-
1 collum
collum, i, n. [st2]1 [-] cou. [st2]2 [-] col, goulot (d'une bouteille). [st2]3 [-] tige (d'une fleur). [st2]4 [-] cime (d'une montagne). - invadere alicui in collum: sauter au cou de qqn. - colla dare, Prop.: s'avouer vaincu, se soumettre. - Veneris vinclis subdere colla, Tib.: porter les chaînes de l'amour.* * *collum, i, n. [st2]1 [-] cou. [st2]2 [-] col, goulot (d'une bouteille). [st2]3 [-] tige (d'une fleur). [st2]4 [-] cime (d'une montagne). - invadere alicui in collum: sauter au cou de qqn. - colla dare, Prop.: s'avouer vaincu, se soumettre. - Veneris vinclis subdere colla, Tib.: porter les chaînes de l'amour.* * *Collum, huius colli. Cic. Le col.\Aureolum collum. Varro. De la couleur d'or.\Crinita. Stat. Col de cheval ayant crins.\Eburnea. Ouid. Blans comme yvoire.\Lactea colla. Silius. Blans comme laict.\Languido collo trahere vomerem. Horat. Quand les beufz sont lassez de labourer.\Niueum collum. Virgil. Blanc comme neige.\Iugum famulare subit nobili collo. Senec. Quand un noble homme est mis en servitude.\Adducere colla lacertis. Ouid. Attirer à soy.\Angere colla alicuius. Stat. L'estrangler.\Cingere colla lacertis. Ouid. Accoller.\Complecti colla lacertis. Ouid. Accoller.\Dare colla triumpho alicuius Imperatoris. Propert. Estre vaincu en guerre.\Eripere colla iugo. Horat. Mettre en liberté, Oster de servitude.\Fouere colla. Virgil. Soustenir.\Iactare colla. Ouid. Agiter, et demener le col, Tourner le col ca et là.\Implicare colla laqueis. Ouid. Mettre la corde au col.\Infixa collo mariti. Ouid. Accollant son mari tresestroictement.\Iniicere collo brachia. Ouid. Accoller.\Iniectae collo iacent comae. Ouid. Cheveulx espars ou estendus sur le col. \ Innectere colla lacertis. Ouid. Accoller.\Inserere collum in laqueum. Cic. Mettre le col dedens, etc.\Intendere vincula stupea collo. Virgil. Lier des cordes au col.\Collum obstrictum, seu collum obtortum, verbum est iuris. Plaut. Collum obstringe. Pren le par le collet et le meine en justice.\Amplexu collum petere. Quintil. Accoller.\Plausa colla. Ouid. Maniez et attouchez doulcement.\In collum praebere. Cic. Bailler argent pour acheter des bagues à pendre au col.\Collo Herculeo polus sedit. Seneca. Hercules a porté le ciel sur son col.\Subdere colla iugo. Stat. Soubmettre le col au joug, Se assubjectir.\Subdere colla vinculis Veneris. Tibul. Se laisser assubjectir à paillardise.\Summittere colla. Senec. Tendre ou presenter le col pour recevoir le coup.\Timent boues aratrum collo. Virgil. Craignent que leur col ne soit contrainct de tirer la charrue.\Colla, abusiue de montibus. Stat. L'espace qui est entre le sommet de la montaigne et le milieu. -
2 collum
collum, i, n. (ante-class. access. form collus, i, m., Naev., Cato, Lucil., Att., Caecil., Varr. ap. Non. p. 200, 14 sq.; Plaut. Capt. 2, 2, 107; 4, 3, 2; and, acc. to Non. l. l., also id. Am. 1, 1, 289:I.nec collos mihi Calvus persuaserit,
Quint. 1, 6, 42; Front. Ep. ad M. [p. 369] Caes. 2, 16) [cf. Germ. Hals].Prop., the neck, of men and animals:2.accipite si vultis hoc onus in vostros collos, Cato, l.l.: anseris, Lucil. l.l.: pavonis, Varr. l. l.: columbarum,
Lucr. 2, 802; cf. Cic. Ac. 2, 7, 19; id. N. D. 2, 47, 122 al.:in collum invasit,
fell upon the neck, id. Phil. 2, 31, 77: amplexu petebat, Cael. ap. Quint. 4, 2, 124:pendentia bracchia collo,
Tib. 3, 6, 45; Verg. A. 1, 715:collo dare bracchia circum,
id. ib. 6, 700:implicuit materno bracchia collo,
Ov. M. 1, 762:colloque infusa mariti,
id. ib. 11, 386; cf. id. ib. 14, 585:cingere colla lacertis,
id. A. A. 2, 457:complecti lacertis,
id. M. 10, 407:captare lacertis,
id. H. 8, 93:adducere lacertis,
id. M. 6, 625 et saep.:avaritiae poenam collo et cervicibus suis sustinere,
Cic. Verr. 2, 5, 42, § 108:conjecta vincula collo,
Ov. Tr. 4, 1, 83:collum in laqueum inserere,
Cic. Verr. 2, 4, 17, § 37; cf. Hor. Ep. 1, 16, 37:monstri angere,
Stat. Th. 4, 827:aptare vincula collo,
Ov. M. 10, 381:colla assuescere servitio,
Verg. G. 3, 167:tonsori committere,
Cic. Tusc. 5, 20, 58.—Hence,In partic.a.As a symbol of servitude:b.dare colla triumpho,
Prop. 2 (3), 10, 15:eripe turpi Colla jugo,
Hor. S. 2, 7, 92.—(As in Engl., it costs him his neck, etc.) A symbol of life:c.actum'st de collo meo,
Plaut. Trin. 2, 4, 194; cf.:posuit collum in Pulvere Teucro,
Hor. C. 4, 6, 11.—Collum torquere, obtorquere, obstringere alicui, legal t. t., to seize by the neck and drag before a tribunal or to prison:II.priusquam obtorto collo ad praetorem trahor,
Plaut. Poen. 3, 5, 45 (cf.:obtortā gulā de convivio in vincla abripi jussit,
Cic. Verr. 2, 4, 10, § 24); Plaut. Curc. 5, 3, 15; Liv. 4, 53, 8.—Meton., of the neck of a flask, bottle, Cato, R. R. 88, 1; Phaedr. 1, 26, 10; Plin. 17, 21, 35, § 161; 28, 11, 48, § 174.—Of the poppy, Verg. A. 9, 436.—Of the middle part of Mount Parnassus, Stat. Th. 9, 643. -
3 collum
collum ī, n the neck: in collum invasit, fell upon the neck: collo dare bracchia circum, V.: maternum, O.: complecti lacertis, O.: poenam collo sustinere: colla fovet, i. e. rests, V.: in laqueum inserere: laqueo pressisse, H.: aptare vincula collo, O.: colla servitio adsuescere, V.: caput et collum petere, to strike at vital parts: cameli adiuvantur proceritate collorum: sibila colla attollens (serpens), V. — Fig.: eripe turpi Colla iugo, H.: obtorto collo ad subsellia reducere: alcui collum torquere, drag to prison, L.: posuit collum in Pulvere Teucro, i. e. fell, H.—The neck (of a flask or bottle), Ph.; (of the poppy), V.* * *neck; throat; head and neck; severed head; upper stem (flower); mountain ridge -
4 laqueus
lăquĕus, i, m. [cf. Gr. helkô, draw, holkos; Lat. lacio; perh. Germ. locken], a noose, snare (class.; cf. tendicula).I.Lit., Plaut. Truc. 2, 4, 41:II.saxa laqueis vinciebat,
Sall. J. 94:laqueis falces avertebant,
Caes. B. G. 7, 22:collum in laqueum inserere,
Cic. Verr. 2, 4, 17, § 37: inicere laqueum, to throw over any one, Liv. 1, 26:inicere cervicibus laqueum,
Suet. Vit. 17:laqueo gulam alicui frangere,
to throttle, strangle, Sall. C. 55, 4:ad laqueum compellere aliquem,
to the halter, Plin. 36, 5, 4, § 12:alicui mandare laqueum,
to bid go and be hanged, Juv. 10, 53:neque carcer neque laqueus,
a halter, gallows, Tac. A. 3, 50; 5, 9:faucesque jam exanimis laqueo vexatae,
id. ib. 6, 40.—Of a snare, trap or lasso used by hunters:laqueis captare feras,
Verg. G. 1, 139:metuit foveam lupus accipiterque Suspectos laqueos,
Hor. Ep. 1, 16, 51:laqueos et muscipula effugere,
Phaedr. 4, 2, 8; cf.:impliciti laqueis nudus uterque jacent,
Ov. A. A. 2, 580:dare in laqueum vestigia,
to step into a snare, Juv. 13, 244.—Trop., a snare, gin, trap.A.In gen.:B.judicii laqueos declinans,
Cic. Mil. 15, 40; cf.:interrogationum laqueis aliquem irretire,
id. de Or. 1, 10, 43:laquei Stoicorum,
subtleties, id. Tusc. 5, 27, 76:Chrysippi laquei,
id. Fat. 4, 7:legum et condicionum,
id. Clu. 55, 150: verbi laqueo capere, id. Caecin. 29, 83.—Without a gen.:in hos inexplicabiles laqueos inciderunt,
Quint. 5, 10, 101:(testes) inducuntur in laqueos,
id. 5, 7, 11:sciens in hoc se laqueos induxit,
Lact. 6, 12, 13.—Fetters, chains, hinderances:tibi fortuna laqueum impegit, quem nec solvere posses nec erumpere,
Sen. Tranq. 10, 1:nunquamne hos artissimos laqueos abrumpam,
Plin. Ep. 2, 8, 3. -
5 laqueus
laqueus ī, m [1 LAC-], a noose, snare: saxa laqueis vinciebat, S.: laqueis falces avertebant, Cs.: collum in laqueum inserere: inicere laqueum, throw upon, L.: laqueo gulam fregere, strangled, S.: Fortunae Mandare laqueum, bid go and be hanged, Iu.: laquei, quos callidus abdidit auceps, O.: laqueis captare feras, snares, V.: metuit accipiter Suspectos laqueos, H.: dabit in laqueum vestigia, step into a snare, Iu.—Fig., a snare, gin, trap: Non mortis laqueis expedies caput, H.: iudici laqueos declinans: laquei Stoicorum, subtleties: verbi laqueo capere.* * *noose; snare, trap -
6 immitto
im-mitto, misī, missum, ere1) отпускать, отправлять, посылать (servos in urbem C; gladiatores in forum C; milites in stationes L)2) проводить, отводить (aquam canalibus Cs; cloacam privatam in publicam Dig)3) вводитьi. aliquem in bona C — ввести кого-л. во владение имуществом4) всовывать, продевать ( collum in laqueum C)5) набрасывать, надевать, обматывать ( mappam circa cervices Pt)6) пускать, бросать, метать (pila in hostes Cs; calĭcem in faciem alicujus Pt; aliquid in undas, in flumen Cs)immitti и i. se — бросаться, устремляться (in medios hostes C, L)immitti undis O и i. corpus in undas O — броситься в волны7) напускать, спускать, натравливать ( canes V)8)а) подсылать, подговаривать ( aliquem ad spoliandam aram C)eum a Cicerone immissum dicebant Sl — говорили, что он подослан Цицерономб) насылать (alicui duras i. curas V)9) причинять, наносить ( injuriam alicui C)10) внушать (timorem V; amorem SenT)i. alicui fugam V — обращать кого-л. в бегство11) вбивать, вставлять ( tigna in flumen Cs); впускать, вплетать ( aurum filis O); прививать ( plantas V)13) пускать, давать волю (i. juga = equos jugales V)i. habenas и frena V etc. — отпустить поводья, перен. поплыть на всех парусахi. equum ad legionem C — пустить коня (поскакать во всю прыть) к легионуi. vitem Vr — дать винограду свободно растиpalmes laxis immissus habenis V — свободно (дико) растущий побегi. rudentes velis PJ — распустить паруса15) отпускать, отращиватьimmissus — отпущенный, длинный (barba V, Sen; capilli O) -
7 insero
I īn-sero, sēvī, situm, ere1) сеять (i. frumentum Col); сажать ( insita arbor Col)2) прививать ( pirum bonam in pirum silvaticam Vr); делать прививку ( ex arbore in arborem Vr)3) сочетать, связывать (aliquid alicui rei, corpora animis C); принимать в качестве члена рода (in Calatinos Atilios i. C)4) насаждать, внушать, прививать, воспитывать, внедрять (novas opiniones C; vitia alicui H)naturā insitus C — врождённыйII īn-sero, seruī, sertum, ere1)а) всовывать, вдевать, продевать ( collum in laqueum C); вкладывать ( cibum alicui in ōs C); вделывать, вставлять ( sĕram posti O)subtemen i. O, Sen — продевать уток ( в основу посредством челнока)б) просовывать (manus vinculo Pt)2) вонзать ( telum L); вперять, устремлять ( oculos in aliquid O и alicui rei VM)3)а) прививать (arbores gemmis inserantur Hier; surculus insertus Col); вводить, включать (jocos historiae O; aliquem numero civium Su); вставлять, вделывать ( gemmas soleis QC)falces insertae longuriis Cs — серпы, насаженные на длинные шестыб) приобщать, сопричислять ( aliquem vatibus H)stellis i. H — поместить среди звёзд, т. е. даровать бессмертиеi. aliquem vitae St — сохранить кому-л. жизньi. nomen famae T — прославить имя4) вмешивать, впутывать ( deos minimis rebus L)i. se — вмешиваться (i. se bellis O) -
8 insero [2]
2. īn-sero, seruī, sertum, ere, hineinfügen, - stecken, -tun, -bringen, I) eig.: A) im allg.: collum in laqueum, Cic.: cibum alci in os, Cic.: per clostrum, qua (wo) se commissura laxaverat, quattuor denarios in tabernam, Sen.: calceo pedem, Amm.: laevam tunicis manum, Ov.: gemmas soleis, Curt.: uno lino decies HS, an eine Schnur für eine Million Sest. (Perlen) anreihen, Tert.: seram posti, Ov.: ossa inserta catenis et implicita, Plin. ep.: ins. ex propinquo telum, eindringen lassen, hineinstoßen, Liv.: trecentos, hineinpacken (in ein Schiff), Hor.: insertae fenestrae, die in die Wände eingelassenen Fensteröffnungen, Verg.: praedia agris meis vicina atque etiam inserta, darin liegende, Plin. ep. – oculos in alcis pectora, den Blick dringen lassen, Ov.: oculos suos secretis, Cypr.: u. oculos huic miraculo, den Blick werfen auf usw., Val. Max. – ins. se turbae, sich hineinbegeben in usw., Ov. art. am. 1, 605. – B) insbes.: a) als t. t. der Gärtnerspr., einpfropfen, quidquid inserueris, vimine diligenter ligato, Colum. de arb. 8, 2: inserantur fructuosae arbores vel gemmis vel surculis, mögen okuliert od. gepfropft werden, Hieron. epist. 125, 11: non insertae arbores fici sed sponte natae, Porphyr. Hor. epod. 16, 46: surculus insertus, Colum. de arb. 8, 3. – b) als t. t. der Weberei, den Einschlag durch den Aufzug (vermittels des Weberschiffchens) schie ßen, subtemen (radiis) ins., Ov. met. 6, 56. Sen. ep. 90, 20. – II) übtr.: A) hineinbringen, einmischen, einfügen, einschalten, falsa vitiaque, Vell.: iocos historiae, Ov.: narrationes orationibus, Quint.: alqd huic loco, Vell.: tantae rerum magnitudini hoc, qualecumque est, Vell.: nomen suum verum carmini, Lact.: deos minimis rebus, Liv.: poet., alqm vitae, beim Leben erhalten, Stat.: nomen famae, berühmt machen, Tac. dial. – ins. se, sich in etw. einmischen, inserentibus se centurionibus, Tac.: se bellis, Ov.: sese fortunae, sich dem Glücke aufdrängen, Tac. (vgl. ignobilitatem suam magnis nominibus, Tac.). – B) insbes., einreihen, einverleiben, alqm vatibus, choro, Hor.: stellis, unter die Sterne versetzen (= Unsterblichkeit verleihen), Hor.: insertus familiae, numero civium, Suet.
-
9 insero
1. īn-sero, sēvī, situm, ere, einsäen, einpflanzen, einpfropfen, I) eig.: A ) einsäen, frumentum, Colum. 5, 7, 3. – B) einpfropfen, pfropfen, a) im allg.: pirum bonam in pirum silvaticam, Varro: omne genus surculi omni generi arboris, Colum.: ex arbore in arborem, Varro: sarmentum, Colum. – Partiz. subst., īnsitum, ī, n., das Gepfropfte, das Pfropfreis, Varro u. Colum. – b) prägn., mit Pfropfreisern versehen, pfropfen, vitem, oleam, Colum.: arbutum fetu nucis, Verg.: insita mala, Verg.: insita arbor, Colum. – II) übtr.: A) gleichs. einpfropfen, stirps alieni generis insita (utero mulae), Colum. 6, 36, 2. – in Calatinos Atilios insitus, einverleibt, Cic. Sest. 72: insitus (eingeschoben) et adoptivus, Tac. ann. 13, 14. – B) einpflanzen, haec (eloquentia) inserit novas opiniones, evellit insitas, Cic.: vitia, Hor. – Partiz. īnsitus, a, um, eingepflanzt, angeboren, angestammt, von Natur od. durch Erziehung usw. eigen, virtus, opinio, Cic.: natura, der Volkscharakter, Liv.: amor ille penitus insitus animo, Cic.: insitus menti cognitionis amor, Cic.: lex est ratio summa insita in natura, quae etc., Cic.: hoc naturā insitum est, ut etc., Cic. – ut esset insitum militibus nostris aut vincere aut emori, Cic. de off. 3, 114: huic populo ita fuerat libertas insita, ut etc., Cic. – C) vereinigen, animos corporibus, Cic. Tim. 44.————————2. īn-sero, seruī, sertum, ere, hineinfügen, - stecken, -tun, -bringen, I) eig.: A) im allg.: collum in laqueum, Cic.: cibum alci in os, Cic.: per clostrum, qua (wo) se commissura laxaverat, quattuor denarios in tabernam, Sen.: calceo pedem, Amm.: laevam tunicis manum, Ov.: gemmas soleis, Curt.: uno lino decies HS, an eine Schnur für eine Million Sest. (Perlen) anreihen, Tert.: seram posti, Ov.: ossa inserta catenis et implicita, Plin. ep.: ins. ex propinquo telum, eindringen lassen, hineinstoßen, Liv.: trecentos, hineinpacken (in ein Schiff), Hor.: insertae fenestrae, die in die Wände eingelassenen Fensteröffnungen, Verg.: praedia agris meis vicina atque etiam inserta, darin liegende, Plin. ep. – oculos in alcis pectora, den Blick dringen lassen, Ov.: oculos suos secretis, Cypr.: u. oculos huic miraculo, den Blick werfen auf usw., Val. Max. – ins. se turbae, sich hineinbegeben in usw., Ov. art. am. 1, 605. – B) insbes.: a) als t. t. der Gärtnerspr., einpfropfen, quidquid inserueris, vimine diligenter ligato, Colum. de arb. 8, 2: inserantur fructuosae arbores vel gemmis vel surculis, mögen okuliert od. gepfropft werden, Hieron. epist. 125, 11: non insertae arbores fici sed sponte natae, Porphyr. Hor. epod. 16, 46: surculus insertus, Colum. de arb. 8, 3. – b) als t. t. der Weberei, den Einschlag durch den Aufzug (vermittels des Weberschiffchens) schie-————ßen, subtemen (radiis) ins., Ov. met. 6, 56. Sen. ep. 90, 20. – II) übtr.: A) hineinbringen, einmischen, einfügen, einschalten, falsa vitiaque, Vell.: iocos historiae, Ov.: narrationes orationibus, Quint.: alqd huic loco, Vell.: tantae rerum magnitudini hoc, qualecumque est, Vell.: nomen suum verum carmini, Lact.: deos minimis rebus, Liv.: poet., alqm vitae, beim Leben erhalten, Stat.: nomen famae, berühmt machen, Tac. dial. – ins. se, sich in etw. einmischen, inserentibus se centurionibus, Tac.: se bellis, Ov.: sese fortunae, sich dem Glücke aufdrängen, Tac. (vgl. ignobilitatem suam magnis nominibus, Tac.). – B) insbes., einreihen, einverleiben, alqm vatibus, choro, Hor.: stellis, unter die Sterne versetzen (= Unsterblichkeit verleihen), Hor.: insertus familiae, numero civium, Suet. -
10 insero
1. I.Lit.:II.frumentum,
Col. 5, 7, 3:pirum bonam in pirum silvaticam,
to ingraft, graft, Varr. R. R. 1, 40, 5:vitem,
Col. Arb. 8, 2:fissā modo cortice virgam Inserit,
Ov. M. 14, 631; Hor. Epod. 2, 12:inseritur et nucis arbutus horrida fetu,
Verg. G. 2, 69 Forbig. ad loc.; so,cum Vergilius insitam nucibus arbutum dicat,
Plin. 15, 15, 17, § 57. —Trop., to implant:A.num qua tibi vitiorum inseverit olim Natura,
Hor. S. 1, 3, 35:remedia herbis invisis,
Plin. 22, 6, 7, § 15:animos corporibus,
to unite, Cic. Univ. 12, 38.—Hence, insĭtus, a, um, P.a., ingrafted, grafted.Lit.:2.arbor,
Col. Arb. 20, 2:mala,
Verg. G. 2, 33.—Transf., of animals:III.discordantem utero suo generis alieni stirpem insitam recipere,
a hybrid, Col. 6, 36, 2.— Subst.: insĭtum, i, n., a graft, scion, Col. 5, 11, 8.—Trop., implanted by nature, inborn, innate, natural:2.O generosam stirpem et tamquam in unam arborem plura genera, sic in istam domum multorum insitam atque illigatam sapientiam,
Cic. Brut. 58, 213: reliqua est ea causa, quae non jam recepta, sed innata;neque delata ad me, sed in animo sensuque meo penitus affixa atque insita est,
id. Verr. 2, 5, 53, § 139:Deorum cognitiones,
id. N. D. 1, 17, 44:tam penitus insita opinio,
id. Clu. 1, 4:notio quasi naturalis atque insita in animis nostris,
id. Fin. 1, 9, 31:menti cognitionis amor,
id. ib. 4, 7, 18:hoc naturā est insitum, ut,
id. Sull. 30, 83:feritas,
Liv. 34, 20, 2.— In gen., taken in, incorporated, admitted, adopted:ex deserto Gavii horreo in Calatinos Atilios insitus,
Cic. Sest. 33, 72:insitus et adoptivus,
Tac. A. 13, 14.in-sĕro, sĕrŭi, sertum, 3, v. a. [in-, 2. sero], to put, bring, or introduce into, to insert (class.); constr. with in and acc., or with dat.I.Lit.A.In gen.:B.collum in laqueum,
Cic. Verr. 2, 4, 17, § 37; id. de Or. 2, 39, 162:oculos in pectora,
Ov. M. 2, 94:caput in tentoria,
Liv. 8, 36, 6:gemmas aureis soleis,
Curt. 9, 1, 29:falces longuriis,
Caes. B. G. 3, 14:subtegmen radiis,
Ov. M. 6, 56:in avium nidis aliquid,
Plin. 24, 19, 113, § 174.—In partic., to ingraft: quidquid inserueris, vimine diligenter ligato, Col. Arb. 8, 2:II.surculus insertus,
id. ib. 3.—Trop., to bring into, introduce, to mix or mingle with:amputanda plura sunt illi aetati, quam inserenda,
Cic. Cael. 31, 76:jus est, quod non opinio genuit, sed quaedam innata vis inseruit,
id. Inv. 2, 53, 161:historiae jocos,
Ov. Tr. 2, 444:querelas,
Tac. H. 1, 23:adeo minimis etiam rebus prava religio inserit Deos,
Liv. 27, 23, 2:contiones directas operi suo,
Just. 38, 3:tantae rerum magnitudini hoc inserere,
Vell. 2, 107, 1:haec libello,
Suet. Dom. 18: manus, to set one ' s hands to, Luc. 8, 552:liberos sceleri,
to draw into, involve in crime, Sen. Thyest. 322:nomina alienae gentis Aeacidis,
Ov. M. 13, 33; cf.:ignobilitatem suam magnis nominibus,
Tac. A. 6, 2: se, to mingle with, join, engage in:inserentibus se centurionibus,
id. H. 2, 19:se turbae,
Ov. A. A. 1, 605:se bellis civilibus,
id. M. 3, 117: civium numero, to reckon or enroll among, Suet. Aug. 42:Liviorum familiae,
id. Tib. 3:stellis et concilio Jovis,
Hor. C. 3, 25, 6:aliquem vitae,
i. e. to preserve alive, Stat. S. 5, 5, 72: nomen famae, to attach to fame, i. e. to render celebrated, Tac. Or. 10. -
11 laqueus
laqueus, ī, m. (lacio), ein Strick als Schlinge, die Schlinge, bes. zum Erhängen od. Erdrosseln, I) eig.: te in laqueum induas, Plaut.: collum inserere in laqueum, Cic.: laqueo gulam frangere, Sall., od. premere, Hor.: se laqueo suspendere, Augustin.: elidere vitam laqueo, Amm.: finire vitam laqueo fasciā composito, Aur. Vict.: laqueo sibi manus afferre, Inscr.: laqueum nectere, Hor.: alqm ad laqueum compellere, Plin.: laqueum inicere, über einen werfen, Liv., laqueum inicere cervicibus, Suet.: laqueo captare feras, Verg.: alqm laqueo dependentem invenire, Liv.: poet., vipera sarmentis laqueos corporis inplicans, Prud. c. Symm. 1. praef. 24. – II) übtr.: a) der Fallstrick, die Schlinge, alci laqueos ponere od. disponere, Ov.: in laqueos cadere, Ov., od. incĭdere, Quint., induci, Quint.: in laqueos se induere, Cic. (s. Bünemann Lact. 6, 12, 13): oculus meretricis laqueus amatoris, Ambros. in psalm. 118. serm. 16. § 3. – laqueus verbi, Cic.: laquei interrogationum, legum, Cic.: laquei Stoicorum, trügerische Vernunftschlüsse, Cic. – b) hindernde Fessel, tibi ignoranti vel publica fortuna vel privata laqueum impegit, quem nec solvere possis nec abrumpere (Haase erumpere, Gertz rumpere), Sen. de tranqu. anim. 10, 1: numquamne hos artissimos laqueos, si solvere negatur, abrumpam? Plin. ep. 2, 8, 2. – / Nbf. laqueum, eī, n., Itala Osee 5, 1 bei Lucif. Cal. de Athan. 1, 35. p. 128, 7 H.
-
12 laqueus
laqueus, ī, m. (lacio), ein Strick als Schlinge, die Schlinge, bes. zum Erhängen od. Erdrosseln, I) eig.: te in laqueum induas, Plaut.: collum inserere in laqueum, Cic.: laqueo gulam frangere, Sall., od. premere, Hor.: se laqueo suspendere, Augustin.: elidere vitam laqueo, Amm.: finire vitam laqueo fasciā composito, Aur. Vict.: laqueo sibi manus afferre, Inscr.: laqueum nectere, Hor.: alqm ad laqueum compellere, Plin.: laqueum inicere, über einen werfen, Liv., laqueum inicere cervicibus, Suet.: laqueo captare feras, Verg.: alqm laqueo dependentem invenire, Liv.: poet., vipera sarmentis laqueos corporis inplicans, Prud. c. Symm. 1. praef. 24. – II) übtr.: a) der Fallstrick, die Schlinge, alci laqueos ponere od. disponere, Ov.: in laqueos cadere, Ov., od. incĭdere, Quint., induci, Quint.: in laqueos se induere, Cic. (s. Bünemann Lact. 6, 12, 13): oculus meretricis laqueus amatoris, Ambros. in psalm. 118. serm. 16. § 3. – laqueus verbi, Cic.: laquei interrogationum, legum, Cic.: laquei Stoicorum, trügerische Vernunftschlüsse, Cic. – b) hindernde Fessel, tibi ignoranti vel publica fortuna vel privata laqueum impegit, quem nec solvere possis nec abrumpere (Haase erumpere, Gertz rumpere), Sen. de tranqu. anim. 10, 1: numquamne hos artissimos laqueos, si solvere negatur, abrumpam? Plin. ep. 2, 8, 2. – ⇒ Nbf. laqueum, eī, n., Itala Osee 5, 1 bei————Lucif. Cal. de Athan. 1, 35. p. 128, 7 H. -
13 laqueus
ī m.1) петляlaqueo gulam frangere Sl (premere H) — удавитьсяl. injicere L — накинуть петлю, аркан2) силок, сети ( laqueo captare feras V)3) западня, козни (in laqueos cadere O, incĭdere Q или se induere C; alicui laqueos ponere или disponere O)4) путы (laqueum solvere, abrumpere PJ, Sen) -
14 inicio
in-icio, iēcī, iectum, ere (in u. iacio), I) hineinwerfen, -stürzen, -legen, -tun, -lassen, 1) eig.: semen, Plin.: ignes (sc. in domum), Cic.: exhaustis tectis ignes, Liv.: faces tectis od. castris, Flor. u. Tac.: viscera flammae, Quint.: manum foculo, Liv.: eo (= in eas naves) militibus iniectis, an Bord gebracht, Caes. – inicere per clysterem u. bl. inicere, klistieren, Cael. Aur. de morb. chron. 1, 4, 89 u. 4, 3, 35. – refl., se in ignem, Ter.: se medium in agmen, Verg.: se in hostes, Cic. – 2) übtr.: a) animus se inicit in alqd, versenkt sich in etwas, Cic. de nat. deor. 1, 54. – b) einjagen, einflößen, beibringen, verursachen, veranlassen, alci metum, Caes.: alci formidinem, Cic.: alci timorem, Cic., terrorem, Cic.: hostibus terrorem ac fugam, Liv.: spem, Cic.: suspicionem, Nep.: admirationem, Nep.: scrupulum, Cic.: alci mentem, ut audeat m. Infin., Cic.: tumultum, Cic.: rixam, Vell.: certamen iniustum inter primores civitatis, Liv.: verba, drein reden, dazu sagen, Ter. – c) im Gespräche hinwerfen, einfließen-, verlauten lassen, alci nomen alcis, Cic.: periculo mortis iniecto, mit dem T. gedroht, Tac.: mentionem de Capitolini furtis, Hor.: cum mihi in sermone iniecisset m. folg. Acc. u. Infin., Cic.: absol., quia nuper iniecit, Cic.: Bruto cum saepe iniecissem de ὁμοπλοία, Cic. – II) auf-, an etw. werfen, legen, A) im allg.: taedas ad fastigia, Val. Flacc.: securim alci, Cic.: ingentem vim telorum elephantis, Curt.: pontem flumini, schlagen, Liv.: terram alci, Verg.: brachia collo, mit den Armen umschlingen, Ov.: ebenso iniectis manibus, Prop. – B) insbes.: 1) anwerfen, anlegen, überwerfen, umwerfen, lorum in collum, Vell.: sibi vestem, Ov.: pallium alci, Cic., od. in alqm, Plaut.: frenos alci, Cic.: manicas alci, Plaut.: alci catenas, Cic.: vincula, Verg.: so auch vincula animo, Cic.: laqueum, die Schlinge umwerfen, um ihn zu binden, Liv.: cervicibus laqueum, Suet. – 2) als t. t. des gew. u. des öffentl. Lebens: inic. alci manum, Hand an einen legen, a) um ihn festzuhalten, zum Stillstehen zu bringen, manum phrenetico, am Kragen packen; Petron. 115, 5: dah. im Bilde, mihi veritas manum iniecit, Cic.: cum sibi iniecerat manum, Sen. rhet.: qui scribenti manum inicit, Vell. – b) seinen Rechtsanspruch an einem Ggstde. mit Gewalt durchsetzen, etw. als sein Eigentum ohne richterliche Entscheidung in Besitz nehmen, -sich zueignen, manum virgini venienti, Liv.: si nihil quisquam apud illum invenerit, quo (quoi?) manus iniciat, Sen.: in iura, Ov.: u. im Bilde, manum Parcae, Verg.: manum splendidis coniugiis, eine gl. Heirat zu machen suchen, Val. Max.: quieti eius manus inieci, habe ihn mit Gewalt aus seiner Ruhe herausgerissen, Plin. ep. – c) bei Ladung vor Gericht, alci manum, Plaut. Pers. 70: alqm manum, Plaut. truc. 762. – / iniexit = iniecerit, Plaut. Pers. 70. – iniacta = iniecta, Catull. 64, 153 Schwabe.
-
15 inicio
in-icio, iēcī, iectum, ere (in u. iacio), I) hineinwerfen, -stürzen, -legen, -tun, -lassen, 1) eig.: semen, Plin.: ignes (sc. in domum), Cic.: exhaustis tectis ignes, Liv.: faces tectis od. castris, Flor. u. Tac.: viscera flammae, Quint.: manum foculo, Liv.: eo (= in eas naves) militibus iniectis, an Bord gebracht, Caes. – inicere per clysterem u. bl. inicere, klistieren, Cael. Aur. de morb. chron. 1, 4, 89 u. 4, 3, 35. – refl., se in ignem, Ter.: se medium in agmen, Verg.: se in hostes, Cic. – 2) übtr.: a) animus se inicit in alqd, versenkt sich in etwas, Cic. de nat. deor. 1, 54. – b) einjagen, einflößen, beibringen, verursachen, veranlassen, alci metum, Caes.: alci formidinem, Cic.: alci timorem, Cic., terrorem, Cic.: hostibus terrorem ac fugam, Liv.: spem, Cic.: suspicionem, Nep.: admirationem, Nep.: scrupulum, Cic.: alci mentem, ut audeat m. Infin., Cic.: tumultum, Cic.: rixam, Vell.: certamen iniustum inter primores civitatis, Liv.: verba, drein reden, dazu sagen, Ter. – c) im Gespräche hinwerfen, einfließen-, verlauten lassen, alci nomen alcis, Cic.: periculo mortis iniecto, mit dem T. gedroht, Tac.: mentionem de Capitolini furtis, Hor.: cum mihi in sermone iniecisset m. folg. Acc. u. Infin., Cic.: absol., quia nuper iniecit, Cic.: Bruto cum saepe iniecissem de ὁμοπλοία, Cic. – II) auf-, an etw. werfen, legen, A) im allg.: taedas ad fastigia, Val.————Flacc.: securim alci, Cic.: ingentem vim telorum elephantis, Curt.: pontem flumini, schlagen, Liv.: terram alci, Verg.: brachia collo, mit den Armen umschlingen, Ov.: ebenso iniectis manibus, Prop. – B) insbes.: 1) anwerfen, anlegen, überwerfen, umwerfen, lorum in collum, Vell.: sibi vestem, Ov.: pallium alci, Cic., od. in alqm, Plaut.: frenos alci, Cic.: manicas alci, Plaut.: alci catenas, Cic.: vincula, Verg.: so auch vincula animo, Cic.: laqueum, die Schlinge umwerfen, um ihn zu binden, Liv.: cervicibus laqueum, Suet. – 2) als t. t. des gew. u. des öffentl. Lebens: inic. alci manum, Hand an einen legen, a) um ihn festzuhalten, zum Stillstehen zu bringen, manum phrenetico, am Kragen packen; Petron. 115, 5: dah. im Bilde, mihi veritas manum iniecit, Cic.: cum sibi iniecerat manum, Sen. rhet.: qui scribenti manum inicit, Vell. – b) seinen Rechtsanspruch an einem Ggstde. mit Gewalt durchsetzen, etw. als sein Eigentum ohne richterliche Entscheidung in Besitz nehmen, -sich zueignen, manum virgini venienti, Liv.: si nihil quisquam apud illum invenerit, quo (quoi?) manus iniciat, Sen.: in iura, Ov.: u. im Bilde, manum Parcae, Verg.: manum splendidis coniugiis, eine gl. Heirat zu machen suchen, Val. Max.: quieti eius manus inieci, habe ihn mit Gewalt aus seiner Ruhe herausgerissen, Plin. ep. – c) bei Ladung vor Gericht, alci manum, Plaut. Pers. 70: alqm manum,————Plaut. truc. 762. – ⇒ iniexit = iniecerit, Plaut. Pers. 70. – iniacta = iniecta, Catull. 64, 153 Schwabe. -
16 torqueo
torqueo, torsī, tortum, ēre (altind. tarkúš, griech. ἄτρακτος, Spindel, ahd. drāhsil, Drechsler), drehen, I) drehen = wenden, winden, umdrehen, 1) im allg.: a) eig.: cervices oculosque, Cic.: terra circum axem se torquet, Cic.: alqd in orbem, Cic.: collum alci, einem den Hals etwas umdrehen (eine Art Zwangsmittel), Liv.: ora equi frenis, lenken, Ov.: laqueum, ICt.: oculos ad alqd, Verg.: vestigia ad sonitum, Verg.: aurem ab obscenis sermonibus, Hor.: capillos ferro, kräuseln, Ov.: aquas remis, Ov.: stamina digitis od. pollice, spinnen, Ov. her. 9, 79 u. met. 12, 475 (vgl. ducit inops tremulā stamina torta manu, Tibull. 1, 6, 78): und so pollice fusos, Ps. Albinov. eleg. 2, 73: fusos, Plin. 28, 28: tenui praegnantem stamine fusum, Iuven. 2, 55: fila, Sen. ep. 90, 20: serica fila per cannas leves, Sidon. carm. 22, 200: aurea pensa (v. den Parzen), Petron. 29, 6 (vgl. Apul. de mund. 38): ad torquenda in alveolis fusa vertantur, Hieron. epist. 130, 15. – b) übtr., drehen, wenden, lenken, navem, Titin. com. fr.: naturam huc et illuc torquere ac flectere, Cic.: imbecillitatem animorum, Cic.: orationem aliquo, Cic.: omnia ad commodum suae causae, Cic.: bella, Verg. – 2) insbes.: a) fortdrehen, wälzen, saxa, Verg.: tignum, Hor. – b) im Kreise herumdrehen, winden, anguis tortus, Verg.: vestis circum brachia torta, Tac. – dah. c) beim Schleudern herumdrehen,schwingen, schleudern, hastas, Cic.: iaculum in hostem, Verg.: hastam alci, Val. Flacc.: telum ad tempora, Verg.: fulmina, Verg.: glaebas, Ov. – poet., aquosam hiemem, des Sturmes Erguß herabschleudern (Voß), Verg. – bildl., curvum sermone rotato enthymema, Iuven. 6, 449: u. so acutissimum συλλογισμον prope ad vim dialecticorum, Schol. Bob. ad Cic. Sull. 3, 10. p. 360, 3 B. – d) drehend bewirken, etwas drehen, orbem, Verg.: spumas, peitschen, Verg.: pulverem, aufwirbeln, Lucan.: sibila, aufzischen, Prop.: torquet medios nox umida cursus, hat die Hälfte ihrer Bahn vollendet, Verg. – II) prägn.: A) sich umwerfen, tegumen immane, Verg. Aen. 7, 666. – B) verdrehen, verzerren, verrenken 1) im allg.: a) eig.: ora torquebit amaror, Verg.: vultus mutantur, ora torquentur, Cic.: oculum, Cic.: articulorum se ipsos torquentium sonus (Knacken, Krachen), Sen. – b) übtr., verdrehen, verbo ac litterā ius omne torqueri, Cic. Caecin. 77. (Kayser u. Müller intorqueri). – 2) insbes., auf der Folter die Glieder verdrehen, foltern, auf die Folter spannen, a) eig., Cic. u.a.: torquetor, er soll gefoltert werden, Sen. rhet.: servum in caput domini, ICt.: Aeacus torquet umbras, stellt ein peinliches Verhör an mit usw., Iuven. 1, 9. – b) übtr.: α) übh.: alqm mero, einen auf die Weinfolter bringen (einem brav zutrinken, um ihn auszuforschen), Hor.: torqueatur vita Sullae, man foltere des Sulla Wandel, d.i. man untersuche ihn genau, Cic. – β) martern, plagen, quälen, beunruhigen, alqm, Cic.: convivam fame, Phaedr.: libidines te torquent, Cic.: nos supplicationes torserunt, Cael. b. Cic.: dies noctesque torqueor, Cic.: stulti malorum memoriā torquentur, Cic.: quā quidem exspectatione torqueor, Cic. ep.: sollicitudine, paenitentiā, poenarum omnium exspectatione torquetur mens, Quint.: sin animos suos in earum rerum, quae in veniri non poterant, inquisitione torquerent, Lact.: torqueor m. folg. quod (weil, daß), torqueor, quod discipulum optimae spei amisisti, Plin. ep. 7, 30, 1: m. folg. Acc. u. Infin., necesse est torqueri tam iniqua praemia fortunam persolvere, Sen. de tranqu. anim. 16, 1: mit folg. ne u. Konj., Ov. her. 9, 36 u. am.2, 5, 53. – / Parag. Infin. Präs. Pass. torquerier, Hor. sat. 2, 8, 67. Prop. 3, 6, 39. – 1. Supin. auch torsum, nach Prisc. 9, 52 (vgl. detorqueo a.E.).
-
17 torqueo
torqueo, torsī, tortum, ēre (altind. tarkъš, griech. ἄτρακτος, Spindel, ahd. drāhsil, Drechsler), drehen, I) drehen = wenden, winden, umdrehen, 1) im allg.: a) eig.: cervices oculosque, Cic.: terra circum axem se torquet, Cic.: alqd in orbem, Cic.: collum alci, einem den Hals etwas umdrehen (eine Art Zwangsmittel), Liv.: ora equi frenis, lenken, Ov.: laqueum, ICt.: oculos ad alqd, Verg.: vestigia ad sonitum, Verg.: aurem ab obscenis sermonibus, Hor.: capillos ferro, kräuseln, Ov.: aquas remis, Ov.: stamina digitis od. pollice, spinnen, Ov. her. 9, 79 u. met. 12, 475 (vgl. ducit inops tremulā stamina torta manu, Tibull. 1, 6, 78): und so pollice fusos, Ps. Albinov. eleg. 2, 73: fusos, Plin. 28, 28: tenui praegnantem stamine fusum, Iuven. 2, 55: fila, Sen. ep. 90, 20: serica fila per cannas leves, Sidon. carm. 22, 200: aurea pensa (v. den Parzen), Petron. 29, 6 (vgl. Apul. de mund. 38): ad torquenda in alveolis fusa vertantur, Hieron. epist. 130, 15. – b) übtr., drehen, wenden, lenken, navem, Titin. com. fr.: naturam huc et illuc torquere ac flectere, Cic.: imbecillitatem animorum, Cic.: orationem aliquo, Cic.: omnia ad commodum suae causae, Cic.: bella, Verg. – 2) insbes.: a) fortdrehen, wälzen, saxa, Verg.: tignum, Hor. – b) im Kreise herumdrehen, winden, anguis tortus, Verg.: vestis circum brachia torta, Tac. – dah. c) beim Schleudern herumdrehen,————schwingen, schleudern, hastas, Cic.: iaculum in hostem, Verg.: hastam alci, Val. Flacc.: telum ad tempora, Verg.: fulmina, Verg.: glaebas, Ov. – poet., aquosam hiemem, des Sturmes Erguß herabschleudern (Voß), Verg. – bildl., curvum sermone rotato enthymema, Iuven. 6, 449: u. so acutissimum συλλογισμον prope ad vim dialecticorum, Schol. Bob. ad Cic. Sull. 3, 10. p. 360, 3 B. – d) drehend bewirken, etwas drehen, orbem, Verg.: spumas, peitschen, Verg.: pulverem, aufwirbeln, Lucan.: sibila, aufzischen, Prop.: torquet medios nox umida cursus, hat die Hälfte ihrer Bahn vollendet, Verg. – II) prägn.: A) sich umwerfen, tegumen immane, Verg. Aen. 7, 666. – B) verdrehen, verzerren, verrenken 1) im allg.: a) eig.: ora torquebit amaror, Verg.: vultus mutantur, ora torquentur, Cic.: oculum, Cic.: articulorum se ipsos torquentium sonus (Knacken, Krachen), Sen. – b) übtr., verdrehen, verbo ac litterā ius omne torqueri, Cic. Caecin. 77. (Kayser u. Müller intorqueri). – 2) insbes., auf der Folter die Glieder verdrehen, foltern, auf die Folter spannen, a) eig., Cic. u.a.: torquetor, er soll gefoltert werden, Sen. rhet.: servum in caput domini, ICt.: Aeacus torquet umbras, stellt ein peinliches Verhör an mit usw., Iuven. 1, 9. – b) übtr.: α) übh.: alqm mero, einen auf die Weinfolter bringen (einem brav zutrinken, um ihn auszuforschen), Hor.: torqueatur vita Sullae, man————foltere des Sulla Wandel, d.i. man untersuche ihn genau, Cic. – β) martern, plagen, quälen, beunruhigen, alqm, Cic.: convivam fame, Phaedr.: libidines te torquent, Cic.: nos supplicationes torserunt, Cael. b. Cic.: dies noctesque torqueor, Cic.: stulti malorum memoriā torquentur, Cic.: quā quidem exspectatione torqueor, Cic. ep.: sollicitudine, paenitentiā, poenarum omnium exspectatione torquetur mens, Quint.: sin animos suos in earum rerum, quae in veniri non poterant, inquisitione torquerent, Lact.: torqueor m. folg. quod (weil, daß), torqueor, quod discipulum optimae spei amisisti, Plin. ep. 7, 30, 1: m. folg. Acc. u. Infin., necesse est torqueri tam iniqua praemia fortunam persolvere, Sen. de tranqu. anim. 16, 1: mit folg. ne u. Konj., Ov. her. 9, 36 u. am.2, 5, 53. – ⇒ Parag. Infin. Präs. Pass. torquerier, Hor. sat. 2, 8, 67. Prop. 3, 6, 39. – 1. Supin. auch torsum, nach Prisc. 9, 52 (vgl. detorqueo a.E.).
См. также в других словарях:
MANIFESTATIO — in Iure Hispanico, unum est ex praesidiis a Lege, contra regiorum Ministrorum iram velaffectus immodicos, inventis; cuius tanta vis, ut homini iam collum in laqueum inserenti subveniat. Illius enim beneficiô damnatus, dum per leges licet, quasi… … Hofmann J. Lexicon universale
Schelm — 1. A earger Skelm, a beedar Lok. (Nordfries.) – Johansen, 94. Je ärger Schelm, je besser Glück. Das Wort Schelm kommt immer mit der Nebenbedeutung vor, dass jemand bei irgendeinem Streich, einer schlimmen Handlung mit besonderer Schlauheit zu… … Deutsches Sprichwörter-Lexikon
AVIUM — I. AVIUM civitas inter Tyrum et Sidonem. Strab. l. 16. II. AVIUM collum laqueô constringendi aucupium Graecis olim notissimum. E quibus Archia Poeta laqueum huiusmodi vocat δειραχςθὲς ἐΰβροχον ἅμμα πετεινῶν, collo onerosum multis laqueis avium… … Hofmann J. Lexicon universale