv. 39, 37, 3:

    anguem ab ara exstitisse,

    Cic. Div. 2, 80 fin.; cf.: vocem ab aede Junonis ex arce exstitisse (shortly before: voces ex occulto missae; and:

    exaudita vox est a luco Vestae),

    id. ib. 1, 45, 101:

    est bos cervi figura, cujus a media fronte inter aures unum cornu exsistit excelsius,

    Caes. B. G. 6, 26, 1:

    submersus equus voraginibus non exstitit,

    Cic. Div. 1, 33, 73; cf. id. Verr. 2, 4, 48, § 107:

    nympha gurgite medio,

    Ov. M. 5, 413:

    hoc vero occultum, intestinum ac domesticum malum, non modo non exsistit, verum, etc.,

    does not come to light, Cic. Verr. 2, 1, 15, § 39.—
    B.
    In partic., with the accessory notion of originating, to spring, proceed, arise, become:

    vermes de stercore,

    Lucr. 2, 871:

    quae a bruma sata sunt, quadragesimo die vix exsistunt,

    Varr. R. R. 1, 34, 1:

    ut si qui dentes et pubertatem natura dicat exsistere, ipsum autem hominem, cui ea exsistant, non constare natura, non intelligat, etc.,

    Cic. N. D. 2, 33 fin.:

    ex hac nimia licentia ait ille, ut ex stirpe quadam, exsistere et quasi nasci tyrannum,

    id. Rep. 1, 44; id. Off. 2, 23, 80; cf.:

    ex luxuria exsistat avaritia necesse est,

    id. Rosc. Am. 27, 75;

    ut exsistat ex rege dominus, ex optimatibus factio, ex populo turba et confusio,

    id. Rep. 1, 45:

    ut plerumque in calamitate ex amicis inimici exsistunt,

    Caes. B. C. 3, 104, 1;

    for which: videtisne igitur, ut de rege dominus exstiterit? etc.,

    Cic. Rep. 2, 26:

    ex quo exsistit id civitatis genus,

    id. ib. 3, 14:

    hujus ex uberrimis sermonibus exstiterunt doctissimi viri,

    id. Brut. 8, 31; cf. id. Or. 3, 12:

    ex qua (disserendi ratione) summa utilitas exsistit,

    id. Tusc. 5, 25, 72:

    sermo admirantium, unde hoc philosophandi nobis subito studium exstitisset,

    id. N. D. 1, 3, 6:

    exsistit hoc loco quaestio subdifficilis,

    id. Lael. 19, 67:

    magna inter eos exsistit controversia,

    Caes. B. G. 5, 28, 2:

    poëtam bonum neminem sine inflammatione animorum exsistere posse,

    Cic. de Or. 2, 46 fin.: exsistit illud, ut, etc., it ensues, follows, that, etc., id. Fin. 5, 23, 67; cf.:

    ex quo exsistet, ut de nihilo quippiam fiat,

    id. Fat. 9, 18.
    II.
    Transf., to be visible or manifest in any manner, to exist, to be:

    ut in corporibus magnae dissimilitudines sunt, sic in animis exsistunt majores etiam varietates,

    Cic. Off. 1, 30, 107:

    idque in maximis ingeniis exstitit maxime et apparet facillime,

    id. Tusc. 1, 15, 33:

    si exstitisset in rege fides,

    id. Rab. Post. 1, 1:

    cujus magnae exstiterunt res bellicae,

    id. Rep. 2, 17:

    illa pars animi, in qua irarum exsistit ardor,

    id. Div. 1, 29, 61:

    si quando aliquod officium exstitit amici in periculis adeundis,

    id. Lael. 7, 24 et saep.:

    neque ullum ingenium tantum exstitisse dicebat, ut, etc.,

    Cic. Rep. 2, 1; cf.:

    talem vero exsistere eloquentiam, qualis fuit in Crasso, etc.,

    id. de Or. 2, 2, 6;

    nisi Ilias illa exstitisset,

    id. Arch. 10, 24:

    cujus ego dignitatis ab adolescentia fautor, in praetura autem et in consulatu adjutor etiam exstitissem,

    id. Fam. 1, 9, 11; cf.:

    his de causis ego huic causae patronus exstiti,

    id. Rosc. Am. 2, 5:

    timeo, ne in eum exsistam crudelior,

    id. Att. 10, 11, 3:

    sic insulsi exstiterunt, ut, etc.,

    id. de Or. 2, 54, 217.

    Lewis & Short latin dictionary > exsisto

  • 76 farcio

    farcĭo, farsi, fartum, sometimes farctum (post-class. form farsum, Petr. 69; Apic. 4, 2; 8, 8;

    and farcītum,

    Cassiod. Inst. Div. Litt. 22), 4, v. a. [Gr. phrak-, phrassô, to shut in; cf. Lat. frequens; Germ. Berg, Burg], to stuff, cram, fill full (class.).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    pulvinus perlucidus Melitensi rosa fartus,

    Cic. Verr. 2, 5, 11, § 27:

    medios parietes farcire fractis caementis,

    Plin. 36, 22, 51, § 172:

    intestinum,

    Apic. 2, 3:

    mustelae ventriculus coriandro fartus,

    Plin. 29, 4, 16, § 60: Jovis satelles jecore opimo farta et satiata, etc., Cic. Poët. Tusc. 2, 10, 24; cf.:

    edaces et se ultra quam capiunt farcientes,

    Sen. Ep. 108.—
    B.
    In partic., to fatten an animal, = saginare:

    gallinas et anseres sic farcito,

    Cato, R. R. 89; Varr. R. R. 3, 9 fin.; Col. 8, 7, 4.—
    II.
    Transf. (rare; not in Cic.).
    A.
    In gen., to fill, cram with any thing:

    fartum totum theatrum,

    filled, App. Flor. p. 353, 37:

    infinitis vectigalibus (rex) erat fartus,

    Vitr. 2, 8 med.; Cat. 28, 12.—
    B.
    To stuff or cram into:

    in os farciri pannos imperavit,

    Sen. Ira, 3, 19:

    totum lignum in gulam,

    id. Ep. 70 med.:

    ischaemon in nares,

    Plin. 25, 8, 45, § 83:

    hinc farta premitur angulo Ceres omni,

    i. e. copious, abundant, Mart. 3, 58, 6.—Hence, fartum ( farctum), i, n., stuffing, filling, inside:

    intestina et fartum eorum, cum id animal nullo cibo vivat, etc.,

    Plin. 28, 8, 29, § 117; Col. 5, 10, 11; id. Arb. 21, 2 (for which:

    pulpa fici,

    Pall. 4, 10):

    viaticum,

    a filling for the journey, Plaut. Trin. 5, 2, 45, acc. to Ritschl.—Comically:

    fartum vestis, i. q. corpus,

    Plaut. Most. 1, 3, 13 (but in Plaut. Mil. 1, 1, 8, read stragem, v. Ritschl ad h. l.).

    Lewis & Short latin dictionary > farcio

  • 77 farctum

    farcĭo, farsi, fartum, sometimes farctum (post-class. form farsum, Petr. 69; Apic. 4, 2; 8, 8;

    and farcītum,

    Cassiod. Inst. Div. Litt. 22), 4, v. a. [Gr. phrak-, phrassô, to shut in; cf. Lat. frequens; Germ. Berg, Burg], to stuff, cram, fill full (class.).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    pulvinus perlucidus Melitensi rosa fartus,

    Cic. Verr. 2, 5, 11, § 27:

    medios parietes farcire fractis caementis,

    Plin. 36, 22, 51, § 172:

    intestinum,

    Apic. 2, 3:

    mustelae ventriculus coriandro fartus,

    Plin. 29, 4, 16, § 60: Jovis satelles jecore opimo farta et satiata, etc., Cic. Poët. Tusc. 2, 10, 24; cf.:

    edaces et se ultra quam capiunt farcientes,

    Sen. Ep. 108.—
    B.
    In partic., to fatten an animal, = saginare:

    gallinas et anseres sic farcito,

    Cato, R. R. 89; Varr. R. R. 3, 9 fin.; Col. 8, 7, 4.—
    II.
    Transf. (rare; not in Cic.).
    A.
    In gen., to fill, cram with any thing:

    fartum totum theatrum,

    filled, App. Flor. p. 353, 37:

    infinitis vectigalibus (rex) erat fartus,

    Vitr. 2, 8 med.; Cat. 28, 12.—
    B.
    To stuff or cram into:

    in os farciri pannos imperavit,

    Sen. Ira, 3, 19:

    totum lignum in gulam,

    id. Ep. 70 med.:

    ischaemon in nares,

    Plin. 25, 8, 45, § 83:

    hinc farta premitur angulo Ceres omni,

    i. e. copious, abundant, Mart. 3, 58, 6.—Hence, fartum ( farctum), i, n., stuffing, filling, inside:

    intestina et fartum eorum, cum id animal nullo cibo vivat, etc.,

    Plin. 28, 8, 29, § 117; Col. 5, 10, 11; id. Arb. 21, 2 (for which:

    pulpa fici,

    Pall. 4, 10):

    viaticum,

    a filling for the journey, Plaut. Trin. 5, 2, 45, acc. to Ritschl.—Comically:

    fartum vestis, i. q. corpus,

    Plaut. Most. 1, 3, 13 (but in Plaut. Mil. 1, 1, 8, read stragem, v. Ritschl ad h. l.).

    Lewis & Short latin dictionary > farctum

  • 78 hira

    hīra, ae, f., the empty gut; called also intestinum jejunum, Gr. nêstis, Macr. Somn. Scip. 1, 6 fin.; Plaut. Curc. 2, 1, 23; Arn. 7, 24.

    Lewis & Short latin dictionary > hira

  • 79 implico

    implĭco ( inpl-), āvi, ātum, or (twice in Cic., and freq. since the Aug. per.) ŭi, ĭtum (v. Neue, Formenl. 2, 550 sq.), 1, v. a. [in-plico, to fold into; hence], to infold, involve, entangle, entwine, inwrap, envelop, encircle, embrace, clasp, grasp (freq. and class.; cf.: irretio, impedio).
    I.
    Lit.:

    involvulus in pampini folio se,

    Plaut. Cist. 4, 2, 64:

    ut tenax hedera huc et illuc Arborem implicat errans,

    Cat. 61, 35; cf. id. ib. 107 sq.:

    et nunc huc inde huc incertos implicat orbes,

    Verg. A. 12, 743:

    dextrae se parvus Iulus Implicuit,

    id. ib. 2, 724; cf.:

    implicuit materno bracchia collo,

    Ov. M. 1, 762:

    implicuitque suos circum mea colla lacertos,

    id. Am. 2, 18, 9:

    implicuitque comam laevā,

    grasped, Verg. A. 2, 552:

    sertis comas,

    Tib. 3, 6, 64:

    crinem auro,

    Verg. A. 4, 148:

    frondenti tempora ramo,

    id. ib. 7, 136; cf. Ov. F. 5, 220: in parte inferiore hic implicabatur caput, Afran. ap. Non. 123, 16 (implicare positum pro ornare, Non.):

    aquila implicuit pedes atque unguibus haesit,

    Verg. A. 11, 752:

    effusumque equitem super ipse (equus) secutus Implicat,

    id. ib. 10, 894:

    congressi in proelia totas Implicuere inter se acies,

    id. ib. 11, 632:

    implicare ac perturbare aciem,

    Sall. J. 59, 3:

    (lues) ossibus implicat ignem,

    Verg. A. 7, 355.—In part. perf.:

    quini erant ordines conjuncti inter se atque implicati,

    Caes. B. G. 7, 73, 4:

    Canidia brevibus implicata viperis Crines,

    Hor. Epod. 5, 15:

    folium implicatum,

    Plin. 21, 17, 65, § 105:

    intestinum implicatum,

    id. 11, 4, 3, § 9:

    impliciti laqueis,

    Ov. A. A. 2, 580:

    Cerberos implicitis angue minante comis,

    id. H. 9, 94:

    implicitamque sinu absstulit,

    id. A. A. 1, 561:

    impliciti Peleus rapit oscula nati,

    held in his arms, Val. Fl. 1, 264.
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., to entangle, implicate, involve, envelop, engage:

    di immortales vim suam... tum terrae cavernis includunt, tum hominum naturis implicant,

    Cic. Div. 1, 36, 79:

    contrahendis negotiis implicari,

    id. Off. 2, 11, 40:

    alienis (rebus) nimis implicari molestum esse,

    id. Lael. 13, 45:

    implicari aliquo certo genere cursuque vivendi,

    id. Off. 1, 32, 117:

    implicari negotio,

    id. Leg. 1, 3:

    ipse te impedies, ipse tua defensione implicabere,

    id. Verr. 2, 2, 18, § 44; cf.: multis implicari erroribus, id. Tusc. 4, 27, 58:

    bello,

    Verg. A. 11, 109:

    eum primo incertis implicantes responsis,

    Liv. 27, 43, 3:

    nisi forte implacabiles irae vestrae implicaverint animos vestros,

    perplexed, confounded, id. 40, 46, 6:

    paucitas in partitione servatur, si genera ipsa rerum ponuntur, neque permixte cum partibus implicantur,

    are mingled, mixed up, Cic. Inv. 1, 22, 32: ut omnibus copiis conductis te implicet, ne ad me iter tibi expeditum sit, Pompei. ap. Cic. Att. 8, 12, D, 1:

    tanti errores implicant temporum, ut nec qui consules nec quid quoque anno actum sit digerere possis,

    Liv. 2, 21, 4.—In part. perf.:

    dum rei publicae quaedam procuratio multis officiis implicatum et constrictum tenebat,

    Cic. Ac. 1, 3, 11:

    Deus nullis occupationibus est implicatus,

    id. N. D. 1, 19, 51; cf.:

    implicatus molestis negotiis et operosis,

    id. ib. 1, 20, 52:

    animos dederit suis angoribus et molestiis implicatos,

    id. Tusc. 5, 1, 3:

    Agrippina morbo corporis implicata,

    Tac. A. 4, 53:

    inconstantia tua cum levitate, tum etiam perjurio implicata,

    Cic. Vatin. 1, 3; cf. id. Phil. 2, 32, 81:

    intervalla, quibus implicata atque permixta oratio est,

    id. Or. 56, 187:

    (voluptas) penitus in omni sensu implicata insidet,

    id. Leg. 1, 17, 47:

    quae quatuor inter se colligata atque implicata,

    id. Off. 1, 5, 15:

    natura non tam propensus ad misericordiam quam implicatus ad severitatem videbatur,

    id. Rosc. Am. 30, 85;

    and in the form implicitus, esp. with morbo (in morbum): quies necessaria morbo implicitum exercitum tenuit,

    Liv. 3, 2, 1; 7, 23, 2; 23, 40, 1:

    ubi se quisque videbat Implicitum morbo,

    Lucr. 6, 1232:

    graviore morbo implicitus,

    Caes. B. C. 3, 18, 1; cf.:

    implicitus in morbum,

    Nep. Ages. 8, 6; Liv. 23, 34, 11:

    implicitus suspicionibus,

    Plin. Ep. 3, 9, 19; cf.:

    implicitus terrore,

    Luc. 3, 432:

    litibus implicitus,

    Hor. A. P. 424:

    implicitam sinu abstulit,

    Ov. A. A. 1, 562:

    (vinum) jam sanos implicitos facit,

    Cael. Aur. Acut. 3, 8, 87.—
    B.
    In partic., to attach closely, connect intimately, to unite, join; in pass., to be intimately connected, associated, or related:

    (homo) profectus a caritate domesticorum ac suorum serpat longius et se implicet primum civium, deinde mortalium omnium societate,

    Cic. Fin. 2, 14, 45:

    omnes qui nostris familiaritatibus implicantur,

    id. Balb. 27, 60:

    (L. Gellius) ita diu vixit, ut multarum aetatum oratoribus implicaretur,

    id. Brut. 47, 174:

    quibus applicari expediet, non implicari,

    Sen. Ep. 105, 5.— In part. perf.:

    aliquos habere implicatos consuetudine et benevolentia,

    Cic. Fam. 6, 12, 2:

    implicatus amicitiis,

    id. Att. 1, 19, 8:

    familiaritate,

    id. Pis. 29, 70:

    implicati ultro et citro vel usu diuturno vel etiam officiis,

    id. Lael. 22, 85. —Hence,
    1.
    implĭcātus ( inpl-), a, um, P. a., entangled, perplexed, confused, intricate:

    nec in Torquati sermone quicquam implicatum aut tortuosum fuit,

    Cic. Fin. 3, 1, 3:

    reliquae (partes orationis) sunt magnae, implicatae, variae, graves, etc.,

    id. de Or. 3, 14, 52: vox rauca et implicata, Sen. Apocol. med.Comp.:

    implicatior ad loquendum,

    Amm. 26, 6, 18. — Sup.:

    obscurissima et implicatissima quaestio,

    Gell. 6, 2, 15:

    ista tortuosissima et implicatissima nodositas,

    Aug. Conf. 2, 10 init.
    2.
    im-plĭcĭtē ( inpl-), adv., intricately (rare):

    non implicite et abscondite, sed patentius et expeditius,

    Cic. Inv. 2, 23, 69.

    Lewis & Short latin dictionary > implico

  • 80 improbus

    imprŏbus ( inpr-), a, um, adj. [2. inprobus], not according to the standard.
    I.
    Lit.
    A.
    Below the standard, i. e. of bad quality, bad, poor, inferior (rare;

    mostly post-Aug.): merces,

    Plaut. Rud. 2, 3, 43:

    opera araneorum et textura inproba,

    id. Stich. 2, 2, 24:

    panis,

    Mart. 10, 5, 5:

    improbiores postes,

    Plaut. Most. 3, 2, 139:

    tua sum opera et propter te inprobior,

    id. Bacch. 5, 2, 84.—
    B.
    Above or beyond the standard, i. e. enormous, monstrous, excessive:

    genua,

    Col. 6, 1, 3:

    arva,

    Val. Fl. 1, 510; 2, 631 (cf. Forbig. ad Verg. G. 1, 119; Orell. ad Hor. C. 3, 9, 22):

    Chilones a labris improbioribus,

    Charis. p. 78 P.:

    mons,

    Verg. A. 12, 687:

    tegmina plantae,

    Val. Fl. 6, 702:

    improbo somno, quem nec tertia saepe rumpit hora,

    Mart. 12, 18, 13:

    villus barbarum in capris,

    Plin. 12, 17, 37, § 73:

    reptatus (vitium),

    id. 14, 1, 3, § 13; Stat. Th. 6, 838:

    imber improbior,

    Sen. Q. N. 4, 4 fin. (in Sall. ap. Non. 366, 13; Hist. Fragm. 4, 40 Dietsch, the true read. is in prora).—
    II.
    Transf., of mind and character.
    A.
    Restless, indomitable, persistent (cf.:

    pervicax, perstans, vehemens, acer): labor omnia vincit improbus,

    Verg. G. 1, 146:

    tum cornix plena pluviam vocat improba voce,

    id. ib. 1, 388:

    quatit improbus hastam,

    id. A. 11, 767; cf. Hor. C. 3, 9, 23; Mart. 1, 105, 2; Ov. Tr. 1, 11, 41.—
    B.
    Morally bad; wicked, reprobate, abandoned, vile, base, impious, ungodly, unjust, dishonest; bold, shameless, impudent; violent, fierce, outrageous (syn.: malus, malignus, pravus, depravatus, nequam).
    1.
    Of living beings: NI TESTIMONIVM FARIATVR IMPROBVS INTESTABILISQVE ESTO, Fragm. XII. Tab. ap. Gell. 15, 13 fin.:

    qui improbi essent et scelesti,

    Plaut. Mil. 3, 1, 137:

    nequam et improbus,

    Cic. Deiot. 7, 21:

    illud vero improbi esse hominis et perfidiosi,

    id. de Or. 2, 73, 297: Cresphontes, Enn. ap. Auct. Her. 2, 24, 38 (Trag. v. 156 Vahl.):

    populum aut inflammare in improbos aut incitatum in bonos mitigare,

    Cic. de Or. 1, 46, 202:

    longe post natos homines improbisssimus,

    id. Brut. 62, 224:

    cum in me tam improbus fuit,

    id. Att. 9, 15, 5:

    ab ingenio est improbus,

    Plaut. Truc. 4, 3, 59:

    ut alias res est impense improbus,

    id. Ep. 4, 1, 39:

    negat improbus et te Neglegit, aut horret,

    Hor. Ep. 1, 7, 63:

    anus,

    id. S. 2, 5, 84:

    cum eum, qui sit improbus, latronem dicimus,

    Quint. 8, 4, 1; 1, 8, 21:

    (anguis) piscibus atram inprobus ingluviem explet,

    voracious, Verg. G. 3, 431:

    lupus,

    id. A. 9, 62:

    Jovis ales,

    id. ib. 12, 250:

    annis,

    by his youth, Juv. 3, 282:

    Fortuna arridens infantibus,

    mischievous, id. 6, 605. — Comp.:

    inprobior satiram scribente cinaedo,

    Juv. 4, 106. —
    * (β).
    With gen.: conubii, Stat. Th. [p. 909] 7, 300. —
    2.
    Of inanim. and abstr. things:

    improbo Iracundior Hadria,

    Hor. C. 3, 9, 22:

    lavit improba taeter Ora (leonis) cruor,

    Verg. A. 10, 727:

    perfricare faciem et quasi improbam facere,

    shameless, impudent, Quint. 11, 3, 160; cf.:

    oris improbi homo,

    Suet. Gramm. 15:

    divitiae,

    Hor. C. 3, 24, 62:

    improba non fuerit si mea charta, dato,

    Mart. 8, 24, 2:

    satureia,

    exciting lust, id. 3, 75, 4:

    ingenio improbo,

    Plaut. Ps. 1, 2, 16:

    facta,

    id. Truc. 2, 7, 4:

    dicta,

    licentious, Ov. F. 5, 686:

    verba,

    id. A. A. 3, 796; cf.

    carmina,

    id. Tr. 2, 441:

    legis improbissimae poena,

    Cic. Fam. 14, 4, 2:

    testamentum,

    illegal, id. Verr. 2, 1, 42, § 107:

    mala et improba defensio,

    id. ib. 2, 2, 41, §

    101: amor,

    Verg. A. 4, 412; Hor. S. 1, 3, 24 (cf.:

    improbus, turpis, Schol. Cruq. ad loc.): spes,

    Quint. 12, 1, 13:

    improba ventris rabies,

    Verg. A. 2, 356:

    quo apertior adulatio, quo improbior, hoc citius expugnat,

    Sen. Q. N. 4 praef. med.:

    improba quamvis gratia fallaci praetoris vicerit urna,

    Juv. 13, 3.— Adv., in two forms, imprŏbē (class.) and improbĭter (perh. only once in Petr. 66).
    1.
    Beyond measure, immoderately, enormously (very rare):

    ad eos, quibus intestinum improbe prominet,

    Marc. Emp. 31 med.:

    de quodam procerae staturae improbiusque nato,

    i. e. uncommonly well furnished, Suet. Vesp. 23:

    Chilones improbius labrati,

    Charis. p. 78 P. —
    2.
    (Acc. to II.) Badly, wrongly, improperly:

    multa scelerate, multa audacter, multa improbe fecisti,

    Cic. Rosc. Am. 36, 104:

    facere aliquid,

    Quint. 1, 3, 13:

    quibus improbe datum est,

    Cic. Off. 2, 22, 79:

    quid ego miror, si quid ab improbis de me improbe dicitur?

    id. Sull. 10, 30:

    praeda improbe parta,

    id. Fin. 1, 16, 51:

    aliquid petere,

    Quint. 6, 3, 95:

    non improbe litigabunt,

    id. 12, 7, 5:

    ignorantia et inscitia improbe dicentium, quae non intellegunt,

    incorrectly, Gell. 15, 5, 1;

    so with indocte,

    id. 15, 9, 4.— Comp.:

    estne aliquid, quod improbius fieri possit?

    Cic. Verr. 2, 3, 60, § 140:

    decerpere oscula,

    Cat. 68, 126. — Sup.:

    quas (res) improbissime fecit,

    Cic. Caecin. 9, 23:

    respondere,

    id. Pis. 6, 13.

    Lewis & Short latin dictionary > improbus

См. также в других словарях:

  • Intestīnum — (lat.), Darm, u. Mehrzahl Intestina, Därme, s.d. Daher Intestinal, auf die Därme sich beziehend; so: Intestinalarterie, Darmarterien, s. Gekrösarterien etc. Intestinalton, Tonart bei der Auscultation, s.d. 2) …   Pierer's Universal-Lexikon

  • Intestīnum — (lat.), Darm (s. d.); Intestĭna, die Eingeweide (s. d.), Gedärme; intestinal, auf die Gedärme bezüglich …   Meyers Großes Konversations-Lexikon

  • Intestinum — Intestīnum (lat.), Darm; Mehrzahl Intestina, Därme, Eingeweide, intestināl, die Eingeweide betreffend …   Kleines Konversations-Lexikon

  • Intestinum — ⇒ Darm …   Deutsch wörterbuch der biologie

  • intestinum — 1. [TA] SYN: intestine. 2. Inward; inner. [neuter of intestinus] [L. intestinus, internal, ntr. as noun, the entrails, fr. intus, within] i. cecum SYN: cecum (1). i. crassum [TA] SYN: large intestine. i. ileum twisted intestine. See ileum. i …   Medical dictionary

  • Intestinum — In|tes|ti|num 〈n.; s, ti|nen od. ti|na; Med.〉 Darm, Eingeweide [lat.] * * * Intestinum   [lateinisch] das, s/...nen, der Darm.   * * * In|tes|ti|num, das; , ...nen u. ...na [lat. intestinum, eigtl. = das Innere, innen Befindliche, zu: intestinus …   Universal-Lexikon

  • Intestinum — Der Darm (lateinisch intestinum, altgriech. έντερον, enteron) ist der wichtigste Teil des Verdauungstraktes von höheren vielzelligen Tieren einschließlich des Menschen. Im engeren Sinne erstreckt er sich nur vom Magenpförtner bis zum After. Er… …   Deutsch Wikipedia

  • Intestinum — Intesti̱num [aus lat. intestinum, Gen.: intestini = Darm (zu lat. intestinus = inwendig, innerlich)] s; s, ...nen u. (in fachspr. Fügungen nur: ) ...na: der Darmkanal in seiner Gesamtheit (zwischen Magenausgang u. After); in fachspr. Fügungen… …   Das Wörterbuch medizinischer Fachausdrücke

  • Intestinum — In|tes|ti|num das; s, Plur. ...nen u. ...na <aus gleichbed. lat. intestinum> Darmkanal, Eingeweide (Anat.) …   Das große Fremdwörterbuch

  • Intestinum — žarnos statusas T sritis virškinimo aparatas atitikmenys: lot. Intestinum ryšiai: platesnis terminas – virškinimo aparatas …   Paukščių anatomijos terminai

  • Intestinum tenue — Verdauungsapparat des Menschen Der Dünndarm (lat. Intestinum tenue) ist der Teil des menschlichen Verdauungstraktes, der zwischen Magen und Dickdarm liegt. Der Dünndarm ist der längste Teil des Verdauungstraktes. Inhaltsverzeichnis 1 …   Deutsch Wikipedia

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»