-
101 cash
cash I [kæsh] n.,v. -n 1. para të thata, para në dorë; sell for cash only shes vetëm me para në dorë; in cash me para në dorë; cash on delivery/down me para në dorë; be out of cash s'kam para; be rolling in cash notoj në para-vt 1. arkëtoj, marr paratë. 2. thyej, kthej në para (çekun); cash in a) thyej (çekun), tërheq paratë; b) zhrg. cof; cash in on a) përfitoj, nxjerrfitim; b) shfrytëzoj (dikë).cash II [kæsh] n. pl. cash grosh, qindarkë● cash advance [kæsh ëd 'væns] n. fin. gjendje e arkës● cash-and-carry [kæshën'kæri] adj. me pare në dorë dhe pa shërbim dorëzimi në shtëpi (dyqan)● cash bar [kæsh ba:] n. amer. bar/banak me pagesë (në një pritje)● cashbook ['kæshbuk] n. fin. regjistër/libër i arkës● cashbox ['kæshboks] n. fin. arkë● cash crop [kæsh krop] n. bujq. kulturë për treg● cash dealings [kæsh 'di:ling] n. shitje-blerje me pare në dorë● cashew ['kæshu:, kæ'shu:] n. bot. shqeme● cash deficit ['kæsh'defisit] n. fin. deficit● cash desk ['kæshdesk] n. arkë● cash dispenser ['kæshdis'pensë:] n. Br.fin. automat kartmonedhash● cash economy ['kæshi:'konëmi] n. fin. ekonomi monetare● cash flow ['kæshflo:] n. fin. marzh/mundësi vetëfinancimi● cash holdings ['kæsh'houlding] n. fin. gjendje në arkë, para gjendje● cash income ['kæsh'inkam] n. fin. të ardhura në para● cash in hand ['kæshinhænd] n. pare në dorë, para të thata● cash offer ['kæsh'ofë:] n. treg. ofertë për blerje me para në dorë● cash on delivery [kæsh on di'livëri/daun] n. treg. pagesë pas dorëzimit të mallit● cash on shipment ['kæshon'shipmënt] n. treg. pagesë pas nisjes së mallit● cash payment ['kæsh'peimënt] n. treg. pagesë me para në dorë● cash price ['kæshprais] n. treg. çmim blerjeje me para në dorë● cash receipts ['kæshri'si:ts] n. fin. të hyra në arkë● cash reduction ['kæshri'dakshën] n. treg. ulje çmimi gjatë blerjes me para në dorë● cash register ['kæsh'rexhistë:] n. arkë, makinë llogaritëse● cash squeeze ['kæshskwi:z] n. fin. kufizim kredie● cash terms ['kæshtë:mz] n. treg. kushte pagimi me para në dorë● cash transactions ['kæshtræn'sækshën] n. veprime me para në dorë● cashier I [kæ'shië:] n. arkëtar● cashier II [kë'shië:] vt. usht. shkarkoj me turp, heq nga ushtria, zhvesh● cashier's check [kæ'shië:z çek] n. fin. çek banke me firmën e arkëtarit* * *monedha; para në dorë -
102 center
['sentë:] n. amer. shih centrecentre ['sentë:] n.,v. -n 1. qendër. 2. pjesë qendrore. 3. fig. element kryesor; personi më i rëndësishëm. 4. qendër aktiviteti. 5. sport. lojtar i qendrës, qendër. 6. pol. qendër; parti të qendrës /-v 1. përqendroj. 2. përqendrohet. 3. sillet rreth (problemi). 4. tek. qendërzoj. 5. sport. pasoj në qendër* * *qënder; përqëndroj -
103 chest
[çest] n 1. gjoks, kraharor; get sth off one's chest nxjerr ç'kam në shpirt; hold/keep one's cards close to the chest jam i fshehtë/i rezervuar. 2. arkë, sënduk; chest of drawers komo. 3. amer. arkë, thesar (i një institucioni publik); the community chest fondi i bamirësisë* * *gjoks -
104 class
class [kla:s] n.,v. -n. klasë, lloj. 2.. klasë (nxënësish). 3. orë mësimi. 4. klasë shoqërore; the middle class klasa e mesme. 5. usht. klasë, brez rekrutësh. 6. cilësi; nivel, klas; first class klasi i parë. 7. elegance, stil; a player with class lojtar elegant. 8. biol. klasë, lloj, kategori. 9. attr. klasor; grupi /-vt. fus në një kategori, klasifikoj● class action suit [kla:s 'ækshën su:t] n. drejt. padi kolektive/ne grup● class bias [kla:s 'baiës] n. paragjykime klasore● class book [kla:s buk] n. libër mësimi (shkolle)● classbook ['klas:buk] n. regjistër (i klasës)● class consciousness [kla:s 'kënshësnis] n. ndërgjegje klasore● class distinction [kla:s dis'tinkshën] n. dallim klasor● class-fellow ['kla:sfelou] n. shok klase● class list [kla:s list] n. listë emërore e nxënësve të një klase● classmate ['kla:smeit] n. shok klase● class president [kla:s 'presidënt] n. amer. kujdestar klase● classroom ['kla:sru:m] n. klasë (shkolle)● class society [kla:s së'sajëti] n. shoqëri me klasa● class struggle [kla:s 'stragël] n. luftë klasash● classy ['klæsi] adj. zhrg. i klasit, i stilittë lartë● class teacher [kla:s 'ti:çë:] n. Br. mësues kryesor i klasës* * *klasë -
105 clerk
-
106 club
[klab] n.,v. -n 1. dajak, kopaçe. 2. shkop golfi. 3. spathi (në letra); the ten of clubs dhjeta spathi. 4. klub.- v 1. qëlloj me shkop. 2. bëhem ortak, bashkohem me të tjerë; we clubbed together to buy a car ne u bëmë bashkë për të blerë një veturë.● club car [klabka:] n. amer.hek. vagon-restorant● clubfoot ['klubfut] n. këmbë e shtrembër● clubfooted ['klabfutid] adj. këmbështrembër● clubhouse ['klabhaus] n. klub (ndërtesa)● clubman [klabmën] n. anëtar klubi● clubroom [klabru:m] n. sallë e klubit● club sandwich [klab'sændwiç/sændwixh ] n. senduiç me dy kate (me dy shtresa mishi etj)● club steak [klabsteik] n. copë mishi viçi nga brinja* * *klub -
107 coal
[koul] n.,v. -n 1. qymyrguri. 2. thëngjill, qymyr i ndezur. 3. qymyrdruri.● call/haul over the coals shaj; fajësoj; heap coals of fire on one's head e vras me pambuk /-v. furnizoj/furnizohem me qymyr● coal basin ['koul'beisën] n. pellg qymyrmbajtës● coal bed ['koulbed] n. shtresë qymyrguri● coal black ['koulblæk] adj. i zi sterrë, pisë i zi● coal-burning ['koulbë:ning] adj. (që punon) me qymyr● coaldust ['kouldast] n. pluhur qymyri● coaler ['koulë:] n 1. transportues (qymyri). 2. qymyrshitës● coaling station ['koul'steishën] n. depo qymyri● coalmine ['koulmain] n. minierë qymyrguri● coalminer ['koulmainë:] n. minator● coal oil ['kouloil] n. amer. vajguri● coalpit ['koulpit] n. pus qymyrguri, minierë qymyri● coal tar ['koul'ta:] n. katran* * *qymyr -
108 collect
[kë'lekt] v., adv. -v 1. mbledh. 2. mblidhen. 3. mbledh, grumbulloj (para). 4. koleksionoj, bëj koleksion. 5. përmbledh; collect oneself mbledh veten. 6. marr (dikë në makinë) /-adv. amer. call collect telefonoj pa paguar, telefonoj duke ia ngarkuar pagesën personit që marr collect call [kë'lektko:l] n. telefonatë që i faturohet numrit që marr● collection [kë'lekshën] n 1. mbledhje, grumbullim. 2. mbledhje (parash); para të mbledhura (në kishë etj). 3. koleksion. 4. grumbull, kapicë. 5. heqje (e plehrave)* * *mbledh -
109 college
-
110 combination
[kombë'neishën] n 1. kombinim, ndërthurje. 2. pl. kombinacion (numrash në kasaforta etj). 3. kombinezon. 4. mat. kombinacion combination lock [kombë'neishën lok] n. bravë me kod (me kombinim numrash)● combinations [kombë'neishën] n. amer. kominoshe* * *kombinim -
111 come
[kam] v. ( came ; come) 1. vij. 2. fillon (sëmundja). 3. arrij, mbërrij; to come to a decision marr një vendim; for several years to come pas disa vitesh, në të ardhmen. 4. vjen, ka radhën; what comes next? çfarë vjen më pas? 5. arrin deri; the dress comes to her knees fustani i arrin deri te gjunjët. 6. ndodh, ngjet; come what may le të bëhet ç'të bëhet; how come? pse?; si ndodhi? si ka mundësi?. 7. rezulton, shkaktohet; that's what comes of.. ja se ç'bëhet kur. 8. rrjedh, vij nga; he comes of a poor family ai rrjedh nga një familje e varfër. 9. shndërrohet, bëhet; his dream came true ëndrra iu realizua. 10. hyn; come into use hyn në përdorim. 11. vjen në mendje; the solution just came to me zgjidhja sapo më erdhi në mendje. 12. gjendet, disponohet; these shoes come in black and brown këto këpucë i gjen të zeza dhe bojë kafe. 13. kap shumën; the bill comes to \$ 100 fatura kap shumën 100. 14. zhrg. sillem si, bëj si; luaj; don't come the bully over me! s'ke pse hiqesh kokoroç me mua! don't come that game with me mos bëj të tilla lojëra me mua. come about ['kam ë'baut] ndodh● corne across ['kam ë'kros] a) ndesh, takoj rastësisht; b) ka efekt, ka sukses; c) paraqitet, duket; d) zhrg. ( with) jap, pranoj të jap (para, informata)● come along ['kam ë'long] a) përparoj, kam sukses; b) come along! nxito! hajde, luaj këmbët!● come around/round ['kam ë'raun/raund] a) vij në vete; e marr veten; b) dorëzohem; pranoj; c) kthehem, ndërroj drejtim● come asunder ['kam ë'sandë:] copëtohet● come at ['kam æt] a) arrij, kap; b) turrem; sulmoj● come back ['kam bæk] a) kthehem; b) më kujtohet; c) i rikthehem (një çështjeje)● come between ['kam bi'twi:n] ndaj, hyj në mes● come by ['kam bai] a) kaloj (nga dikush); b) fitoj, siguroj● come down ['kam daun] a) bie, pësoj rënie (në pozitë etj); b) kalon brez pas brezi/gojë më gojë (gojëdhana); c) ( with) sëmurem (nga)● comedown ['kamdaun] n. rënie autoriteti, dështim● come-down ['kamdaun] n. rënie, humbje (pozite, parash)● come down on ['kam daun on] a) shaj, qortoj; b) sulmoj betas● come forward ['kam 'fo:wë:(r)d] ofrohem, dal vullnetar● come from ['kam from] a) rrjedh, vij (nga); b) jam nga (një vend)● come in ['kam in] a) hyj; b) hyn në përdorim/në mode; c) mbërrin (treni etj); d) hyn në prodhim (pusi i naftës)● come in for ['kam in fo:] marr (një kritikë)● come into ['kam intu] a) fitoj, trashëgoj; b) bie në (para)● come off ['kam of] a) ndodh; zhvillohet (ndeshja); b) ia dal, arrij; c) bie, hiqet, shqitet (etiketa); d) ia arrij qëllimit, kam efekt; come off it! zhrg. mjaft më!● come on ['kam on] a) ecën, përparon; b) ndesh, zbuloj; c) zhrg. bëj përshtypje; come on! a) eja! nxito! b) mjaft, tani! lëre, tani! c) ç'thua, more! jo, more!● come out ['kam aut] a) bëhet publike, del; b) del, përfundon (një punim); c) shprehem, deklarohem● come out with ['kam aut with] a) them haptas; b) dal (me një botim)● come over ['kam'ouvë:] a) vij, mbërrij; b) ndihem; më zë, më pushton; c) i shkoj për vizitë; d) lë/bëj përshtypje● come round ['kam raund] a) i bie përqark/rrotull; b) shkoj, kaloj (nga një mik); c) ndodh rregullisht, përsëritet; d) ndërroj mendje; e) vij në vete; f) çelem, e marr veten● come through ['kam thru:] a) fitoj, ia dal; b) zhrg. jap; paguaj● come to ['kam tu] a) vij në vete; b) ankorohet● come together ['kam të'gedhë:(r)] mblidhemi; takohemi● come under ['kam'andë:(r)] a) i nënshtrohem; b) renditet, klasifikohet; gjendet● come up ['kam ap] a) del, ngrihet (çështja); b) ngjitem; c) vij● come up against ['kam ap ë'genst, ë'geinst] ndesh; përplasem me● come up to ['kam ap tu] a) mbërrin deri te; b) i përgjigjet, përmbush (shpresat)● come up with ['kam ap with] a) siguroj, ofroj (fonde); b) jap, paraqes (ide)● come upon ['kam ë'pon] a) turrem; i sulem betas; zë në befasi; b) ndesh, bie në (diçka, dike)* * *vi; hajde -
112 compact
compact I ['kompækt] n. marrëveshje, kontratëcompact II [këm'pækt] adj.,v.,n. -adj. kompakt, i ngjeshur /-vt. shtyp, ngjesh /-n 1. kuti pudre. 2. amer. veturë e vogël/e mbledhur* * *kompakt; ngjeshur; e paketuar; marrveshje -
113 compensate
-
114 compensation
* * *kompensim -
115 computer
[këm'pju:të:] n 1. makinë llogaritëse; kompjuter, ordinator. 2. llogaritës, njehsues (person)- Kompjuteri është pajisje elektronike shumë e ndërlikuar që shërben për regjistrimin, transmetimin dhe përpunimin e informatave që mund të manifestohen si llogaritje, udhëheqje të proceseve, përpunim i tekstit, të dhënave të ndryshme si dhe për përdorime më të përgjithëshme. Kompjuteri, marrë në kuptimin e gjerë, përbëhet prej dy komponentëve të quajtura: harduer ( hardware - pjesë fizike e tij) dhe softuer ( software - programet dhe udhëzimet për punë). Me fjalë tjera, softueri është pjesa programore e hardueri pjesa mekanika e kompjuterit.● Hardueri përmban komponentet fizike të kompjuterit siç janë: tastiera ( Keyboard), monitori, shtypësi ( Printer), miu ( Mouse), disku i ngurtë ( Hard Disk), njësia e diskut, disketa ( Floppy Disk), njësia e disketës, CD-ROM-i ( CD ROM), njësia e CD-ROM-it, vizatuesi, modemi, lexuesi ( Scanner), kamera digjitale etj.● Softueri përmbanë programet dhe të dhënat të cilat e udhëzojnë kompjuterin në punën e tij, literatura, dokumentacioni dhe udhëzimet në lidhje me kompjuterin. Hardueri mund të krahasohet me gramafonin e disqet, ndërsa softueri me muzikën e inçizuar në disqe.)Zhvillimi historik i kompjuterit- Njeriu gjithmon ka tentuar të zgjidhë edhe problemet monotone, të vështira dhe të papërshtatshme. Gjatë zgjidhjeve të këtyre problemeve ka hasur në punë të vështira fizike, prandaj, çdo here ka tentuar që të liroj veten nga këta punë duke menduar makina të lloj-llojshme. Një makinë e këtyllë për lehtësimin e llogaritjeve aritmetike është makina e quajtur Abacus për të cilën dihet se është në përdorim prej para 5000 vjetëve. Kjo makinë i ngjanë numratores së sotme të cilën e përdorin nxënësit në klasë të pare dhe njihet si zanafilla e kompjuterëve të sotëm. Prej kohës së zbulimit të Abacusit e deri në shekullin 17 historia e zhvillimit të kompjuterëve nuk posedon të dhëna për ndonjë lëvizje në rrugën e zhvillimit të kompjuterëve.- Gjatë shekullit 17, respektivisht në vitin 1614 matematikani skocez J. Napier zbulon logaritmet dhe në vtin 1622 W. Oughtred ndërton kompjuterin (makinën) logaritmik cirkular për llogaritjen e logaritmeve.- Në vitin 1649 Blaise Pascal ndërton makinën mekanike për kryerjen e operacioneve aritmetike. Makina e Pascalit është e ndërtuar prej disa dhëmbëzorëve të cilët në lëvizje vendohen mekanikisht (me dorë). Ideja e konstruktimit të një makine-kalkulatori (kalkulator quhet makina e cila kryen operacionet aritmetike) ka qenë lehtësimi i punës së të atit të tij i cili ka qenë puntor i tatimeve (mbledhës i tatimeve) dhe ka patur nevojë për shumë llogaritje.- Në vitin 1672 G.W. Laibniz në Pariz projekton kalkulatorin mekanik më të përsosur nga dy të parët i cili me sukse do t'i kryej katër operacionet elementare aritmetike. Kufizimi në realizimin konkret të këtij kalkulatori ka qenë teknologjia e dobët e asaj kohe prandaj ky projekt ka ngelur i pa realizuar. Është interesant të përmendet se Laibnitz ka qenë pioneri i parë në hulumtimin e sistemit binar i cili përdoret në ndërtimin e kompjuterëve të sotëm. Gjatë 150viteve në vazhdim të gjithë tentimet për zhvillimin e kalkulatorëve kanë qenë të inspiruar nga kalkulatori i Laibnitzit.- Në vitin 1822 Anglezi Charles Babbage paraqet projekt të një kalkulatori krejtësisht të ndryshëm i dedikuar për llogaritjen e tabelave për funksione të caktuara. Projekti i këtillë do të finansoheshe nga qeveria Angleze e asaj kohe dhe do të përdoreshe për llogaritjen e tabelave për navigacionin detar. Për shkak të kompleksitetit dhe kushteve financiare e teknologjike ky projekt nuk u krye, në vitin 1842 definitivisht projekti u ndërpre. Makinën e këtillë Babbage e quajti makina diferenciale. Projektin e makinës diferenciale me sukse e realizuan Suedezët në vitin 1854 nën udhëheqen e P. G. Scheutza (duke i zbatuar sqarimet dhe vërejtjet e dhëna nga Babbage në 7000 faqe të shkruara) dhe makina e fituar nën pogon mekanik me sukse i llogariti tabelat (për 80 orë ka logarit 10000 logaritme).- Në vitin 1835 Babbage erdhi në idenë e konstruktimit të një makine programabile me funksionet që i kanë kompjuterët e tanishëm (me njësinë aritmetike-logjike, memorjen, etj.). Makinën e këtillë e quajti makina analitike. Për shkak të krizave finaciare dhe të vështirësive teknologjike kjo makinë ngeli vetëm në fazën e projektimit në letër por dha një inpuls të fuqishëm në zhvillimin e kompjuterëve të mëtutjeshëm.- Koha moderne fillon me përdorimin e energjisë elektrike në makinat për llogaritje. Në vitin 1884 emigranti gjerman në Amerikë Herman Holerith patenton makinën e pare elektrike e cila do të mund të rendit (sortoj) kartelat e shpuara me të dhënat për banorët e Amerikës. Makina e Holerithit në lëvizje vendoheshte me ndihmën e baterive. Qëllimi i kësaj makine ishte renditja e kartelave me të dhënat e banorëve të Amerikës të regjistruar në vitin 1890. Holerithi ishte inzhenier dhe punonte në institutin e statistikës, problem në atë kohë ishte përpunimi statistikor i të dhënave. Kështu regjistrimi statistikor në teren zgjatë disa muaj ndërsa përpunimi zgjate disa vjetë por bile edhe dhjetra vjetë dhe kur të dhënat përpunoheshin rezultatet e fituara ishin të vjetëruara (sepse regjistrimi statistikor zakonisht bëhet çdo 10 vjetë). Qeveria e asaj kohe shpall konkurs për përpunimin automatik të të dhënave me qëllim të përshpejtimit të përpunimit. Holerithi pasi punonte në institutin ku bëheshte përpunimi i të dhënave të këtylla, e njihte problemin dhe për këtë qëllim patentoi makinën e tij. Kështu me ndihmën e 56 makinave të Holerithit u aritë që të dhënat statistikore për popullsinë e Amerikës të përpunohen vetëm për gjashtë javë (në atë regjistrim Amerika doli me 62 622 250 banorë).- Pas këtij suksesi Holerithi themeloi kompaninë për prodhimin dhe huazimin e këtyre makinave (makina quheshe Tabulating Machine) me emrin Tabulating Machine Company e cila në vitin 1924 u bashkua me disa kompani të tjera dhe ndëroi emrin në IBM (International Business Machines), e njohur edhe sot.- Në vitin 1936 gjermani K. Zuse në Berlin arrinë të konstruktoj kalkulatorin programabil i cili do të mund të zgjidhë barazimet lineare. Zuse ariti të konstruktoj makinën e pare e cila shfrytëzonte sistemin binar, këtë makinë e konstriktoi në katër modele të njëpasnjëshëm Z1, Z2, Z3 dhe Z4, por modeli Z4 ngeli vetëm si ide interesante.- Me fillimin e luftës së dytë botërore interesimi për makina llogaritëse (kompjuterë) u zvoglua dhe gjithnjë mendohej në përmirësimin e armatimit. Mirëpo për prodhimin e armëve të reja artilerike nevoitej një hulumtin më i thellë dhe llogaritje të vështira, për hulumtime dhe llogaritje të thella nevoiteshe kohë e cila mungonte. Në vitin 1942 Fakulteti Moore School of Electrical Engineering nga Universiteti i Pensilvanisë bashkë me institutin Ballistic Research Laboratory nga armata Amerikane filloi hulumtimet për një makinë-kompjuter i cili do t'u lehtësonte punën puntorëve në industrinë ushtarake për prodhimin e armatimit artilerik respektivisht do të llogaritë tabelat balistike. Projekti deri në 1943 ishte në fshehtësi. Në vitin 1943 filloi ndërtimin nën udhëheqjen e udhëheqësve të projektit John W. Mauchly dhe J. Presper Eckert. Kompjuteri i menduar u quajt ENIAC (Electronic Numerical Integrator and Computer) dhe në përdorim u lëshua më 15 Shkurt 1946. Kompjuteri ENIAC meret si kompjuteri i parë i formës dhe me funksionet e kompjuterëve të sotëm. Me konstruktimin e ENIAC-ut fillon edhe gjenerata e parë e zhvillimit të kompjuterëve. Vlenë të përmendet se idenë për ndërtimin e kompjuterit të këtillë (në vitin 1930) e dha matematicienti John V. Atanasoff i cili në atë kohë punonte me kompjuterët analog për zgjidhjen e barazimeve lineare në lëminë e kërkimeve operacionale si dhe matematikani i shekullit 20 John von Neuman i cili ariti që teoretikisht ta përpunojë idenë dhe të bëjë sistematizimin e idesë.- Kompjuteri ENIAC përmbante afër 18000 llëmba elektronike, peshonte afër 30 tonë, zënte sipërfaqe prej 150 m2.- Kompjuterët e prodhuar prej vitit 1946 deri 1953 (kompjuterët EDVAC, ILLIAC, MANIAC etj.), njihen si gjenerata e parë dhe karakterizohen me llëmbat elektronike.- Me zbulimin e tranzistorit fillon gjenerata e dytë, kjo gjenerat zgjat prej vitit 1953 deri 1964. Tek kompjuterët e gjeneratës së dytë fillon zbatimi i gjuhëve të larta programore (Fortran-i paraqitet në vitin 1957, Algol në vitin 1961, etj.)- Gjenerata e tretë e kompjuterëve fillon në vitin 1964 dhe vazhdon deri në vitin 1971, kompjuterat e konstruktuar në këtë periudhë karakterisohen me qarqet e integruara-çipat.- Gjenerata e katër e kompjuterëve fillon në vitin 1971, kompjuterët e kësaj gjenerate karakterizohen me qarqet integrale të dendësisë së madhe LSI dhe VLSI (V-very). Gjenerata e katër e kompjuterëve ende është e hapur, PC kompjuterët e sotëm i takojnë gjeneratës së katër.- Për dallim nga katër gjeneratat e para kompjuterët e të cilave bëjnë përpunimin e të dhënave, kompjuterët e gjeneratës pestë e cila fillon në vitin 1981 bëjnë përpunimin e njohurive. Në këtë gjeneratë bien makinat e quajtura Robot.- Kompjuterët e gjeneratës së gjashtë (njëherit gjenerata e fundit e kompjuterëve) e cila fillon në vitin 1986 merren me përpunimin e inteligjencës. Kompjuterët e kësaj gjenerate quhen Neurocomputers (Kompjuterët neural, Kompjuterët biologjik) të cilët në punën e tyre tentojnë të imitojnë trurin dhe sistemin nervorë të njeriut. Këta kompjuterë në fillim të jetës mësojnë (me metoda speciale eksperimentale) dhe pastaj janë në gjendje të veprojnë pa prezencën dhe ndikimin e njeriut.PJESA PROGRAMORE E KOMPJUTERIT-SOFTUERISistemi operativ- Programet, asemblerët dhe kompajlerët ekzekutohen në kompjuter, në praninë e një mjedisi të caktuar programues. Këtë mjedis programues e përcakton sistemi operativ. Sistemi operativ është një grumbull i programeve i cili manipulon me resurset dhe shërbimet e sistemit kompjuterik (harduerit), siç janë memoria qëndrore, njësitë hyrëse-dalëse, etj. Pra sistemi operativ e komandon (manipulon) me hardverin e sistemit kompjuterik. Programi, në mënyrë implicite apo eksplicite, vetëm përmes direktivave të sistemit operativ mund t'i shfrytëzojë resurset dhe shërbimet e sistemit kompjuterik. Pra programi e urdhëron apo kërkon nga sistemi operativ shfrytëzimin e resurseve kompjuterike.- Nga kjo që u tha më sipër shihet se programet të cilat i shkruajmë (programeve aplikative) në gjuhët larta programuese, nuk e komandojnë harduerin, por i dërgojnë komanda sistemit operativ, i cili më pastaj manipulon me harduer për të arritur te rezultatet e dëshiruara. Kjo do të thotë se sistemi operativ është një lloj ndërmjetësuesi (interfejs) në mes të programeve aplikative dhe harduerit kompjuterik.- Roli kryesor i sistemit operativ është të shërbej si ndërmjetësues në mes të shfrytëzuesit dhe hardverit kompjuterik, dhe në mes të programeve aplikative dhe hardverit kompjuterik.- Ekzistojnë sisteme të ndryshme operative, mirëpo më të njohurat në PC janë MS-DOS dhe MS WINDOWS 95.- MS-DOS ( MicroSoft Disk Operating System), që do të thotë sistemi operativ i diskut i majkrosoftit. Nga këndi i vështrimit të programerit MS-DOS është sistem operativ hierarkial, që përmbanë tri nivele (shtresa), të cilat e ndajnë shfrytëzuesin dhe programet aplikative prej hardverit kompjuterik. Këto shtresa janë BIOS ( Basic Input-Output System që do të thotë sistemi themelor për hyrje-dalje), kerneli i DOS-it, dhe interpretuesi i komandave. Shtresa më e ulët është BIOS-i. BIOS-i kryesisht manipulon me këto njësi hardverike:● Konzolla (tastatiera dhe ekrani);● Printed i përgjithshëm;● Portet serike;● Orën e taktit të kompjuterit;● Diskun startues.- Kerneli i DOS-it, përveq tjerash, ofron shërbimet për:● Manipulimin e folderëve dhe fajllave;● Manipulimin e memories qëndrore;● Kohën dhe datën;● Menagjmentin e programeve aplikative.- Interpretuesi i komandave ka për detyrë që të ekzekutojë komandat të cilat ia jep shfrytëzuesi, duke kyçur edhe leximin dhe ekzekutimin e programeve aplikative.- Edhe pse Windows është paraqitur në mes të viteve 1980, nuk pati ndonjë sukses të madh në treg. Mirëpo me lansimin e verzionit Windows 3.0 më 1990, e sidomos me Windows 3.1 një vit më vonë e gjithë kjo ndryshoi, dhe tani Windows është produkt softverik i dyti më i shituri i të gjitha kohrave, pas MS DOS-it (e sidomos me lajmërimin e Windows 95/98).Windows punon se bashku me DOS-in por sillet si sistem operativ në vehte. Duke i shtuar nivel softverik mbi DOS, Windows-i i shton zgjerime grafike DOS-it.- Popullariteti i Windows-it i ka shtyer shumë programerë dhe shtëpi softverike botuese që të zhvillojnë aplikacione të cilat janë vetëm për Windows. Të gjitha këto aplikacione kanë një pamje të përgjithshme të ngjashme. Nëse dini të drejtoni një strukturë të menysë në një aplikacion të Windows-it atëherë dini të bëni të njejtën gjë edhe në aplikacionet tjera.- Përparësitë kryesore të Windows-it janë:● Platformë multitasking, në të cilën shumë aplikacione mund të ekzekutohen në të njejtën kohë.● Pamje gjenerale e ngjashme e të gjitha aplikacioneve të shkruara për Windows.● Mjedis grafik, i cili manipulohet me ndihmën e miut (apo tastierës).● Mundësia e shkëmbimit të informatave - duke përfshirë fotografi, dokumente, etj. ndërmjet aplikacioneve të ndryshme.● Një numër të veglave ndihmëse, duke përfshirë editor të tekstit, program per vizatim, kalkulator, program komunikues për modem, etj. computer dating [këm'pju:të:deiting] n. takim (dy personash) me ndihmën e sistemit informatik telefonik computerese [këmpju:të'ri:z] n. gj.fol. zhargon i / gjuhë e informatikës● computer game [këm'pju:të:geim] n. lojë elektronike, lojë me kompjuter● computer aided design, computer assisted design [këm'pju:të: eidid di'zain/ ë'sistid] n. vizatim teknik me kompjuter● computerist [këm'pju:tërist] n. amer. informatikan● computerization [këmpju:tërai'zeishën] n 1. trajtim elektronik, kompjuterizim; automatizim. 2. hedhje (të dhënash etj) në kompjuter● computerize [këm'pju:tëraiz] vt 1. informatizoj, kompjuterizoj; përpunoj në kompjuter. 2. hedh në kompjuter● computer language [këm'pju:'længwixh] n. gjuhë programimi● computer literate [këm'pju:'litërit] adj. që ka njohuri në informatikë, që njeh kompjuterin● computer operator [këm'pju:'opëreitë:(r)] n. kompjuterist, person që punon në/me kompjuter● computer programmer [këm'pju:'prëugræmë:(r)] n. kmp. programist● computer science [këm'pju:'saiëns]n. informatikë● computer studies [këm'pju:'stadis] n. informatikë* * *kompjuter -
116 congress
['kongres] n 1. kongres. 2. amer.pol. C- Kongres, trup legjislativ* * *kongres -
117 connect
[kë'nekt] v 1. lidh. 2. bashkoj. 3. lidh, përqas (me mend). 4. lidhem. 5. lidh (në telefon). 6. fig. ia arrij qëllimit, ia dal mbanë connected [kë'nektid] adj 1. i lidhur; i bashkuar. 2. i afërt; me lidhje të ngushta. 3. me lidhje shoqërore. 4. të lidhura, me kuptim (ide)● connecter, connector [kë'nektë:] n. lidhës (dikush ose diçka që bashkon ose lidh)● connecting [kë'nekting] adj. që lidhen, që komunikojnë (dhoma)● connection [kë'nekshën] n 1. lidhje. 2. pjesë bashkuese. 3. lidhje, marrëdhënie. 4. njerëz, bashkëpunëtorë; të njohur, miq. 5. lidhje telefonike. 6. i afërm, kushëri. 7. pikë/moment këmbimi (treni, avioni etj).● in connection with në lidhje me, përsa i takon● connective [kë'nektiv] adj.,n. -adj. lidhës /-n 1. lidhës, bashkues. 2. gram. lidhëz; përemër lidhor● connective tissue [kë'nektiv 'tishu:/'tisju:] n. anat. ind lidhës* * *jidhje; lidhem -
118 corn
corn I [ko:n] n.,v. -n 1. drithë. 2. përmb. drithëra; grurë. 3. amer. misër. 4. kokërr, kokrrizë /-vt 1. bëj pastërma, krip; corned beef pastërma. 2. grimcoj, kokrrizojcorn II [ko:n] n. kallo.● tread on sb's corn i shkel në kallo, lëndoj, prek dikë● cornball ['ko:nboul] n. zhrg. 1. banal. 2. njeri i thjeshtë● corn bread ['ko:n bred] n. bukë misri● corncob ['ko:nkob] n 1. koçan misri. 2. çibuk me koçan misri* * *misër -
119 corporation
-
120 could
[kud] pt. i cancan I [kæn] v. ( could) mund; can you speak English? a flet dot anglisht? we could hear him singing ne e dëgjonim tek këndonte; you can't smoke here këtu s'mund të pini duhan (nuk lejohet); he can be anywhere by now tani kushedi se ku mund të jetë; what can we do about it? çfarë mund të bëjmë tani? I could see you tomorrow nesër mund të të takoj; I could smack your face! më vjen të ta heq me një dackë!can II [kæn] n.,v. -n 1. kuti teneqeje; bidon. 2. kovë plehrash. 3. kuti konserve. 4. amer.zhrg. burg. 5. zhrg. nevojtore. 6. usht. zhrg. a) bombë thellësie; b) destrojer.● carry the can for sb zhrg. më mbetet faji; ( be) in the can (filmi, videokaseta) është gati/ e përfunduar /-vt. konservoj* * *mund
Страницы
См. также в других словарях:
amer — amer·ci·a·ble; amer·ci·a·ment; amer·i·ca; amer·i·cana; amer·i·can·ese; amer·i·can·ess; amer·i·ca·ni; amer·i·can·ism; amer·i·can·ist; amer·i·can·is·tic; amer·i·can·ite; amer·i·can·itis; amer·i·can·i·za·tion; amer·i·can·ize; amer·i·can·iz·er;… … English syllables
Amer — * Amer River * Amer Sports * Beni Amer tribe;people * Amer el Maati * Amer Mohammad Rashid * Abdel Hakim Amer * Amer Delic * Amer Kamfar * Amer Jukan * Amer Alwan * Amer Sabah * Amer Haddara * Amer Latif * Amer Mohammon* Mohamed Amer Al Malky *… … Wikipedia
amer — amer, ère (a mèr, mê r ) adj. 1° Qui a une certaine saveur désagréable, comme l absinthe ou le quinquina. Avoir la bouche amère, sentir dans la bouche un goût d amertume. En poésie, l onde amère, l eau de la mer. • Les chevaux du soleil… … Dictionnaire de la Langue Française d'Émile Littré
amer — AMER, ÈRE. adject. (l R finale se prononce.) Qui a une saveur rude et ordinairement désagréable, telle que celle de l absinthe ou de l aloès. Être amer, devenir amer, amer comme suie, comme de la suie. Des herbes amères. Un suc amer. Cela est d… … Dictionnaire de l'Académie Française 1798
amer — AMER, [am]ere. adj. l r se prononce. Qui a une saveur, un goust tel qu est celuy de l absinthe ou de l aloés. Estre amer. devenir amer. amer comme suye, comme de la suye. Amer, Se dit figurement de ce qui cause de la tristesse, de la peine d… … Dictionnaire de l'Académie française
Amer — Saltar a navegación, búsqueda Amer Bandera … Wikipedia Español
Amer — ist der Name von: Amer (Fluss), ein Fluss in der Provinz Nordbrabant, Niederlande Amer (Spanien), eine katalanische Gemeinde in der Provinz Girona, Spanien Amer (Film), ein franko belgischer Film aus dem Jahr 2009 von Hélène Cattet und Bruno… … Deutsch Wikipedia
amer — Amer, Amarus. L amer ou fiel, Bilis, huius bilis. Aucunement amer, Subamarus. Fort amer, Amarulentus. Suc amer, Succus tristis. Aluyne amere, Absynthium graue. Devenir amer, Amarescere … Thresor de la langue françoyse
Amer — abbrev. American * * * ▪ India also called Amber town, east central Rajasthan (Rājasthān) state, northwestern India. Amer is part of the Jaipur urban agglomeration and is noted for its magnificent palace. The town is entirely surrounded… … Universalium
Amer — abbrev. American … English World dictionary
amer — 1. amer, ère [ amɛr ] adj. et n. m. • XIIe; lat. amarus 1 ♦ Qui produit au goût une sensation caractéristique le plus souvent désagréable (ex. la bile), parfois stimulante (ex. l écorce de citron, les endives, etc.). C est amer comme chicotin.… … Encyclopédie Universelle
