den+tag

m (1) 1. gün; gecə-gündüz; alle Tage hər gün; am \Tage gündüz; guten \Tag! salam!, günortan xeyir! \Tag für \Tag gündən-günə; eines (schönen) \Tages gözəl günlərin birində; dieser \Tage bu günlərdə; in den \Tag hinein leben qayğısız yaşamaq, sabahı düşünməmək, seit Jahr und \Tag əzəldən, qədimdən bəri; den \Tag vorher bundan bir gün qabaq; den \Tag nachher, den \Tag darauf sabahı / ertəsi günü; heute in 8 \Tagen düz bir həftədən sonra; heute vor 8 \Tagen bir həftə bundan əvvəl; auf seine alten \Tage qoca vaxtında; am hellichsten \Tag işıqlı / aydın bir gündə; ◊ etw. an den \Tag bringen aşkara çıxartmaq;

f (3) gecə; bei \Nacht, des \Nachts, in der \Nacht gecə vaxtı(nda), gecə; ◊ bei \Nacht und Nebel gecə qaranlığında, gizlicə; die \Nacht bricht herein / es wird \Nacht gecə düşür; qaranlıqlaşır; es wurde ihr \Nachtvor den Augen onun gözlərinə qaranlıq çökdü; finster / schwarz wie die \Nacht gecənin özü kimi qaranlıq; gute \Nacht! gecəniz xeyrə qalsın!; sie ist häßlich wie die \Nacht o, gecənin özü kimi çirkindir; eine gute \Nacht haben yaxşı yatmaq (daha çox xəstə barədə); durch \Nacht und Graus dəhşətlərdən keçib gedərək; kirpiyi ilə od götürə-götürə; in der \Nacht des Wahnsinns versinken* ağlını itirmək; über \Nacht 1) bu gündən sabaha; 2) birdən, qəflətən; über \Nacht bleiben gecələmək; zur \Nacht essen şam etmək; ◊ den Tag zur \Nacht und die \Nacht zum Tage machen gecəni gündüzə qatmaq; Ğber \Nacht kommt Rat ata. söz. Axşamın xeyrindən sabahın şəri yaxşıdır; Je dunkler die \Nacht je schöner der Tag ata söz. Hər zülmət gecənin bir aydın gündüzü var

vi (s) 1. gəlmək; gəlib çıxmaq; er kommt wie gerufen o lap yerində gəlib çıxır; in den Sinn \kommen fikrə gəlmək; zu sich \kommen özünə gəlmək; 2. getmək; dalınca getmək; 3. əmələ gəlmək, baş vermək; das durfte nicht \kommen bu olmamalı idi; das kommt wohl bisweilen belə şeylər olur; woher / wie kommt es, daß… 1) necə olur ki…; 2) nədən baş vermişdir ki…; 4. yayılmaq, gəlmək (səs); 5. (inf + zu) məlum olmaq, aşkar olmaq; es kam oben zu liegen bu yuxarıda imiş; neben j-m zu sitezen* \kommen kimləsə yanaşı olmaq; auf j-n sprechen* \kommen kiminsə haqqında danışmaq; hoch / teuer zu stehen* \kommen baha başa gəlmək; 6. (part II ilə): (an)gefahren \kommen gəlmək (miniklə); angelaufen \kommen qaçaraq gəlmək; 7. \kommen lassen çağırtdırmaq; yol vermək, icazə vermək; dahin darf man es nicht \kommen lassen buna yol vermək olmaz; 8. j-m grob \kommen kiməsə kobud cavab vermək; das kommt mir unerwartet mən bunu gözləmirdim; so mußt du mir nicht \kommen! mənimlə belə rəftar etmək olmaz; hart einander \kommen birisilə toqquşmaq; plötzlich auf etw. (A) anderes \kommen danışığı birdən başqa səmtə yönəltmək; 9. payına düşmək; es \kommen auf jeden 100 Rubel hər adama 100 manat düşür; auf j-n nichts \kommen lassen bir kəs haqqında pis şey danışmağa qoymamaq; 10. j-m /einer Sache auf die Spur \kommen kiminsə (nəyinsə) izinə düşmək; 11. damit kommst du nicht weit beləliklə heç bir şeyə nail ola bilməzsən; das ist an den rechten Mann gekommen bu, yaxşı adamın əlinə düşüb; an den Tag \kommen aşkar olmaq, üzə çıxmaq; an die Reihe \kommen növbədə (sırada) olmaq; außer Atem \kommen tövşümək, təngnəfəs olmaq; außer Fassung /aus der Fassung\kommen özünü itirmək, özündən çıxmaq; auseinander \kommen ayrılmaq, görüşüb ayrılmaq; aus dem Sinn \kommen yadından çıxmaq; ein Unglück kam über mich mənə bədbəxtlik üz verdi; um etw. (A)\kommen nədənsə məhrum olmaq; nicht vom Fleck / von der Stelle \kommen yerindən tərpənməmək; von Sinnen \kommen ağlını itirmək, başını itirmək; ich bin nicht dazu gekommen mənim vaxtım yox idi; mən çatdıra bilmədim; es war dazu gekommen iş o yerə çatdı ki; wie \kommen Sie dazu? siz necə cürət edirsiniz?; zu Atem \kommen cürətlənmək, ürəklənmək; zur Besinnung \kommen özünə gəlmək; zu nichts \kommen heç bir şeyə nail olmamaq; zu Kräften \kommen bax: Kraft; zum Ausdruck \kommen ifadə olunmaq; wie es gerade kommt! imkan daxilində; ◊ Kommt Zeit, kommt Rat ata. söz. ≅ Ölmərik/yaşayarıq, görərik; Axşamın xeyrindən sabahın şəri yaxşıdır

I prp 1. vəziyyət felləri ilə D, iş felləri ilə A tələb edir); die Lampe hängt \über dem Tisch çıraq masanın başı üstündən asılıb; hänge die Lampe \über den Tisch! çırağı masanın başı üstündən as!; 2. …dan/…dən; \über den Fluß gehen çaydan keçmək; 3. daha, artıq, yüksək (A); Sieg \über Sieg qələbə qələbə ardınca; er ist \über fünfzig onun yaşı əllini keçib; \über alle Maßen hər cür ölçüdən kənar, həddən artıq; 4. müddətində, ərzində; \über ein Jahr bir ildən sonra; \über Nacht bir gecəyə; den Tag \über bir gün ərzində; II adv: \über und \über tamamilə; \über und \über rot werden qıpqırmızı qızarmaq; qulaqlarına qədər qızarmaq; es ist mir \über, ich habe es \über bu məni təngə gətirib

I prp (statikanı bildirdikdə D; dinamikanı bildirdikdə A): qarşı, qabaq, əvvəl, yan, kimi şəklində tərcümə olunur; 5 Tage \vor seinem Urlaub məzuniyyətindən 5 gün qabaq (əvvəl); \vor allem, \vor allen Dingen hər şeydən əvvəl; nach wie \vor qabaqkı / əvvəlki kimi; er brummte etw. \vor sich hin o, burnunun altında nəsə mızıldadı; zehn Minuten \vor fünf beşə on dəqiqə qalmış; nicht \vor sieben (Uhr) saat yeddidən tez olmayaraq; ◊ Man soll den Tag nicht \vor dem Abend loben ata. söz. ≅ Arxı adda sonra “bərəkallah” de; Cücəni payızda sanayarlar; Er sieht den Wald \vor lauter Bäumen nicht ata. söz. ≅ Ağac dalında meşəni görmür; das Schiff geht \vor Anker dəniz. gəmi lövbər salır; \vor der Nase burnunun ucunda, lap yaxınında; II adv \vor! irəli!

feldə ayrılan ön şəkilçi: verməni, təklifi bildirir; darbringen vt gətirmək, təqdim etmək; vermək (bəxşiş). d(a)ran adv buna; o haqda; bundan, buna görə; bunda; ich bin \dar- beteiligt mən bunda iştirak edirəm; ◊ ich bin noch lange nicht \dar- mənim növbəm hələ gec çatar; es liegt zmir viel \dar- bu, mənə çox vacibdir; ich war nahe \dar- abzureisen az qalmışdı gedəm; ich bin übel \dar- mənə çətin/ağır gəlir. d(a)rangeh(e)n vi (s) işə başlamaq; işə girişmək; \dar-kommen vi (s) növbədə olmaq; ◊ wann komme ich daran? mənim növbəm nə vaxt çatar?; \dar-setzen vt risk etmək, cəsarət etmək; ürək etmək; alles \dar- bütün qüvvəsini sərf etmək. d(a)rauf adv buna; ondan sonra; bunun dalınca; den Tag \dar- ertəsi gün; er gibt viel\dar- o, buna böyük əhəmiyyət verir; er versteht sich \dar- o bu işi bilir; es kommt \dar- an bu ondan asılıdır; ich komme nicht \dar- mən heç cür xatırlaya bilmirəm

f (10) əqidə, məslək, etiqad; seine \Gesinnung an den Tag legen 1. öz əqidəsini bildirmək; 2. əsil simasını göstərmək

(sich) zorla yarıb keçmək (camaatı və s.); \hindurcharbeitenarbeiten vi nəyinsə arasından baxmaq (boylanmaq); der Mond blickt durch die Wolken hindurch günəş buludların arasından boylanır; \hindurcharbeitenfühlen vt əllə yoxlamaq; duymaq, hiss etmək; \hindurcharbeitengeh(e)n vi (s) yarıb (keçib) getmsək; hinein adv içinə, içərisinə; -an/cən, -dək, … kimi, … qədər; ins Haus \hindurcharbeiten evə, evin içinə; bis ins Herz / in die Seele \hindurcharbeiten ürəyin (qəlbin) dərinliyinə qədər; bis in die Gegenwart \hindurcharbeiten indiyə den Tag \hindurcharbeiten leben məc. qayğısız yaşamaq; ins Blaue \hindurcharbeiten qeyrimüəyyənliyə

I vi yaşamaq; dolanmaq; von seiner Arbeit \leben öz zəhməti ilə dolanmaq/yaşamaq; für etw. \leben nəyinsə xatirinə yaşamaq, özünü nəyəsə həsr etmək; von etw. \leben ruzusu nədənsə çıxmaq; in den Tag hinein \leben qayğısız yaşamaq, arsız olmaq; auf gespanntem Fuße mit j-m \leben kimləsə gərgin münasibətdə olmaq; lebe (leben Sie) wohl! əlvida!, sağlıqla qalın!; II vt: sein Leben noch einmal \leben öz həyatını yenidən qurmaq; j-n \leben lassen məc. kiminsə sağlığına içmək; III vimp: es lebe! yaşasın! es lebt sich gut yaşayışımız yaxşıdır

vt (j-n um / für A, wegen G) tərifləmək (kimisə, nəyə görəsə); ◊ Man soll den Tag nicht vor dem Abend \loben ata. söz. ≅ Arxı addamamış hopp deməzlər; Cücəni payızda sayarlar

n (2) 1. il; 2. yaş; ein ganzes \Jahr il uzunu; von \Jahr zu \Jahr ildən-ilə; im laufenden \Jahr bu ildə; zum neuen \Jahre Glück wünschen yeni il münasibəti ilə təbrik etmək; bei \Jahren yaşlı, ahıl; in die \Jahre kommen qocalmaq; in den besten \Jahren ömrün çağlayan (çiçəklənən) dövrü; über / nach \Jahr und Tag bir çox illər keçəndən sonra; seit \Jahr und Tag çoxdan, uzun illər ərzində; vor seinen \Jahren sterben vaxtsız ölmək; seine \Jahre (voll) haben həddi-büluğa çatmaq

I vi (s) 1. düşmək; dağılmaq; 2. məhv olmaq, tələf olmaq; 3. qırılmaq (malqara); 4. alçalmaq, enmək (qiymət və s.); azalmaq; in Ohnmacht \fallen ürəyi getmək; 5. həlak olmaq, ölmək (döyüşdə); 6. guruldamaq; ein Schuß fällt atəş eşidilir; 7. doğulmaq (heyvanlarda); ◊ er ist nicht auf den Kopf gefallen o, axmaq deyil; aus allen Himmeln \fallen, aus den Wolken \fallen peşman olmaq, həddindən artıq təəccüblənmək; aus der Rolle \fallen çaşmaq, karıxmaq; j-m um den Hals \fallen kiminsə boynuna sarılmaq; ins Auge \fallen gözə çarpmaq; auf einen freien Tag \fallen boş günə düşmək, istirahət gününə düşmək; das Lernen fällt ihm leicht oxumaq ona çətin gəlir; j-m ins Wort \fallen kiminsə sözünü kəsmək; j-m zur Last \fallen kiməsə yük olmaq; mit der Tür ins Haus \fallen qəflətən/gözlənilmədən nə haqdasa danışmaq; \fallen lassen* əldən salmaq; ein Thema \fallen lassen* mövzudan imtina etmək; II sich \fallen: sich lahm \fallen yıxılıb çolaq olmaq

a: der (die, das) \and(e)re, die \and(e)re n başqa, o biri; ikinci; qalan; einer nach dem \and(e)ren bir-birinin dalınca; nichts \and(e)res als… -dan, -dən başqa şey deyil; unter \and(e)rem yeri gəlmişkən; j-n eines \and(e)ren belehren kiməsə qulaqburması vermək, kiminsə başına ağıl qoymaq; sich eines \and(e)ren besinnen fikrini dəyişmək; einen Tag um den \and(e)ren günbəgün; sie sind einer wie der \and(e)re onlar bir-birinə taydır; ein Wort gab das \and(e)re söz sözü çəkib gətirdi; das ist etwas \and(e)res bu, tamam başqa şeydir; ◊ in \and(e)reen Umständen sein hamilə olmaq

I a bütün, tamam; bütöv; \ganze Zahlen riyaz. tam ədədlər; eine \ganze Stunde düz bir saat; den \ganzen Tag bütün günü; ein \ganzes Jahr bütün ili; aus \ganzem Herzen səmimi qəlbdən; seine \ganze Kraft aufbieten var qüvvəsini sərf etmək; im \ganzen xülasə; im großen (und) \ganzen ümumiyyətlə; ein \ganzer Mann sözübütöv kişi, qoçaq; \ganze Arbeit machen vicdanla işləmək; II adv 1. tamamilə, bütünlüklə; \ganz am Anfang lap başlanğıcda; \ganz allein tək-tənha; \ganz gewiß şübhəsiz, əlbəttə; \ganz recht dübbədüz; \ganz im Norden Uzaq Şimalda 2. çox xeyli, olduqca; ein \ganz guter Mensch yaxşı adam; \ganz gut çox yaxşı; \ganz und gar tamamilə, bütünlüklə; \ganz und gar nicht bilmərrə, heç, qətiyyən, əsla; \ganz von selbst öz-özünə, özbaşına; es geschieht ihm \ganz recht ona əcəb olur; cəzasıdır qoy çəksin; ◊ ich bin \ganz Ohr qulağım səndədir

f (10) 1. cəmiyyət; 2. kompaniya; trinken Sie mir zur \Gesellschaft noch eine Tasse Tee! yoldaşlıq xatirinə mənimlə bir fincan da çay için!; 3. yoldaşlıq, şəriklik (ticarətdə); 4. aləm, kainat; aristokratlar; 5. ittifaq; ◊ wir haben \Gesellschaft bizim qonağımız var; er hat mir den ganzen Tag \Gesellschaft geleistet o bütün günü mənə yoldaşlıq etdi

a 1. işıqlı, aydın; parlaq; \hell werden işıqlaşmaq; bis in den \hellen Tag hinein schlafen* günortaya qədər yatmaq; 2. məc. gur, uca, şaqraq; eine \helle Stimme gur (zil, şaqraq) səs; 3. ein \heller Kopf məc. kəlləli adam; \hell denken* məc. asan başa düşmək, asan anlamaq; 4. in \hellen Haufen / Scharen dəstə-dəstə, topa-topa, yığın-yığın; \helle Wahrheit tam həqiqət

a əziz, sevimli; das ist mir sehr \lieb (bu) mənə çox xoşdur; ◊ sich \lieb Kind machen kiməsə xoş gəlməyə çalışmaq; den\lieben langen Tag bütün günü, gün uzunu; seine \liebe Not haben mit j-m kimləsə əlləşmək, kiminsə qayğısını çəkmək

I vt axtarmaq, axtarıb tapmaq; was hast du hier zu \suchen? burda nə axtarırsan?, sənin burda nə itin azıb?; Rat bei j-m \suchen kimləsə məsləhətləşmək; das Weite \suchen əkilmək, daban almaq; ◊ den gestrigen Tag \suchen ötən günü axtarmaq; naçar qalmaq; II vi səy etmək, can atmaq, əlləşmək