-
21 fruor
fruitus (frūctus) sum, fruī depon.f. alicujus rei recordatione C — с удовольствием вспоминать о чём-л.f. votis O — достигнуть желаемого2) пользоваться, извлекать доходы, эксплуатировать (f. agro Ter, L) -
22 inclino
īn-clīno, āvī, ātum, āre1) сгибать, преклонять ( genua arenis O); склонять, наклонять ( caput in latus Q)2) отклонять, отводить ( aquas in litora O); загибать, поворачивать ( cursūs O)3)а) смыкать ( oculos Prp); тж. med.-pass. склонятьсяsol inclinat J и se inclinat L — солнце склоняется (близится) к закатуб)i. или pass. inclinari — колебаться, дрогнуть (acies inclinat или inclinatur in fugam L, VP)4)а) сваливать, сложить (culpam in aliquem i. C); переложить ( onera a pauperibus in divites L)aliquem in hanc sententiam i. L — склонить кого-л. к этому мнениюб)i. или pass. inclinari — наклоняться ( ad aurem alicujus Pt), перен. клониться, склоняться (ad Stoicos C; ad pacem cum aliquo faciendam C, L; in aliquam rem QC и alicui H)5) понижать, наносить ущерб, ухудшать, портитьfortuna inclinat (inclinatur, inclinat se) Cs, L etc. — счастье перестаёт благоприятствоватьinitia meliora ferme et finis inclinat T — начало обычно неплохо, конец же хужеubi res semel inclinata est, amici de medio (sc. recedunt) погов. Pt — стоит делам пошатнуться, и друзей как не бывало6) придавать другой оборот, давать другое направление (i. rem L)7) грам. склонять, изменять (i. in casus AG) -
23 accommodus
ac-commodus, a, umудобный, подходящий, пригодный (alicui rei V etc., реже ad aliquam rem Ambr) -
24 admoveo
ad-moveo, mōvi, mōtum, ēre1)а) придвигать, пододвигать, двигать, приближать ( machinam C); подносить (aliquid ad nares C; manus ad faciem Pt)se a. Pt — придвинутьсяa. ubera V — подносить сосцы, т. е. кормить грудьюб) подводить ( exercitum ad urbem L); прикладывать, склонять или настораживать ( aures C); впрягать ( angues curribus O)admotus — близкий, смежныйa. manūs rei alicui (ad aliquam rem) L, C, QC — приняться за что-л., наложить руку на что-л., прикоснуться рукой к чему-л.2) (тж. se a. Pt) подходить, приближаться ( jam admovebat rex QC)3) приглашать (medicum alicui, aliquem ad convivium Su)4) приводить, подводить, подавать ( alicui equum L)5) приставлять (scalas moenibus T и scalas ad moenia L; gladium jugulo alicujus Sen)6) применять, употреблять (curationem ad aliquem C; remedia Sen)7) внушать (metum L; luctūs animo Sen)a. orationem animo alicujus C — говорить с кем-л. задушевно, брать за душу8) обращать, направлять, устремлять (mentes suas ad alicujus vocem C; preces suppliciter QC и preces alicui Ph; acumen alicui rei H)9) уравнивать, сравниватьa. murum solo Sen — сровнять с землёй (т. е. срыть) стены10) ускорять, приближать ( diem leti QC) -
25 afficio
af-ficio, fēcī, fectum, ere [ facio ]1) причинять ( aliquem aliquā re)a. aliquem laetitiā (gaudio) Cs, C — доставить кому-л. радость (обрадовать кого-л.)a. aliquem beneficiis C — облагодетельствовать кого-л.2)а) снабжать, наделять (aliquem praedā Pl; aliquem praemio C; aliquem muneribus C, Nep)aliquem gloria a. C — прославить кого-л.medicamine vultum a. O — помазать лицо лекарствомa. morte (capitali poenā) C — казнитьa. cruce C — распять на крестеservitute a. aliquem C — поработить кого-либоa. aliquem sepulturā C — похоронить кого-л.б) pass.affici morbo C, QC, Nep — заболетьinjuriā affici ab aliquo Enn — потерпеть обиду от кого-л.3) влиять, действовать, иметь влияние5) ослаблять, изнурять, утомлять (labor, fames, sitis afficiunt corpora L)6) производить впечатление, воздействовать (litterae tuae sic me affecerunt, ut... C)affici aliquā re PJ — восхищаться чём-л.7) иметь отношение, быть связанным ( affectum esse ad aliquam rem C) -
26 alludo
al-lūdo, lūsī, lūsum, ere1) играть, заигрывать, шутить, резвиться (ad aliquem Ter, Just и alicui Ph, O, Q)2) намекать ( Homeri versibus VM)3) поэт. ласкаться, плескаться ( unda alludit aliquam rem Ctl или alicui rei St)4) шевелить, раскачивать ( ventus alludit summa cacumina silvae VF)spei nostrae alludentia Sen — то, что находится в пределах наших надежд (т. е. досягаемости)homines qui sapientiae alludunt Sen — люди, которые (лишь) приблизились к мудрости -
27 annecto
an-necto, nexuī, nexum, ere1) привязывать, присоединять ( aliquid ad aliquam rem или alicui rei)a. epistulas pedibus columbarum PM — привязывать письма к лапкам голубей2) связывать, сочетать, соединять (animos corporibus Lcr; rebus praesentibus a. futuras C) -
28 aperio
peruī, pertum, īre1) открывать, отворять (ostium Ter; domum Ctl; oculos C)pandere atque a. januam Pl — настежь распахнуть воротаa. epistulam C — вскрывать письмоa. parietem Dig — прорубать стенуa. occasionem ad aliquam rem L — давать повод к чему-л.fuste a. caput J — палкой раскроить головуa. annum V — начинать (новый) годa. ludum C (scholam Su) — открывать (учреждать) школу2) обнажать, обнаруживать, делать явным, показывать (a. errorem L)a. conjurationem Sl — раскрыть заговорunda dehiscens apĕrit terram V — расступившаяся вода показала землю (т. е. под расступившейся водой показалась земля)a. caput alicui Sl — обнажать голову перед кем-л.capite aperto Vr с — непокрытой головой3) делать доступным, предоставлять, отдавать в распоряжение (navigantibus maria PM; Asiam alicui QC)4) раскапывать, вскапывать, прорывать (funda menta L; puteum CJ); расчищать ( locum alicui rei C); пролагать (viam rectam L; iter ferro Sl); мед. вскрывать, разрезать ( vulnus CC)pass. вскрываться, лопаться (aperta est suppuratio CC) -
29 audax
audāx, ācis [ audeo ]1) отважный, бесстрашный, смелый (a. proeliis H; spes PM)2) чаще дерзкий, необузданный, наглый (aliquā re, alicujus rei, ad aliquam rem)Verres, homo audacissimus atque amentissimus C — Веррес, человек неслыханной наглости и небывалого тупоумия -
30 avidus
a, um [ aveo II \]1) жадный, алчный, жаждущий, падкий (alicujus rei, ad aliquam rem, in aliqua re)a. cibi Ter — прожорливыйa. pecuniae QC — сребролюбивыйa. sermonum T — разговорчивый, любящий поговоритьa. laudis C и gloriae QC — честолюбивыйa. novarum rerum Sl — жадный до новшествa. ad pugnam L — воинственный2) кровожадный ( tigris Lcn)3) неутолимый ( sitis M); дикий, ненасытный ( libīdo Vr); всепожирающий ( ignis O)4) страстный, пламенный, пылкий (duces Sl; legiones T)5) обширный, широко раскинутый (pars, sc. caeli Lcr) -
31 circumjicio
circum-jicio, jēcī, jectum, ere [ jacio ]1) бросать со всех сторон, метать отовсюдуc. (v. l. circumagere) hastam in venientem hostem L — забрасывать копьями приближающегося противникаc. multitudinem hominum moenibus Cs — окружить стены множеством людейc. custodes T — расставить кругом стражей2) набрасывать, накидыватьpallium superne c. Ap — носить плащ внакидку3) med.-pass.anguis circumjectus est aliquid C — змея обвилась вокруг чего-л.4) окружать ( aliquid aliquā re)c. vallum L — насыпать кругом вал, обнести валомc. fossam alicui rei L — обнести (окружить) рвом что-л -
32 circumpurgo
circum-pūrgo, —, —, āre -
33 circumrado
circum-rādo, rāsī, rāsum, ereоскрести кругом, оскоблить ( aliquam rem digito CC) -
34 claudo
I clausī, clausum, ere [одного корня с clavis ]1)а) запирать, замыкать (domum V, PM; portas Cs, O; januam C; fores O)б) закрывать, смежить (oculos Lcn; in aeternam lumĭna noctem V)c. aures ad aliquam rem C — не хотеть слышать чего-л. (быть глухим к чему-л.)c. fugam nosti L — отрезать неприятелю путь к бегству2)а) запрудить ( rivos V); остановить, унять ( sanguĭnem PM)vocem alicujus c. L — зажать рот (не дать высказаться) кому-л.animam laqueo c. O — удавиться3) окружатьc. aliquid aliquā re — обнести, окружить что-л. чём-л. ( urbem operibus Nep)c. ur bem obsidione Nep — обложить (осадить) городc. sententias numeris C — облекать мысли в стройную форму (см. numerus 2. и 11.)c. verba pedibus H — подчинить слова стихотворному размеру (т. е. сочинять стихи)c. agmen Cs — замыкать строй (походную колонну), т. е. служить арьергардом5) воен. составлять арьергард (быть в арьергарде)c. aliquos a tergo L — при мыкать к кому-л. с тылаII claudo, —, (clausūrus), ere Sl, C, L etc. = claudeo -
35 cogitatio
cōgitātio, ōnis f. [ cogito I ]1) мышление, размышление, обдумывание, рассуждениеcogitatione aliquid complecti (или percipere) C — охватить что-л. мыслью (т. е. постичь что-л.)c. rei alicujus C etc. — мысль (размышление) о чём-л.2) мысль, думаomnes suas cogitationes in aliquam rem conferre C — направить на что-л. все свои помыслыinjicere alicui cogitationem de aliquā re C — внушить кому-л. что-л.suscipere cogitationem C — обдумать, поразмыслить3) намерение, планc. rerum novarum C, T — план переворота -
36 collum
ī n.1) шея (columbae Lcr; cygni Col)in c. invadere C — броситься на шеюcollo circumdāre brachia V (c. cingere lacertis O) — обнять за шеюaliquam rem collo et cervicibus suis sustinere погов. C — выносить что-л. на собственных плечахdare colla triumpho alicujus Prp — склонить голову перед чьим-л. триумфом, т. е. стать рабомc. torquēre L (obtorquere, obstringĕre Pl) alicui — схватить и потащить кого-л. (на суд или в тюрьму)2) горлышко, шейка (amphorae Cato; lagoenae Ph)3) стебель ( papavēris V) -
37 comminor
com-minor, ātus sum, ārī depon.1)а) грозить, угрожать ( alicui aliquā re или aliquam rem)alicui necem c. Su — угрожать кому-л. убийствомc. aliquem Dig — угрожать кому-л.б) pass. comminatus выдвинутый в виде угрозы ( comminata alicui mors или nex Ap)2) воен. производить диверсию, устраивать демонстрацию (obsidionem c. L) -
38 comparco
com-parco ( comperco), parsī (persī), parsum, ere1) беречь, сберегать, экономить ( aliquam rem Ter)2) переставать, прекращать (facere aliquid Pl) -
39 compositus
1. a, umpart. pf. к compono2. adj.1) составной, сложный (verbum, vox Q)2) выдуманный, вымышленный, ложный ( crimen C)arte c. color Pt — неестественный цвет3)lege naturae c. Sen — установленный самой природойб) стройный, правильный, организованный ( pugna L)4) спокойный, бесстрастный (vultus SenT, PJ)c. rei alicui или ad и in aliquam rem — пригодный, склонный, способный к чему-л. (pedes ad gressum compositi Col; in adulationem c. QC)orator c. Q — изящный оратор6) спокойный, степенный, уравновешенный (actio Q; mens Sen; aetas T) -
40 conduco
con-dūco, dūxī, ductum, ere1) собирать, стягивать (copias Cs; exercitūs in unum locum Cs, T; equites ex Aquitania Cs); сводить, переводить ( dispersas cohortes in una castra T); стягивать, закрывать ( vulnera cerā VF)musculum c. CA — сокращать (напрягать) мышцу2) образовыватьc. corticem O — образовывать кору (обрастать, обтягиваться корой)3) сжато изложить, свестиpropositionem et assumptionem in unum c. C — объединить большую и меньшую посылки (силлогизма)4) снимать, арендовать (domum ab aliquo Sen; locum secretum Pt); нанимать (militem QC; pictorem magno pretio C)c. torum O — покупать любовь5) брать взаймы (conducta pecunia J)6) приобретать, покупать ( librum AG)7) принимать на себя, подрядитьсяc. praebenda quae ad exercitum opus sint L — взять подряд на поставку (всего) необходимого для армииc. vectigalia L — взять на откуп государственные доходы8) приносить пользу, быть целесообразным ( alicui rei или in и ad aliquam rem)ea maxime conducunt, quae sunt rectissima C — наиболее полезно то, что наиболее справедливоc. alvo PM — быть полезным для желудка
См. также в других словарях:
traicter — Traicter, et manier, Tractare, Contrectare. Traicter aucun, Aliquem, Curare. Liu. lib. 22. Ils ont esté distribuez par les maisons de la ville pour y estre logez et traictez, Per familias accipiendos benigne curandosque diuiserunt. Liu. lib. 22.… … Thresor de la langue françoyse
entrée — Entrée, Introitus, Ingressio, Ingressus, Aditus. Entrée de la maison, Ianua, Limen, Atrium. Entrée privée, Familiaris aditus. L entrée et le derriere, Frons et posticum aedis. B. L entrée, Isagogicum. B. id est vectigal, vel portorium quod pro… … Thresor de la langue françoyse
tesmoing — Tesmoing, Testis. Tesmoing privé et sçachant l affaire d autruy, Conscius. Tesmoing qui a veu ce qu il raconte, Oculatus testis. Tesmoings qui pressent fort un accusé, et qui luy maintiennent en barbe le cas, Testes acerrimi. Tesmoing veritable,… … Thresor de la langue françoyse
affection — Affection, Affectus, Studium, Animus, Voluntas. Affection des ordonnée, Libido. L affection que tu me portois en tes jeunes ans, Tuum studium adolescentis. L affection d aucun evidente et manifeste envers un autre, Insigne studium alicuius erga… … Thresor de la langue françoyse
aide — Aide, f. penac. C est secours comme en ce cry, Aide au Roy, c est à dire secours et confortemain soit donné au sergent et officier executant pour le Roy. Regi ferte opem. Il est aucunefois masculin, et se prend pour celuy qui sert à fournir de… … Thresor de la langue françoyse
conseil — Conseil, m. acut. Est l advis et opinion qu on demande ou donne à aucun sur quelque affaire douteuse, Consilium, duquel mot il est prins, Ainsi lon dit, Demander conseil aux Advocats, Iurisperitos consulere, Et donner conseil à quelqu un,… … Thresor de la langue françoyse
conseiller — Conseiller, act. acut. C est donner advis et conseil à quelqu un sur quelque affaire, Monere, Consilium adferre vel dare. Conseillez moy, Consilium mihi da. Je ne te conseille et ne suis d advis que tu t en fuye, Author tibi non sum pro te fugere … Thresor de la langue françoyse
ouverture — ou le fait d ouvrir, Apertio, Patefactio, Apertura. Ouverture et trou fait en quelque lieu, Apertura. Ouverture faicte pour entrer en la ville, Patefactum iter ad vrbem. Fuite et ouverture par où on peut fuir, Effugium. Donner ouverture de… … Thresor de la langue françoyse
propos — Propos, Vient du Latin, Propono, et signifie ores conference de paroles entre deux ou plusieurs, Sermo, Oratio, Conlocutio, comme, Ils ont propos ensemble de mes affaires, Sermonem habent de rebus meis. Par son propos j ay entendu, Ex eius… … Thresor de la langue françoyse
employer — et despendre à quelque chose, Sumere, Insumere in re aliqua. Employer son argent, Le faire profiter, Pecuniam occupare, B. Employer une chose entant qu elle fait pour nous, et non autrement, Agnoscere aliquid quatenus cum causa nostra facit,… … Thresor de la langue françoyse
temps — Temps, m. Vient du Latin Tempus par syncope de la voyelle u, Tempus, Tempestas, l Espagnol et l Italien s esloignent trop dudit mot Latin, disant le premier Tiempo, et l autre Tempo. Le temps, ou jour, Dies. Le temps soit d un an, d un jour, ou d … Thresor de la langue françoyse