Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

dies+col

  • 1 dies

    diēs, ēi, c. (doch bei Cic. als fem. nur vom Termine u. Zeitraume u. wenn es das Datum des Briefes), im Plur. nur masc. (vgl. indogerm. *ddiesēus zu dediesedieso, leuchtend, u. altind. div ¾, am Tage), der Tag, I) im allg.: 1) eig.: dies antemeridianus, postmeridianus, Sen.: dies fastus, nefastus, dies festus, profestus, feriatus, s. 1. fāstususw.: dies laetitiae destinatus, Iustin.: dies foedus, Iustin.: dies lunares, Varro: dies dedicationis, Plin. ep.: comitiorum dies, Liv.: plurium dierum hiems (Sturm), Plin. ep.: quinque dierum disputationes, Cic.: dies nullus erat Antii cum essem, quo die non scirem, Cic.: perpotare totos dies, Cic.: disputatio hesterni et hodierni diei, Cic.: ludorum Romanorum secundo die, Liv.: extremo ludorum scaenicorum die, Cic.: primo imperii die, Suet.: hesterno, hodierno, crastino die, Cic.: hodierno et crastino die, Liv.: ante hodiernum diem, Cic.: ad hunc diem anni, bis heutigentags, Gell. – postero die, Cic., posterā die, Sall.: in posterum diem, Caes. – diem de die, Liv., od. diem ex die, Caes. u. Cic., einen Tag nach dem andern, Tag für Tag. – in dies, von Tag zu Tag, täglich, Caes., Cic., Liv. u.a. (vgl. für Liv. Wölffl. Liv. Krit. S. 23). – cotidie aut potius in dies singulos (von Tag zu Tag), Cic. – in diem, s. 1. inno. I, B, 2. – ad diem, auf den Tag, ad certam diem, zu dem bestimmten Tag, Caes. (s. Schneider zu Caes. b. G. 2, 5, 1). – multo die, hoch-, spät am Tage, Caes.: ad multum diem, Cic., od. ad multum diei, Liv., bis spät am Tage, spät in den Tag hinein: de die, am (hellen) Tage, Plaut. u.a. – bis in die (des Tages), Cic.: u. so in die deciens, deni, Plaut.: ebenso bis die (des Tages), Cels.: quinquies, saepius die, Plin. – die et (od. ac) nocte, einen Tag u. eine Nacht, Cic. u. Plin.: so nocte dieque, Ov. – noctes et dies, noctes diesque, et dies et noctes, dies noctesque u. (mehr poet.) diesque noctesque, Tag u. Nacht, Cic. (vgl. Madvig Cic. de fin. 1, 16, 51), u. so diem noctemque, Nep., diem noctem, Cic. u. Liv.: noctesque et dies, Ter.: diebus ac noctibus, Plin. pan., noctibus atque diebus, Sen., noctibus diebusque, Ps. Quint. decl. – omni die, Gell.: omnibus tricenis diebus, Plin. – paucis diebus, paucis ante od. post diebus, s. paucus. – 2) meton.: a) wie unser Tag, für die Ereignisse, Geschäfte des Tags, diei poenas dare, Cic.: in disponendo die, bei der Einteilung des Tags, Suet.: ut possint sole reducto exercere diem (Tagewerk), Verg. – b) = das Tageslicht, Verg., Plin. u. Plin. ep.: übtr., Tageslicht od. Leben, videre diem, das Licht der Welt erblicken, Ov.: diem proicere, Stat. – c) die Witterung des Tages, dies mitis, tranquillus, Plin. – d) die Tagereise, dierum plus triginta in longitudinem patēre, Liv. – 3) personif., Dies, der Gott des Tages, Cic. de nat. deor. 3, 44. – II) prägn.: A) ein bestimmter, festgesetzter Tag, der Termin, Zahlungstermin, die Verfallzeit, die Frist, 1) im allg.: dies operis, Corp. inscr. Lat. 1, 577, 3, 13: dies solutionis, Zahlungstag, -termin, Verfallzeit, Ulp. dig. 2, 13, 1. § 2: u. so dies solvendi, Iavol. dig. 17, 1, 51: dies solvendae pecuniae, Tryph. dig. 3, 5, 38. Amm. 18, 5, 2: dies praestandae pecuniae, Papin. dig. 5, 1, 41: u. bl. dies pecuniae, Cic. ad Att. 10, 5, 3. Liv. 34, 6, 13. Corp. inscr. Lat. 1, 577, 3, 13: Plur., dies pecuniarum, Col. 1, 7, 2: dies iudicii, Gerichtstag, Liv.: dies annua, Jahresfrist (zur Bezahlung), Cic.: in diem emere, Cic.: diem praestituere od. dicere, Cic.: diem statuere ante quam, einen Termin, eine Frist bestimmen, bis zu w., Sall.: alci dare diem, Frist geben, Plin. ep. 3, 9, 32: prodicere diem, den Termin verlängern, Liv.: aliquot dies proferre, Ter.: nuptiis prodere dies, Ter.: diem ex die ducere, den Termin von einem Tag zum andern hinziehen, -hinausschieben, Caes.: diem perexiguam postulavi, Cic.: diem obire (abwarten), Cic.: alios non solvere, aliorum diem (Termin der Zahlung) nondum esse, Cic. – 2) insbes.: a) der Geburtstag (gew. vollst. dies natalis, Cic., od. natalicius, Mart.), dies meus, Cic. ad Att. 13, 42, 2 (vgl. unten no. d). – b) der Todestag, obire diem supremum, Nep., od. diem suum, Sulp. in Cic. ep., od. diem, Nep., od. diem fungi, Iustin., d.i. sterben: dies suus admonet omnes, Val. Flacc. – c) der Tag des Verhängnisses, -des Untergangs, diem proferet Ilio, Hor. carm. 1, 15, 33. – d) der Fiebertag, dies tuus, Cic. ad Att. 7, 8, 2; 9, 2 in.; 9, 4, 3 (vgl. oben no. a). – e) das Datum des Briefes, zB. earum (epistularum) in altera dies erat ascripta Nonarum Aprilium, in altera, quae mihi recentior videbatur, dies non erat, Cic. ep. 3, 11, 1: habet diem epistula, hat ein D., ist datiert, Paulin, vit. S. Ambros. 49. – B) die Zeit (als Reihe der Veränderungen endlicher Dinge), quod est dies allatura, Cic.: dies levat luctum, Cic.: negat summo bono afferre incrementum diem, Cic.: dies tempusque leniturum iras, Liv. – / Archaist. Genet.-Formen dies, Ven. Fort. vita S. Mart. 4, 100: die, Plaut. Men. 1156 (die septimi) u. most. 881 (die crastini). Cato origg. 4. fr. 12 (die quinti). Coel. Antip. 2. fr. 25 (die quinti; vgl. Gell. 10, 24). Sall. Iug. 52, 3; 97, 3. Verg. georg. 1, 208. Auson. app. II (de rosis). p. 244, 6 Schenkl: dii, Verg. Aen. 1, 636; vgl. Gell. 9, 14, 4. Prisc. 7, 93 u. Ribbeck zu den Stellen aus Verg. – alter Dativ die, Plaut. Amph. 276 u. 546 a. Sisenn. u. Sall. nach Cynthius in Verg. Aen. 1, 636 (in Class. auct. ed. Mai 7, 359). Vgl. übh. Neue-Wagener Formenl.3 Bd. 1. S. 572 f. u. Georges Lexik. der lat. Wortf. S. 214.

    lateinisch-deutsches > dies

  • 2 dies

    diēs, ēi, c. (doch bei Cic. als fem. nur vom Termine u. Zeitraume u. wenn es das Datum des Briefes), im Plur. nur masc. (vgl. indogerm. *dēus zu deeo, leuchtend, u. altind. divȧ, am Tage), der Tag, I) im allg.: 1) eig.: dies antemeridianus, postmeridianus, Sen.: dies fastus, nefastus, dies festus, profestus, feriatus, s. fastus usw.: dies laetitiae destinatus, Iustin.: dies foedus, Iustin.: dies lunares, Varro: dies dedicationis, Plin. ep.: comitiorum dies, Liv.: plurium dierum hiems (Sturm), Plin. ep.: quinque dierum disputationes, Cic.: dies nullus erat Antii cum essem, quo die non scirem, Cic.: perpotare totos dies, Cic.: disputatio hesterni et hodierni diei, Cic.: ludorum Romanorum secundo die, Liv.: extremo ludorum scaenicorum die, Cic.: primo imperii die, Suet.: hesterno, hodierno, crastino die, Cic.: hodierno et crastino die, Liv.: ante hodiernum diem, Cic.: ad hunc diem anni, bis heutigentags, Gell. – postero die, Cic., posterā die, Sall.: in posterum diem, Caes. – diem de die, Liv., od. diem ex die, Caes. u. Cic., einen Tag nach dem andern, Tag für Tag. – in dies, von Tag zu Tag, täglich, Caes., Cic., Liv. u.a. (vgl. für Liv. Wölffl. Liv. Krit. S. 23). – cotidie aut potius in dies singulos (von Tag zu Tag), Cic. – in diem, s. in no. I, B, 2. – ad diem, auf den Tag, ad certam diem, zu dem bestimmten Tag, Caes. (s. Schneider zu Caes. b. G. 2, 5, 1). –
    ————
    multo die, hoch-, spät am Tage, Caes.: ad multum diem, Cic., od. ad multum diei, Liv., bis spät am Tage, spät in den Tag hinein: de die, am (hellen) Tage, Plaut. u.a. – bis in die (des Tages), Cic.: u. so in die deciens, deni, Plaut.: ebenso bis die (des Tages), Cels.: quinquies, saepius die, Plin. – die et (od. ac) nocte, einen Tag u. eine Nacht, Cic. u. Plin.: so nocte dieque, Ov. – noctes et dies, noctes diesque, et dies et noctes, dies noctesque u. (mehr poet.) diesque noctesque, Tag u. Nacht, Cic. (vgl. Madvig Cic. de fin. 1, 16, 51), u. so diem noctemque, Nep., diem noctem, Cic. u. Liv.: noctesque et dies, Ter.: diebus ac noctibus, Plin. pan., noctibus atque diebus, Sen., noctibus diebusque, Ps. Quint. decl. – omni die, Gell.: omnibus tricenis diebus, Plin. – paucis diebus, paucis ante od. post diebus, s. paucus. – 2) meton.: a) wie unser Tag, für die Ereignisse, Geschäfte des Tags, diei poenas dare, Cic.: in disponendo die, bei der Einteilung des Tags, Suet.: ut possint sole reducto exercere diem (Tagewerk), Verg. – b) = das Tageslicht, Verg., Plin. u. Plin. ep.: übtr., Tageslicht od. Leben, videre diem, das Licht der Welt erblicken, Ov.: diem proicere, Stat. – c) die Witterung des Tages, dies mitis, tranquillus, Plin. – d) die Tagereise, dierum plus triginta in longitudinem patēre, Liv. – 3) personif., Dies, der Gott des Tages, Cic. de nat. deor. 3, 44. – II) prägn.: A) ein bestimmter, festge-
    ————
    setzter Tag, der Termin, Zahlungstermin, die Verfallzeit, die Frist, 1) im allg.: dies operis, Corp. inscr. Lat. 1, 577, 3, 13: dies solutionis, Zahlungstag, -termin, Verfallzeit, Ulp. dig. 2, 13, 1. § 2: u. so dies solvendi, Iavol. dig. 17, 1, 51: dies solvendae pecuniae, Tryph. dig. 3, 5, 38. Amm. 18, 5, 2: dies praestandae pecuniae, Papin. dig. 5, 1, 41: u. bl. dies pecuniae, Cic. ad Att. 10, 5, 3. Liv. 34, 6, 13. Corp. inscr. Lat. 1, 577, 3, 13: Plur., dies pecuniarum, Col. 1, 7, 2: dies iudicii, Gerichtstag, Liv.: dies annua, Jahresfrist (zur Bezahlung), Cic.: in diem emere, Cic.: diem praestituere od. dicere, Cic.: diem statuere ante quam, einen Termin, eine Frist bestimmen, bis zu w., Sall.: alci dare diem, Frist geben, Plin. ep. 3, 9, 32: prodicere diem, den Termin verlängern, Liv.: aliquot dies proferre, Ter.: nuptiis prodere dies, Ter.: diem ex die ducere, den Termin von einem Tag zum andern hinziehen, -hinausschieben, Caes.: diem perexiguam postulavi, Cic.: diem obire (abwarten), Cic.: alios non solvere, aliorum diem (Termin der Zahlung) nondum esse, Cic. – 2) insbes.: a) der Geburtstag (gew. vollst. dies natalis, Cic., od. natalicius, Mart.), dies meus, Cic. ad Att. 13, 42, 2 (vgl. unten no. d). – b) der Todestag, obire diem supremum, Nep., od. diem suum, Sulp. in Cic. ep., od. diem, Nep., od. diem fungi, Iustin., d.i. sterben: dies suus admonet omnes, Val. Flacc. – c) der Tag des
    ————
    Verhängnisses, -des Untergangs, diem proferet Ilio, Hor. carm. 1, 15, 33. – d) der Fiebertag, dies tuus, Cic. ad Att. 7, 8, 2; 9, 2 in.; 9, 4, 3 (vgl. oben no. a). – e) das Datum des Briefes, zB. earum (epistularum) in altera dies erat ascripta Nonarum Aprilium, in altera, quae mihi recentior videbatur, dies non erat, Cic. ep. 3, 11, 1: habet diem epistula, hat ein D., ist datiert, Paulin, vit. S. Ambros. 49. – B) die Zeit (als Reihe der Veränderungen endlicher Dinge), quod est dies allatura, Cic.: dies levat luctum, Cic.: negat summo bono afferre incrementum diem, Cic.: dies tempusque leniturum iras, Liv. – Archaist. Genet.-Formen dies, Ven. Fort. vita S. Mart. 4, 100: die, Plaut. Men. 1156 (die septimi) u. most. 881 (die crastini). Cato origg. 4. fr. 12 (die quinti). Coel. Antip. 2. fr. 25 (die quinti; vgl. Gell. 10, 24). Sall. Iug. 52, 3; 97, 3. Verg. georg. 1, 208. Auson. app. II (de rosis). p. 244, 6 Schenkl: dii, Verg. Aen. 1, 636; vgl. Gell. 9, 14, 4. Prisc. 7, 93 u. Ribbeck zu den Stellen aus Verg. – alter Dativ die, Plaut. Amph. 276 u. 546 a. Sisenn. u. Sall. nach Cynthius in Verg. Aen. 1, 636 (in Class. auct. ed. Mai 7, 359). Vgl. übh. Neue-Wagener Formenl.3 Bd. 1. S. 572 f. u. Georges Lexik. der lat. Wortf. S. 214.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > dies

  • 3 apricus

    aprīcus, a, um [st2]1 [-] exposé au grand air, découvert. [st2]2 [-] exposé au soleil. [st2]3 [-] qui recherche la chaleur du soleil, qui se plaît au soleil. [st2]4 [-] qui vient du midi.    - aprica Alpium, Plin. 21, 7, 20, § 43: les flancs des Alpes, exposés au soleil.    - apricus hortus, Cic. Fam. 16, 18: jardin exposé au soleil.    - aprici senes, Pers.: vieillards, amis du soleil.    - apricissimus dies, Col. 9, 14, 13: une très belle journée.    - aprici flatus, Col. 1, 5, 8: vents du midi, vents chauds.    - compar. apricior, Col. 11, 3, 24.
    * * *
    aprīcus, a, um [st2]1 [-] exposé au grand air, découvert. [st2]2 [-] exposé au soleil. [st2]3 [-] qui recherche la chaleur du soleil, qui se plaît au soleil. [st2]4 [-] qui vient du midi.    - aprica Alpium, Plin. 21, 7, 20, § 43: les flancs des Alpes, exposés au soleil.    - apricus hortus, Cic. Fam. 16, 18: jardin exposé au soleil.    - aprici senes, Pers.: vieillards, amis du soleil.    - apricissimus dies, Col. 9, 14, 13: une très belle journée.    - aprici flatus, Col. 1, 5, 8: vents du midi, vents chauds.    - compar. apricior, Col. 11, 3, 24.
    * * *
        Apricus locus. Virgil. Un abri, ou le soleil frappe tousjours, Lieu exposé au soleil.
    \
        Apricus homo. Pers. Qui aime d'estre à l'abri, et se tenir au soleil.
    \
        Apricus dies. Colum. Auquel le soleil luit.
    \
        In apricum proferre. Horat. Mettre au soleil.
    \
        Spatiari in aprico. Horat. Se pourmener au soleil.
    \
        Apricissimo die purgatis domiciliis. Columel. Un jour de beau soleil.

    Dictionarium latinogallicum > apricus

  • 4 apricus

    aprīcus, a, um, Adi. m. Compar. u. Superl. ( aus apericus von aperio), urspr. geöffnet, unbedeckt; dah. der milden Sonnenwärme ausgesetzt ( wie apertus dem Sonnenlichte ausgesetzt), an der Sonne befindlich, sonnig, I) eig., v. Örtl. (Ggstz. opacus), locus, hortus, Cic.: colles, Liv.: rura, Hor.: apriciora loca, Col. – subst., apricum, ī, n., der sonnige Platz, gew. im Plur. aprica, Plin.: proferre in apricum, an das Licht bringen (bildl.), Hor. ep. 1, 6, 24. – II) übtr.: 1) (poet.) gern der Sonnenwärme ausgesetzt, die Sonnenwärme-, den Sonnenschein liebend, flores, Hor. carm. 1, 26, 7: arbor, Ov. met. 4, 331: mergi, Verg. Aen. 5, 128: senes, Pers. 5, 179 (Vgl. Schol. Bern. Verg. georg. 2, 522). – 2) sonnig = heiter, caeli status, Col.: mensis, Col.: apricissimus dies, Col. – od. warm, sol, Apul.: Spiritus, Amm.: aprici flatus, Südwinde, Col.

    lateinisch-deutsches > apricus

  • 5 apricus

    aprīcus, a, um, Adi. m. Compar. u. Superl. ( aus apericus von aperio), urspr. geöffnet, unbedeckt; dah. der milden Sonnenwärme ausgesetzt ( wie apertus dem Sonnenlichte ausgesetzt), an der Sonne befindlich, sonnig, I) eig., v. Örtl. (Ggstz. opacus), locus, hortus, Cic.: colles, Liv.: rura, Hor.: apriciora loca, Col. – subst., apricum, ī, n., der sonnige Platz, gew. im Plur. aprica, Plin.: proferre in apricum, an das Licht bringen (bildl.), Hor. ep. 1, 6, 24. – II) übtr.: 1) (poet.) gern der Sonnenwärme ausgesetzt, die Sonnenwärme-, den Sonnenschein liebend, flores, Hor. carm. 1, 26, 7: arbor, Ov. met. 4, 331: mergi, Verg. Aen. 5, 128: senes, Pers. 5, 179 (Vgl. Schol. Bern. Verg. georg. 2, 522). – 2) sonnig = heiter, caeli status, Col.: mensis, Col.: apricissimus dies, Col. – od. warm, sol, Apul.: Spiritus, Amm.: aprici flatus, Südwinde, Col.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > apricus

  • 6 clemens

    [st1]1 [-] clemens, entis:    - abl. usuel clementi ; mais clemente Liv. 1, 26, 8; Laber. d. Macr. Sat. 2, 7, 3. a - doux, clément, bon, indulgent.    - clementes judices et misericordes, Cic. Planc. 31: juges humains et compatissants.    - vir et contra audaciam fortissimus et ab innocentia clementissimus, Cic. Amer. 85: un homme qui montra la plus grande énergie contre l'audace, mais au regard de l'innocence la plus grande douceur.    - clementia accolarum ingenia, Liv.: les moeurs pacifiques des habitants.    - ab innocentia clementissimus, Cic. Rosc. Am. 30, 85: homme tout disposé à l'indulgence. b - modéré, calme.    - clemens in disputando, Cic. Fin. 2, 12: modéré dans la discussion.    - consilium clemens, Cic. Verr. 5, 101: résolution humaine.    - clementi castigatione uti... Cic. Off. 1, 137: réprimander modérément.    - clementior sententia, Liv. 8, 31, 8: une décision plus clémente. c - en parl. de l'air, de la température, de la mer, etc. doux, calme, paisible.    - clemens flamen, Catul. 64, 272: souffle clément, doux zéphyr.    - clemens mare, Gell. 2, 21, 1: mer calme.    - clemens amnis, Ov. M. 9, 106: cours d'eau paisible.    - clementiore alveo, Curt. 5, 3, 2: [le fleuve coule] avec (sur) un lit moins abrupt.    - clemens clivulus, Apul.: une petite pente douce.    - clementior alveus, Curt.: lit d'un fleuve plus paisible.    - pars (insulae) ratibus clemens, Claud. B. Gild. 511: partie (de l'île) accessible aux vaisseaux.    - clemens dies, Col.: température douce.    - clementiores plagae, Pall. Febr. 12, 1: climats tempérés, régions tempérées. [st1]2 [-] Clēmens, entis, m.: nom propre. --- Tac. An. 1, 23, etc.
    * * *
    [st1]1 [-] clemens, entis:    - abl. usuel clementi ; mais clemente Liv. 1, 26, 8; Laber. d. Macr. Sat. 2, 7, 3. a - doux, clément, bon, indulgent.    - clementes judices et misericordes, Cic. Planc. 31: juges humains et compatissants.    - vir et contra audaciam fortissimus et ab innocentia clementissimus, Cic. Amer. 85: un homme qui montra la plus grande énergie contre l'audace, mais au regard de l'innocence la plus grande douceur.    - clementia accolarum ingenia, Liv.: les moeurs pacifiques des habitants.    - ab innocentia clementissimus, Cic. Rosc. Am. 30, 85: homme tout disposé à l'indulgence. b - modéré, calme.    - clemens in disputando, Cic. Fin. 2, 12: modéré dans la discussion.    - consilium clemens, Cic. Verr. 5, 101: résolution humaine.    - clementi castigatione uti... Cic. Off. 1, 137: réprimander modérément.    - clementior sententia, Liv. 8, 31, 8: une décision plus clémente. c - en parl. de l'air, de la température, de la mer, etc. doux, calme, paisible.    - clemens flamen, Catul. 64, 272: souffle clément, doux zéphyr.    - clemens mare, Gell. 2, 21, 1: mer calme.    - clemens amnis, Ov. M. 9, 106: cours d'eau paisible.    - clementiore alveo, Curt. 5, 3, 2: [le fleuve coule] avec (sur) un lit moins abrupt.    - clemens clivulus, Apul.: une petite pente douce.    - clementior alveus, Curt.: lit d'un fleuve plus paisible.    - pars (insulae) ratibus clemens, Claud. B. Gild. 511: partie (de l'île) accessible aux vaisseaux.    - clemens dies, Col.: température douce.    - clementiores plagae, Pall. Febr. 12, 1: climats tempérés, régions tempérées. [st1]2 [-] Clēmens, entis, m.: nom propre. --- Tac. An. 1, 23, etc.
    * * *
        Clemens, huius clementis, om. gen. Terent. Doulx, qui ne se courrouce pas aiseement, Humain, Misericordieux, Clement.
    \
        Aditu clemens. Claud. Auquel on ha facile accez.
    \
        Clementissimus ab innocentia. Cic. Doulx envers les innocens.
    \
        Alueus fluminis clementior. Curtius. Paisible et qui n'est point impetueux.
    \
        Amnis clementissimus. Ouid. Qui coule doulcement et sans impetuosité.
    \
        Vndae pulsae flamine clementi. Catul. Par un vent doulx.
    \
        Ratibus clemens insula. Doulce et gratieuse aux navires à cause du bon port qui y est.
    \
        Clemens rumor. Sall. Sed is rumor clemens erat. Ce bruit estoit petit.

    Dictionarium latinogallicum > clemens

  • 7 spiritus

    spīrĭtŭs, ūs, m. [spiro] [st1]1 [-] air agité, souffle, vent; exhalaison, émanation, odeur, flatuosité.    - spiritus Boreae: le souffle de Borée.    - quo spiritus non pervenit, Varr.: où l'air ne pénètre pas.    - placidi spiritus dies, Col.: jour où le vent est calme.    - spiritus florum, Gell.: le parfum des fleurs. [st1]2 [-] air, atmosphère.    - spiritus caeli, Cic.: atmosphère.    - spiritus circumfusus nobis, Quint.: l'air ambiant, atmosphère. [st1]3 [-] air qu'on respire, souffle (de la respiration), haleine, respiration; mécanisme de la respiration.    - spiritum ducere (haurire): aspirer l'air.    - spiritum reddere, Cic.: expirer l'air.    - spiritum intercludere: couper la respiration.    - versus multos uno spiritu pronuntiare, Cic.: réciter beaucoup de vers tout d'une haleine (sans prendre haleine). [st1]4 [-] souffle vital, principe de la vie, vie.    - auferre alicui spiritum, Petr.: ôter la vie à qqn.    - extremo spiritu: à son dernier soupir.    - colligere spiritum, Petr.: reprendre ses sens, ses esprits. [st1]5 [-] gémissement, soupir; sifflement (d'un serpent). [st1]6 [-] esprit, sentiment, coeur.    - hostiles spiritus, Tac.: sentiments hostiles.    - pestilentiā fractos spiritus esse, Liv. (sub. inf.):... que la peste a apporté le découragement.    - altiores spiritus sumere, Tac.: avoir des aspirations plus élevées. [st1]7 [-] sentiments (exaltés), magnanimité, courage, fierté; colère, orgueil, arrogance, présomption.    - tantos sibi spiritus sumpserat ut... Caes. BG. 1, 33: il avait un tel degré d'orgueil que... [st1]8 [-] souffle créateur, inspiration (poétique, prophétique); souffle, élan, enthousiasme, puissance (oratoire).    - spiritu divino afflari, Cic.: être animé du souffle divin, être inspiré. [st1]9 [-] être immatériel, esprit, âme; esprit (= personne). [st1]10 [-] esprit (rude ou doux), aspiration; ton (de la voix); son (d'un instrument).    - spiritus gravior, Quint.: son trop fort. [st1]11 [-] division du temps fixé par la respiration, mesure. [st1]12 [-] Esprit (personnifié).    - Spiritus (Sanctus): Eccl. le Saint-Esprit.    - Spiritus nigri, Sedul. Carm. 3, 41: les Esprits du mal.
    * * *
    spīrĭtŭs, ūs, m. [spiro] [st1]1 [-] air agité, souffle, vent; exhalaison, émanation, odeur, flatuosité.    - spiritus Boreae: le souffle de Borée.    - quo spiritus non pervenit, Varr.: où l'air ne pénètre pas.    - placidi spiritus dies, Col.: jour où le vent est calme.    - spiritus florum, Gell.: le parfum des fleurs. [st1]2 [-] air, atmosphère.    - spiritus caeli, Cic.: atmosphère.    - spiritus circumfusus nobis, Quint.: l'air ambiant, atmosphère. [st1]3 [-] air qu'on respire, souffle (de la respiration), haleine, respiration; mécanisme de la respiration.    - spiritum ducere (haurire): aspirer l'air.    - spiritum reddere, Cic.: expirer l'air.    - spiritum intercludere: couper la respiration.    - versus multos uno spiritu pronuntiare, Cic.: réciter beaucoup de vers tout d'une haleine (sans prendre haleine). [st1]4 [-] souffle vital, principe de la vie, vie.    - auferre alicui spiritum, Petr.: ôter la vie à qqn.    - extremo spiritu: à son dernier soupir.    - colligere spiritum, Petr.: reprendre ses sens, ses esprits. [st1]5 [-] gémissement, soupir; sifflement (d'un serpent). [st1]6 [-] esprit, sentiment, coeur.    - hostiles spiritus, Tac.: sentiments hostiles.    - pestilentiā fractos spiritus esse, Liv. (sub. inf.):... que la peste a apporté le découragement.    - altiores spiritus sumere, Tac.: avoir des aspirations plus élevées. [st1]7 [-] sentiments (exaltés), magnanimité, courage, fierté; colère, orgueil, arrogance, présomption.    - tantos sibi spiritus sumpserat ut... Caes. BG. 1, 33: il avait un tel degré d'orgueil que... [st1]8 [-] souffle créateur, inspiration (poétique, prophétique); souffle, élan, enthousiasme, puissance (oratoire).    - spiritu divino afflari, Cic.: être animé du souffle divin, être inspiré. [st1]9 [-] être immatériel, esprit, âme; esprit (= personne). [st1]10 [-] esprit (rude ou doux), aspiration; ton (de la voix); son (d'un instrument).    - spiritus gravior, Quint.: son trop fort. [st1]11 [-] division du temps fixé par la respiration, mesure. [st1]12 [-] Esprit (personnifié).    - Spiritus (Sanctus): Eccl. le Saint-Esprit.    - Spiritus nigri, Sedul. Carm. 3, 41: les Esprits du mal.
    * * *
        Spiritus, huius spiritus, pen. corr. m. g. Virgil. Haleine.
    \
        Spiritus foedi odoris. Cels. Haleine puante.
    \
        Caeli spiritus. Cic. L'air.
    \
        Angustus spiritus. Cic. Courte haleine.
    \
        Dirus spiritus. Seneca. Puanteur.
    \
        Vsque ad extremum spiritum. Cic. Jusques au dernier souspir.
    \
        Mortiferum spiritum exhalare. Plin. Rendre une odeur mortifere et pestilente.
    \
        Teter spiritus. Horat. Haleine puante.
    \
        Vno spiritu. Cic. Tout d'une haleine, Sans reprendre son vent.
    \
        Attractus ab alto spiritus. Virgil. Vent ou haleine attiree du fond de l'estomach.
    \
        Auferre spiritum sine sensu doloris. Cic. Tuer.
    \
        Flammata facies spiritum ex alto citat. Seneca. Retire son vent et haleine du profond de l'estomach.
    \
        Vita continetur corpore et spiritu. Cic. De corps et ame.
    \
        Ducere spiritum. Cic. Attirer le vent, Respirer. Et per translationem, Vivre.
    \
        Aer spiritu ductus alit animantes. Cic. L'air attiré par spiration, ou par aspirement et respirement.
    \
        Tranquillum et otiosum spiritum ducere. Cic. Vivre en repos et sans fascherie.
    \
        Elidere spiritum. Cels. Faire perdre et faillir le vent ou haleine, Suffoquer.
    \
        Infoelix spiritus in auras ibit. Ouid. L'esprit, L'ame.
    \
        Euadit spiritus per angustias. Cels. L'haleine sort par conduicts estroicts.
    \
        Excipere extremum spiritum alicuius. Cic. Le baiser quand il rend l'ame, Estre present à luy veoir rendre l'esprit, Luy clorre la bouche.
    \
        Nefastum spiritum ferro exige. Sene. Chasse l'ame hors du corps.
    \
        Fertur spiritus cum sono. Cels. L'haleine sort avec son.
    \
        Cadentem spiritum firmare. Sen. Reprendre courage, et se revenir.
    \
        Communi spiritu frui. Cic. Vivre.
    \
        Qua primum luce spiritus hausi rudes. Seneca. Le premier jours que je nasqui.
    \
        Ludere extremo spiritu. Cic. Se railler et gaudir à sa mort.
    \
        Graui spiritu pressae antennae. Seneca. De vent impetueux.
    \
        Reddere spiritum patriae. Cic. Mourir pour son pays.
    \
        Grauiorem spiritum reddit tibia. Quintil. La fleute rend un son plus gros.
    \
        Dum spiritus hos reget artus. Virgil. Tant que l'ame me batera au corps, Tant que je vivray.
    \
        Plerunque miserum spiritum trahunt. Cels. Vivent en langueur.
    \
        Vanescit spiritus in auras. Ouid. Il se meurt.
    \
        Spiritus. Cic. Fiereté de courage, Haultaineté.
    \
        Mihi nescio quos spiritus attulerunt. Cic. M'ont rendu fier.
    \
        Fiducia ac spiritus. Caes. Courage.
    \
        Auidus spiritus. Horat. Affection d'avarice, Cupidité.
    \
        Quis spiritus illi. Virgil. Quelle odeur.
    \
        Operis spiritus atque animus. Quintil. L'esprit de, etc.
    \
        Tenuis spiritus. Horat. Petit, ou Subtil esprit et entendement.
    \
        Spiritus. Plin. L'air.

    Dictionarium latinogallicum > spiritus

  • 8 apricus

    aprīcus, a, um [ aperio ]
    1) находящийся на солнце, согреваемый солнцем, солнечный (hortus, locus C; rus, campus H)
    2) солнечный, ясный ( dies Col)
    3) любящий солнце, светолюбивый (arbor O; flos H; шутл. senes Pers)
    4) тёплый, горячий ( sol Ap)

    Латинско-русский словарь > apricus

  • 9 Clemens

    1.
    clēmens, entis (abl. usu. -ti;

    but -te,

    Liv. 1, 26, 8; Laber. ap. Macr. S. 2, 7, 3), adj. [etym. dub.; cf. lemures; and Germ. hold].
    I.
    Orig. (in the class. per. very rare), of the quiet, placid, pleasant state of the air, wind, or weather, mild, calm, soft, gentle ( = the class. placidus, quietus): undae clementi flamine pulsae, * Cat. 64, 272:

    clementior Auster vela vocat,

    Stat. Th. 5, 468:

    aura Favoni,

    Claud. Cons. Prob. Olyb. 272; cf. id. III. Cons. Hon. 165; Val. Fl. 6, 747:

    clementior dies,

    Col. 11, 2, 2:

    clementior Arctos,

    Sil. 1, 198:

    clementiores plagae (opp. Septentrio),

    Pall. Febr. 12, 1.—Hence,
    B.
    Esp.
    1.
    Of the gentle motion of the sea, rivers, etc., placid, calm, etc.:

    mare,

    Gell. 2, 21, 1:

    Pasitigris clementiore alveo praeterit, etc. (preced. by: praeceps inter saxa devolvitur),

    Curt. 5, 3, 1:

    quā sit clementissimus amnis,

    Ov. M. 9, 116.—
    2.
    Of places (opp. praeceps), smooth, of a gentle ascent:

    clivulus,

    App. M. 4, p. 144.—Far more freq.,
    II.
    Trop.
    A.
    Of a calm, unexcited, passionless state of mind, quiet, mild, gentle, tranquil, kind (syn.:

    placidus, lenis): clementem vocabo non in alieno dolore facilem, sed eum, qui cum suis stimulis exagitetur, non prosilit, etc.,

    Sen. Clem. 1, 20, 3:

    egit semper vitam... clemens, placidus,

    Ter. Ad. 5, 1, 10:

    vita urbana atque otium,

    id. ib. 1, 1, 17 (cf. with Cic. Rab. Post. 7, 17:

    vita quieta atque otiosa): ille suam semper egit vitam in otio, in conviviis: clemens, placidus,

    Ter. Ad. 5, 4, 10; Liv. 38, 17, 17 (cf. the passages under clementia, cited from Flor.):

    cupio, patres conscripti, me esse clementem: cupio in tantis rei publicae periculis me non dissolutum videri,

    Cic. Cat. 1, 2, 4:

    etsi satis clemens sum in disputando, tamen interdum soleo subirasci,

    id. Fin. 2, 4, 12:

    (Arimphaeis) ritus clementes,

    Plin. 6, 13, 14, § 35.—
    2.
    Transf. to animals. tame, domesticated: clementius genus columbarum [p. 353] (opp. agrestes), Varr. R. R. 3, 7, 2.—
    B.
    Specif.
    1.
    Mild in respect to the faults and failures of others, i. e. forbearing, indulgent, compassionate, merciful (class.; syn.: mitis, benignus, humanus, lenis, facilis, indulgens;

    opp.: crudelis, inhumanus, asper al.): clementi (mi) animo ignoscet,

    Plaut. Mil. 4, 6, 37; Ter. Hec. 3, 5, 22:

    judices et misericordes,

    Cic. Planc. 13, 31; cf.
    * Hor.
    C. 3, 11, 46; Tac. A. 2, 57:

    vir et contra audaciam fortissimus et ab innocentiā clementissimus,

    Cic. Rosc. Am. 30, 85; Nep. Epam. 3, 2:

    legis interpres,

    Liv. 1, 26, 8:

    dominus facilis et clemens,

    Suet. Aug. 67:

    justa et clemens servitus,

    Ter. And. 1, 1, 9:

    castigatio,

    Cic. Off. 1, 38, 137:

    clementior sententia,

    Liv. 8, 31, 8.—More unusual: rumor, i. e. non nimius, mild, mitigated, praos (acc. to Prisc. p. 1202 P.), Sall. J. 22, 1.—
    2.
    Poet. of places:

    pars (insulae) ratibus clemens,

    accessible, Claud. B. Gild. 511.— Adv.: clē-menter.
    I.
    (Acc. to I. A.) Gently, softly, mildly:

    non desiit adsidue tremere Campania, clementius quidem, sed ingenti damno,

    Sen. Q. N. 6, 31, 1:

    agitant venti oleas,

    Pall. Nov. 5:

    spirant clementius Austri,

    Stat. S. 2, 2, 27.—So of moderate, slow action gen.: Eu. Sequere sis. Ch. Sequor. Eu. Clementer quaeso;

    calces deteris,

    Plaut. Merc. 5, 2, 111; so id. Stich. 4, 1, 26; id. Ep. 2, 2, 23. —
    B.
    (Acc. to I. B. 2.) By degrees, gradually, gently:

    clementer et molliter assurgens collis,

    Col. 2, 2, 1; cf. Tac. A. 13, 38:

    editum jugum,

    id. G. 1; Sil. 1, 274; Sen. Oedip. 280:

    accedere,

    Tac. A. 12, 33; cf. in comp.:

    explorare, si quā Appennini juga clementius adirentur,

    id. H. 3, 52.—
    II.
    (Acc. to II. A.) Quietly, placidly, tranquilly, calmly: accipere aliquid clementius aequo, * Lucr. 3, 314:

    si quid est factum clementer, ut dissolute factum criminer,

    Cic. Verr. 2, 5, 8, § 19:

    leniter hominem clementerque accepit,

    id. ib. 2, 4, 40, §

    86: ferre aliquid,

    id. Att. 6, 1, 3:

    consolationes clementer admotae,

    Plin. Ep. 5, 16, 11:

    quo id pacto fieri possit clementissime,

    Plaut. Mil. 4, 3, 5:

    leo caudam clementer et blande movet,

    Gell. 5, 14, 12.—
    B.
    (Acc. to II. B.) With forbearance, mildly, with indulgence:

    clementer et moderate jus dicere,

    Caes. B. C. 3, 20:

    clementer a consule accepti,

    Liv. 27, 15, 2:

    clementer ductis militibus,

    i.e. peacefully, without plundering, id. 29, 2, 1.— Comp.:

    clementius tractare aliquem,

    Plin. Ep. 8, 24, 5.— Sup.:

    clementissime scribere de aliquo,

    Gell. 1, 18, 3:

    qui victoriā civili clementissime usus est,

    Sen. Ira, 2, 23, 4.
    2.
    Clēmens, entis, m., a proper name, in later Lat. very freq.:

    Julius,

    Tac. A. 1, 23; 1, 26; 15, 73; id. H. 1, 87; 2, 12:

    Arretinus,

    id. ib. 4, 68; Suet. Dom. 11:

    Flavius,

    id. ib. 15.

    Lewis & Short latin dictionary > Clemens

  • 10 clemens

    1.
    clēmens, entis (abl. usu. -ti;

    but -te,

    Liv. 1, 26, 8; Laber. ap. Macr. S. 2, 7, 3), adj. [etym. dub.; cf. lemures; and Germ. hold].
    I.
    Orig. (in the class. per. very rare), of the quiet, placid, pleasant state of the air, wind, or weather, mild, calm, soft, gentle ( = the class. placidus, quietus): undae clementi flamine pulsae, * Cat. 64, 272:

    clementior Auster vela vocat,

    Stat. Th. 5, 468:

    aura Favoni,

    Claud. Cons. Prob. Olyb. 272; cf. id. III. Cons. Hon. 165; Val. Fl. 6, 747:

    clementior dies,

    Col. 11, 2, 2:

    clementior Arctos,

    Sil. 1, 198:

    clementiores plagae (opp. Septentrio),

    Pall. Febr. 12, 1.—Hence,
    B.
    Esp.
    1.
    Of the gentle motion of the sea, rivers, etc., placid, calm, etc.:

    mare,

    Gell. 2, 21, 1:

    Pasitigris clementiore alveo praeterit, etc. (preced. by: praeceps inter saxa devolvitur),

    Curt. 5, 3, 1:

    quā sit clementissimus amnis,

    Ov. M. 9, 116.—
    2.
    Of places (opp. praeceps), smooth, of a gentle ascent:

    clivulus,

    App. M. 4, p. 144.—Far more freq.,
    II.
    Trop.
    A.
    Of a calm, unexcited, passionless state of mind, quiet, mild, gentle, tranquil, kind (syn.:

    placidus, lenis): clementem vocabo non in alieno dolore facilem, sed eum, qui cum suis stimulis exagitetur, non prosilit, etc.,

    Sen. Clem. 1, 20, 3:

    egit semper vitam... clemens, placidus,

    Ter. Ad. 5, 1, 10:

    vita urbana atque otium,

    id. ib. 1, 1, 17 (cf. with Cic. Rab. Post. 7, 17:

    vita quieta atque otiosa): ille suam semper egit vitam in otio, in conviviis: clemens, placidus,

    Ter. Ad. 5, 4, 10; Liv. 38, 17, 17 (cf. the passages under clementia, cited from Flor.):

    cupio, patres conscripti, me esse clementem: cupio in tantis rei publicae periculis me non dissolutum videri,

    Cic. Cat. 1, 2, 4:

    etsi satis clemens sum in disputando, tamen interdum soleo subirasci,

    id. Fin. 2, 4, 12:

    (Arimphaeis) ritus clementes,

    Plin. 6, 13, 14, § 35.—
    2.
    Transf. to animals. tame, domesticated: clementius genus columbarum [p. 353] (opp. agrestes), Varr. R. R. 3, 7, 2.—
    B.
    Specif.
    1.
    Mild in respect to the faults and failures of others, i. e. forbearing, indulgent, compassionate, merciful (class.; syn.: mitis, benignus, humanus, lenis, facilis, indulgens;

    opp.: crudelis, inhumanus, asper al.): clementi (mi) animo ignoscet,

    Plaut. Mil. 4, 6, 37; Ter. Hec. 3, 5, 22:

    judices et misericordes,

    Cic. Planc. 13, 31; cf.
    * Hor.
    C. 3, 11, 46; Tac. A. 2, 57:

    vir et contra audaciam fortissimus et ab innocentiā clementissimus,

    Cic. Rosc. Am. 30, 85; Nep. Epam. 3, 2:

    legis interpres,

    Liv. 1, 26, 8:

    dominus facilis et clemens,

    Suet. Aug. 67:

    justa et clemens servitus,

    Ter. And. 1, 1, 9:

    castigatio,

    Cic. Off. 1, 38, 137:

    clementior sententia,

    Liv. 8, 31, 8.—More unusual: rumor, i. e. non nimius, mild, mitigated, praos (acc. to Prisc. p. 1202 P.), Sall. J. 22, 1.—
    2.
    Poet. of places:

    pars (insulae) ratibus clemens,

    accessible, Claud. B. Gild. 511.— Adv.: clē-menter.
    I.
    (Acc. to I. A.) Gently, softly, mildly:

    non desiit adsidue tremere Campania, clementius quidem, sed ingenti damno,

    Sen. Q. N. 6, 31, 1:

    agitant venti oleas,

    Pall. Nov. 5:

    spirant clementius Austri,

    Stat. S. 2, 2, 27.—So of moderate, slow action gen.: Eu. Sequere sis. Ch. Sequor. Eu. Clementer quaeso;

    calces deteris,

    Plaut. Merc. 5, 2, 111; so id. Stich. 4, 1, 26; id. Ep. 2, 2, 23. —
    B.
    (Acc. to I. B. 2.) By degrees, gradually, gently:

    clementer et molliter assurgens collis,

    Col. 2, 2, 1; cf. Tac. A. 13, 38:

    editum jugum,

    id. G. 1; Sil. 1, 274; Sen. Oedip. 280:

    accedere,

    Tac. A. 12, 33; cf. in comp.:

    explorare, si quā Appennini juga clementius adirentur,

    id. H. 3, 52.—
    II.
    (Acc. to II. A.) Quietly, placidly, tranquilly, calmly: accipere aliquid clementius aequo, * Lucr. 3, 314:

    si quid est factum clementer, ut dissolute factum criminer,

    Cic. Verr. 2, 5, 8, § 19:

    leniter hominem clementerque accepit,

    id. ib. 2, 4, 40, §

    86: ferre aliquid,

    id. Att. 6, 1, 3:

    consolationes clementer admotae,

    Plin. Ep. 5, 16, 11:

    quo id pacto fieri possit clementissime,

    Plaut. Mil. 4, 3, 5:

    leo caudam clementer et blande movet,

    Gell. 5, 14, 12.—
    B.
    (Acc. to II. B.) With forbearance, mildly, with indulgence:

    clementer et moderate jus dicere,

    Caes. B. C. 3, 20:

    clementer a consule accepti,

    Liv. 27, 15, 2:

    clementer ductis militibus,

    i.e. peacefully, without plundering, id. 29, 2, 1.— Comp.:

    clementius tractare aliquem,

    Plin. Ep. 8, 24, 5.— Sup.:

    clementissime scribere de aliquo,

    Gell. 1, 18, 3:

    qui victoriā civili clementissime usus est,

    Sen. Ira, 2, 23, 4.
    2.
    Clēmens, entis, m., a proper name, in later Lat. very freq.:

    Julius,

    Tac. A. 1, 23; 1, 26; 15, 73; id. H. 1, 87; 2, 12:

    Arretinus,

    id. ib. 4, 68; Suet. Dom. 11:

    Flavius,

    id. ib. 15.

    Lewis & Short latin dictionary > clemens

  • 11 clementer

    1.
    clēmens, entis (abl. usu. -ti;

    but -te,

    Liv. 1, 26, 8; Laber. ap. Macr. S. 2, 7, 3), adj. [etym. dub.; cf. lemures; and Germ. hold].
    I.
    Orig. (in the class. per. very rare), of the quiet, placid, pleasant state of the air, wind, or weather, mild, calm, soft, gentle ( = the class. placidus, quietus): undae clementi flamine pulsae, * Cat. 64, 272:

    clementior Auster vela vocat,

    Stat. Th. 5, 468:

    aura Favoni,

    Claud. Cons. Prob. Olyb. 272; cf. id. III. Cons. Hon. 165; Val. Fl. 6, 747:

    clementior dies,

    Col. 11, 2, 2:

    clementior Arctos,

    Sil. 1, 198:

    clementiores plagae (opp. Septentrio),

    Pall. Febr. 12, 1.—Hence,
    B.
    Esp.
    1.
    Of the gentle motion of the sea, rivers, etc., placid, calm, etc.:

    mare,

    Gell. 2, 21, 1:

    Pasitigris clementiore alveo praeterit, etc. (preced. by: praeceps inter saxa devolvitur),

    Curt. 5, 3, 1:

    quā sit clementissimus amnis,

    Ov. M. 9, 116.—
    2.
    Of places (opp. praeceps), smooth, of a gentle ascent:

    clivulus,

    App. M. 4, p. 144.—Far more freq.,
    II.
    Trop.
    A.
    Of a calm, unexcited, passionless state of mind, quiet, mild, gentle, tranquil, kind (syn.:

    placidus, lenis): clementem vocabo non in alieno dolore facilem, sed eum, qui cum suis stimulis exagitetur, non prosilit, etc.,

    Sen. Clem. 1, 20, 3:

    egit semper vitam... clemens, placidus,

    Ter. Ad. 5, 1, 10:

    vita urbana atque otium,

    id. ib. 1, 1, 17 (cf. with Cic. Rab. Post. 7, 17:

    vita quieta atque otiosa): ille suam semper egit vitam in otio, in conviviis: clemens, placidus,

    Ter. Ad. 5, 4, 10; Liv. 38, 17, 17 (cf. the passages under clementia, cited from Flor.):

    cupio, patres conscripti, me esse clementem: cupio in tantis rei publicae periculis me non dissolutum videri,

    Cic. Cat. 1, 2, 4:

    etsi satis clemens sum in disputando, tamen interdum soleo subirasci,

    id. Fin. 2, 4, 12:

    (Arimphaeis) ritus clementes,

    Plin. 6, 13, 14, § 35.—
    2.
    Transf. to animals. tame, domesticated: clementius genus columbarum [p. 353] (opp. agrestes), Varr. R. R. 3, 7, 2.—
    B.
    Specif.
    1.
    Mild in respect to the faults and failures of others, i. e. forbearing, indulgent, compassionate, merciful (class.; syn.: mitis, benignus, humanus, lenis, facilis, indulgens;

    opp.: crudelis, inhumanus, asper al.): clementi (mi) animo ignoscet,

    Plaut. Mil. 4, 6, 37; Ter. Hec. 3, 5, 22:

    judices et misericordes,

    Cic. Planc. 13, 31; cf.
    * Hor.
    C. 3, 11, 46; Tac. A. 2, 57:

    vir et contra audaciam fortissimus et ab innocentiā clementissimus,

    Cic. Rosc. Am. 30, 85; Nep. Epam. 3, 2:

    legis interpres,

    Liv. 1, 26, 8:

    dominus facilis et clemens,

    Suet. Aug. 67:

    justa et clemens servitus,

    Ter. And. 1, 1, 9:

    castigatio,

    Cic. Off. 1, 38, 137:

    clementior sententia,

    Liv. 8, 31, 8.—More unusual: rumor, i. e. non nimius, mild, mitigated, praos (acc. to Prisc. p. 1202 P.), Sall. J. 22, 1.—
    2.
    Poet. of places:

    pars (insulae) ratibus clemens,

    accessible, Claud. B. Gild. 511.— Adv.: clē-menter.
    I.
    (Acc. to I. A.) Gently, softly, mildly:

    non desiit adsidue tremere Campania, clementius quidem, sed ingenti damno,

    Sen. Q. N. 6, 31, 1:

    agitant venti oleas,

    Pall. Nov. 5:

    spirant clementius Austri,

    Stat. S. 2, 2, 27.—So of moderate, slow action gen.: Eu. Sequere sis. Ch. Sequor. Eu. Clementer quaeso;

    calces deteris,

    Plaut. Merc. 5, 2, 111; so id. Stich. 4, 1, 26; id. Ep. 2, 2, 23. —
    B.
    (Acc. to I. B. 2.) By degrees, gradually, gently:

    clementer et molliter assurgens collis,

    Col. 2, 2, 1; cf. Tac. A. 13, 38:

    editum jugum,

    id. G. 1; Sil. 1, 274; Sen. Oedip. 280:

    accedere,

    Tac. A. 12, 33; cf. in comp.:

    explorare, si quā Appennini juga clementius adirentur,

    id. H. 3, 52.—
    II.
    (Acc. to II. A.) Quietly, placidly, tranquilly, calmly: accipere aliquid clementius aequo, * Lucr. 3, 314:

    si quid est factum clementer, ut dissolute factum criminer,

    Cic. Verr. 2, 5, 8, § 19:

    leniter hominem clementerque accepit,

    id. ib. 2, 4, 40, §

    86: ferre aliquid,

    id. Att. 6, 1, 3:

    consolationes clementer admotae,

    Plin. Ep. 5, 16, 11:

    quo id pacto fieri possit clementissime,

    Plaut. Mil. 4, 3, 5:

    leo caudam clementer et blande movet,

    Gell. 5, 14, 12.—
    B.
    (Acc. to II. B.) With forbearance, mildly, with indulgence:

    clementer et moderate jus dicere,

    Caes. B. C. 3, 20:

    clementer a consule accepti,

    Liv. 27, 15, 2:

    clementer ductis militibus,

    i.e. peacefully, without plundering, id. 29, 2, 1.— Comp.:

    clementius tractare aliquem,

    Plin. Ep. 8, 24, 5.— Sup.:

    clementissime scribere de aliquo,

    Gell. 1, 18, 3:

    qui victoriā civili clementissime usus est,

    Sen. Ira, 2, 23, 4.
    2.
    Clēmens, entis, m., a proper name, in later Lat. very freq.:

    Julius,

    Tac. A. 1, 23; 1, 26; 15, 73; id. H. 1, 87; 2, 12:

    Arretinus,

    id. ib. 4, 68; Suet. Dom. 11:

    Flavius,

    id. ib. 15.

    Lewis & Short latin dictionary > clementer

  • 12 spiritus

    spīrĭtus, ūs (scanned spĭrĭtus, Sedul. Hymn. 1 fin.; dat. SPIRITO, Inscr. Orell. 3030; gen., dat., and abl. plur. only eccl. and late Lat., e. g. spirituum, Vulg. Marc. 6, 7:

    spiritibus,

    Aug. Serm. 216, 11 fin.; Vulg. Luc. 8, 2), m. [spiro], a breathing or gentle blowing of air, a breath, breeze (syn.: aura, flatus).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    spiritum a vento modus separat: vehementior enim spiritus ventus est, invicem spiritus leviter fluens aër,

    Sen. Q. N. 5, 13, 4; cf. Plin. Ep. 5, 6, 5: spiritus Austri Imbricitor, Enn. ap. Macr. S. 6, 2 (Ann. v. 423 Vahl.), Cic. poët. N. D. 2, 44, 114:

    Boreae,

    Verg. A. 12, 365:

    quo spiritus non pervenit,

    Varr. R. R. 1, 57, 2; cf.:

    silentis vel placidi spiritus dies,

    Col. 3, 19 fin.:

    alvus cum multo spiritu redditur,

    Cels. 2, 7 med.
    B.
    In partic.
    1.
    The air: imber et ignis, spiritus et gravis terra, Enn. ap. Varr. L. L. 7, § 37 Müll. (Ann. v. 511 Vahl.):

    proximum (igni) spiritus, quem Graeci nostrique eodem vocabulo aëra appellant,

    Plin. 2, 5, 4, § 10:

    quid tam est commune quam spiritus vivis?

    Cic. Rosc. Am. 26, 72; cf. Quint. 12, 11, 13:

    potestne tibi haec lux, Catilina, aut hujus caeli spiritus esse jucundus?

    Cic. Cat. 1, 6, 15.—
    2.
    An exhalation, smell, odor:

    spiritus unguenti suavis,

    Lucr. 3, 222:

    foedi odoris,

    Cels. 5, 26, 31 fin.:

    florum,

    Gell. 9, 4, 10:

    sulfuris,

    Pall. Aug. 9, 1; cf. Hor. C. 3, 11, 19.—
    3.
    Breathed air, a breath:

    quojus tu legiones difflavisti spiritu,

    Plaut. Mil. 1, 1, 17.— Absol.: (equus) saepe jubam quassit simul altam: Spiritus ex animā calida spumas agit albas, Enn. ap. Macr. S. 6, 3 (Ann. v. 507 Vahl.):

    creber spiritus,

    Lucr. 6, 1186:

    ardentes oculi atque attractus ab alto Spiritus,

    Verg. G. 3, 505:

    petitus imo spiritus,

    Hor. Epod. 11, 10:

    in pulmonibus inest raritas... ad hauriendum spiritum aptissima,

    Cic. N. D. 2, 55, 136:

    diffunditur spiritus per arterias,

    id. ib. 2, 55, 138:

    animantium vita tenetur, cibo, potione, spiritu,

    id. ib. 2, 54, 134:

    si spiritum ducit, vivit,

    id. Inv. 1, 46, 86:

    tranquillum atque otiosum spiritum ducere,

    id. Arch. 12, 30:

    longissima est complexio verborum, quae volvi uno spiritu potest,

    id. de Or. 3, 47, 182:

    versus multos uno spiritu pronuntiare,

    id. ib. 1, 61, 261:

    spiritus nec crebro receptus concidat sententiam, nec eo usque trahatur, donec deficiat,

    Quint. 11, 3, 53:

    lusit vir egregius (Socrates) extremo spiritu,

    Cic. Tusc. 1, 40, 96; cf. id. Sest. 37, 79: quorum usque ad extremum spiritum est provecta prudentia, id. Sen. 9, 27:

    quos idem Deus de suis spiritibus figuravit,

    Lact. Epit. 42, 3.—With gen.:

    ut filiorum suorum postremum spiritum ore excipere liceret,

    Cic. Verr. 2, 5, 45, § 118; Cels. 4, 4; 3, 27; Col. 6, 9, 3; Quint. 9, 4, 68; 11, 3, 32; 11, 3, 53 sq.—
    C.
    Transf.
    1.
    In abstr., a breathing:

    aspera arteria excipiat animam eam, quae ducta sit spiritu,

    Cic. N. D. 2, 54, 136; cf. id. ib. 2, 55, 138:

    aër spiritu ductus alit et sustentat animantes,

    id. ib. 2, 39, 101:

    crevit onus neque habet quas ducat spiritus auras,

    Ov. M. 12, 517.—Esp.: spiritum intercludere (includere), to stop the breath, suffocate, choke, etc.:

    lacrimae spiritum et vocem intercluserunt,

    Liv. 40, 16, 1; 40, 24, 7; so,

    includere,

    id. 21, 58, 4.—
    2.
    The breath of a god, inspiration:

    haec fieri non possent, nisi ea uno divino et continuato spiritu continerentur,

    by a divine inspiration, Cic. N. D. 2, 7, 19; 3, 11, 28; cf.:

    poëtam quasi divino quodam spiritu inflari,

    id. Arch. 8, 18.—
    3.
    The breath of life, life:

    eum spiritum, quem naturae debeat, patriae reddere,

    Cic. Phil. 10, 10, 20:

    vos vero qui extremum spiritum in victoriā effudistis,

    id. ib. 14, 12, 32:

    dum spiritus hos regit artus,

    Verg. A. 4, 336; cf. Hor. C. 4, 8, 14:

    ne cum sensu doloris aliquo spiritus auferatur,

    Cic. Verr. 2, 5, 45, § 118:

    aliquem spiritu privare,

    Vell. 2, 87, 2:

    merula spiritum reddidit,

    to expire, die, id. 2, 22, 2:

    spiritus tenues vanescat in auras,

    Ov. H. 12, 85:

    non effundere mihi spiritum videbar, sed tradere,

    Sen. Ep. 78, 4:

    novissimum spiritum per ludibrium effundere,

    Tac. H. 3, 66 fin.; cf. supra, I. B.—
    4.
    Poet.,= suspirium, a sigh, Prop. 1, 16, 32; 2, 29 (3, 27), 38.—
    5.
    In gram., a breathing or aspiration (asper and lenis), Prisc. p. 572 P.; Aus. Idyll. 12 de Monos. Graec. et Lat. 19. —
    6.
    The hiss of a snake, Verg. Cul. 180.—
    II.
    Trop.
    A.
    (Class.) A haughty spirit, haughtiness, pride, arrogance; also, spirit, high spirit, energy, courage (esp. freq. in the plur.; syn. animi).
    (α).
    Sing. (in the best prose only in gen. and abl., which are wanting in plur.):

    regio spiritu,

    Cic. Agr. 2, 34, 93:

    quem hominem! quā irā! quo spiritu!

    id. Q. Fr. 1, 2, 2, § 6:

    illos ejus spiritus Siciliensis,

    id. Verr. 2, 3, 9, § 22:

    tantum fiduciae ac spiritūs,

    Caes. B. C. 3, 72:

    filia Hieronis, inflata adhuc regiis animis ac muliebri spiritu,

    Liv. 24, 22:

    patricii spiritūs animus,

    id. 4, 42, 5:

    ex magnitudine rerum spiritum ducat,

    Quint. 1, 8, 5:

    corpore majorem rides Turbonis in armis Spiritum et incessum,

    Hor. S. 2, 3, 311:

    cecidit spiritus ille tuus,

    Prop. 2, 3, 2:

    spiritu divino tactus,

    Liv. 5, 22, 5:

    non negaverim fuisse alti spiritūs viros,

    Sen. Ep. 90, 14.—
    (β).
    Plur.:

    res gestae, credo, meae me nimis extulerunt ac mihi nescio quos spiritus attulerunt,

    Cic. Sull. 9, 27:

    noratis animos ejus ac spiritus tribunicios, etc.,

    id. Clu. 39, 109; cf.:

    unius tribuni militum animos ac spiritus,

    id. Imp. Pomp. 22, 66:

    tantos sibi spiritus, sumpserat, ut ferendus non videretur,

    Caes. B. G. 1, 33 fin. in re militari sumere, id. ib. 2, 4:

    nam Dion regios spiritus repressit,

    Nep. Dion, 5, 5:

    cum spiritus plebes sumpsisset,

    Liv. 4, 54:

    si cui honores subdere spiritus potuerunt,

    id. 7, 40:

    remittant spiritus, comprimant animos suos, sedent arrogantiam, etc.,

    Cic. Fl. 22, 53:

    spiritus feroces,

    Liv. 1, 31:

    quorum se vim ac spiritus fregisse,

    id. 26, 24:

    cohibuit spiritus ejus Thrasea,

    Tac. A. 16, 26:

    Antipater, qui probe nosset spiritus ejus,

    Curt. 6, 1, 19.—
    B.
    (Mostly poet. and in post-Aug. prose.) Spirit, soul, mind.
    (α).
    Sing.:

    quoslibet occupat artus Spiritus,

    Ov. M. 15, 167; Tac. A. 16, 34: spiritum Phoebus mihi, Phoebus artem Carminis dedit, poetic spirit or inspiration, Hor. C. 4, 6, 29; cf.:

    mihi Spiritum Graiae tenuem Camenae Parca non mendax dedit,

    id. ib. 2, 16, 38:

    qualis Pindarico spiritus ore tonat,

    Prop. 3, 17 (4, 16), 40:

    imperator generosi spiritŭs,

    Plin. 8, 40, 61, § 149: avidus (i. e. to epithumêtikon, the desiring, coveting soul), Hor. C. 2, 2, 10:

    quidam comoedia necne poëma Esset, quaesivere: quod acer spiritus ac vis Nec verbis nec rebus inest,

    Hor. S. 1, 4, 46:

    majoris operis ac spiritūs,

    Quint. 1, 9, 15:

    alti spiritūs plena,

    id. 10, 1, 44:

    virtus magni spiritus est et recti,

    Sen. Ep. 74, 29:

    qui spiritus illi, Quis vultus vocisque sonus,

    Verg. A. 5, 648.—
    (β).
    Plur.: Coriolanus hostiles jam tum spiritus gerens, Liv. 2, 35; Curt. 5, 8, 17.—
    * b.
    Transf. (like anima, and the Engl. soul), a beloved object, Vell. 2, 123 fin.
    2.
    Spiritus, personified, a spirit (late Lat.); so,

    esp., Spiritus Sanctus or simply Spiritus,

    the Holy Ghost, Holy Spirit, Cod. Just. 1, 1, 1; Aus. Ephem. 2, 18:

    jurare per Deum et per Christum et per Spiritum Sanctum,

    Veg. 2, 5:

    nocens ille Spiritus,

    an evil spirit, Lact. 4, 27, 12:

    Spiritus nigri,

    evil spirits, Sedul. Carm. 3, 41.

    Lewis & Short latin dictionary > spiritus

  • 13 alcyoneus

    alcyonēus и alcyonius, a, um [ alcyon ]
    a. dies Col, Vralcedonia

    Латинско-русский словарь > alcyoneus

  • 14 clemens

    clēmēns, entis
    1) мягкий, погожий ( dies Col); тихий, мирный (vita rustica Ter); лёгкий, нежный, слабый (flamen Ctl; auster St); спокойный ( mare AG); медленный, тихоструйный ( amnis O)
    2) отлогий, покатый ( clivulus Ap); доступный (insula ratibus c. Cld)
    3) мягкосердечный, кроткий, ласковый, снисходительный (vir, judex C; legis interpres L)
    4) ручной, домашний ( genus columbarum Vr)
    5) умеренный, сдержанный ( in disputando C); лёгкий, чуть заметный ( nutus Ap)

    Латинско-русский словарь > clemens

  • 15 hiemalis

    Латинско-русский словарь > hiemalis

  • 16 pluvius

    a, um
    1) дождевой (aqua Cato, C, Sl); дождливый (dies Col; caelum Vr)
    arcus p. Hрадуга
    2) ниспосылающий дождь ( Juppĭter Tib); приносящий дождь ( venti H)

    Латинско-русский словарь > pluvius

  • 17 hiemalia

    hĭĕmālis, e, adj. [hiems], of or belonging to winter, wintry, winter-.
    I.
    Adj. (class.):

    arbores ut hiemali tempore tempestive caedi putentur,

    Cic. Div. 2, 14, 33:

    dies,

    Col. 11, 1, 21:

    circulus,

    i. e. the tropic of Capricorn, Hyg. Astr. 3, 26:

    hiemalem vim perferre,

    Cic. Tusc. 5, 27, 77:

    circum murum planities limosa hiemalibus aquis paludem fecerat,

    by the rains of winter, Sall. J. 37, 4:

    nimbi,

    Ov. M. 9, 105 (for which:

    hibernae aquae Albulae,

    id. F. 2, 390):

    faba,

    winter bean, Plin. 18, 23, 52, § 191:

    loca,

    winter apartments, Pall. 1, 9:

    totis hoc Alpibus notum et hiemalibus provinciis,

    cold, Plin. 18, 7, 12, § 69:

    navigatio longa et hiemalis,

    stormy, Cic. Fam. 6, 20, 1:

    Luna,

    bringing cold, Plin. 18, 35, 79, § 349.—
    II.
    Subst.: hĭĕmālia, ium, n., for the usual hiberna, winter-quarters (post-class. and very rare): hiemalia atque aestiva disponere, Val. ap. Vop. Aur. 11.

    Lewis & Short latin dictionary > hiemalia

  • 18 hiemalis

    hĭĕmālis, e, adj. [hiems], of or belonging to winter, wintry, winter-.
    I.
    Adj. (class.):

    arbores ut hiemali tempore tempestive caedi putentur,

    Cic. Div. 2, 14, 33:

    dies,

    Col. 11, 1, 21:

    circulus,

    i. e. the tropic of Capricorn, Hyg. Astr. 3, 26:

    hiemalem vim perferre,

    Cic. Tusc. 5, 27, 77:

    circum murum planities limosa hiemalibus aquis paludem fecerat,

    by the rains of winter, Sall. J. 37, 4:

    nimbi,

    Ov. M. 9, 105 (for which:

    hibernae aquae Albulae,

    id. F. 2, 390):

    faba,

    winter bean, Plin. 18, 23, 52, § 191:

    loca,

    winter apartments, Pall. 1, 9:

    totis hoc Alpibus notum et hiemalibus provinciis,

    cold, Plin. 18, 7, 12, § 69:

    navigatio longa et hiemalis,

    stormy, Cic. Fam. 6, 20, 1:

    Luna,

    bringing cold, Plin. 18, 35, 79, § 349.—
    II.
    Subst.: hĭĕmālia, ium, n., for the usual hiberna, winter-quarters (post-class. and very rare): hiemalia atque aestiva disponere, Val. ap. Vop. Aur. 11.

    Lewis & Short latin dictionary > hiemalis

  • 19 pluvialis

    plŭvĭālis, e, adj. [pluvia], of or belonging to rain, rainy, rain-:

    Auster,

    rainbringing, Verg. G. 3, 429:

    Haedi,

    id. A. 9, 668:

    sidus,

    Ov. M. 3, 594:

    fungi,

    which are produced by rain, id. ib. 7, 393:

    aqua,

    rainwater, Sen. Q. N. 3, 7, 4:

    dies,

    Col. 2, 13:

    imbres,

    Tac. H. 5, 23.

    Lewis & Short latin dictionary > pluvialis

  • 20 pluvium

    plŭvĭus, a, um, adj. [pluo], rainy, causing or bringing rain, rain- (class.): SI AQVA PLVVIA NOCET, rain-water, Fragm. XII. Tab.; cf.

    aquae,

    Cic. Mur. 9, 22; id. Top. 9, 38:

    tempestates,

    Cato, R. R. 2, 3:

    caelum,

    Varr. R. R. 1, 13, 2:

    Hyades,

    rain-bringing, Verg. A. 3, 516:

    venti,

    Hor. C. 1, 17, 4:

    rores,

    rain, id. ib. 3, 3, 56:

    arcus,

    rainbow, id. A. P. 18:

    Juppiter,

    who dispenses rain, Tib. 1, 8 (7), 26 (cf.:

    Juppiter uvidus,

    Verg. G. 1, 418, and Zeus ikmaios):

    dies,

    Col. 2, 15:

    caeli status,

    id. 2, 10:

    nomen,

    Plin. 2, 39, § 106.—Hence, subst.: plŭvĭum, ii, n., = impluvium, q. v., the inner court of a dwelling, Ter. Eun. 3, 5, 41.

    Lewis & Short latin dictionary > pluvium

См. также в других словарях:

  • Col du Galibier — Die letzten zwei Kilometer von Norden …   Deutsch Wikipedia

  • Col Bechei — von Nordwesten, vom Anstiegsweg zur Fanesalm Höhe 2 …   Deutsch Wikipedia

  • Col.Salvador A. Rodolfo, Sr. — Col. Salvador Rodolfo, Sr. (born 7 February 1919 in Bato, Catanduanes, Philippines) is a Filipino War Hero who liberated the Island Province of Catanduanes in the Philippines from the clutches of the Japanese Imperial Army during World War II. He …   Wikipedia

  • Col-Nidre — Col Nidre, Anfang und Name eines verrufenen Gebetes der Juden, welches die Vorsänger in den Synagogen am Versöhnungsabend chaldäisch sprechen und dessen Inhalt in den Schlußworten zusammenfassen: »Unsere Gelübde sollen keine Gelübde und unsere… …   Herders Conversations-Lexikon

  • Col de Sommeiller — x Col de Sommeiller Bergsee am Col de Sommeiller …   Deutsch Wikipedia

  • Col du Lautaret — x Col du Lautaret Die Passhöhe von Norden. Links vorne zweigt di …   Deutsch Wikipedia

  • Col de Burdincurutcheta — x Col de Burdincurutcheta Col de Burdincu …   Deutsch Wikipedia

  • Col du Tourmalet — x Col du Tourmalet Auf der Ostrampe kurz vor der Passhöhe …   Deutsch Wikipedia

  • Col de Clapier — x Col de Clapier Col de Clapier, mit Blick auf Turin ob …   Deutsch Wikipedia

  • North Col — Mount Everest Die Nordseite vom Weg zum Basislager aus gesehen Höhe 8.848  …   Deutsch Wikipedia

  • South Col — Mount Everest Die Nordseite vom Weg zum Basislager aus gesehen Höhe 8.848 …   Deutsch Wikipedia

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»