Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

cibos+pm

  • 1 admitto

    admitto, ĕre, mīsi, missum - tr. - [st1]1 [-] faire avancer, lancer.    - admittere equum in aliquem, Caes. Liv.: pousser son cheval contre qqn.    - equo admisso: [le cheval lâché] = à bride abattue, à toute bride.    - se admiserat unda, Ov.: l'onde s'était élancée.    - quod semel admissum coerceri non potest, Cic.: science dont on ne peut arrêter l'essor. [st1]2 [-] faire entrer, laisser entrer, donner accès, admettre.    - admittit arcus aquam, Tib.: l'arc-en-ciel aspire l'eau.    - admittere aliquem per fenestram, Petr.: introduire qqn par la fenêtre.    - admittere ad colloquium, Caes.: admettre à une entrevue.    - admittere in cubiculum, Cic. Phil. 8.10: admettre dans sa chambre.    - lucem in thalamos admittere, Ov. A. A. 3, 807: laisser entrer la lumière dans la chambre à coucher.    - domum ad se filium admittere, Nep. Tim. 1: admettre son fils chez soi en sa présence.    - admittere aliquid in cibos (ad cibos), Plin.: employer une substance comme aliment.    - admittere aliquem ad officium, Nep.: admettre qqn à une charge [st1]3 [-] accoupler, donner à saillir.    - admittere asinum in equam, Dig.: faire saillir une jument par un âne.    - admittere equam asino, Varr.: faire saillir une jument par un âne.    - taurum admittere: accoupler le taureau. [st1]4 [-] enter, greffer.    - surculum admittere, Plin.: enter, greffer. [st1]5 [-] laisser passer (une chose), permettre, tolérer; approuver, être favorable (t. d'augure).    - aliquid admittere auribus (ad aures), Liv.: prêter l'oreille à une proposition.    - admittere preces, Petr.: exaucer les prières.    - admittere jocos, Mart.: entendre la plaisanterie.    - admittere religiones, Cic.: introduire des cérémonies.    - non admittere litem, Cic.: refuser de prononcer une peine.    - smaragdi admittentes visum, Plaut.: émeraudes transparentes.    - aves admittunt, Liv. 1, 36, 6: [les oiseaux l'admettent] = les oiseaux (les auspices) sont favorables. [st1]6 [-] commettre (une faute).    - admittere in se culpam: [laisser arriver à soi une faute] = se permettre une faute, commettre une faute.    - admittere scelus: commettre un crime, commettre une mauvaise action.
    * * *
    admitto, ĕre, mīsi, missum - tr. - [st1]1 [-] faire avancer, lancer.    - admittere equum in aliquem, Caes. Liv.: pousser son cheval contre qqn.    - equo admisso: [le cheval lâché] = à bride abattue, à toute bride.    - se admiserat unda, Ov.: l'onde s'était élancée.    - quod semel admissum coerceri non potest, Cic.: science dont on ne peut arrêter l'essor. [st1]2 [-] faire entrer, laisser entrer, donner accès, admettre.    - admittit arcus aquam, Tib.: l'arc-en-ciel aspire l'eau.    - admittere aliquem per fenestram, Petr.: introduire qqn par la fenêtre.    - admittere ad colloquium, Caes.: admettre à une entrevue.    - admittere in cubiculum, Cic. Phil. 8.10: admettre dans sa chambre.    - lucem in thalamos admittere, Ov. A. A. 3, 807: laisser entrer la lumière dans la chambre à coucher.    - domum ad se filium admittere, Nep. Tim. 1: admettre son fils chez soi en sa présence.    - admittere aliquid in cibos (ad cibos), Plin.: employer une substance comme aliment.    - admittere aliquem ad officium, Nep.: admettre qqn à une charge [st1]3 [-] accoupler, donner à saillir.    - admittere asinum in equam, Dig.: faire saillir une jument par un âne.    - admittere equam asino, Varr.: faire saillir une jument par un âne.    - taurum admittere: accoupler le taureau. [st1]4 [-] enter, greffer.    - surculum admittere, Plin.: enter, greffer. [st1]5 [-] laisser passer (une chose), permettre, tolérer; approuver, être favorable (t. d'augure).    - aliquid admittere auribus (ad aures), Liv.: prêter l'oreille à une proposition.    - admittere preces, Petr.: exaucer les prières.    - admittere jocos, Mart.: entendre la plaisanterie.    - admittere religiones, Cic.: introduire des cérémonies.    - non admittere litem, Cic.: refuser de prononcer une peine.    - smaragdi admittentes visum, Plaut.: émeraudes transparentes.    - aves admittunt, Liv. 1, 36, 6: [les oiseaux l'admettent] = les oiseaux (les auspices) sont favorables. [st1]6 [-] commettre (une faute).    - admittere in se culpam: [laisser arriver à soi une faute] = se permettre une faute, commettre une faute.    - admittere scelus: commettre un crime, commettre une mauvaise action.
    * * *
        Admitto, admittis, admisi, pen. prod. admissum, admittere, Admettre, Donner entree, Faire, ou laisser entrer, Introduire, Recevoir.
    \
        Admitti ad aliquem. Terent. Avoir entree chez quelcun.
    \
        Admittere partum ad vbera. Plin. Le laisser tetter, le recevoir à tetter.
    \
        Admittere in cubiculum. Cic. Laisser entrer, ou donner entree en sa chambre.
    \
        Admitti in animum iudicis. Quint. Estre en la grace du juge.
    \
        Non admisi tum in animum. Je n'y pensay point à l'heure. B.
    \
        Admittere aliquem ad suas capsas. Cic. Luy laisser mettre les mains à ses coffres et papiers, les luy laisser manier.
    \
        Admittere aliquem arcanis. Senec. Le recevoir à son secret.
    \
        Admittere auribus. Liu. Escouter patiemment.
    \
        Reus ad causam dicendam admissus. Cic. Receu à ses defenses.
    \
        Admitti ad colloquium. Caesar. Estre receu à parlementer.
    \
        Admitti ad, vel in consilium. Cic. Estre receu au conseil.
    \
        Admittere. Terent. Permettre, Souffrir, Endurer.
    \
        Admittunt rite aues. Liuius. L'approuvent, ou Permettent.
    \
        Ad cibos non admittitur apium. Plin. Elle n'est pas bonne à manger.
    \
        Admittere curationem. Celsus. Recevoir cure, ou guarison, Estre curable.
    \
        Diem. Plin. iunior. Ouvrir les fenestres pour faire entrer le jour.
    \
        Equum. Cic. Bailler la course à un cheval, Donner carriere.
    \
        Admittebantur excusationes multae. Ascon. Estoyent receues.
    \
        Fidem admittere. Claudian. Croire.
    \
        Frigus. Celsus. Laisser entrer la froidure.
    \
        Iocos. Martialis. Prendre en jeu.
    \
        Medicinam. Celsus. Estre curable.
    \
        Preces. Senec. Recevoir prieres, faire quelque chose pour les prieres d'autruy.
    \
        Solatia. Plin. iunior. Recevoir soulas.
    \
        Solem. Plin. Faire entree aux rais du soleil, les laisser entrer.
    \
        Sumptum. Terent. Faire grande despense.
    \
        Viam. Claudian. Laisser passer, Souffrir chemin.
    \
        Admittere. Plin. iunior. Laisser ou permettre advenir.
    \
        Admittere, Peccare. Plaut. Offenser, Commettre quelque cas.
    \
        In se aliquid admittere. Plautus. Cic. Commettre quelque cas.
    \
        Culpam admittere. Liuius. Faire une faulte ou offense.
    \
        Facinus, flagitium. Cic. Commettre un gros cas.
    \
        Noxiam. Terent. Faillir, Faire une faulte.
    \
        Noxiam alicui. Plaut. Pardonner une faulte.
    \
        Admittere, Est marem foeminae, aut mari foeminam admouere ad initum. Colum. Plin. Bailler le masle.
    \
        Admittere venuste ad insitionem transtulit. Plin. Enter.

    Dictionarium latinogallicum > admitto

  • 2 cibus

    cĭbus, cĭbi, m. [st2]1 [-] nourriture, aliment. [st2]2 [-] repas, mets, plat; pâture. [st2]3 [-] suc nourricier (des plantes), sève.    - cibŭs, ūs, m. arch. Prisc.    - cibum capere (capessere, sumere): prendre de la nourriture.    - hospes non multi cibi, Cic.: hôte qui mange peu.    - caseus maximi cibi, Varr.: fromage très nourrissant.    - flentes orabant, ut se in servitutem receptos cibo juvarent, Caes. BG. 7: en pleurs, ils demandaient qu’on voulût bien les accepter comme esclaves et leur donner quelque nourriture.    - far tostum cibo salubrius est, Plin.: le blé grillé donne une nourriture plus saine.    - lupinum homini in cibo est, Plin.: le lupin est un aliment pour l'homme.    - post cibum, Suet.: après le repas.    - cibus animalis, Cic.: l'élément nutritif puisé dans l'air.    - cibo meo, Plaut.: à mes dépens.    - cibus furoris, Ov.: l'aliment de la fureur.    - hamos abdit cibus, Tib.: l'appât cache l'hameçon.
    * * *
    cĭbus, cĭbi, m. [st2]1 [-] nourriture, aliment. [st2]2 [-] repas, mets, plat; pâture. [st2]3 [-] suc nourricier (des plantes), sève.    - cibŭs, ūs, m. arch. Prisc.    - cibum capere (capessere, sumere): prendre de la nourriture.    - hospes non multi cibi, Cic.: hôte qui mange peu.    - caseus maximi cibi, Varr.: fromage très nourrissant.    - flentes orabant, ut se in servitutem receptos cibo juvarent, Caes. BG. 7: en pleurs, ils demandaient qu’on voulût bien les accepter comme esclaves et leur donner quelque nourriture.    - far tostum cibo salubrius est, Plin.: le blé grillé donne une nourriture plus saine.    - lupinum homini in cibo est, Plin.: le lupin est un aliment pour l'homme.    - post cibum, Suet.: après le repas.    - cibus animalis, Cic.: l'élément nutritif puisé dans l'air.    - cibo meo, Plaut.: à mes dépens.    - cibus furoris, Ov.: l'aliment de la fureur.    - hamos abdit cibus, Tib.: l'appât cache l'hameçon.
    * * *
        Cibus, cibi. Toute sorte de viandes.
    \
        Fames vetitorum ciborum. Oui. Envie de manger viandes defendues.
    \
        Hora cibi. Ouid. L'heure de prendre son repas.
    \
        Nouitate cibi capi. Lucret. Estre affriandé d'une viande nouvelle.
    \
        Maturus cibo. Plin. Qui est tant meur qu'il est bon à manger.
    \
        Onustus cibo. Cic. Qui a trop mangé, Chargé de viande.
    \
        Penuria cibi. Lucret. Disette, ou faulte de viande.
    \
        Satias cibi. Lucret. Saoulement.
    \
        Varietas cibi et copia. Cic. Diversité et abondance.
    \
        Cibi auidus. Terent. Aspre à la viande, Goulu.
    \
        Contenti cibis nullo cogente creati. Ouid. Qui se contentoyent des viandes que nature produisoit d'elle mesme sans le labeur des hommes.
    \
        Expers cibi. Ouid. Qui ne mange point.
    \
        Acuti cibi. Plin. iunior. Qui donnent appetit.
    \
        Alienus cibus. Terent. Repeue franche, quand on disne aux despens d'autruy.
    \
        Anceps. Plin. Viande dangereuse.
    \
        Conditiuus cibus. Colum. De reserve, et de provision.
    \
        Crudus cibus. Iuuenal. Qui n'est point digeré en l'estomach.
    \
        Diurnus. Claud. La portion pour un jour.
    \
        Fallaces cibi. Ouid. Amorce, ou Appast.
    \
        Frigidi et repositi cibi fastidium mouent. Quintil. Viandes gardees.
    \
        Illiberalis cibus. Plin. Viande à povres gens.
    \
        Imperfectus. Iuuenal. Qui n'est point digeré, Viande indigeste.
    \
        Inuisus. Ouid. Qu'on hait.
    \
        Lautus. Terent. Bien apprestee et assaisonnee.
    \
        Lenis. Celsus. Qui n'est point aigre ne forte.
    \
        Lentus. Ouid. Qu'on masche à loisir et lentement.
    \
        Operosus cibus. Plin. Difficile à digerer.
    \
        Robustus. Cels. Qui soustiens fort, Qui est de grand nourrissement.
    \
        Perpetuus. Plaut. Qui ne fault point.
    \
        Simplex. Plin. Une sorte de viande.
    \
        Solitus. Ouid. Accoustumee.
    \
        Summus. Pli. Ce qu'on mange le dernier apres toute autre viande, Le dernier més.
    \
        Tetri cibi. Claud. Ordes et villaines, qu'on ha en horreur.
    \
        Vilis cibus. Horat. Qui ne couste gueres.
    \
        Adiicere cibo. Cels. Augmenter la pitance, Donner plus à manger.
    \
        Cibis aliquid apponere. Plaut. Mesler parmi.
    \
        Capere cibum. Cic. Prendre sa refection ou son repas.
    \
        Capere cibum cum aliquo. Terent. Manger avec aucun.
    \
        Capessere cibum. Cic. Prendre.
    \
        Carpere cibos digitis. Ouid. Prendre.
    \
        Concoquere cibum. Cic. Digerer.
    \
        Conficere cibos. Plin. Mascher bien menu. C'est aussi digerer.
    \
        Deducere cibum. Terent. Diminuer la pitance, Restraindre les morceaulx.
    \
        Deficiente cibo perire. Ouid. Mourir de faim.
    \
        Ingerere cibum aegroto. Celsus. Luy presenter la viande, et le presser de manger.
    \
        Libare cibum digitis. Ouid. Attoucher doulcement.
    \
        Mitificare. Cic. Digerer.
    \
        Minuere. Celsus. Diminuer la pitance.
    \
        Mitigare. Cic. Cuire.
    \
        Aues teneris infirmisque foetibus cibos ore suo collatos partiuntur. Quintil. Distribuent.
    \
        Peragere cibum. Plin. Digerer en l'estomach.
    \
        Praegustare cibos. Ouid. Faire l'essay de la viande.
    \
        Repositi cibi. Quintil. Viandes gardees.
    \
        Secretus cibo, id est a cibo secretus. Lucr. Qui n'ha que manger.
    \
        Seruire cibo suo. Plaut. A ses despens.
    \
        In cibo est homini. Plin. Les hommes en mangent.
    \
        Vacare cibo. Cels. Ne point manger.
    \
        Vincuntur cibi praecipue peruigilio. Plin. Se digerent.
    \
        Mali cibus. Ouid. Nourriture et entretenement de mal.

    Dictionarium latinogallicum > cibus

  • 3 libo

    [st1]1 [-] lībo, āre, āvi, ātum: - tr. -    - cf. gr. λείϐω. --- λοιϐή, ῆς: libation. a - enlever une parcelle d'un objet, détacher de.    - ex variis ingeniis excellentissima quaeque libare, Cic. Inv. 2, 4: détacher de la variété des talents ce qu'ils ont de meilleur. --- cf. Cic. Tusc. 5, 82; de Or. 1, 159.    - a natura deorum libatos animos habemus, Cic. Div. 1, 110: nous avons des âmes qui sont détachées de la divinité.    - nil libatum de toto corpore, Lucr. 3, 213: rien ne s'est détaché de l'ensemble du corps.    - terra libatur, Lucr. 5, 260: la terre perd qqch d'elle-même.    - libatis viribus, Liv. 21, 29, 6: les forces étant entamées. b - goûter à qqch, manger ou boire un peu de.    - libato jocinere, Liv. 25, 16, 3: après avoir mangé un peu du foie.    - libare cibos, Ov. A. 1, 4, 34: goûter à des mets.    - libare vinum, Varr. L. 6, 21: goûter au vin.    - apes omnia libant, Lucr. 3, 11: les abeilles goûtent à tout.    - fig. libare artes, Tac. D. 31: goûter aux sciences. c - effleurer.    - libare cibos digitis, Ov. A. A. 1, 577: toucher légèrement les mets de ses doigts. --- cf. Ov. M. 10, 653.    - libare oscula natae, Virg. En. 1, 256: effleurer les lèvres de sa fille d'un baiser.    - libare altaria pateris, Virg. En. 12, 174: arroser les autels du vin des patères [dans un sacrifice]. d - verser, répandre en l'honneur d'un dieu.    - in mensam honorem laticum libare, Virg. En. 1, 736: verser sur la table la liqueur en l'honneur des dieux, faire la libation aux dieux.    - libare alicui, Virg. G. 4, 381: faire des libations à un dieu.    - abl. abs. du part. n. libato, Virg. En. 1, 737: la libation faite.    - poét. libare rorem in tempora nati, Val. Fl. 4, 17: verser de la rosée sur le front de son fils. g - offrir en libation aux dieux, consacrer.    - libare certas bacas publice, Cic. Leg. 2, 19: employer certains fruits dans les libations officielles.    - diis dapes libare, Liv. 39, 43, 4: offrir des mets en libation aux dieux. --- cf. Tib. 1, 11, 21; Ov. M. 8, 274.    - avec abl. lacte, vino libare, Plin.: faire des libations avec du lait, avec du vin.    - fig. Celso lacrimas adempto libare, Ov. P. 1, 9, 41: verser des larmes en offrande à Celsus ravi par la mort.    - libare carmen recentibus aris, Prop. 4, 6, 8: offrir un chant à l'autel nouvellement construit. [st1]2 [-] Lĭbo, ōnis, m.: Libon (surnom de la gens Marcia et de la gens Scribonia).    - Cic. Att. 12, 5, 3; id. Brut. 23, 89; id. de Or. 2, 65, 263; id. Ac. 1, 1, 3; Hor. Ep. 1, 19, 8.    - Lĭbōnĭānus, a, um: de Libon.
    * * *
    [st1]1 [-] lībo, āre, āvi, ātum: - tr. -    - cf. gr. λείϐω. --- λοιϐή, ῆς: libation. a - enlever une parcelle d'un objet, détacher de.    - ex variis ingeniis excellentissima quaeque libare, Cic. Inv. 2, 4: détacher de la variété des talents ce qu'ils ont de meilleur. --- cf. Cic. Tusc. 5, 82; de Or. 1, 159.    - a natura deorum libatos animos habemus, Cic. Div. 1, 110: nous avons des âmes qui sont détachées de la divinité.    - nil libatum de toto corpore, Lucr. 3, 213: rien ne s'est détaché de l'ensemble du corps.    - terra libatur, Lucr. 5, 260: la terre perd qqch d'elle-même.    - libatis viribus, Liv. 21, 29, 6: les forces étant entamées. b - goûter à qqch, manger ou boire un peu de.    - libato jocinere, Liv. 25, 16, 3: après avoir mangé un peu du foie.    - libare cibos, Ov. A. 1, 4, 34: goûter à des mets.    - libare vinum, Varr. L. 6, 21: goûter au vin.    - apes omnia libant, Lucr. 3, 11: les abeilles goûtent à tout.    - fig. libare artes, Tac. D. 31: goûter aux sciences. c - effleurer.    - libare cibos digitis, Ov. A. A. 1, 577: toucher légèrement les mets de ses doigts. --- cf. Ov. M. 10, 653.    - libare oscula natae, Virg. En. 1, 256: effleurer les lèvres de sa fille d'un baiser.    - libare altaria pateris, Virg. En. 12, 174: arroser les autels du vin des patères [dans un sacrifice]. d - verser, répandre en l'honneur d'un dieu.    - in mensam honorem laticum libare, Virg. En. 1, 736: verser sur la table la liqueur en l'honneur des dieux, faire la libation aux dieux.    - libare alicui, Virg. G. 4, 381: faire des libations à un dieu.    - abl. abs. du part. n. libato, Virg. En. 1, 737: la libation faite.    - poét. libare rorem in tempora nati, Val. Fl. 4, 17: verser de la rosée sur le front de son fils. g - offrir en libation aux dieux, consacrer.    - libare certas bacas publice, Cic. Leg. 2, 19: employer certains fruits dans les libations officielles.    - diis dapes libare, Liv. 39, 43, 4: offrir des mets en libation aux dieux. --- cf. Tib. 1, 11, 21; Ov. M. 8, 274.    - avec abl. lacte, vino libare, Plin.: faire des libations avec du lait, avec du vin.    - fig. Celso lacrimas adempto libare, Ov. P. 1, 9, 41: verser des larmes en offrande à Celsus ravi par la mort.    - libare carmen recentibus aris, Prop. 4, 6, 8: offrir un chant à l'autel nouvellement construit. [st1]2 [-] Lĭbo, ōnis, m.: Libon (surnom de la gens Marcia et de la gens Scribonia).    - Cic. Att. 12, 5, 3; id. Brut. 23, 89; id. de Or. 2, 65, 263; id. Ac. 1, 1, 3; Hor. Ep. 1, 19, 8.    - Lĭbōnĭānus, a, um: de Libon.
    * * *
        Libo, libas, libare. Virgil. Gouster tant soit peu de quelque liqueur, et mouiller seulement ses levres.
    \
        Cibum libare digitis. Ouid. Toucher tant soit peu.
    \
        Libata gustu potio. Tacit. De laquelle on a gousté et tasté, ou essayé, Bruvage dont on a faict l'essay.
    \
        Oscula libauit natae. Virgil. La baisa.
    \
        Libare. Virgil. Offrir à Dieu, Sacrifier.
    \
        Libare. Cic. Recueillir et extraire ce qui semble le meilleur en lisant les autheurs.

    Dictionarium latinogallicum > libo

  • 4 carpo

    carpo, ĕre, carpsi, carptum - tr. - [st2]1 [-] arracher, détacher en arrachant, déchirer, lacérer. [st2]2 [-] cueillir, recueillir, récolter. [st2]3 [-] paître, brouter, manger, butiner, goûter, savourer. [st2]4 [-] harceler, tourmenter, inquiéter, affaiblir. [st2]5 [-] mettre en pièces, diviser. [st2]6 [-] [déchirer la réputation], calomnier, avilir, critiquer, censurer, blâmer. [st2]7 [-] parcourir, suivre (chemin). [st2]8 [-] faire usage de, passer (sa vie...), profiter de, jouir de (= fruor, capio).    - ab arbore flores carpere: cueillir les fleurs de l'arbre.    - herbam carpere: brouter l'herbe.    - carpe cibos digitis, Ov. A. A. 3, 755: mange avec les doigts.    - carpere auras vitales: respirer, vivre.    - carpere novissimum agmen: harceler l’arrière-garde.    - solane perpetua maerens carpere juventa, Virg. En. 4: vas-tu, profondément affligée, consumer ta jeunesse dans une perpétuelle solitude?    - lana carpta: laine cardée.    - dictatorem sermonibus carpere, Liv. 7, 12, 12: critiquer le dictateur.    - nec carpsere jecur volucres, Ov. M. 10, 43: les oiseaux ne mangèrent plus le foie.    - pede viam carpere: parcourir une route à pied.    - supremum carpere iter parati, Hor. C. 2: prêts à prendre le chemin suprême (= prêts à mourir).    - carpere prata, Virg.: traverser les prés.    - carpe diem, quam minimum credula postero, Hor. O. 1: (Leuconoé) cueille le jour, et compte le moins possible sur le lendemain.    - carpere sub dio somnos, Virg. G. 3, 435: profiter du sommeil en plein air.
    * * *
    carpo, ĕre, carpsi, carptum - tr. - [st2]1 [-] arracher, détacher en arrachant, déchirer, lacérer. [st2]2 [-] cueillir, recueillir, récolter. [st2]3 [-] paître, brouter, manger, butiner, goûter, savourer. [st2]4 [-] harceler, tourmenter, inquiéter, affaiblir. [st2]5 [-] mettre en pièces, diviser. [st2]6 [-] [déchirer la réputation], calomnier, avilir, critiquer, censurer, blâmer. [st2]7 [-] parcourir, suivre (chemin). [st2]8 [-] faire usage de, passer (sa vie...), profiter de, jouir de (= fruor, capio).    - ab arbore flores carpere: cueillir les fleurs de l'arbre.    - herbam carpere: brouter l'herbe.    - carpe cibos digitis, Ov. A. A. 3, 755: mange avec les doigts.    - carpere auras vitales: respirer, vivre.    - carpere novissimum agmen: harceler l’arrière-garde.    - solane perpetua maerens carpere juventa, Virg. En. 4: vas-tu, profondément affligée, consumer ta jeunesse dans une perpétuelle solitude?    - lana carpta: laine cardée.    - dictatorem sermonibus carpere, Liv. 7, 12, 12: critiquer le dictateur.    - nec carpsere jecur volucres, Ov. M. 10, 43: les oiseaux ne mangèrent plus le foie.    - pede viam carpere: parcourir une route à pied.    - supremum carpere iter parati, Hor. C. 2: prêts à prendre le chemin suprême (= prêts à mourir).    - carpere prata, Virg.: traverser les prés.    - carpe diem, quam minimum credula postero, Hor. O. 1: (Leuconoé) cueille le jour, et compte le moins possible sur le lendemain.    - carpere sub dio somnos, Virg. G. 3, 435: profiter du sommeil en plein air.
    * * *
        Carpo, carpis, carpsi, carptum, carpere. Virgil. Cueillir doulcement.
    \
        Flosculos orationis carpere. Cic. Cueillir.
    \
        Carpere, Accipere. vt Carpere quietem. Virg. Prendre son repos, Se reposer.
    \
        Aera carpere. Virgil. Prendre l'air.
    \
        Aera carpere alis. Ouid. Voler.
    \
        Cibum carpere. Varro. Manger, Prendre sa refection.
    \
        Cibos digitis carpere. Ouid. Prendre la viande aux doigts.
    \
        Dente carpere viscera alicuius. Ouid. Prendre aux dens, Mordre.
    \
        Carpere herbam oues dicuntur. Virg. Paistre, Brouter.
    \
        Ignauius carpere herbas. Virgil. Paistre laschement.
    \
        Gramina carpunt armenta. Virgil. Paissent l'herbe.
    \
        Anser vtilis non est locis consitis: quia quicquid tenerum contingere potest, carpit. Columel. Il broute, etc.
    \
        Carpere. Virgil. Passer legierement.
    \
        Fugam carpere. Sil. S'enfuir, Prendre la fuite.
    \
        Carpere prata fuga. Virgil. S'enfuir legierement parmi le prez.
    \
        Iter carpere. Martial. Cheminer.
    \
        Iter supremum carpere. Horat. Faire le dernier voyage, Mourir.
    \
        Viam carpere. Virgil. Cheminer, Aller son chemin.
    \
        Volatum carpere. Stat. Voler, Prendre son vol.
    \
        Carpere lanam, linum, etc. Virgil. Charpir, La tirer doulcement de la quenoille en filant.
    \
        Noctes carpere securas. Val. Flac. Dormir de nuict en seureté.
    \
        Oscula carpere. Ouid. Baiser.
    \
        Pecus carpere. Propert. Oster ou arracher la laine de dessus le dos, Plumer.
    \
        Pensum carpere. Horat. Filer.
    \
        Rura frigida carpere. Virgil. Aller aux champs, Mener les bestes aux champs.
    \
        Somnos carpere. Virgil. Dormir.
    \
        Carpere agmen, et similia. Liu. Surprendre et tuer par cy par là ceulx qui s'escartent et se separent de la grosse troupe et armee, Les prendre l'un aprés l'autre.
    \
        Carpere orationem membris minutioribus. Cic. La deviser par petites parcelles.
    \
        Carpere, Eligere. Terent. Vnum quicquid, quod quidem erit bellissimum, Carpam. Je prendray l'un aprés l'autre, le plus beau et le meilleur.
    \
        Carpere vires. Virgil. Blesser, Gaster, Attenuer, Diminuer.
    \
        Aluus, corpus ac vires carpit. Columel. Le flux de ventre amaigrist le corps, et debilite la force, Consume et mange, etc.
    \
        Forma carpitur suo spatio. Ouid. La beaulté se diminue par laps de temps.
    \
        Carpere faciem. Seruius. Deschirer le visage, Esgratigner.
    \
        Carpere aliquem. Ouid. Piller, Apovrir, Pilloter, Mettre en blanc, Le plumer.
    \
        Opes alicuius carpere. Ouid. L'apovrir, Luy oster ses biens, ou les diminuer.
    \
        Vitam carpere. Seneca. Oster la vie.
    \
        AEstu mens carpitur. Valer. Flac. L'esprit est vexé et travaillé de soulci.
    \
        Auro pectus carpitur. Propert. Est attenué et consumé d'avarice.
    \
        Igni caeco carpi. Virgil. Estre esprins d'amour.
    \
        Carpere. Cic. Reprendre, Accuser, Taxer, Blasmer.
    \
        Carpere. Frui. Persius, Carpamus dulcia. Faisons grand chere, Prenons, ou Donnons nous du bon temps.

    Dictionarium latinogallicum > carpo

  • 5 gulose

    gŭlōsē, adv. gloutonnement, en gourmand.    - gulosius condire cibos, Col. praef. § 5: assaisonner les mets avec plus de raffinement.    - gulosissime. --- Tert. Res. Carn. 1.
    * * *
    gŭlōsē, adv. gloutonnement, en gourmand.    - gulosius condire cibos, Col. praef. § 5: assaisonner les mets avec plus de raffinement.    - gulosissime. --- Tert. Res. Carn. 1.
    * * *
        Gulose, penul. prod. Aduerbium. Colum. En gourmant, Gloutement, Gouluement.
    \
        Gulose condire cibos. Colum. Friandement.

    Dictionarium latinogallicum > gulose

  • 6 praeparo

    praeparo, āre, āvi, ātum - tr. - [st2]1 [-] disposer d'avance, tenir prêt, préparer, soumettre à une préparation; apprêter (au pr. et au fig.). [st2]2 [-] acquérir d'avance, se pourvoir de, se procurer d'avance.    - (ex) praeparato: après préparatif, après préparation, avec préméditation.    - praeparare cibos hiemi, Plin. 8: faire des provisions pour l'hiver.    - praeparare adipem, Plin.: faire fondre de la graisse.    - praeparare necem fratri, Tac. An. 11: préméditer la mort de son fils.    - praeparare se pugnae, Plin. 8: se préparer au combat.    - qui sibi praeparabat imperium, Spart. Hadr. 22: qui aspirait au pouvoir, qui se frayait un chemin à l'empire.    - praeparare res necessarias ad vitam degendam, Cic. Off. 1: pourvoir à ce qui est nécessaire pour vivre.    - adversus publicum odium privatam gratiam praeparat, Tac. H. 1: se ménager dans la reconnaissance privée un appui contre la haine publique.    - praeparare excusationem, Petr. 139: tenir une excuse toute prête.    - praeparare ova, Mart.: faire cuire des oeufs.
    * * *
    praeparo, āre, āvi, ātum - tr. - [st2]1 [-] disposer d'avance, tenir prêt, préparer, soumettre à une préparation; apprêter (au pr. et au fig.). [st2]2 [-] acquérir d'avance, se pourvoir de, se procurer d'avance.    - (ex) praeparato: après préparatif, après préparation, avec préméditation.    - praeparare cibos hiemi, Plin. 8: faire des provisions pour l'hiver.    - praeparare adipem, Plin.: faire fondre de la graisse.    - praeparare necem fratri, Tac. An. 11: préméditer la mort de son fils.    - praeparare se pugnae, Plin. 8: se préparer au combat.    - qui sibi praeparabat imperium, Spart. Hadr. 22: qui aspirait au pouvoir, qui se frayait un chemin à l'empire.    - praeparare res necessarias ad vitam degendam, Cic. Off. 1: pourvoir à ce qui est nécessaire pour vivre.    - adversus publicum odium privatam gratiam praeparat, Tac. H. 1: se ménager dans la reconnaissance privée un appui contre la haine publique.    - praeparare excusationem, Petr. 139: tenir une excuse toute prête.    - praeparare ova, Mart.: faire cuire des oeufs.
    * * *
        Praeparo, praeparas, pen. corr. praeparare. Cic. Preparer, Appareiller, Apprester.
    \
        Hyemi praeparare cibos. Plin. Faire provision pour l'yver.

    Dictionarium latinogallicum > praeparo

  • 7 contingo [1]

    1. contingo, tigī, tāctum, ere (con u. tango), I) v. tr. berühren, anrühren, A) eig.: a) übh., bei Ang. womit? m. Abl., v. leb. Wesen, crus alcis calce, Suet.: mento humum, Curt.: alqm digito, s. digitus: summas pede undas, Ov.: exstinctos ore suo focos, Ov.: terram osculo, m. einem Kusse b. = einen K. auf die Erde drücken, Liv. – summa sidera plantis, auf Sternen wandeln (poet. zur Bezeichnung der höchsten Glückseligkeit), Prop. – v. lebl. Subjj., c. montes suo igni (v. der Sonne), Lucr.: paene terram (v. Monde), Cic.: caules nulla ex parte (v. Weinstocke), Cic.: ne arbusculae inter se contingant, Col.: curalium, quo primum contigit auras tempore, durescit, mit der Luft in Berührung gekommen ist, Ov. – im Passiv, paene ut radiis (solis) prius quam terra contingeretur, Suet.: fenestrae sic editae, ne manu contingi (berührt = erreicht werden) possint, Col.

    b) fassend, anfassend, umfassend, berühren, dah. deutsch zuw. fassen, erfassen, umfassen, ergreifen, funem manu, Verg.: alterā manu orientem, alterā occidentem, Curt.: datas habenas manibus, Ov.: (alcis) manum, Vell.: (alcis) dextram, Liv. u. Val. Max.: alcis genua, Apul. u. Dict. – taurum, quamvis mitem, metuit contingere primo, Ov.: contigit et glebam; contactu gleba potenti massa fit, Ov. – v. Vögeln, facile cibum terrestrem rostris, Cic. – prägn., etw. anrüh ren = sich aneignen, an etw. sich vergreifen, ideoque nec sua custodiunt, nec aliena contingunt Mela 2, 1, 11 (2. § 11).

    c) kostend, speisend berühren, anrühren, deutsch auch von etw. kosten, cibos ore, Ov.: granum, Hor.: aquas, fontem, Ov. – feindl., v. Vögeln = anfressen, asservarent corpus, ut ne aves quidem contingerent, Curt. 7, 5 (24), 40.

    d) bestreichend, bestreuend, benetzend berühren, bestreichen, bestreuen, ora nati sacro medicamine, Ov.: cibos sale modice, Cels.: caseum torrido sale, Col.: lac parco sale, Verg.

    e) befleckend, entehrend berühren, corpus corpore, Plaut. Amph. 834.

    f) ansteckend berühren, anstecken, morsu serpentis contingitur, Dict. 2, 14: venenatis morsibus contacta nonnulla iumenta, Apul. met. 9, 2: quaedam in contactos corporis vitia transiliunt, Sen. de ira 3, 8, 1.

    g) auf od. an etw. anstoßend berühren, α) seiner Höhe, Länge nach bis zu etw. hinauf- od. hinabreichen, nubes aërio vertice (v. einem hohen Berge), Tibull.: sidera comā (v. einem hohen Baume), Ov.: nullas profecto terras caelum contingere, Liv.: u. (im Bilde) dum corporis aut externa (bona) iaceant humi...; alia autem illa divina longe lateque se pandant caelumque contingant, sich bis zum H. erheben, Cic. – cum pedes imum gradum (sellae regiae) non contingerent, mensam subdidit pedibus, Curt. – β) seiner Ausdehnung in die Breite nach bis zu etw. hinreichen, reichen, an etw. unmittelbar stoßen, milites disponit non certis spatiis intermissis, sed perpetuis vigiliis stationibusque, ut contingant inter se, Caes. – v. Lebl., turris contingens vallum, Caes.: agger murum hostium paene contingit, Caes.: trabes non inter se contingunt, Caes. – bes. als geogr. t. t., unmittelbar stoßen, -liegen, -angrenzen an usw., quorum agri non contingunt mare, Cic.: Helvii, qui fines Arvernorum contingunt, Caes.: saltus Vescinus Falernum contingens agrum, Liv.: sinum parva oppida contingunt, Mela: contingentes Illyricum coloniae, Suet.: Aegyptus dorso Aethiopiam contingit, Mela. – m. ex od. ab u. Abl., radices montis ex utraque parte ripae fluminis contingunt, Caes.: Atlanticus Oceanus terras ab occidente contingit, Mela.

    h) ein Ziel erreichend berühren, etw. erreichen, α) ein Ziel mit einem Geschosse treffend erreichen, treffen, ex tanta altitudine contingere hostem posse, Liv. – ipsam avem contingere ferro non valuit, Verg.: da mihi quod petitur certo contingere ferro, Ov. – β) ein Ziel infolge der Bewegung erreichen, sowohl v. Pers. = wohin gelangen, einen Ort betreten, optatam cursu metam, Hor.: Ephyren pennis, Ov.: Italiam, Verg.: Coronen, Dict.: Cadmeïda arcem, Ov.: terram od. litora, das Land, das Ufer betreten (v. Seefahrern), Ov., Dict. u.a. (s. Deder. Dict. 2, 1). – als v. Lebl. = etw. erreichen, treffen, quam regionem cum superavit animus naturamque sui similem contigit atque agnovit, Cic. Tusc. 1, 43 (vgl. ibid. cum ad sui simile penetravit). – γ) bis zu jmd. od. jmds. Ohren dringen, v. Tönen, v. Gerüchten usw., inde deos hominesque voco; nec contigit ullum vox mea mortalem, Ov.: contigerat nostras infamia temporis aures, Ov.: u. fando contigit aures m. folg. Acc. u. Infin. = es drang das Gerücht zu Ohren, das usw., Ov. met. 15, 497 sqq.

    B) übtr.: a) jmd. od. etw. berühren = mit jmd. od. etw. in Berührung (Beziehung) stehen, α) übh., v. Umständen, jmd. od. etw. angehen, jmdm. zustehen, zuständig sein, haec consultatio tota de re pertinente ad vos est; Romanos nihil contingit, nisi quatenus etc., Liv.: meam causam, quae nihil eo facto contingitur, ne miscueris, Liv.: absol., cognitio de suspectis tutoribus contingit (ist zuständig), Macer dig. 1, 21, 4. – β) mit jmd. durch irgend ein Verhältnis (Verwandtschaft, Freundschaft, Umgang usw.) in Berührung (Beziehung) stehen, alqm sanguine, Sen.: alqm sanguine ac genere, Liv.: alqos aut propinquitate aut amicitiā, Liv.: regiam aut propinquitate aut affinitate aut ministeriis, Liv.: alqm longinquā od. propinquā cognatione, Curt.: alqm a matre artissimo gradu, Suet.: Caesarum domum nullo gradu, Suet.: Claudiorum familiam artissimo sanguinis vinculo, Val. Max.: alqm modico usu (Umgang), Tac.: deos propius, mit den Göttern (= mit den Größen der Erde) im näheren Umgang stehen, Hor.

    b) jmd. ergreifend berühren, sowohl v. angenehmen u. unangenehmen Eindrücken, jmd. berühren, ergreifen, treffen, numine contactae suo, begeistert, Ov.: quam me manifesta libido contigit, Ov.: quos in aliqua sua fortuna publica quoque contingebat cura, Liv.: contactus nullis ante cupidinibus, Prop. – als v. Schicksalen, jmd. betreffen, nec umquam contacti simili sorte rogetis opem, Ov. trist. 3, 4, 78.

    c) moralisch befleckend, entweihend berühren = antasten, anstecken, beflecken, entweihen (s. Drak. Liv. 2, 5, 2 u. 4, 15, 8), contacturum (sese) funebribus diris signa tela arma hostium, mit dem Fluche der Vernichtung beladen, Liv.: quae (auspicia) ut primum contacta sint ab eo, a quo nec ius nec fas fuerit, Liv. – gew. im Partiz. Perf., dies contactus religione, mit Fluch beladen, Liv.: bona contacta pretiis regni mercandi, Liv.: equi nullo mortali opere contacti, Tac.: casta et nullis contacta vitiis pectora, Tac. – bes. durch Teilnahme, plebs contacta regiā praedā, Liv.: milites contacti sacrilegio, Liv.: ut omnia contacta societate peculatus viderentur, Liv.: omnes contacti eā violatione templi, Liv.: velut contactā civitate rabie duorum iuvenum, Liv.: hic contactus ensis deserat castum latus, Sen. poët.

    d) teilhaftig werdend berühren, α) v. dem, der etw. erlangt, etw. erlangen, zu etw. kommen, aevi c. florem, Lucr. 1, 564: prius periere, quam quod petierant contingerent, Phaedr. 1, 20 (22), 6. – β) v. dem, was jmdm. zuteil wird, jmdm. zufallen, palma frugum indubitata Italiam contigit, Plin. 18, 109: sors Tyrrhenum contigit, Vell. 1, 1. § 4: ut quemque sors contigerat, Dict. 5, 13 extr. – v. Üblen, jmd. treffen, auf jmd. fallen, quos aliquā parte suspicio favoris in regem contigerat, Liv. 45, 31, 3.

    e) teilhaftig werden lassend mit etw. berühren = von etw. treffen od. ergreifen lassen, ignotā animum (virginis) contingere curā (v. der Venus), Val. Flacc. 7, 173.

    f) darstellend berühren, alqd strictim, Lact. 2, 10, 15 (bei Cic. ad Att. 2, 1. § 1 strictim attingere).

    II) v. intr. zutreffen, eintreffen, sich treffen, sich fügen, eintreten, v. Ereignissen, die infolge günstiger od. ungünstiger Verhältnisse sich zutragen, begegnen, v. glücklichen Ereignissen zuw. = glücken, gelingen, m. Dat. (wem?) auch = zuteil werden (vgl. Otto Cic. de rep. 1, 14. p. 38 ed. Osann. Heusinger Cic. de off. 2, 14, 12), α) ganz absol.: hanc mihi expetivi; contigit, Ter.: si contingit od. si continget, Quint.: forsitan si contigerit, wenn ich etwa das Glück haben sollte (als Parenthese), Amm. – β) m. Ang. was? im Nom.: id cum contigit, Cic.: si qua pugnandi occasio esset, postquam ea nulla contigerat, Liv.: neque prius cursus contingere potest (kann ein Wettlauf vor sich gehen) quam scierimus, quo sit et quā perveniendum, Quint.: ubi quid melius contingit et unctius, Hor.: ambulas inter nos, non quasi contingas, nicht als ob es ein Glück für uns wäre, Plin. pan.: id quod in hoc contigit bello, Auct. b. Hisp.: quantulumcumque temporis contigit, Sen.: animus supra omnia quae contingunt acciduntque eminens, über alle Begegnisse und Zufälle, Sen. ep. 66, 6. – mit Abl. (durch), magis adeo id facilitate quam aliā ullā culpā meā contigit, Cic.: quae (examina apium) dono vel aucupio contingunt, man geschenkt bekommt oder selbst einfängt, Col. 9, 8, 5. – m. ex (infolge) u. Abl., contingit eadem claritas etiam ex accidentibus, Quint.: ex nidore hilaritas contingit, Mela. – m. Dat. (wem?), quoniam tantum habemus otii, quantum iam diu nobis non contigit, Cic.: quam rem paucis contigisse docebat, Caes.: contigit tibi magnifica res, Val. Max.: si mihi vita contigerit, Planc. in Cic. ep.: mihi omnia, quae opto, contingant, Cic.: an est quicquam, quod Veientibus optatum aeque contingere possit, quam ut etc., Liv.: ne quid iis, quos amasti, mali putes contigisse, Cic.: contingent oculis videnda crura, Ov.: qualis (dux) si qui nunc esset, tibi idem, quod illis accidit, contigisset, Cic. Phil. 2, 17: m. Abl. (durch), hoc si tibi felicitate quādam contigisset, Cic. – zugl. m. Dat. des Prädikats, ut tamen id per M. Agrippam securo ei posse contingere non existimarent, Vell. – γ) mit Angabe was? im Infin.: celeriter antecellere omnibus ingenii gloriā contigit, Cic. Arch. 4: fingere cinctutis non exaudita Cethegis continget, Hor.: ita mihi contingat aut honeste degere aut mori, Sen. rhet.: contingat modo te filiamque tuam fortes invenire, Plin. ep. – m. Dat. (wem?), non cuivis homini contingit adire Corinthum, Hor.: nec tamen scio quem reum illi defendere nisi se contigerit, Sen. rhet.: contigit nobis bene componere animum, Sen.: ita mihi contingat herede filio mori, Quint.: contigit ei ter triumphare, Val. Max. – zugl. m. Dat. des Prädikats, Iovis esse nepoti contigit haud uni, Ov.: quo tempore mihi fratrique meo destinari praetoribus contigit, Vell.: ita mihi libero et vivere contingat et mori, Sen. rhet. – δ) m. Ang. was? durch einen Satz m. ut u. Konj., quoniam autem, tecum ut essem, non contigit, Cic.: vix mehercle contingere potest, ut hilares ab hac impatientia laetique discedant, quos pudor dimittit, Ps. Quint. decl. – m. Dat. (wem?), huic contigit (diesem glückte es, dieser hatte das Glück, war so glücklich), ut patriam e servitute in libertatem vindicaret, Nep.: nec ulli alii contigisse scio, ut discipuli non audiri desiderarent, sed contenti essent audire, Sen. rhet. – gew. m. vorhergehender (allg.) Ang. des was? im Nom., nec ullo casu arbitror hoc constanti homini posse contingere, ut ulla intermissio fiat officii, Cic.: soli hoc contingit sapienti, ut nihil faciat invitus, Cic.: qui honos huic uni ante id tempus contigit, ut, cum patri populus statuam posuisset, filio quoque daret, Nep.

    lateinisch-deutsches > contingo [1]

  • 8 coquo

    coquo, coxī, coctum, ere (aus *quequo, altind. pácati, kocht, bäckt, brät; vgl. griech. πέσσω, koche, verdaue; πέπων reif, πόπανον, Gebäck), kochen = durch Feuer zubereiten, unser kochen, sieden, backen, brennen, dörren, schmelzen, zeitigen, reifen, I) eig.: A) tr.: 1) kochen, sieden, backen, is, quiilla coxerat, Cic.: c. cibaria (Brot), Liv. (so auch cibaria cocta, cibaria in quinque dies cocta, quindecirm dierum cibaria cocta, Liv.; vgl. Drak. Liv. 44, 32, 11): cibum, Varro (so auch cibus coctus, Sall.): vasa coquendis cibis utilia, Plin.: cochleam od. cochleas, Cels. u. Varro: cenam, Komik.: alci cenam, Plaut. u. Nep. (vgl. die quinti in Capitolio tibi cena cocta erit, Cato fr.): humana exta. Hor.: medicamenta, Liv.: alcis obsonia, gar kochen (scherzh. = faul machen, vom heißen Schirokko), Hor.: ova columbina, Cels.: panem, Varro fr. u. Plin.: pavonem, Hor.: venena, Liv.: caro cocta (Ggstz. caro salsa), Apic. 1. § 8 u. 10: lupinus coctus (Ggstz. crudus), Edict. Diocl. – c. alqd bene, leniter, leviter, modice, recte, Cels.: alqd sic, ut etc., Cels.: simul coquuntur mel, galbanum, resina etc., Cels.: alqd eodem modo, Cels.: alqd pluribus modis, Plin.: alqd ad carbones leniter paululum, Veget. mul.: alqd clementer, Ser. Samm.: alqd lente, Plin.: alqd igni leni od. lento, Cato u. Plin.: alqd lentis vaporibus, Hier.: c. alqd bis, Cels.: denuo, Cato: de integro, Col.: c. cibos turis ligno, Plin. – c. alqd in tecto, sub dio, Cato: c. liba in subito foco, Ov.: alqd carbonibus, Plin.: alqd in olla od. in aeneo vase, Plin. u. Cels.: multifariam in patellis cepe, Varro fr.: vitulus aëno coctus, Petron. – m. Angabe womit? (= mit welchem Stoffe zusammen?) durch cum u. Abl., od. m. Ang. worin? (= in welchem Stoffe?) durch in od. ex u. Abl., alqd cum aqua, in od. ex aqua, Cels.: alqd ex oleo, ex lacte, Cels.: gemmam in lacte, Plin.: alqd cum vino, in od. ex vino, Cels. – m. Angabe woraus? durch ex u. Abl. od. durch bl. Abl., picem liquidam e taeda, Plin.: alqd tostā polentā, Ov. – m. Ang. bis zu welchem Grade? alqd usque ad mellis crassitudinem, Plin.: tres heminas ad unam, Cels.: c. alqd usque eo, donec etc., Cels.: c. alqd, donec etc., Cels. – absol., ire coctum, Plaut.: coquendo sit faxo, Ter.: difficilis in coquendo cyma, Plin.: vas ad coquendum, ICt. – Partic. Perf. subst., a) coctum, ī, n. u. Plur. cocta ōrum, n., Gekochtes, = gekochte Speisen (Ggstz. crudum, cruda), quid tu, malum, curas utrum crudumque an coctum edim, Plaut. aul. 430: ne quid in popinis cocti praeter legumina aut olera veniret, Suet. Ner. 16, 2: cocta vendere, Suet. Claud. 38, 2. – b) cocta, ae, f., α) ein abgekochter Trank, ein Kräutertrank, Mart. 2, 85, 1. – β) gekochtes Fleisch, Apic. 1, 9. – 2) kochen = kochend machen, zum höchsten Hitzegrad bringen, v. der Sonne, iam non solum calet unda, sed coquitur, Sidon. ep. 2, 2, 1. – 3) auf dem Rost braten, rösten, als Marter, Lact. de mort. pers. 13, 3; vgl. (zur Sache) 21. § 7 u. 8. – 4) brennen, dörren, schmelzen, calcem, Cato u. Vitr.: carbones, Cato: laterculos, Cato: coctus later, gebrannter Ziegelstein, Backstein (Ggstz. crudus later), Vitr. u. Iustin.; vgl. agger coctus, aus ausgebrannten Ziegelsteinen, Prop. – c. robur, durch Feuer härten, Verg.: ligna cocta (= coctilia u. acapna, w. vgl.), ausgetrocknetes Holz, das keinen Rauch gibt, ICt.: coctus pulvis, Puzzolanerde, Stat. – c. aurum cum plumbo, schmelzen, Plin.: so aera fornacibus, Lucan.: rastra et sarcula, schmieden, Iuven. – u. v. Ausdörren, Austrocknen der Sonne u. des Windes, locus is melior, quem non coquit sol, Varro: coquit glebas aestas matutinis solibus, Verg.: rosaria cocta matutino noto, Prop. – 5) (wie πεπαίνω) zur Reife bringen, reifen, zeitigen, von der Sonne usw., eas (arbores) aequabiliter ex omnibus partibus sol ac luna coquunt; quo fit, ut uvae et oleae plures nascantur et ut celerius coquantur, Varro: cum frumentum aestas et debita maturitas coxit, Sen.: fructus (fici) solibus coctus, Plin.: et alte mitis in apricis coquitur vindemia saxis, Verg.: poma matura et cocta, Cic. – 6) in Gährung bringen, zersetzen, v. äußerer Wärme, balineae ardentes, quibus persuasere in corporibus cibos coqui, Plin. 29, 26. – von der organischen Wärme des Körpers, calore et spiritu omnia cocta et confecta, Cic. de nat. deor. 2, 136; vgl. 2, 137. Lact. de opif. dei 14, 5. – B) intr. kochen = gekocht werden, aqua, ubi radix eius coxerit, Dynamid. 1, 21; u. so ibid. 1, 49; 2, 90 u. 106. – II) übtr.: 1) gleichsam etw. brauen, etw., ersinnen, über etw. brüten, auf etw. sinnen, consilia secreto ab aliis, Liv.: bellum, Liv. – 2) jmd. (jmds. Herz, Busen) schmerzlich ängstigen, abhärmen, quae (cura) nunc te coquit et versat in pectore fixa, Enn. ann. 336: femineae ardentem curaeque iraeque coquebant, Verg. Aen. 7, 345: nec (sollicitudo) oratorem macerat et coquit, Quint. 12, 10, 77. – egomet me coquo (mache mir den Kopf warm) et macero et defetigo, Plaut. trin. 225. – 3) Partiz. Perf. im Kompar. m. Genet., hodie iuris coctiores (im R. geriebener) non sunt, quam qui lites creant, Plaut. Poen. 586 sq. – / in guten Handschriften auch quoquo, zB. quoquat, Hor. de art. poët. 186 K. u. M. – coco, wov. cocuntur, Suet. Aug. 87, 1.

    lateinisch-deutsches > coquo

  • 9 gesto

    gesto, āvi, ātum, āre (Intens. v. gero), I) tragen, mit od. bei sich führen, an sich tragen, a) übh.: saxa, arma, Curt.: pharetram, Verg.: diadema, Suet.: sceptrum, Verg.: vitulum per agros, Tibull.: signum rei publicae manu, Suet.: dorso onera, Curt.: capite coronam, Suet.: puerum in manibus, Ter.: caput in pilo, Cic.: gemmam digito, Plin.: cibos secum, Lact.: in utero (sc. partum), schwanger od. trächtig sein, Plin.: alqm in sinu, bildl., jmd. im Herzen tragen, Ter. adelph. 709: so auch alqm in oculis, gleichs. auf den Händen tragen, Ter. eun. 401 sq.: meum animum gestas, kennst meine Gesinnung, Plaut. merc. 572: pectoribus equorum suspensa capita, Liv.: non obtunsa adeo pectora, Verg. – b) etw. in einem Gefäß od. auf einem Trag- od. Fahrwerkzeug tragen, fahren, tragen od. fahren lassen, utribus aquam, Curt.: lecticā agnam, Hor.: navigio aurato sacerdotes, Curt. – Passiv, gestari, sich (vom Pferde, Wagen, in der Sänfte, zur Bewegung) tragen lassen, reiten, fahren, g. non vehiculo, sed equo, Plin. ep.: nunc gestemur, wollen uns (zu Pferde oder Wagen, in der Sänfte) Bewegung machen, Sen.: ebenso Aktiv gestare, sich tragen od. fahren lassen, Suet. Galb. 8, 1 u. Dom. 11, 1. – II) prägn.: 1) austragen, als Neuigkeit hinterbringen, crimina, Plaut. Pseud. 427: übtr. = verbreiten, verba, vitia, Sen. ep. 123, 8. – 2) herzu tragen, herbei-, zuschleppen, herbeischaffen, cibos et hortamina pugnantibus, Tac.: ex urbe atque Italia irritamenta gulae, Tac.

    lateinisch-deutsches > gesto

  • 10 libo

    lībo, āvī, ātum, āre (λείβω), I) ein wenig von einer Sache wegnehmen, A) im allg.: libare gramina dentibus, abrupfen, Calp. ecl. 5, 51. – übtr., entnehmen, entlehnen, libas ex omnibus, Cic.: a natura deorum libatos animos habemus, unsere Seelen sind aus dem Wesen Gottes, Cic.: sit boni oratoris multa etiam legendo percucurrisse, neque ea ut sua possedisse, sed ut aliena libasse, Cic. – B) insbes.: 1) von etw. kosten, genießen, cibos, Ov.: amnem, Verg.: iecur, Liv.: dapes, naschen von usw., Verg.: quantum ex istis epulis libatis? Sen.: hoc die solitum vinum novum libari et degustari medicamenti causā, Varro LL. 6, 21. – übtr., neque enim sapientem informamus, sed eum, qui quasdam artes haurire, omnes libare debet, der nur einige Wissenschaften in sich aufnehmen, von allen aber einen Vorgeschmack haben soll, Tac. dial. 31: si quid ex his studiis olim fortasse libassem, Sulp. Sev. vit. Mart. praef. § 5. – dah. a) berühren, cibos digitis, Ov.: oscula natae, küssen, Verg. – b) durch Ausgießen beim Opfern benetzen, altaria pateris, Verg. Aen. 12, 147: sepulcrum mei Tlepolemi tuo luminum cruore libabo, Apul. met. 8, 12. – 2) von etw. ausgießen zu Ehren eines Gottes, honorem laticum (d.i. Wein) in mensam, Verg.: carchesia Baccho, Verg.: nunc pateras libate Iovi, Verg.: poet., übh. ausgießen, hingießen, rorem in tempora nati. Val. Flacc. 4, 17. – 3) übh. einem Gotte etw., bes. als das Erste in seiner Art, opfern, weihen, a) eig.: certas fruges certasque bacas publice, Cic.: uvam, Tibull.: diis dapes, Liv.: solemni die epulum Iovi, Gell.: frugem Cereri, Ov.: tura dis, Ov.: m. folg. Abl., lacte, vino, Plin.: abs., Oceano libemus, Verg. georg. 4, 381. – b) übtr., opfern, weihen, widmen, Celso lacrimas, Ov.: carmina aris, Prop. – II) prägn., vermindern, nil de corpore, Lucr.: vires, Liv.: virginitatem, verletzen, Ov.

    lateinisch-deutsches > libo

  • 11 praegusto

    prae-gūsto, āvī, ātum, āre, I) vorher kosten, a) eig.: cibos, Ov.: omnes cibos, Sen. rhet.: potum regis, Iustin. – Partiz. subst., praegustantēs, ium, m., die Vorkoster (s. praegūstātorno. I), Plin. 21, 12. – b) übtr., vorher genießen, voluptates, Sen. de vit. beat. 7, 2. – II) prägn., vorher zu sich nehmen, medicamina (Gegengifte), Iuven. 6, 660.

    lateinisch-deutsches > praegusto

  • 12 blandus

    blandus, a, um [st2]1 [-] caressant, doux. [st2]2 [-] persuasif. [st2]3 [-] flatteur, insinuant, doux, attrayant, séduisant.    - puer blandissimus patri, Quint.: enfant très caressant pour son père.    - experiemur uter sit blandior, Plaut.: nous verrons qui sera le plus persuasif.    - blandus succus, Plin.: suc délicieux.    - blandi anni, Prop.: les belles années (les années de plaisir).    - otium blandius consuetudine, Liv.: l'oisiveté que l'habitude rend plus aimable.    - ire ad blanda, Sen.: courir au plaisir.    - an blandiores in publico quam in privato estis? Liv. 34, 2, 10: êtes-vous plus séduisantes en public que dans l'intimité?    - medici salubres, sed voluptate carentes cibos blandioribus adloquiis prosequuntur, Plin. Ep. 1, 8, 12: les médecins accompagnent de paroles assez séduisantes l'absorption de substances utiles à la santé, mais [dépourvues de goût agréable] = désagréables au goût.
    * * *
    blandus, a, um [st2]1 [-] caressant, doux. [st2]2 [-] persuasif. [st2]3 [-] flatteur, insinuant, doux, attrayant, séduisant.    - puer blandissimus patri, Quint.: enfant très caressant pour son père.    - experiemur uter sit blandior, Plaut.: nous verrons qui sera le plus persuasif.    - blandus succus, Plin.: suc délicieux.    - blandi anni, Prop.: les belles années (les années de plaisir).    - otium blandius consuetudine, Liv.: l'oisiveté que l'habitude rend plus aimable.    - ire ad blanda, Sen.: courir au plaisir.    - an blandiores in publico quam in privato estis? Liv. 34, 2, 10: êtes-vous plus séduisantes en public que dans l'intimité?    - medici salubres, sed voluptate carentes cibos blandioribus adloquiis prosequuntur, Plin. Ep. 1, 8, 12: les médecins accompagnent de paroles assez séduisantes l'absorption de substances utiles à la santé, mais [dépourvues de goût agréable] = désagréables au goût.
    * * *
        Blandus, Adiectiuum. Cic. Courtois, Doulx en parler, Attrayant, Mignard.
    \
        Blanda legentibus. Plin. Delectable et doulce.
    \
        Precatu blandus. Stat. Mignard en prieres, Qui prie mignardement.
    \
        Precum blandus. Stat. Qui blandit et flate en priant.
    \
        Alea blanda. Ouid. Attrayant.
    \
        Labor blandus. Virgil. Qui ne fasche ou ennuye point, Où on prend plaisir.
    \
        Leones blandi. Claud. Doulx et gratieux.
    \
        Liquor blandus amaracini. Lucret. Plaisant.
    \
        Succus blandior. Plin. Plus doulx et plus amiable.
    \
        Tabellas blandas vocat Ouidius, Lettres doulces et amiables.

    Dictionarium latinogallicum > blandus

  • 13 conficio

    confĭcĭo, ĕre, fēci, fectum - tr. - [st2]1 [-] faire ensemble, fabriquer, composer. [st2]2 [-] faire complètement, achever, effectuer, réaliser, terminer, accomplir, finir; qqf. traiter d'une affaire (intr.). [st2]3 [-] parvenir (à un terme), fournir (sa course). [st2]4 [-] rassembler, faire un tout, effectuer, causer, produire, obtenir (pour soi), procurer (à un autre). [st2]5 [-] conclure (t. de log.). [st2]6 [-] consommer, broyer (les aliments); consumer, ruiner, perdre, dissiper. [st2]7 [-] accabler, détruire, tuer, exterminer, vaincre.    - conficere libros: composer des livres.    - conficere + prop. inf.: conclure que.    - conficere aliquid alicui: procurer quelque chose à quelqu’un.    - nihil conficere cum aliquo: ne conclure aucun arrangement avec qqn.    - conficere centum annos: vivre cent ans.    - pecuniam ex re conficere, Cic.: tirer de l'argent de qqch.    - famam conficere, Cic.: acquérir de la réputation.    - centurias conficere, Cic. Pet. Cons. 5, 18: se ménager les suffrages des centuries.    - me dolor conficit: la douleur me mine.    - conficere provinciam, Cic.: soumettre une province.    - confici angore, curis: être accablé par l'angoisse, par les soucis.    - confici plagis, vulneribus: être épuisé par les coups, par les blessures.    - confectus cibus, Cic.: viande digérée.    - confecta res, Cic.: affaire conclue ou affaire désespérée.    - confectus senectute, Cic: accablée par la vieillesse.    - confectus vino, Cic.: abruti par le vin.    - confectum sidus, Plin.: astre dont l'influence a cessé.
    * * *
    confĭcĭo, ĕre, fēci, fectum - tr. - [st2]1 [-] faire ensemble, fabriquer, composer. [st2]2 [-] faire complètement, achever, effectuer, réaliser, terminer, accomplir, finir; qqf. traiter d'une affaire (intr.). [st2]3 [-] parvenir (à un terme), fournir (sa course). [st2]4 [-] rassembler, faire un tout, effectuer, causer, produire, obtenir (pour soi), procurer (à un autre). [st2]5 [-] conclure (t. de log.). [st2]6 [-] consommer, broyer (les aliments); consumer, ruiner, perdre, dissiper. [st2]7 [-] accabler, détruire, tuer, exterminer, vaincre.    - conficere libros: composer des livres.    - conficere + prop. inf.: conclure que.    - conficere aliquid alicui: procurer quelque chose à quelqu’un.    - nihil conficere cum aliquo: ne conclure aucun arrangement avec qqn.    - conficere centum annos: vivre cent ans.    - pecuniam ex re conficere, Cic.: tirer de l'argent de qqch.    - famam conficere, Cic.: acquérir de la réputation.    - centurias conficere, Cic. Pet. Cons. 5, 18: se ménager les suffrages des centuries.    - me dolor conficit: la douleur me mine.    - conficere provinciam, Cic.: soumettre une province.    - confici angore, curis: être accablé par l'angoisse, par les soucis.    - confici plagis, vulneribus: être épuisé par les coups, par les blessures.    - confectus cibus, Cic.: viande digérée.    - confecta res, Cic.: affaire conclue ou affaire désespérée.    - confectus senectute, Cic: accablée par la vieillesse.    - confectus vino, Cic.: abruti par le vin.    - confectum sidus, Plin.: astre dont l'influence a cessé.
    * * *
        Conficio, conficis, pen. corr. confeci, pen. prod. confectum, conficere, Ex Con et Facio, idem significat quod facere vel perficere. Cic. Achever et parfaire.
    \
        Conficere nucem. Plin. Rompre, Casser, Mascher.
    \
        Conficere hominem. Cic. Meurdrir, Assommer, Tuer.
    \
        Duodecim propugnatores totidem sagittarum confecit. ictibus. Sueton. Il a tué.
    \
        Ignes conficiunt syluas. Lucret. Bruslent et consument.
    \
        Conficere, per translationem. Plin. iunior, Infirmitas, moeror me conficit. Me met au bas, Me tue.
    \
        Conficere aliquam virginem. Terent. Abbatre de parolles et gaigner.
    \
        Angore confici. Cic. Estre gasté et perdu d'angoisse et de chagrin, Estre usé et consumé, ou miné.
    \
        Incendi et confici desyderio alicuius. Cic. Brusler et mourir de desir.
    \
        Se conficere. Plancus Ciceroni. Se gaster, et se tuer de travail et peine qu'on prend.
    \
        Me conficit solicitudo. Cic. Le soulci me tue.
    \
        Conficere ambulationem pomeridianam in aliquo loco. Cic. Se y pourmener.
    \
        Absolutionem conficere. Cic. Expedier, Absouldre quelqu'un de ce dont il estoit accusé.
    \
        Prope centum confecit annos. Cic. Il a vescu presque cent ans.
    \
        Annulum, pallium, soccos conficere. Cic. Faire.
    \
        Argentum alicuius conficere. Terent. Despendre et manger.
    \
        Bellum. Plin. Faire guerre, Batailler.
    \
        Conficere bellum. Cic. Venir à bout de la guerre.
    \
        Bibliothecam. Cic. Dresser une librairie.
    \
        Cibos. Plin. Digerer la viande.
    \
        Conficere cibos. Liu. Mascher la viande, Comminuer et briser bien menu.
    \
        Cursum. Cic. Achever le cours, ou la course.
    \
        Cum aliquo conficere. Cic. Chevir avec aucun, Composer avec luy.
    \
        Longo sermone vtimur, diem conficimus. Plaut. Le propos dure longuement, Le jour se passe.
    \
        Diem extremum morte conficere. Cic. Mourir.
    \
        Escas conficere dicuntur dentes intimi. Cic. Mascher et comminuer ou rompre bien menu.
    \
        Exercitum. Cic. Faire amas de gensdarmes, Lever une armee, Dresser sus.
    \
        Facinus. Cic. Commettre quelque cas meschant.
    \
        Famam. Cic. Bailler bruit.
    \
        Flagitium. Terent. Faire quelque meschanceté.
    \
        Funera iusta. Caes. Faire et parfaire les obseques d'un trespassé.
    \
        Iter. Caesar. Parfaire son chemin.
    \
        Iurisdictionem. Cic. Parachever, Quand le magistrat qui estoit en la Province avoit tenu les assises ordinaires par tous les lieux où il estoit de coustume.
    \
        Ligna et fornacem. Cato. Fendre, Apprester.
    \
        Malum alicui. Terent. Luy bastir quelque fascherie.
    \
        Mandata. Cic. Accomplir, Mettre en effect.
    \
        Munus susceptum. Cic. Achever.
    \
        Negotium. Plaut. Faire, ou Parfaire.
    \
        Nuptias. Terent. Faire nopces.
    \
        Confectae pactiones publicanorum. Cic. Les baux à ferme des choses appartenantes à la Republique estoyent faicts et achevez.
    \
        Pacem. Cic. Tranquiller et pacifier une contree.
    \
        Facillime patris pacem in leges conficiet suas. Terent. Il appaisera son pere, et l'induira et fera condescendre à faire ce qu'il vouldra.
    \
        Patrimonium. Cic. Despendre, Consumer.
    \
        Peculium grande. Plaut. Amasser, Acquerir grans biens pour soy.
    \
        Pecuniam ex re aliqua. Cic. Faire argent et amasser.
    \
        Permagna pecunia ex ea re confici potest. Cic. Il y a bien à gaigner. Bud.
    \
        Pensum. Plaut. Achever sa fusee.
    \
        Pensum meum quod datum est, confeci. Plaut. J'ay parfaict et achevé ce qu'on m'avoit donné à faire.
    \
        Porticum mille passuum conficere. Cic. En laquelle il y ait pour se pourmener mille pas d'enceincte, ou de tour.
    \
        Prandium. Plaut. Achever le disner.
    \
        Rationes. Cic. Clorre comptes et arrester.
    \
        Reditum alicui. Cic. Luy impetrer son retour et rappel.
    \
        Rem. Caesar. Venir à chef de sa besongne et entreprinse.
    \
        Rem conficere, Id est patrimonium. Cic. Despendre tout son bien.
    \
        Sacra. Cic. Faire le service divin.
    \
        Sermonem. Caesar. Achever.
    \
        Solicitudines alicui. Terent. Le mettre en soulci.
    \
        Sex illa a Dypilo stadia confecimus. Cic. Nous cheminasmes ces six stades.
    \
        Tabulas. Cic. Faire registre de ce qu'on a faict et prins.
    \
        Tempus annuum. Cic. Employer un an.
    \
        Vestem aut tunicas hybernas. Plaut. Faire.
    \
        Longam viam. Cic. Cheminer long chemin.
    \
        Quae vetustas est, quae vim diuinam conficere possit? Cic. Annichiler, Mettre à neant.
    \
        Ex quo conficitur, vt si leges duae, aut si plures, etc. Cic. Dont il s'ensuit que si, etc.
    \
        Confectum est. Cic. C'est faict.

    Dictionarium latinogallicum > conficio

  • 14 contingo

    1. contingo, tigī, tāctum, ere (con u. tango), I) v. tr. berühren, anrühren, A) eig.: a) übh., bei Ang. womit? m. Abl., v. leb. Wesen, crus alcis calce, Suet.: mento humum, Curt.: alqm digito, s. digitus: summas pede undas, Ov.: exstinctos ore suo focos, Ov.: terram osculo, m. einem Kusse b. = einen K. auf die Erde drücken, Liv. – summa sidera plantis, auf Sternen wandeln (poet. zur Bezeichnung der höchsten Glückseligkeit), Prop. – v. lebl. Subjj., c. montes suo igni (v. der Sonne), Lucr.: paene terram (v. Monde), Cic.: caules nulla ex parte (v. Weinstocke), Cic.: ne arbusculae inter se contingant, Col.: curalium, quo primum contigit auras tempore, durescit, mit der Luft in Berührung gekommen ist, Ov. – im Passiv, paene ut radiis (solis) prius quam terra contingeretur, Suet.: fenestrae sic editae, ne manu contingi (berührt = erreicht werden) possint, Col.
    b) fassend, anfassend, umfassend, berühren, dah. deutsch zuw. fassen, erfassen, umfassen, ergreifen, funem manu, Verg.: alterā manu orientem, alterā occidentem, Curt.: datas habenas manibus, Ov.: (alcis) manum, Vell.: (alcis) dextram, Liv. u. Val. Max.: alcis genua, Apul. u. Dict. – taurum, quamvis mitem, metuit contingere primo, Ov.: contigit et glebam; contactu gleba potenti massa fit, Ov. – v. Vögeln, facile cibum terrestrem rostris, Cic. – prägn., etw. anrüh-
    ————
    ren = sich aneignen, an etw. sich vergreifen, ideoque nec sua custodiunt, nec aliena contingunt Mela 2, 1, 11 (2. § 11).
    c) kostend, speisend berühren, anrühren, deutsch auch von etw. kosten, cibos ore, Ov.: granum, Hor.: aquas, fontem, Ov. – feindl., v. Vögeln = anfressen, asservarent corpus, ut ne aves quidem contingerent, Curt. 7, 5 (24), 40.
    d) bestreichend, bestreuend, benetzend berühren, bestreichen, bestreuen, ora nati sacro medicamine, Ov.: cibos sale modice, Cels.: caseum torrido sale, Col.: lac parco sale, Verg.
    e) befleckend, entehrend berühren, corpus corpore, Plaut. Amph. 834.
    f) ansteckend berühren, anstecken, morsu serpentis contingitur, Dict. 2, 14: venenatis morsibus contacta nonnulla iumenta, Apul. met. 9, 2: quaedam in contactos corporis vitia transiliunt, Sen. de ira 3, 8, 1.
    g) auf od. an etw. anstoßend berühren, α) seiner Höhe, Länge nach bis zu etw. hinauf- od. hinabreichen, nubes aërio vertice (v. einem hohen Berge), Tibull.: sidera comā (v. einem hohen Baume), Ov.: nullas profecto terras caelum contingere, Liv.: u. (im Bilde) dum corporis aut externa (bona) iaceant humi...; alia autem illa divina longe lateque se pandant caelumque contingant, sich bis zum H. erheben, Cic. – cum pedes imum gradum (sellae regiae) non
    ————
    contingerent, mensam subdidit pedibus, Curt. – β) seiner Ausdehnung in die Breite nach bis zu etw. hinreichen, reichen, an etw. unmittelbar stoßen, milites disponit non certis spatiis intermissis, sed perpetuis vigiliis stationibusque, ut contingant inter se, Caes. – v. Lebl., turris contingens vallum, Caes.: agger murum hostium paene contingit, Caes.: trabes non inter se contingunt, Caes. – bes. als geogr. t. t., unmittelbar stoßen, -liegen, -angrenzen an usw., quorum agri non contingunt mare, Cic.: Helvii, qui fines Arvernorum contingunt, Caes.: saltus Vescinus Falernum contingens agrum, Liv.: sinum parva oppida contingunt, Mela: contingentes Illyricum coloniae, Suet.: Aegyptus dorso Aethiopiam contingit, Mela. – m. ex od. ab u. Abl., radices montis ex utraque parte ripae fluminis contingunt, Caes.: Atlanticus Oceanus terras ab occidente contingit, Mela.
    h) ein Ziel erreichend berühren, etw. erreichen, α) ein Ziel mit einem Geschosse treffend erreichen, treffen, ex tanta altitudine contingere hostem posse, Liv. – ipsam avem contingere ferro non valuit, Verg.: da mihi quod petitur certo contingere ferro, Ov. – β) ein Ziel infolge der Bewegung erreichen, sowohl v. Pers. = wohin gelangen, einen Ort betreten, optatam cursu metam, Hor.: Ephyren pennis, Ov.: Italiam, Verg.: Coronen, Dict.: Cadmeïda arcem, Ov.: terram od. litora, das Land, das Ufer betreten (v. Seefahr-
    ————
    ern), Ov., Dict. u.a. (s. Deder. Dict. 2, 1). – als v. Lebl. = etw. erreichen, treffen, quam regionem cum superavit animus naturamque sui similem contigit atque agnovit, Cic. Tusc. 1, 43 (vgl. ibid. cum ad sui simile penetravit). – γ) bis zu jmd. od. jmds. Ohren dringen, v. Tönen, v. Gerüchten usw., inde deos hominesque voco; nec contigit ullum vox mea mortalem, Ov.: contigerat nostras infamia temporis aures, Ov.: u. fando contigit aures m. folg. Acc. u. Infin. = es drang das Gerücht zu Ohren, das usw., Ov. met. 15, 497 sqq.
    B) übtr.: a) jmd. od. etw. berühren = mit jmd. od. etw. in Berührung (Beziehung) stehen, α) übh., v. Umständen, jmd. od. etw. angehen, jmdm. zustehen, zuständig sein, haec consultatio tota de re pertinente ad vos est; Romanos nihil contingit, nisi quatenus etc., Liv.: meam causam, quae nihil eo facto contingitur, ne miscueris, Liv.: absol., cognitio de suspectis tutoribus contingit (ist zuständig), Macer dig. 1, 21, 4. – β) mit jmd. durch irgend ein Verhältnis (Verwandtschaft, Freundschaft, Umgang usw.) in Berührung (Beziehung) stehen, alqm sanguine, Sen.: alqm sanguine ac genere, Liv.: alqos aut propinquitate aut amicitiā, Liv.: regiam aut propinquitate aut affinitate aut ministeriis, Liv.: alqm longinquā od. propinquā cognatione, Curt.: alqm a matre artissimo gradu, Suet.: Caesarum domum nullo gradu, Suet.:
    ————
    Claudiorum familiam artissimo sanguinis vinculo, Val. Max.: alqm modico usu (Umgang), Tac.: deos propius, mit den Göttern (= mit den Größen der Erde) im näheren Umgang stehen, Hor.
    b) jmd. ergreifend berühren, sowohl v. angenehmen u. unangenehmen Eindrücken, jmd. berühren, ergreifen, treffen, numine contactae suo, begeistert, Ov.: quam me manifesta libido contigit, Ov.: quos in aliqua sua fortuna publica quoque contingebat cura, Liv.: contactus nullis ante cupidinibus, Prop. – als v. Schicksalen, jmd. betreffen, nec umquam contacti simili sorte rogetis opem, Ov. trist. 3, 4, 78.
    c) moralisch befleckend, entweihend berühren = antasten, anstecken, beflecken, entweihen (s. Drak. Liv. 2, 5, 2 u. 4, 15, 8), contacturum (sese) funebribus diris signa tela arma hostium, mit dem Fluche der Vernichtung beladen, Liv.: quae (auspicia) ut primum contacta sint ab eo, a quo nec ius nec fas fuerit, Liv. – gew. im Partiz. Perf., dies contactus religione, mit Fluch beladen, Liv.: bona contacta pretiis regni mercandi, Liv.: equi nullo mortali opere contacti, Tac.: casta et nullis contacta vitiis pectora, Tac. – bes. durch Teilnahme, plebs contacta regiā praedā, Liv.: milites contacti sacrilegio, Liv.: ut omnia contacta societate peculatus viderentur, Liv.: omnes contacti eā violatione templi, Liv.: velut contactā civitate rabie duorum iuvenum, Liv.: hic contactus ensis dese-
    ————
    rat castum latus, Sen. poët.
    d) teilhaftig werdend berühren, α) v. dem, der etw. erlangt, etw. erlangen, zu etw. kommen, aevi c. florem, Lucr. 1, 564: prius periere, quam quod petierant contingerent, Phaedr. 1, 20 (22), 6. – β) v. dem, was jmdm. zuteil wird, jmdm. zufallen, palma frugum indubitata Italiam contigit, Plin. 18, 109: sors Tyrrhenum contigit, Vell. 1, 1. § 4: ut quemque sors contigerat, Dict. 5, 13 extr. – v. Üblen, jmd. treffen, auf jmd. fallen, quos aliquā parte suspicio favoris in regem contigerat, Liv. 45, 31, 3.
    e) teilhaftig werden lassend mit etw. berühren = von etw. treffen od. ergreifen lassen, ignotā animum (virginis) contingere curā (v. der Venus), Val. Flacc. 7, 173.
    f) darstellend berühren, alqd strictim, Lact. 2, 10, 15 (bei Cic. ad Att. 2, 1. § 1 strictim attingere).
    II) v. intr. zutreffen, eintreffen, sich treffen, sich fügen, eintreten, v. Ereignissen, die infolge günstiger od. ungünstiger Verhältnisse sich zutragen, begegnen, v. glücklichen Ereignissen zuw. = glücken, gelingen, m. Dat. (wem?) auch = zuteil werden (vgl. Otto Cic. de rep. 1, 14. p. 38 ed. Osann. Heusinger Cic. de off. 2, 14, 12), α) ganz absol.: hanc mihi expetivi; contigit, Ter.: si contingit od. si continget, Quint.: forsitan si contigerit, wenn ich etwa das Glück haben sollte (als Parenthese), Amm. – β) m.
    ————
    Ang. was? im Nom.: id cum contigit, Cic.: si qua pugnandi occasio esset, postquam ea nulla contigerat, Liv.: neque prius cursus contingere potest (kann ein Wettlauf vor sich gehen) quam scierimus, quo sit et quā perveniendum, Quint.: ubi quid melius contingit et unctius, Hor.: ambulas inter nos, non quasi contingas, nicht als ob es ein Glück für uns wäre, Plin. pan.: id quod in hoc contigit bello, Auct. b. Hisp.: quantulumcumque temporis contigit, Sen.: animus supra omnia quae contingunt acciduntque eminens, über alle Begegnisse und Zufälle, Sen. ep. 66, 6. – mit Abl. (durch), magis adeo id facilitate quam aliā ullā culpā meā contigit, Cic.: quae (examina apium) dono vel aucupio contingunt, man geschenkt bekommt oder selbst einfängt, Col. 9, 8, 5. – m. ex (infolge) u. Abl., contingit eadem claritas etiam ex accidentibus, Quint.: ex nidore hilaritas contingit, Mela. – m. Dat. (wem?), quoniam tantum habemus otii, quantum iam diu nobis non contigit, Cic.: quam rem paucis contigisse docebat, Caes.: contigit tibi magnifica res, Val. Max.: si mihi vita contigerit, Planc. in Cic. ep.: mihi omnia, quae opto, contingant, Cic.: an est quicquam, quod Veientibus optatum aeque contingere possit, quam ut etc., Liv.: ne quid iis, quos amasti, mali putes contigisse, Cic.: contingent oculis videnda crura, Ov.: qualis (dux) si qui nunc esset, tibi idem, quod illis accidit, contigisset, Cic. Phil. 2, 17: m. Abl.
    ————
    (durch), hoc si tibi felicitate quādam contigisset, Cic. – zugl. m. Dat. des Prädikats, ut tamen id per M. Agrippam securo ei posse contingere non existimarent, Vell. – γ) mit Angabe was? im Infin.: celeriter antecellere omnibus ingenii gloriā contigit, Cic. Arch. 4: fingere cinctutis non exaudita Cethegis continget, Hor.: ita mihi contingat aut honeste degere aut mori, Sen. rhet.: contingat modo te filiamque tuam fortes invenire, Plin. ep. – m. Dat. (wem?), non cuivis homini contingit adire Corinthum, Hor.: nec tamen scio quem reum illi defendere nisi se contigerit, Sen. rhet.: contigit nobis bene componere animum, Sen.: ita mihi contingat herede filio mori, Quint.: contigit ei ter triumphare, Val. Max. – zugl. m. Dat. des Prädikats, Iovis esse nepoti contigit haud uni, Ov.: quo tempore mihi fratrique meo destinari praetoribus contigit, Vell.: ita mihi libero et vivere contingat et mori, Sen. rhet. – δ) m. Ang. was? durch einen Satz m. ut u. Konj., quoniam autem, tecum ut essem, non contigit, Cic.: vix mehercle contingere potest, ut hilares ab hac impatientia laetique discedant, quos pudor dimittit, Ps. Quint. decl. – m. Dat. (wem?), huic contigit (diesem glückte es, dieser hatte das Glück, war so glücklich), ut patriam e servitute in libertatem vindicaret, Nep.: nec ulli alii contigisse scio, ut discipuli non audiri desiderarent, sed contenti essent audire, Sen. rhet. – gew. m. vorhergehender (allg.) Ang. des was? im
    ————
    Nom., nec ullo casu arbitror hoc constanti homini posse contingere, ut ulla intermissio fiat officii, Cic.: soli hoc contingit sapienti, ut nihil faciat invitus, Cic.: qui honos huic uni ante id tempus contigit, ut, cum patri populus statuam posuisset, filio quoque daret, Nep.
    ————————
    2. con-tingo (-tinguo), ere, benetzen, colore semina rerum, Lucr. 2, 755: u. so Lucr. 1, 938. – übtr., musaeo cuncta lepore, würzen, Lucr. 1, 934. – Andere Beispiele ziehe ich zu 1. contingo no. I, d, w. s.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > contingo

  • 15 coquo

    coquo, coxī, coctum, ere (aus *quequo, altind. pácati, kocht, bäckt, brät; vgl. griech. πέσσω, koche, verdaue; πέπων reif, πόπανον, Gebäck), kochen = durch Feuer zubereiten, unser kochen, sieden, backen, brennen, dörren, schmelzen, zeitigen, reifen, I) eig.: A) tr.: 1) kochen, sieden, backen, is, quiilla coxerat, Cic.: c. cibaria (Brot), Liv. (so auch cibaria cocta, cibaria in quinque dies cocta, quindecirm dierum cibaria cocta, Liv.; vgl. Drak. Liv. 44, 32, 11): cibum, Varro (so auch cibus coctus, Sall.): vasa coquendis cibis utilia, Plin.: cochleam od. cochleas, Cels. u. Varro: cenam, Komik.: alci cenam, Plaut. u. Nep. (vgl. die quinti in Capitolio tibi cena cocta erit, Cato fr.): humana exta. Hor.: medicamenta, Liv.: alcis obsonia, gar kochen (scherzh. = faul machen, vom heißen Schirokko), Hor.: ova columbina, Cels.: panem, Varro fr. u. Plin.: pavonem, Hor.: venena, Liv.: caro cocta (Ggstz. caro salsa), Apic. 1. § 8 u. 10: lupinus coctus (Ggstz. crudus), Edict. Diocl. – c. alqd bene, leniter, leviter, modice, recte, Cels.: alqd sic, ut etc., Cels.: simul coquuntur mel, galbanum, resina etc., Cels.: alqd eodem modo, Cels.: alqd pluribus modis, Plin.: alqd ad carbones leniter paululum, Veget. mul.: alqd clementer, Ser. Samm.: alqd lente, Plin.: alqd igni leni od. lento, Cato u. Plin.: alqd lentis vaporibus, Hier.: c. alqd bis, Cels.: denuo, Cato:
    ————
    de integro, Col.: c. cibos turis ligno, Plin. – c. alqd in tecto, sub dio, Cato: c. liba in subito foco, Ov.: alqd carbonibus, Plin.: alqd in olla od. in aeneo vase, Plin. u. Cels.: multifariam in patellis cepe, Varro fr.: vitulus aëno coctus, Petron. – m. Angabe womit? (= mit welchem Stoffe zusammen?) durch cum u. Abl., od. m. Ang. worin? (= in welchem Stoffe?) durch in od. ex u. Abl., alqd cum aqua, in od. ex aqua, Cels.: alqd ex oleo, ex lacte, Cels.: gemmam in lacte, Plin.: alqd cum vino, in od. ex vino, Cels. – m. Angabe woraus? durch ex u. Abl. od. durch bl. Abl., picem liquidam e taeda, Plin.: alqd tostā polentā, Ov. – m. Ang. bis zu welchem Grade? alqd usque ad mellis crassitudinem, Plin.: tres heminas ad unam, Cels.: c. alqd usque eo, donec etc., Cels.: c. alqd, donec etc., Cels. – absol., ire coctum, Plaut.: coquendo sit faxo, Ter.: difficilis in coquendo cyma, Plin.: vas ad coquendum, ICt. – Partic. Perf. subst., a) coctum, ī, n. u. Plur. cocta ōrum, n., Gekochtes, = gekochte Speisen (Ggstz. crudum, cruda), quid tu, malum, curas utrum crudumque an coctum edim, Plaut. aul. 430: ne quid in popinis cocti praeter legumina aut olera veniret, Suet. Ner. 16, 2: cocta vendere, Suet. Claud. 38, 2. – b) cocta, ae, f., α) ein abgekochter Trank, ein Kräutertrank, Mart. 2, 85, 1. – β) gekochtes Fleisch, Apic. 1, 9. – 2) kochen = kochend machen, zum höchsten Hitzegrad bringen, v. der Sonne, iam non solum calet unda, sed
    ————
    coquitur, Sidon. ep. 2, 2, 1. – 3) auf dem Rost braten, rösten, als Marter, Lact. de mort. pers. 13, 3; vgl. (zur Sache) 21. § 7 u. 8. – 4) brennen, dörren, schmelzen, calcem, Cato u. Vitr.: carbones, Cato: laterculos, Cato: coctus later, gebrannter Ziegelstein, Backstein (Ggstz. crudus later), Vitr. u. Iustin.; vgl. agger coctus, aus ausgebrannten Ziegelsteinen, Prop. – c. robur, durch Feuer härten, Verg.: ligna cocta (= coctilia u. acapna, w. vgl.), ausgetrocknetes Holz, das keinen Rauch gibt, ICt.: coctus pulvis, Puzzolanerde, Stat. – c. aurum cum plumbo, schmelzen, Plin.: so aera fornacibus, Lucan.: rastra et sarcula, schmieden, Iuven. – u. v. Ausdörren, Austrocknen der Sonne u. des Windes, locus is melior, quem non coquit sol, Varro: coquit glebas aestas matutinis solibus, Verg.: rosaria cocta matutino noto, Prop. – 5) (wie πεπαίνω) zur Reife bringen, reifen, zeitigen, von der Sonne usw., eas (arbores) aequabiliter ex omnibus partibus sol ac luna coquunt; quo fit, ut uvae et oleae plures nascantur et ut celerius coquantur, Varro: cum frumentum aestas et debita maturitas coxit, Sen.: fructus (fici) solibus coctus, Plin.: et alte mitis in apricis coquitur vindemia saxis, Verg.: poma matura et cocta, Cic. – 6) in Gährung bringen, zersetzen, v. äußerer Wärme, balineae ardentes, quibus persuasere in corporibus cibos coqui, Plin. 29, 26. – von der organischen Wärme des Körpers, calore et spiritu
    ————
    omnia cocta et confecta, Cic. de nat. deor. 2, 136; vgl. 2, 137. Lact. de opif. dei 14, 5. – B) intr. kochen = gekocht werden, aqua, ubi radix eius coxerit, Dynamid. 1, 21; u. so ibid. 1, 49; 2, 90 u. 106. – II) übtr.: 1) gleichsam etw. brauen, etw., ersinnen, über etw. brüten, auf etw. sinnen, consilia secreto ab aliis, Liv.: bellum, Liv. – 2) jmd. (jmds. Herz, Busen) schmerzlich ängstigen, abhärmen, quae (cura) nunc te coquit et versat in pectore fixa, Enn. ann. 336: femineae ardentem curaeque iraeque coquebant, Verg. Aen. 7, 345: nec (sollicitudo) oratorem macerat et coquit, Quint. 12, 10, 77. – egomet me coquo (mache mir den Kopf warm) et macero et defetigo, Plaut. trin. 225. – 3) Partiz. Perf. im Kompar. m. Genet., hodie iuris coctiores (im R. geriebener) non sunt, quam qui lites creant, Plaut. Poen. 586 sq. – in guten Handschriften auch quoquo, zB. quoquat, Hor. de art. poët. 186 K. u. M. – coco, wov. cocuntur, Suet. Aug. 87, 1.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > coquo

  • 16 gesto

    gesto, āvi, ātum, āre (Intens. v. gero), I) tragen, mit od. bei sich führen, an sich tragen, a) übh.: saxa, arma, Curt.: pharetram, Verg.: diadema, Suet.: sceptrum, Verg.: vitulum per agros, Tibull.: signum rei publicae manu, Suet.: dorso onera, Curt.: capite coronam, Suet.: puerum in manibus, Ter.: caput in pilo, Cic.: gemmam digito, Plin.: cibos secum, Lact.: in utero (sc. partum), schwanger od. trächtig sein, Plin.: alqm in sinu, bildl., jmd. im Herzen tragen, Ter. adelph. 709: so auch alqm in oculis, gleichs. auf den Händen tragen, Ter. eun. 401 sq.: meum animum gestas, kennst meine Gesinnung, Plaut. merc. 572: pectoribus equorum suspensa capita, Liv.: non obtunsa adeo pectora, Verg. – b) etw. in einem Gefäß od. auf einem Trag- od. Fahrwerkzeug tragen, fahren, tragen od. fahren lassen, utribus aquam, Curt.: lecticā agnam, Hor.: navigio aurato sacerdotes, Curt. – Passiv, gestari, sich (vom Pferde, Wagen, in der Sänfte, zur Bewegung) tragen lassen, reiten, fahren, g. non vehiculo, sed equo, Plin. ep.: nunc gestemur, wollen uns (zu Pferde oder Wagen, in der Sänfte) Bewegung machen, Sen.: ebenso Aktiv gestare, sich tragen od. fahren lassen, Suet. Galb. 8, 1 u. Dom. 11, 1. – II) prägn.: 1) austragen, als Neuigkeit hinterbringen, crimina, Plaut. Pseud. 427: übtr. = verbreiten, verba, vitia, Sen. ep. 123, 8. – 2) herzu-
    ————
    tragen, herbei-, zuschleppen, herbeischaffen, cibos et hortamina pugnantibus, Tac.: ex urbe atque Italia irritamenta gulae, Tac.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > gesto

  • 17 libo

    lībo, āvī, ātum, āre (λείβω), I) ein wenig von einer Sache wegnehmen, A) im allg.: libare gramina dentibus, abrupfen, Calp. ecl. 5, 51. – übtr., entnehmen, entlehnen, libas ex omnibus, Cic.: a natura deorum libatos animos habemus, unsere Seelen sind aus dem Wesen Gottes, Cic.: sit boni oratoris multa etiam legendo percucurrisse, neque ea ut sua possedisse, sed ut aliena libasse, Cic. – B) insbes.: 1) von etw. kosten, genießen, cibos, Ov.: amnem, Verg.: iecur, Liv.: dapes, naschen von usw., Verg.: quantum ex istis epulis libatis? Sen.: hoc die solitum vinum novum libari et degustari medicamenti causā, Varro LL. 6, 21. – übtr., neque enim sapientem informamus, sed eum, qui quasdam artes haurire, omnes libare debet, der nur einige Wissenschaften in sich aufnehmen, von allen aber einen Vorgeschmack haben soll, Tac. dial. 31: si quid ex his studiis olim fortasse libassem, Sulp. Sev. vit. Mart. praef. § 5. – dah. a) berühren, cibos digitis, Ov.: oscula natae, küssen, Verg. – b) durch Ausgießen beim Opfern benetzen, altaria pateris, Verg. Aen. 12, 147: sepulcrum mei Tlepolemi tuo luminum cruore libabo, Apul. met. 8, 12. – 2) von etw. ausgießen zu Ehren eines Gottes, honorem laticum (d.i. Wein) in mensam, Verg.: carchesia Baccho, Verg.: nunc pateras libate Iovi, Verg.: poet., übh. ausgießen, hingießen, rorem in tempora
    ————
    nati. Val. Flacc. 4, 17. – 3) übh. einem Gotte etw., bes. als das Erste in seiner Art, opfern, weihen, a) eig.: certas fruges certasque bacas publice, Cic.: uvam, Tibull.: diis dapes, Liv.: solemni die epulum Iovi, Gell.: frugem Cereri, Ov.: tura dis, Ov.: m. folg. Abl., lacte, vino, Plin.: abs., Oceano libemus, Verg. georg. 4, 381. – b) übtr., opfern, weihen, widmen, Celso lacrimas, Ov.: carmina aris, Prop. – II) prägn., vermindern, nil de corpore, Lucr.: vires, Liv.: virginitatem, verletzen, Ov.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > libo

  • 18 praegusto

    prae-gūsto, āvī, ātum, āre, I) vorher kosten, a) eig.: cibos, Ov.: omnes cibos, Sen. rhet.: potum regis, Iustin. – Partiz. subst., praegustantēs, ium, m., die Vorkoster (s. praegustator no. I), Plin. 21, 12. – b) übtr., vorher genießen, voluptates, Sen. de vit. beat. 7, 2. – II) prägn., vorher zu sich nehmen, medicamina (Gegengifte), Iuven. 6, 660.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > praegusto

  • 19 contingo

    1.
    con-tingo, tĭgi, tactum, 3, v. a. and n. [tango], to touch on all sides. to touch, take hold of, seize (very freq. in all periods and species of composition).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    facile cibum terrestrem rostris,

    Cic. N. D. 2, 47, 122:

    funem manu,

    Verg. A. 2, 239; cf. Ov. M. 2, 151:

    munera Cerealia dextrā,

    id. ib. 11, 122:

    undas pede,

    id. ib. 2, 457:

    focos ore tremente,

    id. Tr. 1, 3, 44:

    terram osculo,

    Liv. 1, 56, 12:

    ora nati sacro medicamine,

    Ov. M. 2, 123; cf. id. ib. 14, 607:

    montes suo igni (sol),

    Lucr. 4, 407; cf. Cat. 64, 408, and Suet. Ner. 6:

    cibos sale modico,

    to sprinkle, Cels. 2, 24: sidera comā ( poet. designation for a very great height), Ov. F. 3, 34; cf.:

    nubes aërio vertice (Taurus),

    Tib. 1, 7, 15: summa sidera plantis, to reach the stars (a poet. designation of great prosperity), Prop. 1, 8, 43:

    mitem taurum,

    Ov. M. 2, 860; cf. id. ib. 8, 423:

    glebam,

    id. ib. 11, 111:

    paene terram (luna),

    Cic. Div. 2, 43, 91:

    caules (vitis),

    id. N. D. 2, 47, 120:

    dextras consulum (as a friendly greeting or congratulation),

    Liv. 28, 9, 6; so,

    manum,

    Vell. 2, 104, 5; 2, 107, 4.—
    B.
    With partic. access. ideas.
    1.
    To eat, partake of, taste ( poet.):

    neque illinc Audeat esuriens dominus contingere granum,

    Hor. S. 2, 3, 113:

    cibos ore,

    Ov. M. 5, 531:

    aquas,

    id. ib. 15, 281:

    fontem,

    id. ib. 3, 409.—
    2.
    To touch impurely (very rare):

    corpus corpore,

    Plaut. Am. 2, 2, 204.—
    3.
    To touch, i. e. to be near, neighboring, or contiguous, to border upon, to reach, extend to; with acc., dat., or inter se; with acc.:

    Helvi, qui fines Arvernorum contingunt,

    Caes. B. G. 7, 7 fin.:

    turri adactā et contingente vallum,

    id. ib. 5, 43; cf.:

    in saltu Vescino Falernum contingente agrum,

    Liv. 10, 21, 8:

    praesidium coloniarum Illyricum contingentium,

    Suet. Aug. 25. —With dat.:

    ut radices montis ex utrāque parte ripae fluminis contingant,

    Caes. B. G. 1, 38.—With inter se:

    ut (milites) contingant inter se atque omnem munitionem expleant,

    Caes. B. C. 1, 21; cf. id. B. G. 7, 23.—
    4.
    With the idea of motion, to reach something by moving, to attain to, reach, come to, arrive at, meet with, etc. (mostly poet.); with acc.:

    optatam metam cursu,

    Hor. A. P. 412:

    Ephyren pennis,

    Ov. M. 7, 392:

    Italiam,

    Verg. A. 5, 18:

    fines Illyricos,

    Ov. M. 4, 568:

    Creten,

    id. ib. 8, 100:

    Cadmeïda arcem,

    id. ib. 6, 217:

    rapidas Phasidos undas,

    id. ib. 7, 6:

    auras,

    to come into the air, id. ib. 15, 416 al.:

    avem ferro,

    to hit, Verg. A. 5, 509; cf. Ov M. 8, 351: ullum mortalem (vox mea), id. id. 2, 578; cf.

    thus aures,

    id. ib. 1, 211; and aures fando, with the acc. and inf., id. ib. 15, 497: aevi florem, to come to or reach the flower of age, Lucr. 1, 565.—
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., to touch, to seize upon, affect (rare). multitudo agrestium, quos in aliquā suā fortunā publica quoque contingebat cura, Liv. 22, 10, 8:

    contactus nullis ante cupidinibus,

    Prop. 1, 1, 2:

    quam me manifesta libido contigit!

    Ov. M. 9, 484: animum curā. Val. Fl. 7, 173; cf.:

    aliquem (curā), contacti simili sorte,

    Ov. Tr. 3, 4, 78. —Far more freq.,
    B.
    In partic.
    1.
    (Acc. to I. B. 2.) To touch with pollution, to pollute, stain, defile, etc.; so generally in part. perf. (as a verb. finit. the kindr. contamino was in use):

    (Gallos) contactos eo scelere velut injectā rabie ad arma ituros,

    Liv. 21, 48, 3; so,

    contacta civitas rabie duorum juvenum,

    id. 4, 9, 10:

    omnes eā violatione templi,

    id. 29, 8, 11 (for which id. 29, 18, 8:

    nefandà praedā se ipsos ac domos contaminare suas): plebs regiā praedā,

    id. 2, 5, 2; cf. id. 4, 15, 8:

    equi candidi et nullo mortali opere contacti,

    Tac. G. 10: dies (sc. Alliensis) religione, [p. 450] Liv. 6, 28, 6:

    pectora vitiis,

    Tac. Or. 12.—Once absol.:

    contactus ensis,

    Sen. Hippol. 714.—
    2.
    (Acc. to I. B. 3.) With aliquem aliquā re or only aliquem, to be connected with or related to, to concern:

    ut quisque tam foede interemptos aut propinquitate aut amicitiā contingebat,

    Liv. 25, 8, 2:

    aliquem sanguine ac genere,

    id. 45, 7, 3; 24, 22, 14:

    aliquem artissimo gradu,

    Suet. Aug. 4:

    domum Caesarum nullo gradu,

    id. Galb. 2; cf. absol.:

    deos (i. e. Maecenatem et Augustum) quoniam propius contingis,

    have more ready access to the great, Hor. S. 2, 6, 52:

    Sabinum modico usu,

    to have little intercourse with, Tac. A. 4, 68:

    multis in Italiā contactis gentibus Punici belli societate,

    Liv. 31, 8, 11; cf.:

    si crĭmine contingantur,

    have part in, Dig. 11, 4, 1:

    haec consultatio Romanos nihil contingit,

    concerns not, Liv. 34, 22, 12; cf.:

    quae (causa) nihil eo facto contingitur,

    id. 40, 14, 9.—
    3.
    (Acc. to I. B. 4.) To attain to, reach, arrive at something, to come to (very rare):

    quam regionem cum superavit animus naturamque sui similem contigit et agnovit,

    Cic. Tusc. 1, 19, 43.—
    b.
    With and without dat. of person; of occurrences, to happen to one, to befall, fall to one's lot, to succeed in, obtain a thing; and absol., to happen, fall to, turn out, come to pass (so most freq. in all perr. and species of composition; in gen., of favorable, but sometimes of indifferent, or even adverse occurrences).
    (α).
    With dat.:

    cui tam subito tot contigerint commoda,

    Ter. Eun. 5, 8, 3:

    haec tot propter me gaudia illi contigisse laetor,

    id. Hec. 5, 3, 35:

    quod isti (Crasso) contigit uni,

    Cic. de Or. 2, 56, 228; 1, 35, 164; id. Off. 1, 43, 153; id. Fam. 5, 21, 1; Planc. ap. Cic. Fam. 10, 24, 1; Caes. B. G. 1, 43; Quint. 10, 1, 115; 12, 11, 29; Suet. Caes. 35; id. Calig. 3, 10 et saep.; Ov. M. 3, 321; 11, 268; 15, 443; Hor. Ep. 1, 2, 46; 1, 4, 10; 1, 17, 9 et saep.:

    cum tanto plura bene dicendi exempla supersint quam illis contigerunt,

    Quint. 10, 2, 28: quam mihi maxime hic hodie contigerit malum, Enn. ap. Non. p. 268, 12:

    quod (sc. servitus) potentibus populis saepe contigit,

    Cic. Tusc. 5, 6, 15; id. Cat. 1, 7, 16:

    cum miseri animi essent, quod plerisque contingeret,

    id. N. D. 1, 11, 27; id. Phil. 14, 8, 24; id. Fam. 5, 16, 5; id. Sen. 19, 71; id. Off. 2, 14, 50; 2, 19, 65; id. Fam. 11, 16, 2 al.: quoties ipsi testatori aliquid contingit, a misfortune befalls, etc., Dig. 28, 3, 6:

    si quid ei humanitus contigerit,

    ib. 34, 4, 30 fin. (cf. ib. § 2: sive in viā aliquid mihi humanitus acciderit, and v. 2. accido, II. B.).— Impers. with inf.:

    non cuivis homini contingit adire Corinthum,

    Hor. Ep. 1, 17, 36:

    mihi Romae nutriri atque doceri,

    id. ib. 2, 2, 41:

    mihi recusare principatum,

    Vell. 2, 124, 2:

    mihi cognoscere (eos),

    Quint. 12, 11, 3; 1, 1, 11; 5, 7, 25; 6, 1, 4 al.—And, at the same time, a dat. of the predicate (post-class. and rare):

    quo tempore mihi fratrique meo destinari praetoribus contigit,

    Vell. 2, 124, 4:

    maximo tibi et civi et duci evadere contigit,

    Val. Max. 5, 4, ext. 2 (in Ov. M. 11, 220, the better read. is nepotem); cf. Haase in Reisig. Lect. p. 794 sq.—With ut:

    volo hoc oratori contingat, ut, etc.,

    Cic. Brut. 84, 290; id. Off. 1, 1, 3; id. Phil. 5, 18, 49; Quint. 11, 2, 51 al. —
    (β).
    With acc. (very rare):

    sors Tyrrhenum contigit,

    fell upon Tyrrhenus, Vell. 1, 1 fin.:

    Italiam palma frugum,

    Plin. 18, 11, 29, § 109.—
    (γ).
    Absol. (very freq.):

    hanc mi expetivi, contigit,

    Ter. And. 4, 2, 13:

    magis adeo id facilitate quam aliā ullā culpā meā contigit,

    Cic. de Or. 2, 4, 15:

    quod si nulla contingit excusatio,

    Quint. 11, 1, 81:

    ubi quid melius contingit et unctius,

    Hor. Ep. 1, 15, 44 et saep.—With abl.:

    quia memoria atque actio naturā non arte contingant,

    Quint. 3, 3, 4; so id. 1, 1, 33; 2, 2, 11 al.—With ex:

    gratia, quae continget ex sermone puro atque dilucido,

    Quint. 11, 1, 53; so id. 8, 3, 70:

    ex eādem brassicā contingunt aestivi autumnalesque cauliculi,

    arise, spring, Plin. 19, 8, 41, § 138 al.:

    nihil horum nisi in complexu loquendi serieque contingit,

    Quint. 1, 5, 3.—With inf.:

    fingere cinctutis non exaudita Cethegis Continget,

    Hor. A. P. 51; Quint. 1, 1, 11; 5, 7, 25:

    concitare invidiam, etc.... liberius in peroratione contingit,

    id. 6, 1, 14.—With ut:

    quod nunquam opinatus fui... id contigit, ut salvi poteremur domi,

    Plaut. Am. 1, 1, 32; so Quint. 4, 1, 7; 9, 3, 72; 11, 2, 39.
    2.
    con-tingo ( - tinguo), ĕre, v. a., to wet, moisten (perh. only in Lucr. and Verg.).
    I.
    Lit.:

    oras, pocula circum mellis liquore,

    Lucr. 1, 938:

    semina rerum colore,

    id. 2, 755:

    lac parco sale,

    to sprinkle, Verg. G. 3, 403:

    tonsum corpus amurcā,

    id. ib. 3, 448. —
    II.
    Trop.:

    musaeo contingens cuncta lepore,

    Lucr. 1, 934 and 947; 4, 9 and 22.

    Lewis & Short latin dictionary > contingo

  • 20 continguo

    1.
    con-tingo, tĭgi, tactum, 3, v. a. and n. [tango], to touch on all sides. to touch, take hold of, seize (very freq. in all periods and species of composition).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    facile cibum terrestrem rostris,

    Cic. N. D. 2, 47, 122:

    funem manu,

    Verg. A. 2, 239; cf. Ov. M. 2, 151:

    munera Cerealia dextrā,

    id. ib. 11, 122:

    undas pede,

    id. ib. 2, 457:

    focos ore tremente,

    id. Tr. 1, 3, 44:

    terram osculo,

    Liv. 1, 56, 12:

    ora nati sacro medicamine,

    Ov. M. 2, 123; cf. id. ib. 14, 607:

    montes suo igni (sol),

    Lucr. 4, 407; cf. Cat. 64, 408, and Suet. Ner. 6:

    cibos sale modico,

    to sprinkle, Cels. 2, 24: sidera comā ( poet. designation for a very great height), Ov. F. 3, 34; cf.:

    nubes aërio vertice (Taurus),

    Tib. 1, 7, 15: summa sidera plantis, to reach the stars (a poet. designation of great prosperity), Prop. 1, 8, 43:

    mitem taurum,

    Ov. M. 2, 860; cf. id. ib. 8, 423:

    glebam,

    id. ib. 11, 111:

    paene terram (luna),

    Cic. Div. 2, 43, 91:

    caules (vitis),

    id. N. D. 2, 47, 120:

    dextras consulum (as a friendly greeting or congratulation),

    Liv. 28, 9, 6; so,

    manum,

    Vell. 2, 104, 5; 2, 107, 4.—
    B.
    With partic. access. ideas.
    1.
    To eat, partake of, taste ( poet.):

    neque illinc Audeat esuriens dominus contingere granum,

    Hor. S. 2, 3, 113:

    cibos ore,

    Ov. M. 5, 531:

    aquas,

    id. ib. 15, 281:

    fontem,

    id. ib. 3, 409.—
    2.
    To touch impurely (very rare):

    corpus corpore,

    Plaut. Am. 2, 2, 204.—
    3.
    To touch, i. e. to be near, neighboring, or contiguous, to border upon, to reach, extend to; with acc., dat., or inter se; with acc.:

    Helvi, qui fines Arvernorum contingunt,

    Caes. B. G. 7, 7 fin.:

    turri adactā et contingente vallum,

    id. ib. 5, 43; cf.:

    in saltu Vescino Falernum contingente agrum,

    Liv. 10, 21, 8:

    praesidium coloniarum Illyricum contingentium,

    Suet. Aug. 25. —With dat.:

    ut radices montis ex utrāque parte ripae fluminis contingant,

    Caes. B. G. 1, 38.—With inter se:

    ut (milites) contingant inter se atque omnem munitionem expleant,

    Caes. B. C. 1, 21; cf. id. B. G. 7, 23.—
    4.
    With the idea of motion, to reach something by moving, to attain to, reach, come to, arrive at, meet with, etc. (mostly poet.); with acc.:

    optatam metam cursu,

    Hor. A. P. 412:

    Ephyren pennis,

    Ov. M. 7, 392:

    Italiam,

    Verg. A. 5, 18:

    fines Illyricos,

    Ov. M. 4, 568:

    Creten,

    id. ib. 8, 100:

    Cadmeïda arcem,

    id. ib. 6, 217:

    rapidas Phasidos undas,

    id. ib. 7, 6:

    auras,

    to come into the air, id. ib. 15, 416 al.:

    avem ferro,

    to hit, Verg. A. 5, 509; cf. Ov M. 8, 351: ullum mortalem (vox mea), id. id. 2, 578; cf.

    thus aures,

    id. ib. 1, 211; and aures fando, with the acc. and inf., id. ib. 15, 497: aevi florem, to come to or reach the flower of age, Lucr. 1, 565.—
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., to touch, to seize upon, affect (rare). multitudo agrestium, quos in aliquā suā fortunā publica quoque contingebat cura, Liv. 22, 10, 8:

    contactus nullis ante cupidinibus,

    Prop. 1, 1, 2:

    quam me manifesta libido contigit!

    Ov. M. 9, 484: animum curā. Val. Fl. 7, 173; cf.:

    aliquem (curā), contacti simili sorte,

    Ov. Tr. 3, 4, 78. —Far more freq.,
    B.
    In partic.
    1.
    (Acc. to I. B. 2.) To touch with pollution, to pollute, stain, defile, etc.; so generally in part. perf. (as a verb. finit. the kindr. contamino was in use):

    (Gallos) contactos eo scelere velut injectā rabie ad arma ituros,

    Liv. 21, 48, 3; so,

    contacta civitas rabie duorum juvenum,

    id. 4, 9, 10:

    omnes eā violatione templi,

    id. 29, 8, 11 (for which id. 29, 18, 8:

    nefandà praedā se ipsos ac domos contaminare suas): plebs regiā praedā,

    id. 2, 5, 2; cf. id. 4, 15, 8:

    equi candidi et nullo mortali opere contacti,

    Tac. G. 10: dies (sc. Alliensis) religione, [p. 450] Liv. 6, 28, 6:

    pectora vitiis,

    Tac. Or. 12.—Once absol.:

    contactus ensis,

    Sen. Hippol. 714.—
    2.
    (Acc. to I. B. 3.) With aliquem aliquā re or only aliquem, to be connected with or related to, to concern:

    ut quisque tam foede interemptos aut propinquitate aut amicitiā contingebat,

    Liv. 25, 8, 2:

    aliquem sanguine ac genere,

    id. 45, 7, 3; 24, 22, 14:

    aliquem artissimo gradu,

    Suet. Aug. 4:

    domum Caesarum nullo gradu,

    id. Galb. 2; cf. absol.:

    deos (i. e. Maecenatem et Augustum) quoniam propius contingis,

    have more ready access to the great, Hor. S. 2, 6, 52:

    Sabinum modico usu,

    to have little intercourse with, Tac. A. 4, 68:

    multis in Italiā contactis gentibus Punici belli societate,

    Liv. 31, 8, 11; cf.:

    si crĭmine contingantur,

    have part in, Dig. 11, 4, 1:

    haec consultatio Romanos nihil contingit,

    concerns not, Liv. 34, 22, 12; cf.:

    quae (causa) nihil eo facto contingitur,

    id. 40, 14, 9.—
    3.
    (Acc. to I. B. 4.) To attain to, reach, arrive at something, to come to (very rare):

    quam regionem cum superavit animus naturamque sui similem contigit et agnovit,

    Cic. Tusc. 1, 19, 43.—
    b.
    With and without dat. of person; of occurrences, to happen to one, to befall, fall to one's lot, to succeed in, obtain a thing; and absol., to happen, fall to, turn out, come to pass (so most freq. in all perr. and species of composition; in gen., of favorable, but sometimes of indifferent, or even adverse occurrences).
    (α).
    With dat.:

    cui tam subito tot contigerint commoda,

    Ter. Eun. 5, 8, 3:

    haec tot propter me gaudia illi contigisse laetor,

    id. Hec. 5, 3, 35:

    quod isti (Crasso) contigit uni,

    Cic. de Or. 2, 56, 228; 1, 35, 164; id. Off. 1, 43, 153; id. Fam. 5, 21, 1; Planc. ap. Cic. Fam. 10, 24, 1; Caes. B. G. 1, 43; Quint. 10, 1, 115; 12, 11, 29; Suet. Caes. 35; id. Calig. 3, 10 et saep.; Ov. M. 3, 321; 11, 268; 15, 443; Hor. Ep. 1, 2, 46; 1, 4, 10; 1, 17, 9 et saep.:

    cum tanto plura bene dicendi exempla supersint quam illis contigerunt,

    Quint. 10, 2, 28: quam mihi maxime hic hodie contigerit malum, Enn. ap. Non. p. 268, 12:

    quod (sc. servitus) potentibus populis saepe contigit,

    Cic. Tusc. 5, 6, 15; id. Cat. 1, 7, 16:

    cum miseri animi essent, quod plerisque contingeret,

    id. N. D. 1, 11, 27; id. Phil. 14, 8, 24; id. Fam. 5, 16, 5; id. Sen. 19, 71; id. Off. 2, 14, 50; 2, 19, 65; id. Fam. 11, 16, 2 al.: quoties ipsi testatori aliquid contingit, a misfortune befalls, etc., Dig. 28, 3, 6:

    si quid ei humanitus contigerit,

    ib. 34, 4, 30 fin. (cf. ib. § 2: sive in viā aliquid mihi humanitus acciderit, and v. 2. accido, II. B.).— Impers. with inf.:

    non cuivis homini contingit adire Corinthum,

    Hor. Ep. 1, 17, 36:

    mihi Romae nutriri atque doceri,

    id. ib. 2, 2, 41:

    mihi recusare principatum,

    Vell. 2, 124, 2:

    mihi cognoscere (eos),

    Quint. 12, 11, 3; 1, 1, 11; 5, 7, 25; 6, 1, 4 al.—And, at the same time, a dat. of the predicate (post-class. and rare):

    quo tempore mihi fratrique meo destinari praetoribus contigit,

    Vell. 2, 124, 4:

    maximo tibi et civi et duci evadere contigit,

    Val. Max. 5, 4, ext. 2 (in Ov. M. 11, 220, the better read. is nepotem); cf. Haase in Reisig. Lect. p. 794 sq.—With ut:

    volo hoc oratori contingat, ut, etc.,

    Cic. Brut. 84, 290; id. Off. 1, 1, 3; id. Phil. 5, 18, 49; Quint. 11, 2, 51 al. —
    (β).
    With acc. (very rare):

    sors Tyrrhenum contigit,

    fell upon Tyrrhenus, Vell. 1, 1 fin.:

    Italiam palma frugum,

    Plin. 18, 11, 29, § 109.—
    (γ).
    Absol. (very freq.):

    hanc mi expetivi, contigit,

    Ter. And. 4, 2, 13:

    magis adeo id facilitate quam aliā ullā culpā meā contigit,

    Cic. de Or. 2, 4, 15:

    quod si nulla contingit excusatio,

    Quint. 11, 1, 81:

    ubi quid melius contingit et unctius,

    Hor. Ep. 1, 15, 44 et saep.—With abl.:

    quia memoria atque actio naturā non arte contingant,

    Quint. 3, 3, 4; so id. 1, 1, 33; 2, 2, 11 al.—With ex:

    gratia, quae continget ex sermone puro atque dilucido,

    Quint. 11, 1, 53; so id. 8, 3, 70:

    ex eādem brassicā contingunt aestivi autumnalesque cauliculi,

    arise, spring, Plin. 19, 8, 41, § 138 al.:

    nihil horum nisi in complexu loquendi serieque contingit,

    Quint. 1, 5, 3.—With inf.:

    fingere cinctutis non exaudita Cethegis Continget,

    Hor. A. P. 51; Quint. 1, 1, 11; 5, 7, 25:

    concitare invidiam, etc.... liberius in peroratione contingit,

    id. 6, 1, 14.—With ut:

    quod nunquam opinatus fui... id contigit, ut salvi poteremur domi,

    Plaut. Am. 1, 1, 32; so Quint. 4, 1, 7; 9, 3, 72; 11, 2, 39.
    2.
    con-tingo ( - tinguo), ĕre, v. a., to wet, moisten (perh. only in Lucr. and Verg.).
    I.
    Lit.:

    oras, pocula circum mellis liquore,

    Lucr. 1, 938:

    semina rerum colore,

    id. 2, 755:

    lac parco sale,

    to sprinkle, Verg. G. 3, 403:

    tonsum corpus amurcā,

    id. ib. 3, 448. —
    II.
    Trop.:

    musaeo contingens cuncta lepore,

    Lucr. 1, 934 and 947; 4, 9 and 22.

    Lewis & Short latin dictionary > continguo

См. также в других словарях:

  • Apartamentos Cibós 3000 — (Сант Джулиа де Лориа,Андорра) Категория отеля: Адрес: Carretera de la Raba …   Каталог отелей

  • cibo — {{hw}}{{cibo}}{{/hw}}s. m. 1 Ciò che serve all alimentazione umana o animale (anche fig.) | Non toccare –c, digiunare | Cibo eucaristico, l Eucaristia; SIN. Alimento. 2 Vivanda, pietanza …   Enciclopedia di italiano

  • CIBUM Veteres quater in die sumere soliti sunt — Prima enim erat matutina ientatio, quam Prandiculum appellavêre prisci; mox Prandium: tum Cena: postremo Comessatio. Quibus apud Graecos responderunt Α᾿κράτισμα vel διανηςτισμὸς, Α᾿ριςτον, Δεῖπονο, Δόρπον: vel secundum Athenaeum, Α᾿κράτισμα,… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • PRAEGUSTATOR — servus erat apud Romanos, qui cibos potumque Principis praegustabat. Tacit. l. 12. Annal. c. 66. Is inferre epulas; et gustis explorare solebat; Idem, l. Annal. 13. c. 16. Mos habebatur, Principum liberos cum coeteris idem aetatis nobilibus… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • Peach Fuzz — Infobox Asian comic series name = Peach Fuzz |Peach Fuzz, volume 1 imagesize = 202 caption = Cover, Peach Fuzz volume 1 ko hangul = zh hanzi = romanized = genre = Humor = y author = Lindsay Cibos, Jared Hodges illustrator = publisher =… …   Wikipedia

  • BLAME!Ver.0.11 — Blame! (jap. ブラム!, buramu!) ist eine Manga Serie von Tsutomu Nihei. Der wortkarge Cyberpunk Comic erschien von 1997 bis 2003 in ungefähr 2.000 Seiten und richtete sich ursprünglich vor allem an erwachsene Männer, ist also ein Seinen Manga. Die… …   Deutsch Wikipedia

  • Blame — Blame! (jap. ブラム!, buramu!) ist eine Manga Serie von Tsutomu Nihei. Der wortkarge Cyberpunk Comic erschien von 1997 bis 2003 in ungefähr 2.000 Seiten und richtete sich ursprünglich vor allem an erwachsene Männer, ist also ein Seinen Manga. Die… …   Deutsch Wikipedia

  • Blame! — (jap. ブラム!, buramu!) ist eine Manga Serie von Tsutomu Nihei. Der wortkarge Cyberpunk Comic erschien von 1997 bis 2003 in ungefähr 2.000 Seiten und richtete sich ursprünglich vor allem an erwachsene Männer, ist also ein Seinen Manga. Die… …   Deutsch Wikipedia

  • Blame! Ver.0.11 — Blame! (jap. ブラム!, buramu!) ist eine Manga Serie von Tsutomu Nihei. Der wortkarge Cyberpunk Comic erschien von 1997 bis 2003 in ungefähr 2.000 Seiten und richtete sich ursprünglich vor allem an erwachsene Männer, ist also ein Seinen Manga. Die… …   Deutsch Wikipedia

  • Maddalena de’ Medici — Maddalena di Lorenzo de’ Medici (* 25. Juli 1473 in Florenz; † 2. Dezember 1519 in Rom) war die zweitälteste Tochter von Lorenzo den Prächtigen (1449–1492), dem Stadtherrn von Florenz, und dessen Ehefrau Clarice Orsini (1453–1488) und wurde am 25 …   Deutsch Wikipedia

  • ADEPS — Iudaeis olim interdictus, utpote res Deo sacra ac devota. Levit. c. 3. v. 16. Omnis adeps Domini erit. Et v. 17.Nullum omnino adipem, nec sanguinem comedetis. Et Levit. c. 7. v. 23. Non comedetis ullum adipem bovis, aut ovis aut caproe. Et v. 25 …   Hofmann J. Lexicon universale

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»