Перевод: со всех языков на все языки

со всех языков на все языки

es+uno+de+tantos

  • 101 Drake, Oliver

    1903-1991
       Uno mas, entre tantos directores semianonimos, puestos al servicio de estrellas del western mas o menos efimeras. En este caso, se trata de un realizador que tambien fue guionista, productor e, in cluso, compositor. En la primera de estas actividades, alrededor de treinta peliculas avalan su gris trayectoria de dedicacion al cine de genero barato, particularmente al western. El ultimo de los que dirigio es un western erotico, que firmo con el seudonimo de Revilo Ekard, anagrama de su nombre real, obtenido leyendo al reves tanto el nombre como el apellido. En 1947, realizo y produjo, en 16 mm, cuatro peliculas con el antiguo cowboy de la Republic Sunset Car son, que fueron distribuidas entre 1948 y 1950.
        Texas Tornado (El vaquero de Texas). 1932. 53 minutos. Blanco y Negro. Willis Kent. Lane Chandler, Doris Hill.
        West of Texas. 1943. 54 minutos. Blanco y Negro. PRC. Dave O’Brien, James Newill, Guy Wilkerson, Frances Gladwin.
        Border Buckaroo. 1943. 60 minutos. Blanco y Negro. PRC. Dave O’Brien, James Newill, Guy Wilkerson, Christine McIntyre.
        Fighting Valley. 1943. 60 minutos. Blanco y Negro. PRC. Dave O’Brien, James Newill, Guy Wilkerson, Patti McCarty.
        Trail of Terror. 1943. 60 minutos. Blanco y Negro. PRC. Dave O’Brien, James Newill, Guy Wilkerson, Patricia Knox.
        Springtime in Texas. 1945. 55 minutos. Blanco y Negro. Monogram. Jimmy Wakely, Dennis Moore, Lee White, Marie Hermon.
        Saddle Serenade. 1945. 57 minutos. Blanco y Negro. Monogram. Jimmy Wakely, Lee White, Nancy Brinckman.
        Riders of the Dawn. 1945. 58 minutos. Blanco y Negro. Monogram. Jimmy Wakely, Lee White, Sarah Padden.
        The Lonesome Trail. 1945. 57 minutos. Blanco y Negro. Monogram. Jimmy Wakely, Lee White, Iris Clive.
        Moon Over Montana. 1946. 56 minutos. Blanco y Negro. Monogram. Jimmy Wakely, Lee White, Jennifer Holt.
        West of the Alamo. 1946. 57 minutos. Blanco y Negro. Monogram. Jimmy Wakely, Lee White, Iris Clive.
        Trail to Mexico. 1946. 56 minutos. Blanco y Negro. Monogram. Jimmy Wakely, Lee White, Dolores Castelli.
        Song of the Sierras. 1946. 58 minutos. Blanco y Negro. Monogram. Jimmy Wakely, Lee White, Iris Clive, Jean Carlin.
        Rainbow Over the Rockies. 1947. 58 minutos. Blanco y Negro. Monogram. Jimmy Wakely, Lee White, Dennis Moore, Pat Starling.
        Fighting Mustang. 1948. 56 minutos. Blanco y Negro. Astor. Sunset Carson, Pat Starling, Al Terry.
        Deadline. 1948. 57 minutos. Blanco y Negro. Astor. Sunset Carson, Pat Starling, Lee Roberts.
        Sunset Carson Rides Again. 1948. 63 minutos. Cinecolor. Astor. Sunset Carson, Pat Starling, Al Terry.
        Across the Rio Grande. 1949. 56 minutos. Blanco y Negro. Monogram. Jimmy Wakely, Dub Taylor, Reno Browne.
        Brand of Fear. 1949. 56 minutos. Blanco y Negro. Monogram. Jimmy Wakely, Dub Taylor, Gail Davis.
        Roaring Westward. 1949. 58 minutos. Blanco y Negro. Monogram. Jimmy Wakely, Dub Taylor, Lois Hall, Dennis Moore.
        Lawless Code. 1949. 58 minutos. Blanco y Negro. Monogram. Jimmy Wakely, Dub Taylor, Ellen Hall.
        Battling Marshal. 1950. 55 minutos. Blanco y Negro. Astor. Sunset Carson, Pat Starling, Forrest Mathews.
        The Kid from Gower Gulch. 1950. 53 minutos. Naturalcolor. Astor. Spade Cooley, Jack Baxley, Wanda Cantlon.
        Outlaw Treasure. 1955. 65 minutos. Blanco y Negro. American Releasing Company. Johnny Carpenter, Adele Jergens.
        The Parson and the Outlaw. 1957. 71 minutos. Technicolor. Charles B. Rogers Productions (Columbia). Anthony Dexter, Marie Windsor.
        A Lust to Kill. 1959. Blanco y Negro. Barjul. Jim Davis, Allison Hayes.
        Ride a Wild Stud. 1969. Color. Josie Kirk, Hale Williams.

    English-Spanish dictionary of western films > Drake, Oliver

  • 102 Grant, James Edward

    1905-1966
       James Edward Grant es uno de los grandes guionistas de Holly wood que, como tantos otros, probo el sabor de la direccion. Lo hizo en dos ocasiones, la primera de ellas con este western ejemplar, sintesis de no pocas virtudes del genero. Si se revisan las peliculas que se pueden asociar, como director o, preferentemente, como guionista a Grant, percibimos de inmediato una cosa: la presencia frecuente de su gran amigo John Wayne en ellas, sean o no westerns. Valgan algunos ejemplos: Arenas sangrientas (Sands of Iwo Jima, Allan Dwan, 1949), El Alamo (The Alamo, John Wayne, 1960), Los Co mancheros (The comancheros, Michael Curtiz, 1961) o La taberna del irlandes (Donovan’s Reef, John Ford, 1963).
        Angel and the Badman. 1947. 100 minutos. Blanco y Negro. Republic. John Wayne, Gail Russell, Harry Carey, Bruce Cabot.

    English-Spanish dictionary of western films > Grant, James Edward

  • 103 Hathaway, Henry

    1898-1985
       Nacido en Sacramento, California, acostumbraba a acompanar a su madre, actriz, cuando los rodajes no se hacian en estudio. El mismo fue actor infantil, pero despues de un parentesis impuesto por la guerra, decidio pasar al otro lado de la camara convirtiendose en un honesto y atareado ayudante de direccion durante los anos 20. Ya por entonces comenzo su larga colaboracion con Paramount, que sobrevivio hasta el final, aunque en los anos 40 tambien trabajo extensamente con 20th Century-Fox. A comienzos de los anos 30, Henry Hathaway comienza a dirigir, y comienza a dirigir westerns, basados en novelas de Zane Grey. Son un total de ocho, interpretados, con una sola excepcion, por Randolph Scott; peliculas de una hora de duracion aproximadamente que, sin embargo, tienen algo que otros productos similares de esos anos no tienen. Acaso se trata del sello de la productora, sin duda la que procuraba lanzar al mercado las peliculas mas elegantes; acaso, la versatilidad de un realizador novel llamado a abordar empresas mas ilustres. Lo consiguio poco despues, en 1936, con The Trail of the Lonesome Pine, una de sus obras emblematicas y, sin duda, una estupenda pelicula y un magnifico western, que se mueve en una linea claramente fronteriza en relacion con las senas de identidad del genero. Claro que ya antes habia dirigido una de sus obras mas populares, Tres lanceros bengalies (The Lives of a Bengal Lan cer, 1935). Los anos 40 encuentran a Hathaway inmerso en proyectos variopintos: peliculas de aventuras mas o menos exoticas, cine negro, algun que otro melodrama con tintes patrioticos… Son, basicamente, anos Fox, que ofrecen filmes tan logrados como The House on 92nd Street (La casa de la calle 92, 1945) y El beso de la muerte (Kiss of Death, 1947), con un antologico Richard Widmark. En los anos 50, mas de lo mismo, solidas muestras de cine de genero, alguna que otra pelicula mitica como Niagara (1953) y tres westerns memorables. No resistire la tentacion de destacar, entre ellos, El jardin del Diablo, situada en los albores de la pantalla ancha del CinemaScope, donde el realizador, entre otras virtudes, da buenas muestras de como aprovechar el formato. No solo eso, claro; la pelicula es un apasionante viaje vital en el que parecen haberse intercambiado los extremos, porque se parte de algo parecido a la muerte y se camina hacia la vida, simbolizada por una sugerente puesta de sol sobre la que se aproximan dos siluetas. Los anos 60 y los comienzos de los 70 nos muestran al fin a un director veterano, lleno de recursos narrativos que, casi sin darse cuenta, abusa a veces un poco de ellos, lo que no le impide ser, sin la menor duda, uno de los grandes nombres del western. A el se debe lo mas logrado de esa megaproduccion que pretendio ser La conquista del Oeste, particularmente el ultimo de sus fragmentos, The Outlaws. Cada western de Hen ry Hathaway es digno de una reflexion detallada. Al final de ella se llega a conclusiones como la de que, efectivamente, estamos ante un punado de peliculas mas importantes de lo que su superficie permite sospechar, importancia que es capaz de vencer el obstaculo, en otras ocasiones insuperable, de la falta de unidad. En efecto, el mundo de Hathaway es multifacetico, acaso conceptualmente poco fundamentado, pero, como no hay mal que por bien no venga, ello evita el peligro de un monolitismo esteril, que ha conducido a tantos creadores a elaborar universos de tedio, eso si, muy personales.
        Heritage of the Desert (El legado de la estepa). 1932. 60 minutos. Blanco y Negro. Paramount. Randolph Scott, Sally Blaine.
        Wild Horse Mesa. 1932. 65 minutos. Blanco y Negro. Paramount. Randolph Scott, Sally Blaine.
        The Thundering Herd (La horda maldita). 1933. 62 minutos. Blanco y Negro. Paramount. Randolph Scott, Judith Allen, Harry Carey.
        Under the Tonto Rim (Estaba escrito). 1933. 63 minutos. Blanco y Negro. Paramount. Stuart Edwin, Fred Kohler, Verna Hillie.
        Sunset Pass (El paso del ocaso). 1933. 61 minutos. Blanco y Negro. Paramount. Randolph Scott, Kathleen Burke, Tom Keene.
        Man of the Forest (El hombre del bosque). 1933. 62 minutos. Blanco y Negro. Paramount. Randolph Scott, Verna Hillie, Harry Carey.
        To the Last Man. 1933. 70 minutos. Blanco y Negro. Paramount. Randolph Scott, Esther Ralston.
        The Last Round-Up (El ultimo rodeo). 1934. 61 minutos. Blanco y Negro. Paramount. Randolph Scott, Barbara Fritchie, Fred Kohler.
        The Trail of the Lonesome Pine. 1936. 102 minutos. Technicolor. Paramount. Sylvia Sidney, Fred MacMurray, Henry Fonda, Beulah Bondi.
        Brigham Young – Frontiersman. 1940. 114 minutos. Blanco y Negro. Fox. Tyrone Power, Linda Darnell, Dean Jagger, Brian Donlevy.
        The Shepherd of the Hills. 1941. 98 minutos. Technicolor. Paramount. John Wayne, Betty Field, Harry Carey, Beulah Bondi.
        Rawhide (El correo del infierno). 1951. 89 minutos. Blanco y Negro. Fox. Tyrone Power, Susan Hayward, Hugh Marlowe, Dean Jagger.
        Garden of Evil (El jardin del diablo). 1954. 100 minutos. Technicolor. CinemaScope. Fox. Gary Cooper, Susan Hayward, Richard Widmark, Hugh Marlowe, Cameron Mitchell, Rita Moreno.
        From Hell to Texas (Del infierno a Texas). 1958. 100 minutos. Color DeLuxe. CinemaScope. Fox. Don Murray, Diane Varsi, Chill Wills, Dennis Hopper.
        North to Alaska (Alaska, tierra de oro). 1960. 122 minutos. Color DeLuxe. CinemaScope. Fox. John Wayne, Stewart Granger, Capucine, Ernie Kovacs, Fabian.
        How the West Was Won (La conquista del Oeste) (co-d.: John Ford, George Marshall). Episodios: The Rivers (El rio),The Plains (Las llanuras)
        The Outlaws (Los bandidos). 1962. 165 minutos (duracion total). Metrocolor. Super Cinerama. MGM. Caroll Baker, James Stewart, Lee J. Cobb, Debbie Reynolds.
        The Sons of Katie Elder (Los cuatro hijos de Katie Elder). 1965. 122 minutos. Technicolor. Panavision. Paramount. John Wayne, Dean Martin, Martha Hyer, Earl Holliman.
        Nevada Smith (Nevada Smith). 1966. 128 minutos. Eastmancolor. Pana vision. Avco/Solar Productions. Steve McQueen, Karl Malden, Brian Keith, Arthur Kennedy, Suzanne Pleshette.
        5 Card Stud (El poker de la muerte). 1968. 103 minutos. Technicolor. Hall Wallis Productions (Paramount). Dean Martin, Robert Mitchum, Inger Stevens, Roddy McDowell.
        True Grit (Valor de ley). 1969. 128 minutos. Technicolor. Paramount. John Wayne, Glen Campbell, Kim Darby.
        Shoot Out (Circulo de fuego). 1971. 95 minutos. Technicolor. Universal. Gregory Peck, Susan Tyrell, Robert F. Lyons, Rita Gam.

    English-Spanish dictionary of western films > Hathaway, Henry

  • 104 habeo

    hăbĕo, ui, itum, 2 (archaic perf. subj. habessit, Cic. Leg. 2, 8, 19; inf. haberier, Plaut. Mil. 2, 6, 111), v. a. and n. [etym. dub.; cf. Gr. kôpê, handle; Lat. capio; Germ. haben, Haft; Engl. have], to have, in the widest sense of the word, to hold, keep, possess, cherish, entertain, occupy, enclose, contain (cf.: teneo, possideo, etc.).
    I.
    In gen.
    A.
    Of personal subjects.
    1.
    With persons or things as objects: SI INTESTATO MORITVR, CVI SVVS HERES NEC SIT, AGNATVS PROXIMVS FAMILIAM HABETO, Fragm. XII. Tab. ap. Ulp. Fragm. 26, 1: ex tui animi sententia tu uxorem habes? Cato ap. Cic. de Or. 2, 64, 260; cf.:

    aliquam habere in matrimonio, Cic. Scaur. § 8: ipsum ex Helvetiis uxorem habere,

    Caes. B. G. 1, 18, 6:

    si et prudentes homines et non veteres reges habere voluerunt,

    Cic. Rep. 1, 37 fin.:

    quae cum patrem clarissimum, amplissimos patruos, ornatissimum fratrem haberet,

    id. Rosc. Am. 50, 147:

    cum ille haberet filium delicatiorem,

    id. de Or. 2, 64, 257:

    quod non ingenuous habeat clarosque parentes,

    Hor. S. 1, 6, 91:

    habebat saepe ducentos, saepe decem servos,

    id. ib. 1, 3, 11:

    fundum habere, Cic. Tull. § 14: cur pecuniam non habeat mulier?

    id. Rep. 3, 10:

    tantas divitias habet,

    Plaut. Bacch. 2, 3, 99; so,

    aurum,

    id. ib. 2, 3, 35; and:

    vectigalia magna Divitiasque,

    Hor. S. 2, 2, 101:

    tantum opum,

    Cic. Rep. 1, 48:

    classes,

    id. Phil. 9, 2, 4:

    naves,

    id. Verr. 2, 5, 40, § 104:

    denique sit finis quaerendi, cumque habeas plus, Pauperiem metuas minus,

    Hor. S. 1, 1, 92:

    tacitus pasci si posset corvus, haberet Plus dapis,

    id. Ep. 1, 17, 50:

    Dionysii equus quid attulit admirationis, quod habuit apes in juba?

    Cic. Div. 2, 31, 67: faenum habet in cornu;

    longe fuge,

    Hor. S. 1, 4, 34:

    leges in monumentis habere,

    Cic. Rep. 2, 14:

    hostis habet muros,

    Verg. A. 2, 290:

    hostis habet portus,

    Val. Fl. 3, 45 al.:

    quam vellem Panaetium nostrum nobiscum haberemus,

    Cic. Rep. 1, 10:

    Ciceronem secum,

    id. Att. 4, 9, 2; cf.:

    ea legione, quam secum habebat,

    Caes. B. G. 1, 8, 1:

    secum senatorem,

    Cic. Verr. 2, 2, 31, § 77; cf.

    also: magnum numerum equitatus circum se,

    Caes. B. G. 1, 18, 5:

    haec si habeat aurum, quod illi renumeret, faciat lubens,

    Plaut. Bacch. 1, 1, 12; cf.:

    quid non habuisti quod dares? Habuisse se dicet, Cic. Scaur. § 19: quod non desit, habentem,

    Hor. Ep. 2, 2, 52:

    qui in foro turbaque, quicum colloqui libeat, non habeant,

    Cic. Rep. 1, 17.—
    2.
    With abstr. objects: quid illos, bono genere gnatos, opinanimi animi habuisse atque habituros dum vivent? Cato ap. Gell. 10, 3, 17:

    quod uno et eodem temporis puncto nati dissimiles et naturas et vitas et casus habent,

    Cic. Div. 2, 45, 95:

    febrim,

    id. Fam. 7, 26, 1:

    instrumenta animi,

    id. Rep. 3, 3:

    nec vero habere virtutem satis est, quasi artem aliquam, nisi utare,

    id. ib. 1, 2:

    in populos perpetuam potestatem,

    id. ib. 2, 27; cf.:

    in populum vitae necisque potestatem,

    id. ib. 3, 14; so,

    potestatem,

    id. ib. 2, 29; 32;

    36: eo plus auctoritatis,

    id. ib. 3, 16:

    ornamenta dicendi,

    id. de Or. 2, 28, 122; cf.:

    summam prudentiam summamque vim dicendi,

    id. ib. 1, 20, 89:

    Q. Lucilius Balbus tantos progressus habebat in Stoicis, ut, etc.,

    id. N. D. 1, 6, 15:

    neque quem usum belli haberent aut quibus institutis uterentur, reperiri poterat,

    Caes. B. G. 4, 20 fin.:

    nonnullam invidiam ex eo, quod, etc.,

    Cic. de Or. 2, 70, 283: nimiam spem, Cato ap. Gell. 13, 17, 1:

    spem in fide alicujus,

    Cic. Inv. 1, 39, 71; cf.:

    tantum spei ad vivendum,

    id. Att. 15, 20, 2; id. N. D. 3, 6, 14; cf.

    also: summam spem de aliquo,

    id. Lael. 3, 11:

    odium in equestrem ordinem,

    id. Clu. 55, 151:

    metum,

    Prop. 3, 11 (4, 10), 6: consolationem [p. 834] semper in ore atque in animo, Cic. Fam. 5, 16, 2; cf. Varr. L. L. 6, § 56 Mull.:

    rogavi, ut diceret, quid haberet in animo,

    Cic. Att. 8, 10:

    neque modum neque modestiam victores habere,

    observe no bounds, Sall. C. 11, 4;

    v. modus: haec habebam fere, quae te scire vellem,

    Cic. Att. 1, 6; cf.:

    haec habui de amicitia quae dicerem,

    this is what I had to say, id. Lael. 27 fin.: fidem, gratiam, honorem, rationem; v. these nouns.—In a play on the word lumen: Arge, jaces; quodque in tot lumina lumen habebas Exstinctum est, the light for so many lights ( eyes), Ov. M. 1, 720.—
    (β).
    With inf. (analog. to the Gr. echô), to have something to do, be able to do something:

    habeo etiam dicere quem contra morem majorum dejecerit, etc.,

    Cic. Rosc. Am. 35, 100:

    de re publica nihil habeo ad te scribere,

    id. Att. 2, 22, 6.—So with inf. or with the part. fut. pass. (ante-class. and post-Aug.), to have or be obliged to do something, I must do something:

    rogas, ut id mihi habeam curare,

    Varr. R. R. 1, 1, 2:

    filius hominis, quod carne indui haberet in terra,

    Lact. 4, 12, 15:

    habemus humiliare eum in signo,

    id. 4, 18, 22:

    quod plurimae haereses haberent existere,

    id. 4, 30, 2:

    etiam Filius Dei mori habuit,

    Tert. Hab. Mul. 1:

    si inimicos jubemur diligere, quem habemus odisse?

    id. Apol. 37:

    de spatiis ordinum eatenus praecipiendum habemus, ut intelligant agricolae, etc.,

    Col. 5, 5, 3:

    praesertim cum enitendum haberemus, ut, etc.,

    Plin. Ep. 1, 8, 12:

    si nunc primum statuendum haberemus,

    Tac. A. 14, 44:

    cum respondendum haberent,

    id. Or. 36.—
    B.
    Of inanim. or abstr. subjects:

    prima classis LXXXVIII. centurias habeat,

    Cic. Rep. 2, 22:

    locus ille nihil habet religionis,

    id. Leg. 2, 22, 57:

    humani animi eam partem, quae sensum habeat,

    id. Div. 1, 32, 70:

    animus incorruptus agit atque habet cuncta, neque ipse habetur,

    Sall. J. 2, 3:

    divinus animus mortale nihil habuit, Cic. Scaur. § 50: habet statum res publica de tribus secundarium,

    id. Rep. 1, 42; cf.:

    nullum est genus illarum rerum publicarum, quod non habeat iter ad finitimum quoddam malum,

    id. ib. 1, 28:

    ipsa aequabilitas est iniqua, cum habeat nullos gradus dignitatis,

    id. ib. 1, 27:

    nulla alia in civitate...ullum domicilium libertas habet,

    id. ib. 1, 31:

    nostri casus plus honoris habuerunt quam laboris,

    id. ib. 1, 4; cf.:

    viri excellentis ancipites variique casus habent admirationem,

    id. Fam. 5, 12, 5:

    habet etiam amoenitas ipsa illecebras multas cupiditatum,

    id. Rep. 2, 4:

    quid habet illius carminis simile haec oratio?

    id. ib. 1, 36:

    magnam habet vim disciplina verecundiae,

    id. ib. 4, 6 et saep.:

    quomodo habere dicimur febrem, cum illa nos habeat,

    Sen. Ep. 119 med.; cf.:

    animalia somnus habebat,

    Verg. A. 3, 147; Ov. M. 7, 329:

    me somno gravatum Infelix habuit thalamus,

    Verg. A. 6, 521; cf.:

    non me impia namque Tartara habent,

    id. ib. 5, 734:

    habentque Tartara Panthoiden,

    Hor. C. 1, 28, 9:

    qui (metus) major absentes habet,

    id. Epod. 1, 18; Sen. Const. Sap. 7:

    et habet mortalia casus,

    Luc. 2, 13:

    terror habet vates,

    Stat. Th. 3, 549.
    II.
    In partic.
    A.
    Pregn., to have or possess property (mostly absol.):

    miserum istuc verbum et pessumum'st, habuisse et nihil habere,

    Plaut. Rud. 5, 2, 34; cf. Ter. Ad. 4, 7, 10: qui habet, ultro appetitur: qui est pauper, aspernatur, Cic. Fragm. ap. Prisc. p. 792 P.:

    habet idem in nummis, habet idem in urbanis praediis,

    Cic. Verr. 2, 3, 86, § 199; so,

    in nummis,

    id. Att. 8, 10:

    in Salentinis aut in Brutiis,

    i. e. to have possessions, id. Rosc. Am. 46, 132; cf. id. Verr. 2, 5, 18, § 45: nos quod simus, quod habeamus, etc., Curius ap. Cic. Fam. 7, 29, 1:

    et belli rabies et amor successit habendi,

    Verg. A. 8, 327; cf.:

    amore senescit habendi,

    Hor. Ep. 1, 7, 85; Phaedr. 3 prol. 21; Juv. 14, 207: quid habentibus auri nunquam exstincta sitis? Sil. 5, 264; so, habentes = hoi echontes, the wealthy, Lact. 5, 8, 7. —
    2. (α).
    With an objectclause:

    de Alexandrina re tantum habeo polliceri, me tibi cumulate satisfacturum,

    Cic. Fam. 1, 5, 3:

    de re publica nihil habeo ad te scribere,

    id. Att. 2, 22, 6:

    haec fere dicere habui de natura deorum,

    this is the substance of what I had to say, id. N. D. 3, 39, 93; cf.:

    quid habes igitur dicere de Gaditano foedere?

    id. Balb. 14, 33:

    habeo etiam dicere, quem de ponte in Tiberim dejecerit,

    id. Rosc. Am. 35, 100:

    illud affirmare pro certo habeo, etc.,

    Liv. 44, 22, 4:

    sic placet, an melius quis habet suadere?

    Hor. Epod. 16, 23.—
    (β).
    With a relat.-clause (usually with a negative: non habeo, quid faciam;

    or: nihil habeo, quod faciam, dicam, etc.): de quibus habeo ipse, quid sentiam: non habeo autem, quid tibi assentiar,

    Cic. N. D. 3, 25, 64:

    de pueris quid agam, non habeo,

    id. Att. 7, 19:

    usque eo quid arguas non habes,

    id. Rosc. Am. 15, 45:

    quid huic responderet, non habebat,

    id. Mur. 12, 26:

    nec quid faceret habebat,

    id. Verr. 2, 4, 23, § 51; id. Off. 2, 2, 7:

    qui, quo se reciperent, non haberent,

    Caes. B. G. 4, 38, 2:

    nihil habeo, quod ad te scribam,

    Cic. Att. 7, 19:

    nil habeo, quod agam,

    Hor. S. 1, 9, 19; and:

    nihil habeo, quod cum amicitia Scipionis possim comparare,

    Cic. Lael. 27, 103.—
    B.
    To have in use, make use of, use (very rare, for the usual uti, opp. abuti):

    anulus in digito subter tenuatur habendo,

    i. e. by use, by wearing, Lucr. 1, 312; cf.:

    aera nitent usu: vestis bona quaerit haberi,

    Ov. Am. 1, 8, 51:

    quippe quas (divitias) honeste habere licebat, abuti per turpitudinem properabant,

    Sall. C. 13, 2 Kritz; cf.:

    magnae opes innocenter paratae et modeste habitae,

    Tac. A. 4, 44.—Hence,
    2.
    To hold, use, wield, handle, manage:

    nec inmensa barbarorum scuta, enormis hastas, inter truncos arborum perinde haberi quam pila,

    Tac. A. 2, 14.— Trop.:

    quo modo rem publicam habuerint (majores), disserere,

    Sall. C. 5, 9; cf.:

    reipublicae partes,

    Tac. A. 4, 6 init.
    C.
    To hold or keep a person or thing in any condition; to have, hold, or regard in any light:

    aliquem in obsidione,

    Caes. B. C. 3, 31, 3:

    aliquem in liberis custodiis,

    Sall. C. 47, 3; so,

    aliquem in custodiis,

    id. ib. 52, 14:

    aliquem in vinculis,

    id. ib. 51 fin.;

    for which also: in custodiam habitus,

    i. e. put into prison and kept there, Liv. 22, 25; Tac. H. 1, 87; cf.:

    quo facilius omne Hadriaticum mare in potestatem haberet,

    Caes. B. C. 1, 25 Oud. N. cr. (al. in potestate):

    cum talem virum in potestatem habuisset,

    Sall. J. 112 fin. Kritz N. cr.:

    quae res eos in magno diuturnoque bello inter se habuit,

    id. ib. 79, 3:

    alios in ea fortuna haberent, ut socii esse quam cives mallent,

    Liv. 26, 24:

    aegros in tenebris,

    Cels. 3, 18:

    aquam caelestem sub dio in sole,

    Col. 12, 12, 1:

    in otio militem,

    Liv. 39, 2, 6; cf.:

    legiones habebantur per otium,

    Tac. H. 1, 31:

    externa sine cura habebantur,

    id. A. 1, 79 init.:

    exercitus sine imperio et modestia habitus,

    Sall. J. 44, 1:

    quos ille postea magno in honore habuit,

    Caes. B. C. 1, 77, 2;

    for which: quos praecipuo semper honore Caesar habuit,

    id. B. G. 5, 54, 4:

    habeo Junium (mensem) et Quintilem in metu,

    i. e. I fear, Cic. Att. 6, 1, 14.— So with an adj. or a perf. part., to denote a lasting condition:

    ita me mea forma habet sollicitum,

    Plaut. Most. 4, 2, 95 Lorenz; id. Men. 4, 2, 12; 21:

    miserrimum ego hunc habebo amasium,

    id. Cas. 3, 3, 27 al.:

    laetum Germanicum,

    Tac. A. 2, 57; 65:

    sollicitum habebat cogitatio,

    Cic. Fam. 7, 3, 1; 2, 16, 2.—Hence,
    2.
    With a double object, esp. freq. with the part. perf. pass., to have, hold, or possess a person or thing in any quality or capacity, as any thing; to have, hold, or possess an action as completed, finished (a pregn. circumlocution for the perf.):

    cum haberet collegam in praetura Sophoclem,

    Cic. Off. 1, 40, 144; cf. Quint. 10, 1, 93:

    an heredem habuerit eum, a quo, etc.,

    id. 7, 2, 37:

    istaec illum perdidit assentatio, nam absque te esset, ego illum haberem rectum ad ingenium bonum,

    Plaut. Bacch. 3, 3, 8:

    cur ergo unus tu Apollonidenses miseriores habes quam pater tuus habuit umquam?

    Cic. Fl. 29, 71:

    obvium habuerunt patrem,

    Quint. 7, 1, 29:

    reliquas civitates stipendiarias,

    Caes. B. G. 1, 30, 3:

    quod (cognomen) habes hereditarium,

    Cic. Rep. 6, 11:

    quae habuit venalia,

    id. Verr. 2, 3, 62, § 144; Brut. ap. Cic. Fam. 11, 11, 1:

    qui auro habeat soccis suppactum solum,

    Plaut. Bacch. 2, 3, 98:

    me segregatum habuisse, uxorem ut duxit, a me Pamphilum,

    have kept him away, aloof, Ter. Hec. 5, 1, 25; cf.:

    inclusum in curia senatum habuerunt,

    Cic. Att. 6, 2, 8:

    (Romulus) habuit plebem in clientelas principum descriptam,

    id. Rep. 2, 9: satis mihi videbar habere cognitum Scaevolam ex iis rebus, quas, etc., id. Brut. 40, 147; cf.:

    si nondum eum satis habes cognitum,

    id. Fam. 13, 17, 3; ib. 15, 20 fin.: fidem spectatam jam et diu cognitam, id. Div. ap. Caecil. 4, 11:

    decumas ad aquam deportatas,

    id. Verr. 2, 3, 14, § 36:

    domitas habere libidines,

    id. de Or. 1, 43, 194:

    omnes philosophiae notos et tractatos locos,

    id. Or. 33, 118; id. Rep. 2, 6:

    innumerabilia, quae collecta habent Stoici,

    id. Div. 2, 70, 145: quantum in acie tironi sit committendum, nimium saepe expertum habemus, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 24, 3:

    quare velim ita statutum habeas, me, etc.,

    Cic. Fam. 6, 2, 1: habeo absolutum suave epos ad Caesarem, id. Q. Fr. 3, 9, 6:

    in adversariis scriptum habere (nomen),

    id. Rosc. Com. 3, 9:

    de Caesare satis dictum habebo,

    id. Phil. 5, 19, 52:

    bellum habere susceptum,

    id. Agr. 2, 6, 14:

    quam (domum) tu iam dimensam et exaedificatam animo habebas,

    id. Att. 1, 6, 1:

    ut omnes labores, pericula consueta habeam,

    Sall. J. 85, 7:

    compertum ego habeo,

    id. Cat. 58, 1; cf. Nep. Att. 17 fin.; 18, 1: neque ea res falsum ( part. perf. pass.) me habuit, Sall. J. 10, 1 al. From this use is derived the compound perf. of the Romance languages: ho veduto, j'ai vu, qs. habeo visum, I have seen).—
    3.
    Also, with a double object, to make, render:

    praecipit ut dent operam, uti eos quam maxime manifestos habeant,

    Sall. C. 41, 5:

    qui pascua publica infesta habuerant,

    Liv. 39, 29, 9; 34, 36, 3:

    necdum omnia edita facinora habent,

    id. 39, 16, 3; 31, 42, 1:

    anxium me et inquietum habet petitio Sexti,

    Plin. Ep. 2, 9, 1:

    sed Pompeium gratia impunitum habuit,

    kept, Vell. 2, 1, 5.—
    4.
    Hence:

    in aliquo (aliqua re), aliquem (aliquid) habere (rare): ea si fecissem, in vestra amicitia exercitum, divitias, munimenta regni me habiturum,

    Sall. J. 14, 1:

    in vobis liberos, parentes, consanguineos habeo,

    Curt. 6, 9, 12:

    majora in eo obsequia habiturus,

    Just. 8, 6, 6; cf. Cic. Fam. 2, 16, 5.—
    5.
    To have or hold a person in any manner, to treat, use:

    is, uti tu me hic habueris, proinde illum illic curaverit,

    Plaut. Capt. 2, 2, 64:

    equitatu agmen adversariorum male habere et carpere,

    Caes. B. C. 1, 63, 2; cf. Cels. 3, 20; 3, 21:

    exercitum luxuriose nimisque liberaliter habere,

    Sall. C. 11, 5 Kritz; cf.:

    eos ille non pro vanis hostibus, ut meriti erant, sed accurate et liberaliter habuit,

    id. J. 103, 5; 113, 2:

    Fabiis plurimi (saucii) dati, nec alibi majore cura habiti,

    Liv. 2, 47, 12; 29, 8, 6; 37, 34, 5:

    video quam molliter tuos habeas,

    Plin. Ep. 5, 19, 1:

    militant vobiscum, qui superbe habiti rebellassent,

    Curt. 8, 8, 11:

    virgines tam sancte habuit,

    id. 3, 12, 21; 4, 10, 33:

    male habere aliquem,

    Nep. Eum. 12, 1:

    neque conjugem et filium ejus hostiliter haberi,

    Tac. A. 2, 10.—
    6.
    With se, and sometimes mid. or neut., to hold or keep himself or itself in a certain manner, i. e. to be constituted or situated, to find one's self, to be, in any manner.
    (α).
    Habere se:

    Tironem Patris aegrum reliqui...et quamquam videbatur se non graviter habere, tamen sum sollicitus, etc.,

    Cic. Att. 7, 2, 3:

    praeclare te habes, cum, etc.,

    id. Verr. 2, 2, 61, § 149:

    ipsi se hoc melius habent quam nos, quod, etc.,

    id. Att. 11, 7, 4:

    Bene habemus nos,

    id. ib. 2, 8, 1:

    ego me bene habeo,

    am well, Tac. A. 14, 51: praeclare se res habeat ( is well), si, etc., Cic. de Or. 1, 25, 114:

    male se res habet, cum, quod virtute effici debet, id tentatur pecunia,

    id. Off. 2, 6, 22; cf. id. de Or. 2, 77, 313:

    quae cum ita se res haberet, tamen, etc.,

    id. Verr. 2, 2, 50, § 124; cf.:

    ita se res habet, ut ego, etc.,

    id. Quint. 1, 2:

    sic profecto res se habet,

    id. de Or. 2, 67, 271:

    scire aveo, quomodo res se habeat,

    id. Att. 13, 35, 2; cf. id. de Or. 2, 32, 140:

    ut se tota res habeat,

    id. Verr. 2, 2, 5, § 15; cf.:

    ut meae res sese habent,

    Ter. Phorm. 5, 4, 1.—
    (β).
    Mid.:

    virtus clara aeternaque habetur,

    exhibits itself, is, continues, Sall. C. 1, 4:

    sicuti pleraque mortalium habentur,

    as for the most part happens in human affairs, id. ib. 6, 3.—
    (γ).
    Neutr. (as also the Gr echô): Tullia nostra recte valet: Terentia minus belle habuit, Dolab. ap. Cic. Fam. 9, 9, 1:

    volui animum tandem confirmare hodie meum, Ut bene haberem filiae nuptiis,

    I might enjoy myself, Plaut. Aul. 2, 8, 2: qui bene habet suisque amicis est volup, id. [p. 835] Mil. 3, 1, 130:

    bene habent tibi principia,

    Ter. Phorm. 2, 3, 82:

    bene habet: jacta sunt fundamenta defensionis,

    it is well, Cic. Mur. 6, 14; Liv. 8, 6:

    magnum narras, vix credibile! atqui sic habet,

    so it is, it is even so, Hor. S. 1, 9, 53: illasce sues sanas esse habereque recte licere spondesne? Formula emendi, ap. Varr. R. R. 2, 4, 5; 2, 3, 5.—
    D.
    To hold, account, esteem, consider, regard a person or thing in any manner or as any thing; to think or believe a person or thing to be so or so:

    aliquem fidelem sibi habere,

    Plaut. Bacch. 3, 3, 87:

    deos aeternos et beatos,

    Cic. N. D. 1, 17, 45:

    id habent hodie vile et semper habuerunt,

    id. Balb. 22, 51:

    maximam illam voluptatem habemus, quae, etc.,

    id. Fin. 1, 11, 37:

    eum nos ut perveterem habemus... nec vero habeo quemquam antiquiorem,

    id. Brut. 15, 61:

    Ut et rex et pater habereter omnium,

    id. Rep. 1, 36; 2, 21:

    parentem Asiae et dici et haberi,

    id. Q. Fr. 1, 1, 10 fin.:

    eos dicit esse habitos deos, a quibus, etc.,

    id. N. D. 1, 15, 38:

    cum esset habendus rex, quicumque genere regio natus esset,

    id. Rep. 1, 33; cf. id. ib. 2, 12 fin.: non habeo nauci Marsum augurem, Poet. ap. Cic. Div. 1, 58, 132:

    cujus auctoritas in iis regionibus magni habebatur,

    Caes. B. G. 4, 21, 7:

    nihil pensi habere,

    Quint. 11, 1, 29; cf.

    also: an perinde habenda sit haec atque illa,

    id. 7, 3, 11:

    sese illum non pro amico, sed pro hoste habiturum,

    Caes. B. G. 1, 44, 19; so,

    aliquem pro hoste,

    Liv. 2, 20; Curt. 6, 2 al.:

    nisi in provincia relictas rationes pro relatis haberem,

    Cic. Fam. 5, 20, 2:

    licet omnia Italica pro Romanis habeam,

    Quint. 1, 5, 56; 12, 10, 73:

    istuc jam pro facto habeo,

    Cic. Att. 13, 1, 2:

    Pompeium pro certo habemus per Illyricum proficisci in Galliam,

    to consider as certain, id. ib. 10, 6 fin.:

    id obliviscendum, pro non dicto habendum,

    Liv. 23, 22, 9:

    hoc velim in maximis rebus et maxime necessariis habeas,

    Cic. Att. 5, 5 fin.:

    aliquem in deorum numero,

    id. N. D. 1, 14, 36:

    aliquem in hostium numero,

    Caes. B. G. 1, 28, 1:

    aliquem suorum In numero,

    Hor. S. 2, 6, 41;

    for which also: hostium numero haberi,

    Cic. Att. 11, 6, 6:

    numero impiorum ac sceleratorum haberi,

    Caes. B. G. 6, 13, 7; cf. also Quint. 3, 7, 2:

    quem Aegyptii nefas habent nominare,

    Cic. N. D. 3, 22, 56:

    mutare nefas habent,

    Quint. 12, 8, 6:

    nec tamen est habendum religioni, nocentem aliquando defendere,

    to scruple, make a conscience of, Cic. Off. 2, 14, 51; cf.:

    nec eam rem habuit religioni,

    id. Div. 1, 35, 77:

    quando tu me bene merentem tibi habes despicatui,

    you despise, Plaut. Men. 4, 3, 19:

    non sic ludibrio tuis factis habitus essem,

    Ter. Hec. 4, 1, 11.—Hence: sic habeto, or sic habeas aliquid, or with an object-clause, hold or judge thus, be convinced or persuaded, believe, know:

    sed hoc nihil ad te: illud velim sic habeas, uod intelliges, etc.,

    Cic. Fam. 3, 13, 2:

    unum hoc sic habeto: si, etc.,

    id. ib. 2, 6 fin.:

    sic habeto: omnibus, etc.,

    id. Rep. 6, 13:

    enitere et sic habeto, non esse te mortalem, sed corpus hoc,

    id. ib. 6, 24; so with an object-clause, id. Fam. 2, 10, 1; 16, 4, 4.—Without sic:

    id primum ergo habeto, non sine magna causa, etc.,

    Cic. Fam. 13, 29, 2:

    tantum habeto, civem egregium esse Pompeium, etc.,

    id. ib. 2, 8, 2.—
    2.
    To take, accept, bear, submit to, endure:

    neque cuiquam mortalium injuriae suae parvae videntur: multi eas gravius aequo habuere,

    Sall. C. 51, 11:

    egestas facile habetur sine damno,

    id. ib. 6, 37:

    quae in praesens Tiberius civiliter habuit, sed, etc.,

    Tac. A. 4, 21:

    neque tantum maleficium impune habendum,

    id. ib. 3, 70;

    12, 48: nec ita aegre habuit filium id pro parente ausum,

    Liv. 7, 5, 7 Weissenb.—
    E.
    To hold, have possession of, occupy, a place:

    urbem Romam condidere atque habuere initio Trojani,

    Sall. C. 6, 1:

    qui mortales initio Africam habuerint,

    id. J. 17, 7; 18, 1; cf.

    Siciliam et Sardiniam per legatos habuit,

    rule, administer, Flor. 4, 2, 22:

    urbem Romanam a principio reges habuere,

    Tac. A. 1, 1:

    Hispaniae tribus legionibus habebantur,

    id. ib. 4, 5; 12, 54.—
    2.
    More freq. neutr., to dwell, live anywhere (perh. only ante-class.; in good prose habito is used instead): quae Corinthum arcem altam habetis, Enn. ap. Cic. Fam. 7, 6, 1 (Trag. v. 294 Vahl.):

    ille geminus qui Syracusis habet,

    Plaut. Men. prol. 69: quis istic habet? id. Bacch. 1, 2, 6:

    ubi nunc adulescens habet?

    id. Trin. 1, 2, 156:

    apud aedem Junonis Lucinae, ubi aeditumus habere solet,

    Varr. L. L. 5, § 50 Mull.; cf.:

    situm formamque et universorum castrorum et partium, qua Poeni, qua Numidae haberent...specularentur,

    Liv. 30, 4, 2 (but v. Weissenb. ad loc.).—
    F.
    To spend, pass (time, etc.):

    aetatem procul a republica,

    Sall. C. 4, 1:

    vitam,

    id. ib. 51, 12 al.—
    G.
    To have in one's mind, to know, be acquainted with:

    siquidem istius regis (Anci) matrem habemus, ignoramus patrem,

    Cic. Rep. 2, 18 fin.: habes consilia nostra;

    nunc cognosce de Bruto,

    there you have, such are, id. Att. 5, 21, 10:

    habetis igitur primum ortum tyranni,

    id. Rep. 2, 27:

    habetis sermonem bene longum hominis,

    id. de Or. 2, 88, 361; cf.

    also: habes nostras sententias,

    Suet. Claud. 4:

    habes, quae fortissime de beata vita dici putem,

    Cic. Tusc. 5, 28 fin.; cf. id. de Or. 2, 71, 291. —
    H.
    To have as a habit, peculiarity, or characteristic:

    habebat hoc omnino Caesar: quem plane perditum aere alieno egentemque cognorat, hunc in familiaritatem libentissime recipiebat,

    Cic. Phil. 2, 32, 78; id. Pis. 32, 81.—
    K.
    To hold, to make, do, perform, prepare, utter, pronounce, produce, cause:

    alium quaerebam, iter hac habui,

    made, directed, Ter. Eun. 5, 9, 35; cf.:

    ex urbe profectus iter ad legiones habebat,

    Caes. B. C. 1, 14, 3; so,

    iter,

    id. ib. 1, 51, 1; 3, 11, 2; 3, 106, 1; Cic. Q. Fr. 2, 6, 2:

    vias,

    Luc. 2, 439:

    C. Cato contionatus est, comitia haberi non siturum, si, etc.,

    to be held, Cic. Q. Fr. 2, 6, 6:

    senatum,

    id. ib. 2, 13, 3; id. Fam. 1, 4, 1; Caes. B. C. 1, 2, 1:

    concilia,

    id. B. G. 5, 53, 4:

    contionem,

    Cic. Att. 4, 1, 6:

    censum,

    id. Verr. 2, 2, 55, § 138:

    delectum (militum),

    id. Phil. 5, 12, 31; id. Fam. 15, 1 fin.; Caes. B. G. 6, 1;

    v. delectus: ludos,

    Suet. Rhet. 1:

    sermonem,

    Cic. Tusc. 1, 24, 57; cf.:

    orationem,

    to deliver, id. Rep. 1, 46:

    multis verbis ultro citroque habitis,

    id. ib. 6, 9 fin.:

    disputationem,

    id. ib. 1, 7; Caes. B. G. 5, 30, 1:

    dialogum,

    Cic. Att. 2, 9, 1:

    verba,

    id. de Or. 2, 47, 190:

    querelam de aliquo apud aliquem,

    id. Q. Fr. 1, 2, 1, § 2:

    controversiam de fundo cum aliquo,

    id. Fam. 13, 69, 2 et saep.:

    deinde adventus in Syriam primus equitatus habuit interitum,

    caused, occasioned, Cic. Prov. Cons. 4, 9; cf. id. Div. 2, 46, 96:

    latrocinia nullam habent infamiam, quae extra fines cujusque civitatis fiunt,

    Caes. B. G. 6, 23, 6.—
    L.
    Habere in animo (or simply animo), with an objectclause, to have in mind, to intend, to be disposed, inclined to do any thing (=propositum habere, constituisse, decrevisse):

    istum exheredare in animo habebat,

    Cic. Rosc. Am. 18, 52; id. Att. 1, 17, 11:

    hoc (flumen) neque ipse transire in animo habebat neque hostes transituros existimabat,

    Caes. B. G. 6, 7, 5:

    neque bello eum invadere animo habuit,

    Liv. 44, 25, 1 dub (al. in animo), v. Drak. ad h. l.—
    M.
    Habere sibi or secum aliquid, to keep to one's self (lit. and trop.):

    clamare coeperunt, sibi ut haberet hereditatem,

    Cic. Verr. 2, 2, 19, § 47:

    per vindicationem his verbis legamus: DO LEGO, CAPITO, SUMITO, SIBI HABETO,

    Ulp. Fragm. 24, 3; cf. ib. § 5; Gai. Inst. 2, 209.—So the formula used in divorces:

    res tuas tibi habeas or habe,

    Plaut. Am. 3, 2, 47; Sen. Suas. 1, § 7:

    illam suam suas res sibi habere jussit ex duodecim tabulis,

    Cic. Phil. 2, 28, 69. —Comic. transf.:

    apage sis amor: tuas tibi res habeto,

    Plaut. Trin. 2, 1, 32.— Trop.:

    secreto hoc audi, tecum habeto, ne Apellae quidem liberto tuo dixeris,

    Cic. Fam. 7, 25, 2:

    verum haec tu tecum habeto,

    id. Att. 4, 15, 6.—
    N.
    Of a sweetheart, to have, to possess, enjoy:

    postquam nos Amaryllis habet, Galatea reliquit,

    Verg. E. 1, 31; Tib. 1, 2, 65; Prop. 3, 8 (4, 7), 22:

    duxi, habui scortum,

    Plaut. Bacch. 4, 10, 6; Ter. And. 1, 1, 58: cum esset objectum, habere eum Laida;

    habeo, inquit, non habeor a Laide,

    Cic. Fam. 9, 26, 2.—
    O.
    Gladiatorial t. t., of a wounded combatant: hoc habet or habet, he has that (i. e. that stroke), he is hit:

    desuper altus equo graviter ferit atque ita fatur: Hoc habet,

    Verg. A. 12, 296; Prud. Psych. 53.—
    2.
    Transf.:

    hoc habet: reperi, qui senem ducerem,

    Plaut. Most. 3, 2, 26; id. Rud. 4, 4, 99: egomet continuo mecum;

    Certe captus est! Habet!

    Ter. And. 1, 1, 56 (id est vulneratus est. Habet enim qui percussus est: et proprie de gladiatoribus dicitur, Don.).—Hence: hăbĭtus, a, um, P. a., held or kept in a certain condition, state, humor (ante-class.).
    A.
    In gen.
    1.
    Lit.: equus nimis strigosus et male habitus, Massur. Sabin. ap. Gell. 4, 20, 11; v. in the foll.—
    2.
    Trop.:

    ut patrem tuum vidi esse habitum, diu etiam duras (lites) dabit,

    Ter. Heaut. 2, 4, 22.—
    B.
    In partic., physically, well kept, well conditioned, fleshy, corpulent:

    corpulentior videre atque habitior,

    Plaut. Ep. 1, 1, 8:

    si qua (virgo) est habitior paulo, pugilem esse aiunt, deducunt cibum,

    Ter. Eun. 2, 3, 23: (censores) equum nimis strigosum et male habitum, sed equitem ejus uberrimum et habitissimum viderunt, etc., Massur. Sabin. ap. Gell. 4, 20, 11.

    Lewis & Short latin dictionary > habeo

  • 105 impetus

    impĕtus ( inp-), ūs (dat. impetu, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 24, 3; no gen. plur.; abl. impetibus, Lucr. 1, 293; v. also impes), m. [impeto], an attack, assault, onset (freq. and class.; in sing. and plur. equally common).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    incursio atque impetus armatorum,

    Cic. Caecin. 15, 44:

    gladiis destrictis in eos impetum fecerunt,

    Caes. B. G. 1, 25, 2:

    impetum facere in aliquem,

    id. ib. 1, 46 fin.; Hirt. B. G. 8, 18, 4:

    in agros,

    Liv. 1, 5, 4:

    ad regem,

    id. 1, 5, 7; cf.:

    in hostes,

    Caes. B. G. 1, 22, 3:

    dare impetum in aliquem,

    Liv. 4, 28, 1; 2, 19, 7:

    capere impetum in aliquem,

    Plin. 9, 30, 48, § 91:

    hostes impetu facto celeriter nostros perturbaverunt,

    Caes. B. G. 4, 12, 1:

    oppidum magno impetu oppugnare,

    id. ib. 2, 6:

    primo hostium impetu pulsi,

    id. ib. 2, 24, 1:

    impetus gladiorum excipere,

    id. ib. 1, 52, 4:

    impetum sustinere,

    id. ib. 3, 2, 4:

    ferre impetum,

    id. ib. 3, 19, 3:

    fracto impetu levissimi hominis,

    Cic. Fam. 1, 5, b, 2:

    impetum propulsare,

    id. Mur. 1, 2:

    nec primum quidem impetum, nec secundum, nec tertium, sustinere potuerunt,

    Flor. 3, 3, 4; Liv. 33, 36, 11:

    uno impetu,

    Curt. 8, 14, 18; Lact. 3, 26, 10; 5, 4, 1:

    coërcere,

    Plin. 17, 22, 35, § 180:

    aquarum domare,

    id. 31, 6, 31, § 58:

    nec tantum (cupiditates) in alios caeco impetu incurrunt, etc.,

    Cic. Fin. 1, 13, 44.— Poet.: biformato impetu Centaurus, with double - shaped attack, Cic. poët. Tusc. 2, 8 fin.; v. biformatus.—
    B.
    In partic.
    1.
    In medic. lang., an attack of a disease, a fit, paroxysm:

    febris,

    Cels. 2, 15:

    pituitae,

    Plin. 28, 12, 50, § 183:

    coeliacorum,

    id. 20, 14, 53, § 148: oculorum, i. e. inflammation, id. 20, 3, 8, § 16:

    thymum e vino tumores et impetus tollit,

    id. 21, 21, 89, § 157; so absol., id. 22, 25, 58, § 122. —
    2.
    In mechanics, the pressure of a load, Vitr. 6, 3.—
    II.
    Transf., in gen. (without reference to an object), violent impulse, violent or rapid motion, impetus, impetuosity, violence, fury, vehemence, vigor, force.
    A.
    Physical: labitur uncta carina, volat super impetus undas, Enn. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 379 Vahl.):

    in magno impetu maris atque aperto,

    Caes. B. G. 3, 8, 1:

    Hebri,

    Phaedr. 3, prol. 59:

    impetus caeli,

    i. e. rapid motion, Cic. N. D. 2, 38, 97; Lucr. 5, 200. — Hence also poet.: quieti corpus nocturno impetu Dedi, in the nocturnal revolution, i. e. in the night, Att. ap. Cic. Div. 1, 22, 44:

    impetus ipse animaï Et fera vis venti,

    Lucr. 6, 591; cf.:

    tantos impetus ventorum sustinere,

    Caes. B. G. 3, 13, 6.—
    B.
    Mental, impulse, vehemence, ardor, passion, etc.
    (α).
    Sing.:

    repentino quodam impetu animi incitatus,

    internal pressure, impulse, Cic. Off. 1, 15, 49; cf.:

    ut tota mente omnique animi impetu in rem publicam incumbas,

    id. Fam. 10, 5, 2; id. Att. 11, 5, 1:

    impetu magis quam consilio,

    Liv. 42, 29, 11:

    aliter in oratione nec impetus ullus nec vis esse potest,

    Cic. Or. 68, 229; cf.:

    ad omnem impetum dicendi,

    id. Deiot. 2, 5:

    actiones quae recitantur impetum omnem caloremque perdunt,

    Plin. Ep. 2, 19, 2:

    resumere impetum fractum omissumque,

    id. ib. 7, 9, 6:

    adulescens impetus ad bella maximi,

    Vell. 2, 55, 2:

    est prudentis, sustinere ut currum sic impetum benevolentiae,

    Cic. Lael. 17, 63:

    divinus impetus,

    id. Div. 1, 49, 111:

    si ex hoc impetu rerum nihil prolatando remittitur,

    Liv. 37, 19, 5:

    donec impetus famae et favor exercitus languesceret,

    Tac. Agr. 39 fin.:

    est mihi per saevas impetus ire feras,

    I feel an impulse, Ov. H. 4, 38:

    Bessus occidendi protinus regis impetum ceperat,

    had formed a sudden purpose, Curt. 5, 12, 1:

    statim moriendi impetum cepit,

    Suet. Oth. 9.—

    Prov.: Da spatium tenuemque moram, male cuncta ministrat impetus,

    haste makes waste, Stat. Th. 10, 704 sq. —
    (β).
    Plur.:

    animalia, quae habent suos impetus et rerum appetitus,

    impulses, instincts, Cic. Off. 2, 3, 11:

    an fortitudo, nisi insanire coeperit, impetus suos non habebit?

    id. Tusc. 4, 22, 50:

    temperantia est rationis in libidinem atque in alios non rectos impetus animi firma et moderata dominatio,

    id. Inv. 2, 54, 164:

    insanos atque indomitos impetus vulgi cohibere,

    id. Rep. 1, 5.

    Lewis & Short latin dictionary > impetus

  • 106 inpetus

    impĕtus ( inp-), ūs (dat. impetu, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 24, 3; no gen. plur.; abl. impetibus, Lucr. 1, 293; v. also impes), m. [impeto], an attack, assault, onset (freq. and class.; in sing. and plur. equally common).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    incursio atque impetus armatorum,

    Cic. Caecin. 15, 44:

    gladiis destrictis in eos impetum fecerunt,

    Caes. B. G. 1, 25, 2:

    impetum facere in aliquem,

    id. ib. 1, 46 fin.; Hirt. B. G. 8, 18, 4:

    in agros,

    Liv. 1, 5, 4:

    ad regem,

    id. 1, 5, 7; cf.:

    in hostes,

    Caes. B. G. 1, 22, 3:

    dare impetum in aliquem,

    Liv. 4, 28, 1; 2, 19, 7:

    capere impetum in aliquem,

    Plin. 9, 30, 48, § 91:

    hostes impetu facto celeriter nostros perturbaverunt,

    Caes. B. G. 4, 12, 1:

    oppidum magno impetu oppugnare,

    id. ib. 2, 6:

    primo hostium impetu pulsi,

    id. ib. 2, 24, 1:

    impetus gladiorum excipere,

    id. ib. 1, 52, 4:

    impetum sustinere,

    id. ib. 3, 2, 4:

    ferre impetum,

    id. ib. 3, 19, 3:

    fracto impetu levissimi hominis,

    Cic. Fam. 1, 5, b, 2:

    impetum propulsare,

    id. Mur. 1, 2:

    nec primum quidem impetum, nec secundum, nec tertium, sustinere potuerunt,

    Flor. 3, 3, 4; Liv. 33, 36, 11:

    uno impetu,

    Curt. 8, 14, 18; Lact. 3, 26, 10; 5, 4, 1:

    coërcere,

    Plin. 17, 22, 35, § 180:

    aquarum domare,

    id. 31, 6, 31, § 58:

    nec tantum (cupiditates) in alios caeco impetu incurrunt, etc.,

    Cic. Fin. 1, 13, 44.— Poet.: biformato impetu Centaurus, with double - shaped attack, Cic. poët. Tusc. 2, 8 fin.; v. biformatus.—
    B.
    In partic.
    1.
    In medic. lang., an attack of a disease, a fit, paroxysm:

    febris,

    Cels. 2, 15:

    pituitae,

    Plin. 28, 12, 50, § 183:

    coeliacorum,

    id. 20, 14, 53, § 148: oculorum, i. e. inflammation, id. 20, 3, 8, § 16:

    thymum e vino tumores et impetus tollit,

    id. 21, 21, 89, § 157; so absol., id. 22, 25, 58, § 122. —
    2.
    In mechanics, the pressure of a load, Vitr. 6, 3.—
    II.
    Transf., in gen. (without reference to an object), violent impulse, violent or rapid motion, impetus, impetuosity, violence, fury, vehemence, vigor, force.
    A.
    Physical: labitur uncta carina, volat super impetus undas, Enn. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 379 Vahl.):

    in magno impetu maris atque aperto,

    Caes. B. G. 3, 8, 1:

    Hebri,

    Phaedr. 3, prol. 59:

    impetus caeli,

    i. e. rapid motion, Cic. N. D. 2, 38, 97; Lucr. 5, 200. — Hence also poet.: quieti corpus nocturno impetu Dedi, in the nocturnal revolution, i. e. in the night, Att. ap. Cic. Div. 1, 22, 44:

    impetus ipse animaï Et fera vis venti,

    Lucr. 6, 591; cf.:

    tantos impetus ventorum sustinere,

    Caes. B. G. 3, 13, 6.—
    B.
    Mental, impulse, vehemence, ardor, passion, etc.
    (α).
    Sing.:

    repentino quodam impetu animi incitatus,

    internal pressure, impulse, Cic. Off. 1, 15, 49; cf.:

    ut tota mente omnique animi impetu in rem publicam incumbas,

    id. Fam. 10, 5, 2; id. Att. 11, 5, 1:

    impetu magis quam consilio,

    Liv. 42, 29, 11:

    aliter in oratione nec impetus ullus nec vis esse potest,

    Cic. Or. 68, 229; cf.:

    ad omnem impetum dicendi,

    id. Deiot. 2, 5:

    actiones quae recitantur impetum omnem caloremque perdunt,

    Plin. Ep. 2, 19, 2:

    resumere impetum fractum omissumque,

    id. ib. 7, 9, 6:

    adulescens impetus ad bella maximi,

    Vell. 2, 55, 2:

    est prudentis, sustinere ut currum sic impetum benevolentiae,

    Cic. Lael. 17, 63:

    divinus impetus,

    id. Div. 1, 49, 111:

    si ex hoc impetu rerum nihil prolatando remittitur,

    Liv. 37, 19, 5:

    donec impetus famae et favor exercitus languesceret,

    Tac. Agr. 39 fin.:

    est mihi per saevas impetus ire feras,

    I feel an impulse, Ov. H. 4, 38:

    Bessus occidendi protinus regis impetum ceperat,

    had formed a sudden purpose, Curt. 5, 12, 1:

    statim moriendi impetum cepit,

    Suet. Oth. 9.—

    Prov.: Da spatium tenuemque moram, male cuncta ministrat impetus,

    haste makes waste, Stat. Th. 10, 704 sq. —
    (β).
    Plur.:

    animalia, quae habent suos impetus et rerum appetitus,

    impulses, instincts, Cic. Off. 2, 3, 11:

    an fortitudo, nisi insanire coeperit, impetus suos non habebit?

    id. Tusc. 4, 22, 50:

    temperantia est rationis in libidinem atque in alios non rectos impetus animi firma et moderata dominatio,

    id. Inv. 2, 54, 164:

    insanos atque indomitos impetus vulgi cohibere,

    id. Rep. 1, 5.

    Lewis & Short latin dictionary > inpetus

  • 107 sumo

    sūmo, sumpsi, sumptum, 3 (sync. form of the inf. perf. sumpse, Naev. ap. Gell. 2, 19, 6 (Com. Rel. v. 97 Rib.;

    suremit for sumpsit, surempsit for sumpserit,

    Paul. Diac. 299, 2; Fest. 298, 9), v. a. [contr. for subimo, from sub-emo], to take, take up, lay hold of, assume (syn. capio).
    I.
    In gen.: auferere, non abibis, si ego fustem sumpsero, Plaut. Am. 1, 1, 202:

    laciniam,

    id. Merc. 1, 2, 16:

    si hoc digitulis duobus sumebas primoribus,

    id. Bacch. 4, 4, 24:

    si mutuas non potero, certum'st sumam foenore,

    id. As. 1, 3, 95:

    postremo a me argentum quanti est sumito,

    Ter. Ad. 5, 9, 20:

    locum ( = capere),

    Plaut. Aul. 4, 6, 9:

    legem in manus,

    Cic. Agr. 2, 6, 15:

    unum quodque vas in manus,

    id. Verr. 2, 4, 27, § 63:

    Epicurum et Metrodorum non fere praeter suos quisquam in manus sumit,

    id. Tusc. 2, 3, 8:

    orationes in manus,

    Quint. 10, 1, 22:

    litteras ad te a M. Lepido consule quasi commendaticias sumpsimus,

    have taken, provided ourselves with, Cic. Fam. 13, 26, 3:

    spatium ad vehicula comportanda,

    Liv. 2, 4:

    spatium ad colloquendum,

    id. 8, 18:

    ferrum ad aliquem interficiendum,

    id. 40, 11, 10:

    Tusculi ante quam Romae sumpta sunt arma,

    id. 3, 19, 8:

    pro conjuge ferrum,

    Ov. H. 15 (16), 371:

    arma,

    Quint. 5, 10, 71:

    sume venenum,

    id. 8, 5, 23; Nep. Them. 10, 3; id. Hann. 12, 5:

    partem Falerni,

    Hor. C. 1, 27, 9:

    cyathos,

    id. ib. 3, 8, 13:

    panem perfusam aquā frigidā,

    Suet. Aug. 77:

    potiunculam,

    id. Dom. 21:

    antidotum,

    id. Calig. 23:

    pomum de lance,

    Ov. P. 3, 5, 20:

    cibum,

    Nep. Att. 21; Petr. 111:

    soporem,

    Nep. Dion, 2, 5:

    sumptā virili togā,

    put on, Cic. Lael. 1, 1:

    virilem togam,

    Suet. Aug. 8; 94 med.; id. Tib. 7; id. Galb. 4; Val. Max. 5, 4, 4:

    calceos et vestimenta,

    Cic. Rep. 1, 12, 18:

    regium ornatum,

    Nep. Eum. 13, 3: latum clavum (opp. deponere bracas), Poët. ap. Suet. Caes. 80:

    diadema,

    Suet. Calig. 22:

    annulos ferreos (opp. deponere),

    id. Aug. 100:

    gausapa,

    Ov. A. A. 2, 300:

    alas pedibus virgamque manu tegumenque capillis,

    id. M. 1, 672:

    perventum est eo, quo sumpta navis est,

    Cic. Off. 3, 23, 89:

    pecuniam mutuam,

    id. Fl. 20, 46; Sall. C. 24, 2:

    aurum mutuum,

    Suet. Caes. 51.—Of time:

    diem ad deliberandum,

    Caes. B. G. 1, 7:

    tempus cibi quietisque,

    Liv. 32, 11.—
    B.
    Trop.
    1.
    In gen.:

    calorem animo,

    Lucr. 3, 288:

    obsequium animo, i. e. animo obsequi,

    Plaut. Bacch. 4, 10, 8:

    Ariovistus tantos sibi spiritus, tantam arrogantiam sumpserat, ut, etc.,

    assumed, Caes. B. G. 1, 33; cf.:

    sumpsi animum,

    I took courage, Ov. F. 1, 147:

    animos serpentis,

    id. M. 3, 545:

    vigorem,

    id. P. 3, 4, 31:

    cum spiritus plebs sumpsisset,

    Liv. 4, 54, 8:

    certamine animi adversus eum sumpto,

    id. 37, 10, 2:

    exempla,

    Cic. Lael. 11, 38: sumptis inimicitiis, susceptā causā, etc., taken upon one ' s self, assumed, id. Vatin. 11, 28:

    omne bellum sumi facile, ceterum aegerrime desinere,

    to be undertaken, entered upon, begun, Sall. J. 83, 1; so,

    bellum cum aliquo,

    Liv. 1, 42, 2; 36, 2, 3. —
    2.
    Esp.: supplicium sumere, to exact satisfaction, inflict punishment, rarely absol.:

    supplici sibi sumat, quod volt ipse, ob hanc injuriam,

    Plaut. Merc. 5, 4, 31:

    satis sumpsimus jam supplici,

    id. Pers. 5, 2, 72:

    graviore sententiā pronuntiatā more majorum supplicium sumpsit,

    Caes. B. G. 6, 44.—Usu. de aliquo:

    potuisse hunc de illā supplicium sumere,

    Cic. Inv. 2, 27, 82:

    tum homo nefarius de homine nobili virgis supplicium crudelissime sumeret,

    id. Verr. 2, 2, 37, § 91:

    supplicium de matre sumpsisse,

    Cic. Rosc. Am. 24, 66; Liv. 39, 29; cf. supplicium.—Rarely ex aliquo, Liv. 23, 3, 1.— Post-class. also ab aliquo, Val. Max. 4, 1, ext. 1;

    5, 1, ext. 2.—Rarely poenam sumere ( = capere): pro maleficio poenam sumi oportere,

    Cic. Inv. 2, 36, 108:

    merentis poenas,

    Verg. A. 2, 586:

    poenam scelerato ex sanguine,

    id. ib. 12, 949; cf. id. ib. 6, 501.—
    II.
    In partic.
    A.
    To take (by choice), to choose, select:

    philosophiae studium,

    Cic. Ac. 1, 2, 8:

    hoc sumo ( = suscipio), hoc mihi deposco,

    id. Verr. 1, 12, 36:

    nos Capuam sumpsimus,

    id. Fam. 16, 11, 3:

    sumat aliquem ex populo monitorem officii sui,

    Sall. J. 85, 10:

    enitimini, ne ego meliores liberos sumpsisse videar quam genuisse,

    i. e. to have adopted, id. ib. 10, 8:

    sumite materiam vestris, qui scribitis, aequam Viribus,

    Hor. A. P. 38:

    quis te mala sumere cogit? Aut quis deceptum ponere sumpta velit?

    Ov. Tr. 5, 1, 69 sq.:

    disceptatorem,

    Liv. 1, 50:

    quod tres patricios magistratus nobilitas sibi sumpsisset,

    id. 7, 1:

    Miltiadem sibi imperatorem,

    Nep. Milt. 1, 3.— Poet., with inf.:

    quem virum aut heroa lyrā vel acri Tibiā sumis celebrare, Clio?

    Hor. C. 1, 12, 2: quis sibi res gestas Augusti scribere sumit? id. Ep. 1, 3, 7.—
    B.
    To take as one's own, to assume, claim, arrogate, appropriate to one's self (syn.:

    ascisco, assumo, arrogo): quamquam mihi non sumo tantum neque arrogo, ut, etc.,

    Cic. Planc. 1, 3:

    sed mihi non sumo, ut meum consilium valere debuerit,

    id. Att. 8, 11 D, §

    6: sumpsi hoc mihi pro tuā in me observantiā, ut, etc.,

    id. Fam. 13, 50, 1:

    tantum tibi sumito pro Capitone apud Caesarem, quantum, etc.,

    id. ib. 13, 29, 6:

    sibi imperatorias partes,

    Caes. B. C. 3, 51:

    nec sumit aut ponit secures Arbitrio popularis aurae,

    Hor. C. 3, 2, 19:

    vultus modo sumit acerbos,

    Ov. Tr. 5, 8, 17:

    mores antiquos,

    Liv. 3, 68:

    proelio sumpta Thessalia est,

    conquered, Flor. 4, 2, 43.—
    C.
    To take, get, acquire, receive:

    distat sumasne pudenter an rapias,

    Hor. Ep. 1, 17, 44:

    laudemque a crimine sumit,

    Ov. M. 6, 474:

    sumpto rigore,

    id. ib. 10, 139:

    vel tua me Sestus vel te mea sumit Abydos,

    id. H. 17 (18), 127. —
    D.
    To take for some purpose, i. e. to use, apply, employ, spend, consume (syn. insumo):

    in malā uxore atque inimico si quid sumas, sumptus est: In bono hospite atque amico quaestus est, quod sumitur,

    Plaut. Mil. 3, 1, 79 sq.:

    minus hercle in hisce rebus sumptum est sex minis,

    id. Trin. 2, 4, 9 and 12:

    frustra operam, opinor, sumo,

    Ter. Heaut. 4, 3, 15:

    frustra laborem,

    Caes. B. G. 3, 14:

    cui rei opus est, ei hilarem hunc sumamus diem,

    Ter. Ad. 5, 3, 68:

    videtis hos quasi sumptos dies ad labefactandam illius dignitatem,

    Cic. Rab. Post. 16, 44:

    sumpseris tibi familiaritatem nostram ad ornamentum,

    Plin. Ep. 6, 18, 2. — Poet.: curis sumptus, consumed, worn out, Poët. ap. Cic. Div. 1, 21, 42 (Trag. Fr. Inc. 8 Rib.).—
    E.
    To undertake, begin, enter upon:

    bellum,

    Liv. 1, 42; Flor. 4, 12, 24:

    bellis ponendis sumendisque,

    Liv. 8, 4:

    haec maxime belli ratio sumendi fuerat,

    id. 38, 19:

    duellum cum aliquo,

    id. 36, 2:

    proelia,

    Suet. Caes. 60; Tac. H. 2, 45:

    in hos expeditionem,

    Flor. 4, 12, 6:

    non mandata expeditio, sed sumpta est,

    id. 4, 12, 48.— Poet.:

    prima fide vocisque ratae temptamina sumpsit Liriope,

    Ov. M. 3, 341.—
    F.
    In an oration, disputation, etc.
    1.
    To take for certain or for granted, to assume, maintain, suppose, affirm:

    alterutrum fatearis enim sumasque necesse'st,

    Lucr. 1, 974:

    nec solum ea sumitis ad concludendum, quae ab omnibus concedantur, sed ea sumitis, quibus concessis, etc.,

    Cic. Div. 2, 50, 104:

    aliquid pro certo,

    id. ib. —With inf.-clause:

    beatos esse deos sumpsisti,

    Cic. N. D. 1, 31, 89:

    pro non dubio legati sumebant, quae Antiochi fuerunt, Eumenem aequius esse quam me habere,

    Liv. 39, 28, 5.—
    2.
    To make, take a beginning, etc. (late Lat.):

    ab uno signo sumamus exordium,

    Macr. Somn. Scip. 18:

    ab illā quaestione principium sumere,

    Lact. 1, 2: quin fictio a capite sumat exordium, id. Opif. Dei, 12, 7.—
    3.
    To take, bring forward, cite, mention as a proof, an instance, etc. (cf. profero):

    homines notos sumere odiosum est,

    Cic. Rosc. Am. 16, 47:

    unum hoc sumo,

    id. ib. 34, 97:

    sumam annum tertium,

    id. Verr. 2, 3, 44, § 104:

    ex istis tuis sumam aliquem,

    id. Cael. 15, 36:

    quid quisquam potest ex omni memoriā sumere illustrius?

    id. Sest. 12, 27:

    ab oratore aut poëtā probato sumptum ponere exemplum,

    Auct. Her. 4, 1, 1.—
    G.
    To take as a purchase, to buy, purchase:

    quanti ego genus omnino signorum non aestimo, tanti ista quattuor aut quinque sumpsisti,

    Cic. Fam. 7, 23, 2:

    decumas agri Leontini,

    id. Verr. 2, 3, 64, § 149:

    quae parvo sumi nequeunt, obsonia captas,

    Hor. S. 2, 7, 106.—
    H.
    Aliquam, to use, enjoy, etc., in mal. part., Mart. 10, 81, 2:

    mille licet sumant,

    Ov. A. A. 3, 90; Auct. Priap. 5; cf.

    gaudia,

    Nemes. Ecl. 4, 59:

    aliquid,

    Petr. 100.—
    K.
    To take, fascinate, charm:

    simul conspexerit juvenem, venustate ejus sumitur,

    App. M. 2, p. 116, 40.

    Lewis & Short latin dictionary > sumo

  • 108 acaricotiar

    Acaricotiar, es sacudir un tochu con fuéu (un palo prendido) o tizón, con miras de que arda con más fuerza y alumbre más. Recuerdo que en los difíciles años de la post-guerra, cuando en mi aldea no había ni luz, ni paz, ni pan, ni trabajo, cuando todos rumiábamos cada cual como mejor podía, las desgracias que la guerra como inagotable triste herencia nos había dejado, pues en tous lus chares (todos los hogares) por lo menos había morríu 'n home, bien nel frenti ou chuquináu. (Muerto un hombre, bien en el frente o asesinado). Por lo tanto toda la aldea estaba endiablada, aviñoná (llena) de profundos odios, de rencores y de venganzas, entre roxus ya prietus (rojos y pardos), quiero decir entre las familias de entrambos, porque rojos en mi aldea no quedó ni uno, ya que los que no murieron en la trinchera, los pardos los asesinaron. Como hicieron con mi padre y con tantos otros buenos hombres que xamás sou mán pa faer mal a naide achebantarun. (Que jamás su mano para hacer mal a nadie levantaron). Digo yo, que cuando yera 'n guaxiquín (era un chiquillo) díbamus miou má ya you (íbamos mi madre y yo) a pasar las veladas por las nuétches (noches) a la teixá (casa) de Nicomedes, donde este simpático y buen hombre nos contaba infinidad de alegres cuentos de su bien repleto repertorio, que ayudaba a todos a mitigar las penas. Y cuando retornábamos a nuestra casa ya avanzada la noche, si estaba muy oscura, coyíamus un caricote del fuéu (cogíamos un tizón del fuego) y agitándolo en el aire nos alumbrábamos perfectamente con él acaricotiándolu (moviendo el tizón) sin parar, por las empedradas caleyes (callejas) de mi aldea.

    Primer Diccionario Enciclopédicu de la Llingua Asturiana > acaricotiar

  • 109 cuéllebre

    Cuéllebre, dios mitológico astur que no se quién le inventó. Porque este humilde asturianista entiende que todos los dioses debían o deben de valer para algo. Lo que yo sé es que la Cuéllebre si que existe, y voy haber de que manera se la puedo describir a ustedes. —Pe les nuétches de les primaveires ya de lus branus el cullebrón fae unus cantaríus que you ya tóus lus que nus criamus nes aldines ureámus fatásu de veices, entóus les cullebres que ten nel celu cuerren pal lláu d'él, ya cundu tan nel sou chugar, xi son más de meta l'ucena, fáen engarradiétcha entexigu, perque ‘l cuéllebre nun pué cheldar l'amore namái que disdi seis pabaxu, anxina ye qu'istis cullebres tenen que trabayar pal cuéllebre, queru falar, que tenen qu'allimentálu, metantu qu'éches caten un xeitu p'apadrentase, ya isti tempu lu más llargu pué xer de dous ou tres díes, Lluéu les cullebres acaidonaben al cullebrón fasta la xacéa qu'endenantes viexen elexíu, ya chindi namái qu'el sol tubiés nel sou meyor magüestu, enriestrábemse toes les cullebres al cullebrón fayendu un treizu que s'abayaba entrevolgáu dientru la llimiaga que d'éches s’esgolgaba, anxina comu les babayes esplumaróuxas que sous boques bazcuyaben, ya tou ísti verdouxu esplumaraxu de llimiagues xebrábase d'eches per un buraquín que pa tal lleldar dexaben xin pieschar nel treizu qu'encaldaben, anxina yera qu'ista llimiaga ‘l cayer nel xuelu per debaxu de les cullebres metanes ente ‘l polvu ya ‘l areniscu, ya nel cheldar que les cullebres entrevolgábense y' encibiétchanduse con xuxeanti apuxe cheldandu ‘l amore per axín nomalu, xempre nel mesmu xeitu, ya cundu xebrábense d’isiti triezu d'apadramentu, caúna d'eches pal llugar que mexor l'encaldare, peru achindi nel xuelu dóu fixeen la sou anuedadura del cibiétchu, dexaben un amaxixu de llimiagues entegolgáes col polvu yal areniscu, d'un collor prietu averdoxáu, que cundu enxugaba d'afechu golguíase una pedrina dura ya llixeira del tamañu d'un duru ya del groxor de dous. Ista pedriquina ye la "Cuéllebre”, ‘l dios mitolóxicu D'Asturies, ya nun ixi oitre qu'enventóu daquién, que cumu tantus oitres tan fayendu de les costumes yal ancestru de miou embruxadora ya melgueira Tierrina disdi fái faticáu d'anus, un cadexu de mentires y'entivoucus, que faen que la nuexa cultura nun miedre p'algamir el llugar preminenti que ye cuerrespondie. —You agüétchei la "Cuéllebre una veiz nes manes d'un afamáu curandoiru que yera un homacu viétchu ya mu dichadicheiru mu amigu de la Bruxa Xenuvava, ya del miou amu Roxendu. Le pedriquina del Cuéllebre sanaba tou ‘l envenenamientu que s'encaldare ben en prexones ou animales, namái con colocaya d'enría l'amolaura engafá. —Güéi créu qu'el miou amu Roxendu tamen teñía dalgu de freiru, pos tal mamplenáu xapíe de toes istis couxes de toes les costumes ya dioxes mitolóxicus de Nuexa Melguiera y'Embruxante Tierrina Asturiana, falábame Roxendu del Cuélllebre que yera tal pedriquina lu mesmu de bone qu'un pequenu faidor, pos tou ‘l amoláu d'envenenamentu manque fora ‘l mesmu cáncanu de Cadarma, xi la xente creía na fondeirá del sou envidayaxe nel mesterióxu poder de la Cuéllebre. TRADUCCIÓN.—En las noches de las primaveras y de los veranos, el culebrón hace unos cánticos, que yo y todos cuantos nos hemos criado en las aldeas hemos oído muchísimas veces, entonces las culebras que están en el celo, cuando sienten tal cántico, se van acercando silenciosamente hasta el lugar donde se encuentra el Culebrón, y cuando están en tal sitio, si son más de media docena, se pelean entre sí con enloquecida fiereza, porque por el instinto de vida ellas saben, que el culebrón no podrá hacer el amor nada más que de seis para abajo, una vez que ya han quedado las seis culebras que se ganaron el puesto de apadrentarse con el culebrón, éstas tendrán que trabajar para él, quiero decir, que le tienen que alimentar, mientras que buscan un lugar para apadrentarse, que este tiempo nunca suele ser mas largo de dos o tres días. Luego las culebras dirigen al culebrón hasta la yacija que antes hubiesen elegido, y en tal lugar, nada más que el sol estuviese en el sitio de más calentamiento, se enroscaban todas las culebras al culebrón, haciendo un trenzamiento que se movía sobre sí mismo revolcándose entre las babas y segregaciones pegajosas de sus cuerpos, y todo este verdoso espumaraje de babas y demás segregaciones, se escapaba de sus cuerpos por un pequeño agujero que para tal acaecer dejaban sin cerrar en el fuerte trenzado que hacían, así era que estas babas y demás pastosos y brillantes líquidos, al caer al suelo por debajo de las culebras entre el polvo y el arenisco, en el mismo suceder que las culebras con grande frenesí se enroscaban apretándose con desmedida fuerza haciéndose el amor, por así nombrarlo, siempre en el mismo lugar, y cuando ya habían satisfecho su apetencia, se marchaban de aquel trenzamiento donde se habían apadrentado, cada una de ellas para el lugar que mejor le conviniese. Pero allí en el suelo donde hubiesen hecho el amor, dejaban un amasijo de babas y demás segregaciones envuelto entre el polvo, el arenisco y demás materias que hubiere, de un oscuro y verdoso color, que cuando secaba del todo, se tornaba en una piedrecita dura, muy ligera, del tamaño de un duro en plata y del grosor de dos. Esta piedrecita misteriosa se le llamaba la "Cuéllebre", el verdadero, o mejor dicho uno de los verdaderos dioses mitológicos de mi amada Asturias, no como ese otro cuéllebre que inventó no se quién, que como tantos otros que se dedicaron y se dedican a lo mismo, que están haciendo de las Costumbres y de todo el Ancestro Cultural de mi Dulce y Embrujadora Tierrina, desde hace ya muchos años, todo un trenzamiento de mal hechas mentiras y equívocos de niños subnormales, que sólo han logrado que nuestra hermosa Cultural no medre, para alcanzar el lugar prominente que por historia y valía le corresponde. —Yo he visto el Cuéllebre una vez en las manos de un afamado curandero, que era un hombre muy pequeño y viejo, alegre y muy hablador, muy amigo de la Bruja Genoveva y de mi amo Rosendo. La piedrecita del "Cuéllebre”, curaba todo envenenamiento que se hiciese en persona o animal, nada más con colocarla encima del mal envenenado, pues tal parecía la milagrosa piedra como si fuese un mágico imán que atrayera todo el envenenamieto que tuviera el ser tratado. —Hoy yo creo que mi amo Rosendo también tenía algo de misterioso y de curandero, pues tantísimo sabía de todas las cosas y costumbres de todos los dioses mitológicos de Nuestra Dulce y Embrujadora Tierrina Asturiana, decíame Rosendo del “Cuéllebre'' que era tal piedrecita lo mismo de buena que un pequeño dios que hiciera el bien en todo momento, pues todo mal de envenenamiento, aunque fuese el mismo cáncer de muerte, si las gentes creían con verdadera profundidad de pensamiento en poder y misterio de l’ "Cuéllebre" sanaban con rapidez. —Amindi ya disde bén pequenu, cundu `l xiñor Llaurianu ´l Curandeiru me falaba de lus dioxes mitolóxicus de nuexa Terra, ya poñíe endugues sequéi ´l Cuéllebre xegún lu pintaben comu ´n dragón chandu fuéu fora enxindi un dióus mitolóxicu, perquéi xegún sous entolenares, xendu Asturies una terra tan aviñoná de vexetaxón, nel tempu agosteiru, cundu tous les yerbes tan rexeques, ya grebes que namái con arimái una pocecha de fuéu s´entamanga un enxedu que lu mesmu queimaba ´l conceyu enteiru,axina que conxidera me falaba ´l xiñor Llaurianu, xi ´l Cuéllebre enruxuráu cumencipiare char fuéu pel sou focicu llantandu queimes per tous lus lláus, ademái aquindi n´Asturies nun ye terra de dragones, pamín tou ístu del dióus Cuéllebre nun ye namai qu´un enrréu adubexáu con dalgu de máxicu,qu´enxindi nun lu papen namai que lus que tan escosáus d´entolenus. —A mí ya desde pequeño, cuando el señor Llauriano el Curandero me hablaba de los dioses mitológicos de Nuestra Tierra, ya ponía en dudas que el Cuéllebre según lo pintaban, como dragón echando fuego fuese en si un dios mitológico, porque según sus pensares, siendo Asturias una tierra tan llena de vegetación, en el tiempo agostero, cuando todas las hierbas estén secas, tanto que nada más con arrimarle una chispa de fuego, se origina un incendio que lo mismo quemaba el concejo entero, así que considera, me decía el señor Lauriano, si el Cuéllebre enloquecido empieza a lanzar fuego por sus hocicos haciendo quemas por todas partes. —Además aquí en Asturias no es tierra de dragones, para mi todo esto del dios Cuélebre no es nada más que un enredo envuelto con algo de magia que en si no lo cree nada más que aquellos que tienen seco el entendimiento.

    Primer Diccionario Enciclopédicu de la Llingua Asturiana > cuéllebre

См. также в других словарях:

  • uno de tantos — ► locución adjetiva Que no se distingue de otra forma especial …   Enciclopedia Universal

  • uno — uno, na (Del lat. unus). 1. adj. Que no está dividido en sí mismo. 2. Dicho de una persona o de una cosa: Identificada o unida, física o moralmente, con otra. 3. Idéntico, lo mismo. Esa razón y la que yo digo es una. 4. único (ǁ solo, sin otro de …   Diccionario de la lengua española

  • Uno — (Del lat. unus, a.) ► adjetivo 1 Que no está dividido en sí mismo. 2 Que está muy identificado o unido: ■ mi hermano y yo somos uno . 3 Que es igual o idéntico. ► adjetivo indefinido plural 4 Que es aproximadamente la cantidad que se expresa a… …   Enciclopedia Universal

  • comerse uno los codos de hambre — coloquial Pasar penurias y necesidades por la miseria: ■ después de tantos avatares acabó comiéndose los codos de hambre …   Enciclopedia Universal

  • Club Atlético Boca Juniors — Existen desacuerdos sobre la neutralidad en el punto de vista de la versión actual de este artículo o sección. En la página de discusión puedes consultar el debate al respecto. Para otros clubes homónimos, véase Boca Juniors (desambiguación) …   Wikipedia Español

  • Tanto — (Del lat. tantus, a, um.) ► adjetivo/ pronombre indefinido 1 Indica cantidad o número indeterminado: ■ debe tener treinta y tantos años. ► adjetivo 2 Establece una comparación de igualdad: ■ tiene tantas ganas como tú de ir. REG. PREPOSICIONAL +… …   Enciclopedia Universal

  • Cuarteto Continental — Saltar a navegación, búsqueda Cuarteto Continental Información personal Nombre real Cuarteto Continental Nacimiento 1980 Origen …   Wikipedia Español

  • Cueva de La Pasiega — Saltar a navegación, búsqueda Cueva de Altam …   Wikipedia Español

  • Personajes de Spawn — Anexo:Personajes de Spawn Saltar a navegación, búsqueda Contenido 1 Personajes 1.1 Al Simmons/Spawn 1.2 Abdiel 1.3 …   Wikipedia Español

  • tanto — adj, pron y adv 1 Que hay en gran cantidad o en alto grado, que actúa o sucede con intensidad: tanto trabajo, tanta sopa, tantos problemas, tantísima gente, Vinieron tantos que no pude contarlos , amar tanto, esperar tanto, 2 Tanto... cuanto,… …   Español en México

  • Rigo Tovar — Saltar a navegación, búsqueda Rigo Tovar Información personal Nombre real Rigoberto Tovar García Nacimiento 29 de marzo de 1946 …   Wikipedia Español

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»