aliquid+bono+consilio+facere

1) совещание, обсуждение (arcana, nocturna Sl)

2) заседание

3) члены совещания, участники заседания, совещательный орган, совет

4) рекомендуемое мероприятие, совет (alicui bonum c. dare Sen; petere c. ab aliquo C; neglegere VM (или spernere QC) alicujus c.; alicujus consilio uti Cs, C)

5) решение, план, замысел (audax, callidum L)

6) разумность, благоразумие, проницательность ( vir magni consilii Cs)

bĕnĕ, adv. of manner and intensity [bonus; the first vowel assimilated to the e of the foll. syllable; cf. Corss. Ausspr. 2, 366], well ( comp. melius, better; sup. optime [v. bonus init. ], best; often to be rendered by more specific Engl. adverbs).

As adjunct of verbs.

In gen.

Of physical or external goodness, usefulness, ornament, and comfort:

villam rusticam bene aedificatam habere expedit,

Cato, R. R. 3:

villam bonam beneque aedificatam,

Cic. Off. 3, 13, 55:

quid est agrum bene colere? Bene arare,

Cato, R. R. 61:

agro bene culto nihil potest esse... uberius,

Cic. Sen. 16, 57:

ubi cocta erit bene,

Cato, R. R. 157; 3; 4;

32 et saep.: te auratam et vestitam bene,

Plaut. Men. 5, 2, 50: ornatus hic satis me condecet? Ps. Optume, it is very becoming, id. Ps. 4, 1, 26:

me bene curata cute vises,

well tended, Hor. Ep. 1, 4, 15:

bene olere,

Verg. E. 2, 48:

bene sonare,

Quint. 8, 3, 16:

neque tamen non inprimis bene habitavit,

in the very best style, Nep. Att. 13, 1:

a Catone cum quaereretur, quid maxime in re familiari expediret, respondet Bene pascere? Quid secundum? Satis bene pascere,

Cic. Off. 2, 25, 89: so,

bene cenare,

Cat. 13, 17; Hor. Ep. 1, 6, 56:

bene de rebus domesticis constitutum esse,

to be in good circumstances, Cic. Sest. 45, 97;

similarly: rem (i. e. familiarem) bene paratam comitate perdidit,

well arranged, Plaut. Rud. prol. 38.—

With respect to the mind.

Perception, knowledge, ability:

quas tam bene noverat quam paedagogos nostros novimus,

Sen. Ep. 27, 5:

quin melius novi quam te et vidi saepius,

Plaut. Capt. 5, 2, 22:

novi optime (Bacchus) et saepe vidi,

Cic. Fam. 7, 23, 2:

qui optime suos nosse deberet,

Nep. Con. 4, 1; cf. Hor. Ep. 1, 18, 1; id. S. 1, 9, 22: satin' haec meministi et tenes? Pa. Melius quam tu qui docuisti, Plaut. Pers. 2, 2, 2:

quod eo mihi melius cernere videor quo ab eo proprius absum,

Cic. Sen. 21, 77:

ut hic melius quam ipse illa scire videatur,

id. de Or. 1, 15, 66; id. Or. 38, 132:

cum Sophocles vel optime scripserit Electram suam,

id. Fin. 1, 2, 5:

gubernatoris ars quia bene navigandi rationem habet,

of able seamanship, id. ib. 1, 13, 42:

melius in Volscis imperatum est,

better generalship was displayed, Liv. 2, 63, 6:

nihil melius quam omnis mundus administratur,

Cic. Inv. 1, 34, 59: de medico bene existimari scribis, that he is well thought ( spoken) of, i. e. his ability, id. Fam. 16, 14, 1:

prudentibus et bene institutis,

well educated, id. Sen. 14, 50:

sapientibus et bene natura constitutis,

endowed with good natural talent, id. Sest. 65, 137:

quodsi melius geruntur ea quae consilio geruntur quam, etc.,

more ably, id. Inv. 1, 34, 59:

tabulas bene pictas collocare in bono lumine,

good paintings, id. Brut. 75, 261:

canere melius,

Verg. E. 9, 67; Quint. 10, 1, 91:

bene pronuntiare,

id. 11, 3, 12:

bene respondere interrogationibus,

id. 5, 7, 28; 6, 3, 81.—

Of feeling, judgment, and will:

similis in utroque nostrum, cum optime sentiremus, error fuit,

when we had the best intentions, Cic. Fam. 4, 2, 3; so id. ib. 6, 4, 2; so,

bene sentire,

id. ib. 6, 1, 3; so,

bene, optime de re publica sentire,

to hold sound views on public affairs, id. Off. 1, 41, 149; id. Fam. 4, 14, 1; id. Phil. 3, 9, 23:

bene animatas eas (insulas) confirmavit,

well disposed, Nep. Cim. 2, 4:

ei causae quam Pompeius animatus melius quam paratus susceperat,

Cic. Fam. 6, 6, 10; so, optime animati, Varr. ap. Non. p. 201, 7:

quod bene cogitasti aliquando, laudo,

that you had good intentions, Cic. Phil. 2, 14, 34:

se vero bene sperare (i. e. de bello),

had good hopes, Liv. 6, 6, 18:

sperabis omnia optime,

Cic. Fam. 4, 13, 7:

tibi bene ex animo volo,

Ter. Heaut. 5, 2, 6; so freq.: bene alicui velle, v. volo: bene aliquid consulere, to plan something well:

vigilando, agendo, bene consulendo prospera omnia cedunt,

Sall. C. 52, 29:

omnia non bene consulta,

id. J. 92, 2. —

Of morality, honesty, honor, etc.

Bene vivere, or bene beateque vivere ( = kalôs kagathôs), to lead a moral and happy life:

qui virtutem habeat, eum nullius rei ad bene vivendum indigere,

Cic. Inv. 1, 51, 93:

in dialectica vestra nullam esse ad melius vivendum vim,

id. Fin. 1, 19, 63:

quod ni ita accideret et melius et prudentius viveretur,

id. Sen. 19, 67; cf. id. Ac. 1, 4, 15; id. Fin. 1, 13, 45; id. Off. 1, 6, 19; id. Fam. 4, 3, 3 et saep. (for another meaning of bene vivere, cf. e. infra).—

Bene mori, to die honorably, bravely, creditably, gloriously:

qui se bene mori quam turpiter vivere maluit,

Liv. 22, 50, 7:

ne ferrum quidem ad bene moriendum oblaturus est hostis,

id. 9, 3, 3; so id. 21, 42, 4:

tum potui, Medea, mori bene,

Ov. H. 12, 5.—

Bene partum, what is honestly, honorably earned or acquired:

multa bona bene parta habemus,

Plaut. Trin. 2, 2, 65:

mei patris bene parta indiligenter Tutatur,

Ter. Phorm. 5, 3, 5:

res familiaris primum bene parta sit, nullo neque turpi quaestu, neque odioso,

Cic. Off. 1, 26, 92:

diutine uti bene licet partum bene,

Plaut. Rud. 4, 7, 15; Sall. C. 51, 42 (cf.:

mala parta,

Cic. Phil. 2, 27, 65:

male par tum,

Plaut. Poen. 4, 2, 22).—

Apud bonos bene agier, an old legal formula: bona fide agi (v. bonus), to be transacted in good faith among good men. ubi erit illa formula fiduciae ut inter bonos bene agier oportet? Cic. Fam. 7, 12, 2; id. Off. 3, 15, 61; 3, 17, 70.—

Non bene = male, not faithfully:

esse metus coepit ne jura jugalia conjunx Non bene servasset,

Ov. M. 7, 716.—

Representing an action as right or correct, well, rightly, correctly: bene mones, Ibo, you are right ( to admonish me), Ter. And. 2, 2, 36:

sequi recusarunt bene monentem,

Liv. 22, 60, 17:

quom mihi et bene praecipitis, et, etc.,

since you give sound advice, Plaut. Poen. 3, 2, 55; so Ter. Ad. 5, 9, 6; 3, 3, 80; Lucil. ap. Non. p. 372, 7:

bene enim majores accubitionem epularem amicorum convivium nominarunt, melius quam Graeci,

Cic. Sen. 13, 45:

hoc bene censuit Scaevola,

correctly, Dig. 17, 1, 48.—

Pleasantly, satisfactorily, profitably, prosperously, fortunately, successfully:

nunc bene vivo et fortunate atque ut volo atque animo ut lubet,

Plaut. Mil. 3, 1, 111:

nihil adferrent quo jucundius, id est melius, viveremus,

Cic. Fin. 1, 41, 72:

si bene qui cenat, bene vivit,

Hor. Ep. 1, 6, 56: quamobrem melius apud bonos quam apud fortunatos beneficium collocari puto, is better or more profitably invested, Cic. Off. 2, 20, 71:

perdenda sunt multa beneficia ut semel ponas bene, Sen. Ben. poet. 1, 2, 1: etiamsi nullum (beneficium) bene positurus sit,

id. ib. 1, 2, 2:

quando hoc bene successit,

Ter. Ad. 2, 4, 23: bene ambulatum'st? Di. Huc quidem, hercle, ad te bene, Quia tui vivendi copia'st, has your walk been pleasant? Plaut. Truc. 2, 4, 18:

melius ominare,

use words of better omen, id. Rud. 2, 3, 7; Cic. Brut. 96, 329:

qui se suamque aetatem bene curant,

Plaut. Ps. 4, 7, 36.—So, bene (se) habere: ut bene me haberem filiai nuptiis, have a good time at, etc., Plaut. Aul. 2, 8, 2:

qui se bene habet suisque amicis usui est,

who enjoys his life and is a boon companion, id. Mil. 3, 1, 128:

nam hanc bene se habere aetatem nimio'st aequius,

id. Merc. 3, 2, 6: bene consulere alicui, to take good care for somebody ' s interests:

tuae rei bene consulere cupio,

id. Trin. 3, 2, 9:

ut qui mihi consultum optume velit esse,

Ter. Phorm. 1, 3, 1:

me optime consulentem saluti suae,

Cic. Fam. 4, 14, 2:

qui se ad sapientes viros bene consulentes rei publicae contulerunt,

id. Off. 2, 13, 46.—So, bene mereri, and rarely bene merere, to deserve well of one, i. e. act for his advantage; absol. or with de:

addecet Bene me, renti bene referre gratiam,

Plaut. Rud. 5, 3, 36:

Licinii aps te bene merenti male refertur gratia?

id. Ps. 1, 3, 86:

ut memorem in bene meritos animum praestarem,

Cic. Fam. 1, 9, 10:

cogor nonnumquam homines non optime de me meritos rogatu eorum qui bene meriti sunt, defendere,

id. ib. 7, 1, 4:

tam bene meritis de nomine Punico militibus,

Liv. 23, 12, 5:

si bene quid de te merui,

Verg. A. 4, 317; cf. Cic. Opt. Gen. 7, 20; id. Sest. 1, 2; 12, 39; 66, 139; 68, 142; id. Mil. 36, 99; id. Phil. 2, 14, 36 et saep.; v. mereo, D. and P. a.—So esp. referring to price: bene emere, to buy advantageously, i. e. cheaply; bene vendere, to sell advantageously, i. e. at a high price: bene ego hercle vendidi te, Plaut. [p. 230] Durc. 4, 2, 34:

et quoniam vendat, velle quam optime vendere,

Cic. Off. 3, 12, 51:

ita nec ut emat melius, nec ut vendat quidquam, simulabit vir bonus,

id. ib. 3, 15, 61: vin' bene emere? Do. Vin' tu pulcre vendere? Plaut. Pers. 4, 4, 38:

melius emetur,

Cato, R. R. 1: quo melius emptum sciatis, Cic. ap. Suet. Caes. 50 fin.:

qui vita bene credat emi honorem,

cheaply, Verg. A. 9, 206; Sil 4, 756.—

Expressing kindness, thanks, etc.: bene facis, bene vocas, bene narras, I thank you, am obliged to you for doing, calling, saying (colloq.): merito amo te. Ph. Bene facis, thanks! Ter Eun. 1, 2, 106; cf.:

in consuetudinem venit, bene facis et fecisti non mdicantis esse, sed gratias agentis, Don. ad loc.' placet, bene facitis,

Plaut. Rud. 3, 6, 43: dividuom talentum faciam. La. Bene facis, id. ib. 5, 3, 52: si quid erit dubium, immutabo Da. Bene fecisti, id. Ep. 5, 1, 40 Lo. Adeas, si velis. La. Bene hercle factum vobis habeo gratiam. Accedam propius, id. Rud. 3, 6, 2; Ter. Ad. 4, 3, 10.—With gratiam habere: bene fecisti;

gratiam habeo maximam,

Ter. Eun. 5, 8, 61; cf.

bene benigneque arbitror te facere,

Plaut. Most. 3, 2, 130: quin etiam Graecis licebit utare cum voles... Bene sane facis, sed enitar ut Latine loquar, I thank you for the permission, but, etc., Cic. Ac. 1, 7, 25: an exitum Cassi Maelique expectem? Bene facitis quod abominamini... sed, etc., I am much obliged to you for abhorring this, but, etc., Liv. 6, 18, 9: bene edepol narras; nam illi faveo virgini, thanks for telling me, for, etc., Ter. Eun. 5, 3, 7 (cf.:

male hercule narras,

I owe you little thanks for saying so, Cic. Tusc. 1, 6, 10):

bene, ita me di ament, nuntias,

Ter. Hec. 4, 4, 20:

benenarras,

Cic. Att. 16, 14, 4; 13, 33, 2: tu ad matrem adi. Bene vocas; benigne dicis Cras apud te, thanks for your invitation, but, etc., Plaut. Merc. 5, 2, 108: eamus intro ut prandeamus. Men. Bene vocas, tam gratia'st, id. Men. 2, 3, 41.—

Of accuracy, etc., well, accurately, truly, completely:

cum ceterae partes aetatis bene descriptae sint,

Cic. Sen. 2, 5:

cui bene librato... Obstitit ramus,

Ov. M. 8, 409:

at bene si quaeras,

id. ib. 3, 141:

tibi comprimam linguam. Hau potes: Bene pudiceque adservatur,

Plaut. Am. 1, 1, 196:

bene dissimulare amorem,

entirely, Ter. And. 1, 1, 105:

quis enim bene celat amorem?

Ov. H. 12, 37.—So with a negation, = male restat parvam quod non bene compleat urnam, Ov. M. 12, 615: non bene conveniunt... Majestas et amor, id. ib 2, 846.—Redundant, with vix (Ovid.):

vix bene Castalio descenderat antro, Incustoditam lente videt ire juvencam ( = vix descenderat cum, etc.),

Ov. M. 3, 14:

tactum vix bene limen erat, Aesonides, dixi, quid agit meus?

id. H. 6, 24:

vix bene desieram, rettulit illa mihi,

id. F 5, 277.—

Sup., most opportunely, at the nick of time (comic):

sed eccum meum gnatum optume video,

Plaut. Merc. 2, 2, 57:

sed optume eccum exit senex,

id. Rud. 3, 3, 44. optume adveniens, puere, cape Chlamydem, etc., id. Merc. 5, 2, 69: Davum optume Video, Ter And. 2, 1, 35; 4, 2, 3; Plaut. Rud. 3, 5, 25; 4, 5, 19; Ter. Eun. 5, 2, 66; id. Heaut. 4, 5, 9; 5, 5, 2.—

Pregn.: bene polliceri = large polliceri, to make liberal promises ' praecepit ut ceteros adeant, bene polliceantur, Sall. C. 41, 5; cf.: bene promittere, to promise success:

quae autem inconstantia deorum ut primis minentur extis, bene promittant secundis?

Cic. Div. 2, 17, 38.—

In partic.

Bene dicere.

To speak well, i. e. eloquently:

qui optime dicunt,

the most eloquent, Cic. de Or. 1, 26, 119; 2, 2, 5:

etiam bene dicere haud absurdum est,

Sall. C. 3, 1:

abunde dixit bene quisquis rei satisfecit,

Quint. 12, 9, 7;

cf: bene loqui,

to use good language, speak good Latin, Cic. Brut. 58, 212, 64, 228.—

To speak ably:

multo oratorem melius quam ipsos illos quorum eae sint artes esse dicturum,

Cic. Or. 1, 15, 65; cf. Hor. Ep. 1, 2, 4. bene dicendi scientia, Quint. 7, 3, 12.—

To speak correctly or elegantly:

eum et Attice dicere et optime, ut..bene dicere id sit, Attice dicere,

Cic. Opt. Gen. 4, 13 ' optime dicta, Quint. 10, 1, 19.—So, bene loqui:

ut esset perfecta illa bene loquendi laus,

Cic. Brut. 72, 252:

at loquitur pulchre. Num melius quam Plato?

id. Opt. Gen. 5, 16.—

To speak well, i e. kindly, of one, to praise him; absol. or with dat., or reflex., with inter (less correctly as one word, benedicere): cui bene dixit umquam bono? Of what good man has he ever spoken well, or, what good man has he ever praised, Cic. Sest. 52, 110. bene, quaeso, inter vos dicatis, et amice absenti tamen, Plaut. Mil. 4, 8, 31.—Ironically:

bene equidem tibi dico qui te digna ut eveniant precor,

Plaut. Rud. 3, 2, 26:

nec tibi cessaret doctus bene dicere lector,

Ov. Tr. 5, 9, 9: cui a viris bonis bene dicatur, Metell. Numid. ap. Gell. 6, 11, 3.— And dat understood:

si bene dicatis (i. e. mihi) vostra ripa vos sequar,

Plaut. Poen. 3, 3, 18 ' omnes bene dicunt (ei), et amant (eum), Ter. Ad. 5, 4, 11:

ad bene dicendum (i e. alteri) delectandumque redacti,

Hor. Ep 2, 1, 155 —Part. ' indignis si male dicitur, male dictum id esse duco;

Verum si dignis dicitur, bene dictum'st,

is a praise, Plaut. Curc. 4, 2, 27 sq.: nec bene nec male dicta profuerunt ad confirmandos animos, Liv 23, 46, 1; cf. Ter. Phorm. prol. 20 infra. —Bene audio = bene dicitur mihi, I am praised:

bene dictis si certasset, audisset bene,

Ter. Phorm. prol. 20; v. audio, 5.—

To use words of good omen (euphêmein): Ol. Quid si fors aliter quam voles evenerit? St. Bene dice, dis sum fretus ( = fave lingua, melius ominare), Plaut. Cas. 2, 5, 38 heja, bene dicito, id. As. 3, 3, 155.—

Bene dixisti, a formula of approbation: ne quan do iratus tu alio conferas. Th. Bene dixti, you are right, Ter. Eun. 3, 1, 61. bene et sapienter dixti dudum, etc., it was a good and wise remark of yours that, etc., id. Ad. 5, 8, 30.—

Bene dicta, fine or specious, plausible words (opp. deeds):

bene dictis tuis bene facta aures meae expostulant,

Plaut. Pers. 4, 3, 25; so,

bene loqui: male corde consultare, Bene lingua loqui,

use fine words, Plaut. Truc. 2, 1, 16.—

Bene facere.

Bene aliquid facere, to do, make, something well, i. e. ably (v. I. A. 2. a. supra):

vel non facere quod non op time possis, vel facere quod non pessime facias,

Cic. Or. 2, 20, 86:

non tamen haec quia possunt bene aliquando fieri passim facienda sunt,

Quint. 4, 1, 70:

Jovem Phidias optime fecit,

id. 2, 3, 6; so, melius facere, Afran. ap. Macr. 6, 1.— P. a.:

quid labor aut bene facta juvant?

his labor and well-done works are no pleasure to him, Verg. G. 3, 525. —

Bene facere, with dat. absol., with in and abl., or with erga, to do a good action, to benefit somebody, to impart benefits (less cor rectly as one word, benefacio)

With dat.:

bonus bonis bene feceris,

Plaut. Poen. 5, 4, 60:

bene si amico feceris, ne pigeat fecisse,

id. Trin. 2, 2, 66:

malo bene facere tantumdem est periculum quantum bono male facere,

id. Poen. 3, 3, 20:

homini id quod tu facis bene,

id. Ep 1, 2, 33:

tibi lubens bene faxim,

Ter. Ad. 5, 5, 6, 5, 6, 8; 5, 8, 25:

at tibi di semper... faciant bene,

may the gods bless you, Plaut. Men. 5, 7, 32:

di tibi Bene faciant,

Ter. Ad. 5, 7, 20; so Plaut. Pers. 4, 3, 18.— Pass.:

quod bonis bene fit beneficium,

Plaut. Capt. 2, 2, 108:

pulchrum est bene facere reipublicae,

Sall. C. 3, 1:

ego ne ingratis quidem bene facere absistam,

Liv. 36, 35, 4.—Reflexively. sibi bene facere, enjoy one ' s self, have a good time, genio indulgere (v. I. A. 2. e. supra): nec quisquam est tam ingenio duro quin, ubi quidquam occasionis sit sibi faciat bene, Plaut. As. grex 5.—

With in and abl.:

quoniam bene quae in me fecerunt, ingrata ea habui,

Plaut. Am. 1, 1, 30.—

With erga:

si quid amicum erga bene feci,

Plaut. Trin. 5, 2, 4.—

With ellipsis of dat., to impart benefits:

ingrata atque irrita esse omnia intellego Quae dedi et quod bene feci,

Plaut. As. 1, 2, 11:

quod bene fecisti, referetur gratia,

id. Capt. 5, 1, 20:

ego quod bene feci, male feci,

id. Ep. 1, 2, 34; id. Trin. 2, 2, 41:

si beneficia in rebus, non in ipsa benefaciendi voluntate consisterent,

Sen. Ben. 1, 7, 1:

benefaciendi animus,

id. ib. 2, 19, 1.—So esp. in formula of thanks, etc.' bene benigneque arbitror te facere, I thank you heartily, Plaut. Most. 3, 2, 129: Jup. Jam nunc irata non es? Alc. Non sum. Jup. Bene facis, id. Am. 3, 2, 56; v Brix ad Plaut. Trin. 384.—P. a. as subst.: bĕnĕ facta, orum, n., benefits, benefactions (cf. beneficium): bene facta male locata male facta arbitror, Enn. ap. Cic. Off. 2, 18, 62 (Trag. v 429 Vahl.): pol, bene facta tua me hortantur tuo ut imperio paream, Plaut Pers. 5, 2, 65: pro bene factis ejus uti ei pretium possim reddere. id. Capt. 5, 1, 20;

bene facta referre,

Claud. Laud. Stil. 3, 182 tenere, id. ib. 2, 42.—So freq. in eccl. writ ers:

et si bene feceritis his qui vobis bene faciunt,

Vulg. Luc. 6, 33:

bene facite his qui oderunt vos,

id. Matt. 5, 44.—

Absol., to do good, perform meritorious acts (in fin. verb only eccl. Lat.)' discite bene facere, Vulg. Isa. 1, 17:

interrogo vos si licet sabbatis bene facere an male,

id. Luc. 6, 9:

qui bene facit, ex Deo est,

id. Joan. Ep. 3, 11.— In P a. (class.): bene facta (almost always in plur.), merits, meritorious acts, brave deeds:

bene facta recte facta sunt,

Cic. Par 3, 1, 22:

omnia bene facta in luce se collocari volunt,

id. Tusc. 2, 26, 64; id. Sen. 3, 9:

bene facta mea reipublicae procedunt,

Sall. J 85, 5, cf. id. C. 8, 5; id. H. Fragm. 1, 19: veteribus bene factis nova pensantes maleficia, Liv 37, 1, 2; cf. Quint. 3, 7, 13, 12, 1, 41; Prop. 2, 1, 24; Ov. M. 15, 850, Claud. VI. Cons. Hon. 386.— Sing.: bene factum a vobis, dum vivitis non abscedet, Cato ap. Gell. 16, 1, 4.—

In medical language, to be of good effect, benefit, do good:

id bene faciet et alvum bonam faciet,

Cato, R. R. 157, 6.—So with ad: ad capitis dolorem bene facit serpyllum, Scrib Comp. 1; so id. ib. 5; 9; 13; 41.—

In the phrase bene facis, etc., as a formula of thanks, v I A. 2. f. supra.—

Expressing joy, I am glad of it, I am glad that etc. (comic.) Da. Tua quae fuit Palaestra, ea filia inventa'st mea. La. Bene meher cule factum'st, Plaut. Rud. 5, 3, 9: bis tanto valeo quam valui prius. Ly. Bene hercle factum et gaudeo, id. Merc. 2, 2, 27; Ter And. 5, 6, 11; id. Hec. 5, 4, 17; id. Eun. 5, 8, 7:

bene factum et volup est hodie me his mulierculis Tetulisse auxilium,

Plaut. Rud. 4, 1, 1; Ter. Hec. 3, 5, 11; so, bene factum gaudeo: nam hic noster pater est Ant. Ita me Juppiter bene amet, benefac tum gaudeo, Plaut. Poen. 5, 5, 47; Ter Phorm. 5, 6, 43; cf.: Me. Rex Creo vigiles nocturnos singulos semper locat. So. Bene facit, quia nos eramus peregri, tutatu'st domum, I am glad of it, etc., Plaut. Am. 1, 1, 19. bene fecit A. Silius qui transegerit: neque enim ei deesse volebam, et quid possem timebam, I am glad that A. Silius, etc., Cic. Att. 12, 24, 1.—

With esse.

Bene est, impers., it is well.

In the epistolary formula: si vales bene est; or, si vales bene est, (ego) valeo (abbrev. S.V.B.E.V.), Afran. ap Prisc. p 804 P; Cic. Fam. 5, 14, 1; 10, 34, 1; 4, 1, 1; cf. id. ib. 5, 7, 1; 5, 9, 1; 5, 10, 1; 10, 33, 1; 10, 14, 8; 10, 14, 11;

14, 14, 1, 14, 14, 16: si valetis gaudeo,

Plaut. Pers. 4, 3, 41 —These formulas were obsolete at Seneca's time: mos antiquis fuit, usque ad meam servatus aetatem, primis epistulae verbis adicere: Si vales, bene est;

ego valeo,

Sen. Ep. 15, 1.—

= bene factum est (cf. I. 2. k. supra): oculis quoque etiam plus jam video quam prius: Ly. Bene est, Plaut. Merc. 2, 2, 26: hic est intus filius apud nos tuus. De. Optume'st, id. ib. 5, 4, 49; Ter. Ad. 3, 3, 48, 5, 5, 3; id. Hec. 5, 4, 31.—

Bene est alicui, impers., it is ( goes) well with one, one does well, is well off, enjoys himself, is happy: nam si curent, bene bonis sit, male malis, quod nunc abest, Enn ap. Cic. N. D. 3, 32, 79 (Trag. v. 355 Vahl.):

bona si esse veis, bene erit tibi,

Plaut. Merc. 3, 1, 12:

quia illi, unde huc abvecta sum, malis bene esse solitum'st,

id. ib. 3, 1, 13:

qui neque tibi bene esse patere, et illis qui bus est invides,

id. Ps. 4, 7, 35 (so id. Trin. 2, 2, 71): num quippiam aluit me vis? De. Ut bene sit tibi, id Pers. 4, 8, 5; id. Poen. 4, 2, 90; Ter Phorm. 1, 2, 101: nemini nimium bene est, Afran. ap. Charis. p. 185 P.:

si non est, jurat bene solis esse maritis,

Hor. Ep 1, 1, 88:

nec tamen illis bene erit, quia non bono gaudent,

Sen. Vit. Beat. 11, 4: BENE SIT NOBIS, Inscr Orell. 4754; Plaut. Truc. 2, 4, 95; 4, 2, 36; id. Curc. 4, 2, 31; id. Pers. 5, 2, 74; id. Stich. 5, 5, 12; id. Merc. 2, 2, 55; Ter. Ad. 1, 1, 9.— Comp.: istas minas decem, qui me procurem dum melius sit mi, des. Plaut. Curc. 4, 2, 40:

spero ex tuis litteris tibi melius esse,

that your health is better, Cic. Fam. 16, 22, 1; Plaut. Most. 3, 2, 1; Ter And. 2, 5, 16.—With dat. understood: patria est ubi cumque est bene (i. e. cuique), where one does well, there is his country, Poet. ap. Cic Tusc 5, 37, 108 (Trag. Rel. inc. p. 248 Rib). [p. 231] —With abl., to be well off in, to feast upon a thing:

ubi illi bene sit ligno, aqua calida, cibo, vestimentis,

Plaut. Cas. 2, 3, 39:

at mihi bene erat, non piscibus, Sed pullo atque hoedo,

Hor. S. 2, 2, 120.—

Bene sum = bene mihi est:

minore nusquam bene fui dispendio,

Plaut. Men. 3, 2, 20:

de eo (argento) nunc bene sunt tua virtute,

id. Truc. 4, 2, 28: dato qui bene sit;

ego ubi bene sit tibi locum lepidum dabo,

id. Bacch. 1, 1, 51:

scis bene esse si sit unde,

id. Capt. 4, 2, 70.—

Bene habere.

With subj. nom.

To enjoy, Plaut. Ps. 4, 7, 35 al.; v. I. A. 2. e. supra.—

To be favorable, to favor:

bene habent tibi principia,

Ter. Phorm. 2, 3, 82. —

With se, to be well, well off. imperator se bene habet, it is well with, Sen. Ep. 24, 9; cf.:

si te bene habes,

Plaut. Mil. 3, 1, 122 Brix ad loc.—

Hoc bene habet, or bene habet, impers. ( = res se bene habet), it is well, matters stand well:

bene habet: jacta sunt fundamenta defensionis,

Cic. Mur. 6, 14:

bene habet: di pium movere bellum,

Liv. 8, 6, 4:

atque bene habet si a collega litatum est,

id. 8, 9, 1; Juv. 10, 72; Stat. Th. 11, 557.— So pers.: bene habemus nos, si in his spes est;

opinor, aliud agamus,

we are well off, Cic. Att. 2, 8, 1.—

Bene agere, with cum and abl.

To treat one well:

bene egissent Athenienses cum Miltiade si, etc.,

Val. Max. 5, 3, ext. 3.—

Impers.: bene agitur cum aliquo, it goes well with one, he is fortunate:

bene dicat secum esse actum,

that he has come off well, Ter. Ad. 2, 2, 2:

non tam bene cum rebus humanis agitur ut meliora pluribus placeant,

Sen. Vit. Beat. 2, 1.— With ellipsis of cum and abl.:

si hinc non abeo intestatus, bene agitur pro noxia (sc. mecum),

Plaut. Mil. 5, 23.—

Rem (negotium) bene gerere.

To administer well private or public affairs: multi suam rem bene gessere et publicam patria procul, Enn. ap. Cic. Fam. 7, 6, 1 (Trag. Rel. v. 295 Vahl.):

non ut multis bene gestae, sed, ut nemini, conservatae rei publicae,

Cic. Pis. 3, 6; so,

qui ordo bene gestae rei publicae testimonium multis, mihi uni conservatae dedit,

id. Phil. 2, 1, 2:

rem publicam,

id. Pis. 19, 45:

Apollini republica vestra bene gesta servataque... donum mittitote,

Liv. 23, 11, 3.—

To be successful, meet with success, acquit one ' s self well; usu. of war;

also of private affairs: bello extincto, re bene gesta, vobis gratis habeo, etc.,

Plaut. Pers. 5, 1, 2:

quando bene gessi rem, volo hic in fano supplicare,

id. Curc. 4, 2, 41;

quasi re bene gesta,

Ter. Ad. 5, 1, 13:

rem te valde bene gessisse rumor erat,

that you had met with great success, Cic. Fam. 1, 8, 7; id. Planc. 25, 61:

conclamant omnes occasionem negotii bene gerendi amittendam non esse,

Caes. B. G. 5, 57:

haec cogitanti accidere visa est facultas bene rei gerendae,

id. ib. 7, 44:

res bello bene gestae,

success in war, Liv. 23, 12, 11:

laeti bene gestis corpora rebus Procurate,

Verg. A. 9, 157; cf. Cic. Planc. 25, 61; Liv. 1, 37, 6; 4, 47, 1; 8, 30, 5; 22, 25, 4; 23, 36, 2.—

Bene vertere, in wishes.

With the rel. quod or quae res as subject, to turn out well; absol. or with dat.:

quae res tibi et gnatae tuae bene feliciterque vortat,

Plaut. Aul. 4, 10, 58:

quod utrisque bene vertat,

Liv. 8, 5, 6:

quod bene verteret,

id. 3, 26, 9; cf. id. 3, 35, 8; 3, 62, 5; 7, 39, 10; v. verto; cf.:

quod bene eveniat,

Cato, R. R. 141.—

With di as subject:

di bene vortant,

may the gods let it turn out well, may the gods grant success, Plaut. Aul. 2, 3, 5; cf. Ter. Ad. 4, 7, 10; id. Hec. 1, 2, 121; id. Phorm. 3, 3, 19; v. verte.—

Bene, colloquially in leave-taking: bene ambula, walk well, i. e. have a pleasant walk! Plaut. Most. 3, 2, 166: De. Bene ambulato! Ly. Bene vale! id. Merc 2, 2, 55:

bene valete et vivite!

id. Mil. 4, 8, 30:

cives bene valete!

id. Merc. 5, 2, 25; cf. id. Ep. 5, 1, 40; id. Merc. 2, 4, 28; 5, 4, 65; id. Curc. 4, 2, 30; Ter. Heaut. 1, 1, 115; id. Hec. 1, 2, 122:

salvere jubeo te, mi Saturides, bene,

Plaut. Most. 3, 1, 35: LAGGE, FILI, BENE QVIESCAS, Sepulch. Inscr. Orell. p. 4755.—

In invocations to the gods, often redundant (cf. bonus):

ita me Juppiter bene amet,

Plaut. Poen. 5, 5, 47:

di te bene ament, Hegio,

id. Capt. 1, 2, 29:

ita me di bene ament,

Ter. Eun. 4, 1, 1; cf. id. ib. 5, 2, 43; id. Hec. 2, 1, 9; id. Phorm. 1, 3, 13:

Jane pater uti te... bonas preces bene precatus siem,

Cato, R. R. 134: bene sponsis, beneque volueris in precatione augurali Messala augur ait significare spoponderis, volueris, Fest. p. 351 Mull. (p. 267 Lind.).—

Elliptical expressions.

Bene, melius, optime, instead of bene, etc., dicit, dicis, or facit, facis, etc.:

bene Pericles (i.e. dixit),

Cic. Off. 1,40, 144:

bene (Philippus) ministrum et praebitorem,

id. ib. 2, 14, 53:

existimabatur bene, Latine (i. e. loqui),

id. Brut. 74, 259; so id. Sen. 14, 47:

at bene Areus,

Quint. 2, 15, 36; cf. id. 10, 1, 56:

nam ante Aristippus, et ille melius (i.e. hoc dixerat),

Cic. Fin. 1, 8, 26:

sed haec tu melius vel optime omnium (i.e. facies),

id. Fam. 4, 13, 7; id. Fin. 1, 18, 61; 1, 19, 63; id. Off. 3, 11, 49; id. Sen. 20, 73; id. Opt. Gen. 6, 18; Quint. 10, 3, 25; 10, 2, 24; 6, 1, 3; 9, 4, 23.—

In applauding answers' bene and optime, good! bravo! excellent! euge, euge! Perbene! Plaut. Rud. 1, 2, 75: huc respice. Da. Optume! id. ib. 3, 4, 3; cf. id. Merc. 1, 2, 114; 5, 4, 16.—

In drinking health, with acc. or dat., health to you, your health! bene vos! bene nos! bene te! bene me! bene nostram etiam Stephanium! Plaut. Stich. 5, 4, 27; Tib 2, 1, 31: bene te, pater optime Caesar, etc.; Ov. F. 2, 637:

bene mihi, bene vobis, bene amicae meae!

Plaut. Pers. 5, 1, 21; Ov.A.A. 1, 601.—

Pregn., in ellipt. predicate: quod (imperium) si (ei) sui bene crediderint cives... credere et Latinos debere, if his own citizens did well to intrust the supreme power to him, etc., Liv. 1, 50, 5:

in Velia aedificent quibus melius quam P. Valerio creditur libertas,

to whom it will be safer to intrust liberty, id. 2, 7, 11:

melius peribimus quam sine alteris vestrum viduae aut orbae vivemus,

it will be better for us to perish, id. 1, 13, 3:

bene Arruntium morte usum,

that it was right for Arruntius to die, Tac. A. 6, 48; Liv. 2, 30, 6; Quint. 9, 4, 92; Tac. A. 2, 44.—

Adv. of intensity, = valde, very, with adjj. and advv.

With adjj.: bene tempestate serena, Enn. ap. Cic. Div. 2, 39, 82 (Ann. v. 517 Vahl.): foedus feri bene firmum, id. ap. Porphyr. ad Hor. C. 3, 24, 50 (Ann. v. 33 ib.); cf.:

bene firmus,

Cic. Fam. 16, 8, 1; id. Phil. 6, 7, 18:

bene robustus,

id. Div. in Caecil. 15, 48:

bene morigerus fuit puer,

Plaut. Capt. 5, 2, 13:

bene ergo ego hinc praedatus ibo,

id. Ps. 4, 7, 39:

bene lautum,

id. Rud. 3, 3, 39:

bene et naviter oportet esse impudentem,

Cic. Fam. 5, 12, 3:

id utrum Romano more locutus sit, bene nummatum te futurum, an, etc.,

id. ib. 7, 16, 3:

bene sanos,

id. Fin. 1, 16, 52; 1, 21, 71; Hor. S. 1, 3, 61; 1, 9, 44:

bene longinquos dolores,

Cic. Fin. 2, 29, 94:

sermonem bene longum,

id. Or. 2, 88, 361:

bene magna caterva,

id. Mur. 33, 69:

magna multitudo,

Hirt. B. Hisp. 4:

barbatus,

Cic. Cat. 2, 10, 22:

fidum pectus,

Hor. C. 2, 12, 15:

cautus,

Ov. H. 1, 44:

multa,

Ov. Tr. 1, 7, 15: multi, Pollio ap. Cic. Fam 10, 33, 4:

homo optime dives,

Sen. Vit. Beat. 23, 2.—

With advv.: bene saepe libenter, Enn. Ann. ap. Gell. 12, 4, 4 (Ann. v. 239 Vahl.); cf.:

bene libenter victitas,

Ter. Eun. 5, 8, 44:

bene mane haec scripsi,

Cic. Att. 4, 9, 2; 4, 10, 16:

bene penitus,

id. Verr. 2, 2, 70, § 169:

bene longe,

Hirt. B. Hisp. 25:

bene gnaviter,

Sen. Ot. Sap. 1 (28), 5.—With adverb. phrase:

siad te bene ante lucem venisset,

Cic. Or. 2, 64, 259.

bĕnĕ, adv. of manner and intensity [bonus; the first vowel assimilated to the e of the foll. syllable; cf. Corss. Ausspr. 2, 366], well ( comp. melius, better; sup. optime [v. bonus init. ], best; often to be rendered by more specific Engl. adverbs).

As adjunct of verbs.

In gen.

Of physical or external goodness, usefulness, ornament, and comfort:

villam rusticam bene aedificatam habere expedit,

Cato, R. R. 3:

villam bonam beneque aedificatam,

Cic. Off. 3, 13, 55:

quid est agrum bene colere? Bene arare,

Cato, R. R. 61:

agro bene culto nihil potest esse... uberius,

Cic. Sen. 16, 57:

ubi cocta erit bene,

Cato, R. R. 157; 3; 4;

32 et saep.: te auratam et vestitam bene,

Plaut. Men. 5, 2, 50: ornatus hic satis me condecet? Ps. Optume, it is very becoming, id. Ps. 4, 1, 26:

me bene curata cute vises,

well tended, Hor. Ep. 1, 4, 15:

bene olere,

Verg. E. 2, 48:

bene sonare,

Quint. 8, 3, 16:

neque tamen non inprimis bene habitavit,

in the very best style, Nep. Att. 13, 1:

a Catone cum quaereretur, quid maxime in re familiari expediret, respondet Bene pascere? Quid secundum? Satis bene pascere,

Cic. Off. 2, 25, 89: so,

bene cenare,

Cat. 13, 17; Hor. Ep. 1, 6, 56:

bene de rebus domesticis constitutum esse,

to be in good circumstances, Cic. Sest. 45, 97;

similarly: rem (i. e. familiarem) bene paratam comitate perdidit,

well arranged, Plaut. Rud. prol. 38.—

With respect to the mind.

Perception, knowledge, ability:

quas tam bene noverat quam paedagogos nostros novimus,

Sen. Ep. 27, 5:

quin melius novi quam te et vidi saepius,

Plaut. Capt. 5, 2, 22:

novi optime (Bacchus) et saepe vidi,

Cic. Fam. 7, 23, 2:

qui optime suos nosse deberet,

Nep. Con. 4, 1; cf. Hor. Ep. 1, 18, 1; id. S. 1, 9, 22: satin' haec meministi et tenes? Pa. Melius quam tu qui docuisti, Plaut. Pers. 2, 2, 2:

quod eo mihi melius cernere videor quo ab eo proprius absum,

Cic. Sen. 21, 77:

ut hic melius quam ipse illa scire videatur,

id. de Or. 1, 15, 66; id. Or. 38, 132:

cum Sophocles vel optime scripserit Electram suam,

id. Fin. 1, 2, 5:

gubernatoris ars quia bene navigandi rationem habet,

of able seamanship, id. ib. 1, 13, 42:

melius in Volscis imperatum est,

better generalship was displayed, Liv. 2, 63, 6:

nihil melius quam omnis mundus administratur,

Cic. Inv. 1, 34, 59: de medico bene existimari scribis, that he is well thought ( spoken) of, i. e. his ability, id. Fam. 16, 14, 1:

prudentibus et bene institutis,

well educated, id. Sen. 14, 50:

sapientibus et bene natura constitutis,

endowed with good natural talent, id. Sest. 65, 137:

quodsi melius geruntur ea quae consilio geruntur quam, etc.,

more ably, id. Inv. 1, 34, 59:

tabulas bene pictas collocare in bono lumine,

good paintings, id. Brut. 75, 261:

canere melius,

Verg. E. 9, 67; Quint. 10, 1, 91:

bene pronuntiare,

id. 11, 3, 12:

bene respondere interrogationibus,

id. 5, 7, 28; 6, 3, 81.—

Of feeling, judgment, and will:

similis in utroque nostrum, cum optime sentiremus, error fuit,

when we had the best intentions, Cic. Fam. 4, 2, 3; so id. ib. 6, 4, 2; so,

bene sentire,

id. ib. 6, 1, 3; so,

bene, optime de re publica sentire,

to hold sound views on public affairs, id. Off. 1, 41, 149; id. Fam. 4, 14, 1; id. Phil. 3, 9, 23:

bene animatas eas (insulas) confirmavit,

well disposed, Nep. Cim. 2, 4:

ei causae quam Pompeius animatus melius quam paratus susceperat,

Cic. Fam. 6, 6, 10; so, optime animati, Varr. ap. Non. p. 201, 7:

quod bene cogitasti aliquando, laudo,

that you had good intentions, Cic. Phil. 2, 14, 34:

se vero bene sperare (i. e. de bello),

had good hopes, Liv. 6, 6, 18:

sperabis omnia optime,

Cic. Fam. 4, 13, 7:

tibi bene ex animo volo,

Ter. Heaut. 5, 2, 6; so freq.: bene alicui velle, v. volo: bene aliquid consulere, to plan something well:

vigilando, agendo, bene consulendo prospera omnia cedunt,

Sall. C. 52, 29:

omnia non bene consulta,

id. J. 92, 2. —

Of morality, honesty, honor, etc.

Bene vivere, or bene beateque vivere ( = kalôs kagathôs), to lead a moral and happy life:

qui virtutem habeat, eum nullius rei ad bene vivendum indigere,

Cic. Inv. 1, 51, 93:

in dialectica vestra nullam esse ad melius vivendum vim,

id. Fin. 1, 19, 63:

quod ni ita accideret et melius et prudentius viveretur,

id. Sen. 19, 67; cf. id. Ac. 1, 4, 15; id. Fin. 1, 13, 45; id. Off. 1, 6, 19; id. Fam. 4, 3, 3 et saep. (for another meaning of bene vivere, cf. e. infra).—

Bene mori, to die honorably, bravely, creditably, gloriously:

qui se bene mori quam turpiter vivere maluit,

Liv. 22, 50, 7:

ne ferrum quidem ad bene moriendum oblaturus est hostis,

id. 9, 3, 3; so id. 21, 42, 4:

tum potui, Medea, mori bene,

Ov. H. 12, 5.—

Bene partum, what is honestly, honorably earned or acquired:

multa bona bene parta habemus,

Plaut. Trin. 2, 2, 65:

mei patris bene parta indiligenter Tutatur,

Ter. Phorm. 5, 3, 5:

res familiaris primum bene parta sit, nullo neque turpi quaestu, neque odioso,

Cic. Off. 1, 26, 92:

diutine uti bene licet partum bene,

Plaut. Rud. 4, 7, 15; Sall. C. 51, 42 (cf.:

mala parta,

Cic. Phil. 2, 27, 65:

male par tum,

Plaut. Poen. 4, 2, 22).—

Apud bonos bene agier, an old legal formula: bona fide agi (v. bonus), to be transacted in good faith among good men. ubi erit illa formula fiduciae ut inter bonos bene agier oportet? Cic. Fam. 7, 12, 2; id. Off. 3, 15, 61; 3, 17, 70.—

Non bene = male, not faithfully:

esse metus coepit ne jura jugalia conjunx Non bene servasset,

Ov. M. 7, 716.—

Representing an action as right or correct, well, rightly, correctly: bene mones, Ibo, you are right ( to admonish me), Ter. And. 2, 2, 36:

sequi recusarunt bene monentem,

Liv. 22, 60, 17:

quom mihi et bene praecipitis, et, etc.,

since you give sound advice, Plaut. Poen. 3, 2, 55; so Ter. Ad. 5, 9, 6; 3, 3, 80; Lucil. ap. Non. p. 372, 7:

bene enim majores accubitionem epularem amicorum convivium nominarunt, melius quam Graeci,

Cic. Sen. 13, 45:

hoc bene censuit Scaevola,

correctly, Dig. 17, 1, 48.—

Pleasantly, satisfactorily, profitably, prosperously, fortunately, successfully:

nunc bene vivo et fortunate atque ut volo atque animo ut lubet,

Plaut. Mil. 3, 1, 111:

nihil adferrent quo jucundius, id est melius, viveremus,

Cic. Fin. 1, 41, 72:

si bene qui cenat, bene vivit,

Hor. Ep. 1, 6, 56: quamobrem melius apud bonos quam apud fortunatos beneficium collocari puto, is better or more profitably invested, Cic. Off. 2, 20, 71:

perdenda sunt multa beneficia ut semel ponas bene, Sen. Ben. poet. 1, 2, 1: etiamsi nullum (beneficium) bene positurus sit,

id. ib. 1, 2, 2:

quando hoc bene successit,

Ter. Ad. 2, 4, 23: bene ambulatum'st? Di. Huc quidem, hercle, ad te bene, Quia tui vivendi copia'st, has your walk been pleasant? Plaut. Truc. 2, 4, 18:

melius ominare,

use words of better omen, id. Rud. 2, 3, 7; Cic. Brut. 96, 329:

qui se suamque aetatem bene curant,

Plaut. Ps. 4, 7, 36.—So, bene (se) habere: ut bene me haberem filiai nuptiis, have a good time at, etc., Plaut. Aul. 2, 8, 2:

qui se bene habet suisque amicis usui est,

who enjoys his life and is a boon companion, id. Mil. 3, 1, 128:

nam hanc bene se habere aetatem nimio'st aequius,

id. Merc. 3, 2, 6: bene consulere alicui, to take good care for somebody ' s interests:

tuae rei bene consulere cupio,

id. Trin. 3, 2, 9:

ut qui mihi consultum optume velit esse,

Ter. Phorm. 1, 3, 1:

me optime consulentem saluti suae,

Cic. Fam. 4, 14, 2:

qui se ad sapientes viros bene consulentes rei publicae contulerunt,

id. Off. 2, 13, 46.—So, bene mereri, and rarely bene merere, to deserve well of one, i. e. act for his advantage; absol. or with de:

addecet Bene me, renti bene referre gratiam,

Plaut. Rud. 5, 3, 36:

Licinii aps te bene merenti male refertur gratia?

id. Ps. 1, 3, 86:

ut memorem in bene meritos animum praestarem,

Cic. Fam. 1, 9, 10:

cogor nonnumquam homines non optime de me meritos rogatu eorum qui bene meriti sunt, defendere,

id. ib. 7, 1, 4:

tam bene meritis de nomine Punico militibus,

Liv. 23, 12, 5:

si bene quid de te merui,

Verg. A. 4, 317; cf. Cic. Opt. Gen. 7, 20; id. Sest. 1, 2; 12, 39; 66, 139; 68, 142; id. Mil. 36, 99; id. Phil. 2, 14, 36 et saep.; v. mereo, D. and P. a.—So esp. referring to price: bene emere, to buy advantageously, i. e. cheaply; bene vendere, to sell advantageously, i. e. at a high price: bene ego hercle vendidi te, Plaut. [p. 230] Durc. 4, 2, 34:

et quoniam vendat, velle quam optime vendere,

Cic. Off. 3, 12, 51:

ita nec ut emat melius, nec ut vendat quidquam, simulabit vir bonus,

id. ib. 3, 15, 61: vin' bene emere? Do. Vin' tu pulcre vendere? Plaut. Pers. 4, 4, 38:

melius emetur,

Cato, R. R. 1: quo melius emptum sciatis, Cic. ap. Suet. Caes. 50 fin.:

qui vita bene credat emi honorem,

cheaply, Verg. A. 9, 206; Sil 4, 756.—

Expressing kindness, thanks, etc.: bene facis, bene vocas, bene narras, I thank you, am obliged to you for doing, calling, saying (colloq.): merito amo te. Ph. Bene facis, thanks! Ter Eun. 1, 2, 106; cf.:

in consuetudinem venit, bene facis et fecisti non mdicantis esse, sed gratias agentis, Don. ad loc.' placet, bene facitis,

Plaut. Rud. 3, 6, 43: dividuom talentum faciam. La. Bene facis, id. ib. 5, 3, 52: si quid erit dubium, immutabo Da. Bene fecisti, id. Ep. 5, 1, 40 Lo. Adeas, si velis. La. Bene hercle factum vobis habeo gratiam. Accedam propius, id. Rud. 3, 6, 2; Ter. Ad. 4, 3, 10.—With gratiam habere: bene fecisti;

gratiam habeo maximam,

Ter. Eun. 5, 8, 61; cf.

bene benigneque arbitror te facere,

Plaut. Most. 3, 2, 130: quin etiam Graecis licebit utare cum voles... Bene sane facis, sed enitar ut Latine loquar, I thank you for the permission, but, etc., Cic. Ac. 1, 7, 25: an exitum Cassi Maelique expectem? Bene facitis quod abominamini... sed, etc., I am much obliged to you for abhorring this, but, etc., Liv. 6, 18, 9: bene edepol narras; nam illi faveo virgini, thanks for telling me, for, etc., Ter. Eun. 5, 3, 7 (cf.:

male hercule narras,

I owe you little thanks for saying so, Cic. Tusc. 1, 6, 10):

bene, ita me di ament, nuntias,

Ter. Hec. 4, 4, 20:

benenarras,

Cic. Att. 16, 14, 4; 13, 33, 2: tu ad matrem adi. Bene vocas; benigne dicis Cras apud te, thanks for your invitation, but, etc., Plaut. Merc. 5, 2, 108: eamus intro ut prandeamus. Men. Bene vocas, tam gratia'st, id. Men. 2, 3, 41.—

Of accuracy, etc., well, accurately, truly, completely:

cum ceterae partes aetatis bene descriptae sint,

Cic. Sen. 2, 5:

cui bene librato... Obstitit ramus,

Ov. M. 8, 409:

at bene si quaeras,

id. ib. 3, 141:

tibi comprimam linguam. Hau potes: Bene pudiceque adservatur,

Plaut. Am. 1, 1, 196:

bene dissimulare amorem,

entirely, Ter. And. 1, 1, 105:

quis enim bene celat amorem?

Ov. H. 12, 37.—So with a negation, = male restat parvam quod non bene compleat urnam, Ov. M. 12, 615: non bene conveniunt... Majestas et amor, id. ib 2, 846.—Redundant, with vix (Ovid.):

vix bene Castalio descenderat antro, Incustoditam lente videt ire juvencam ( = vix descenderat cum, etc.),

Ov. M. 3, 14:

tactum vix bene limen erat, Aesonides, dixi, quid agit meus?

id. H. 6, 24:

vix bene desieram, rettulit illa mihi,

id. F 5, 277.—

Sup., most opportunely, at the nick of time (comic):

sed eccum meum gnatum optume video,

Plaut. Merc. 2, 2, 57:

sed optume eccum exit senex,

id. Rud. 3, 3, 44. optume adveniens, puere, cape Chlamydem, etc., id. Merc. 5, 2, 69: Davum optume Video, Ter And. 2, 1, 35; 4, 2, 3; Plaut. Rud. 3, 5, 25; 4, 5, 19; Ter. Eun. 5, 2, 66; id. Heaut. 4, 5, 9; 5, 5, 2.—

Pregn.: bene polliceri = large polliceri, to make liberal promises ' praecepit ut ceteros adeant, bene polliceantur, Sall. C. 41, 5; cf.: bene promittere, to promise success:

quae autem inconstantia deorum ut primis minentur extis, bene promittant secundis?

Cic. Div. 2, 17, 38.—

In partic.

Bene dicere.

To speak well, i. e. eloquently:

qui optime dicunt,

the most eloquent, Cic. de Or. 1, 26, 119; 2, 2, 5:

etiam bene dicere haud absurdum est,

Sall. C. 3, 1:

abunde dixit bene quisquis rei satisfecit,

Quint. 12, 9, 7;

cf: bene loqui,

to use good language, speak good Latin, Cic. Brut. 58, 212, 64, 228.—

To speak ably:

multo oratorem melius quam ipsos illos quorum eae sint artes esse dicturum,

Cic. Or. 1, 15, 65; cf. Hor. Ep. 1, 2, 4. bene dicendi scientia, Quint. 7, 3, 12.—

To speak correctly or elegantly:

eum et Attice dicere et optime, ut..bene dicere id sit, Attice dicere,

Cic. Opt. Gen. 4, 13 ' optime dicta, Quint. 10, 1, 19.—So, bene loqui:

ut esset perfecta illa bene loquendi laus,

Cic. Brut. 72, 252:

at loquitur pulchre. Num melius quam Plato?

id. Opt. Gen. 5, 16.—

To speak well, i e. kindly, of one, to praise him; absol. or with dat., or reflex., with inter (less correctly as one word, benedicere): cui bene dixit umquam bono? Of what good man has he ever spoken well, or, what good man has he ever praised, Cic. Sest. 52, 110. bene, quaeso, inter vos dicatis, et amice absenti tamen, Plaut. Mil. 4, 8, 31.—Ironically:

bene equidem tibi dico qui te digna ut eveniant precor,

Plaut. Rud. 3, 2, 26:

nec tibi cessaret doctus bene dicere lector,

Ov. Tr. 5, 9, 9: cui a viris bonis bene dicatur, Metell. Numid. ap. Gell. 6, 11, 3.— And dat understood:

si bene dicatis (i. e. mihi) vostra ripa vos sequar,

Plaut. Poen. 3, 3, 18 ' omnes bene dicunt (ei), et amant (eum), Ter. Ad. 5, 4, 11:

ad bene dicendum (i e. alteri) delectandumque redacti,

Hor. Ep 2, 1, 155 —Part. ' indignis si male dicitur, male dictum id esse duco;

Verum si dignis dicitur, bene dictum'st,

is a praise, Plaut. Curc. 4, 2, 27 sq.: nec bene nec male dicta profuerunt ad confirmandos animos, Liv 23, 46, 1; cf. Ter. Phorm. prol. 20 infra. —Bene audio = bene dicitur mihi, I am praised:

bene dictis si certasset, audisset bene,

Ter. Phorm. prol. 20; v. audio, 5.—

To use words of good omen (euphêmein): Ol. Quid si fors aliter quam voles evenerit? St. Bene dice, dis sum fretus ( = fave lingua, melius ominare), Plaut. Cas. 2, 5, 38 heja, bene dicito, id. As. 3, 3, 155.—

Bene dixisti, a formula of approbation: ne quan do iratus tu alio conferas. Th. Bene dixti, you are right, Ter. Eun. 3, 1, 61. bene et sapienter dixti dudum, etc., it was a good and wise remark of yours that, etc., id. Ad. 5, 8, 30.—

Bene dicta, fine or specious, plausible words (opp. deeds):

bene dictis tuis bene facta aures meae expostulant,

Plaut. Pers. 4, 3, 25; so,

bene loqui: male corde consultare, Bene lingua loqui,

use fine words, Plaut. Truc. 2, 1, 16.—

Bene facere.

Bene aliquid facere, to do, make, something well, i. e. ably (v. I. A. 2. a. supra):

vel non facere quod non op time possis, vel facere quod non pessime facias,

Cic. Or. 2, 20, 86:

non tamen haec quia possunt bene aliquando fieri passim facienda sunt,

Quint. 4, 1, 70:

Jovem Phidias optime fecit,

id. 2, 3, 6; so, melius facere, Afran. ap. Macr. 6, 1.— P. a.:

quid labor aut bene facta juvant?

his labor and well-done works are no pleasure to him, Verg. G. 3, 525. —

Bene facere, with dat. absol., with in and abl., or with erga, to do a good action, to benefit somebody, to impart benefits (less cor rectly as one word, benefacio)

With dat.:

bonus bonis bene feceris,

Plaut. Poen. 5, 4, 60:

bene si amico feceris, ne pigeat fecisse,

id. Trin. 2, 2, 66:

malo bene facere tantumdem est periculum quantum bono male facere,

id. Poen. 3, 3, 20:

homini id quod tu facis bene,

id. Ep 1, 2, 33:

tibi lubens bene faxim,

Ter. Ad. 5, 5, 6, 5, 6, 8; 5, 8, 25:

at tibi di semper... faciant bene,

may the gods bless you, Plaut. Men. 5, 7, 32:

di tibi Bene faciant,

Ter. Ad. 5, 7, 20; so Plaut. Pers. 4, 3, 18.— Pass.:

quod bonis bene fit beneficium,

Plaut. Capt. 2, 2, 108:

pulchrum est bene facere reipublicae,

Sall. C. 3, 1:

ego ne ingratis quidem bene facere absistam,

Liv. 36, 35, 4.—Reflexively. sibi bene facere, enjoy one ' s self, have a good time, genio indulgere (v. I. A. 2. e. supra): nec quisquam est tam ingenio duro quin, ubi quidquam occasionis sit sibi faciat bene, Plaut. As. grex 5.—

With in and abl.:

quoniam bene quae in me fecerunt, ingrata ea habui,

Plaut. Am. 1, 1, 30.—

With erga:

si quid amicum erga bene feci,

Plaut. Trin. 5, 2, 4.—

With ellipsis of dat., to impart benefits:

ingrata atque irrita esse omnia intellego Quae dedi et quod bene feci,

Plaut. As. 1, 2, 11:

quod bene fecisti, referetur gratia,

id. Capt. 5, 1, 20:

ego quod bene feci, male feci,

id. Ep. 1, 2, 34; id. Trin. 2, 2, 41:

si beneficia in rebus, non in ipsa benefaciendi voluntate consisterent,

Sen. Ben. 1, 7, 1:

benefaciendi animus,

id. ib. 2, 19, 1.—So esp. in formula of thanks, etc.' bene benigneque arbitror te facere, I thank you heartily, Plaut. Most. 3, 2, 129: Jup. Jam nunc irata non es? Alc. Non sum. Jup. Bene facis, id. Am. 3, 2, 56; v Brix ad Plaut. Trin. 384.—P. a. as subst.: bĕnĕ facta, orum, n., benefits, benefactions (cf. beneficium): bene facta male locata male facta arbitror, Enn. ap. Cic. Off. 2, 18, 62 (Trag. v 429 Vahl.): pol, bene facta tua me hortantur tuo ut imperio paream, Plaut Pers. 5, 2, 65: pro bene factis ejus uti ei pretium possim reddere. id. Capt. 5, 1, 20;

bene facta referre,

Claud. Laud. Stil. 3, 182 tenere, id. ib. 2, 42.—So freq. in eccl. writ ers:

et si bene feceritis his qui vobis bene faciunt,

Vulg. Luc. 6, 33:

bene facite his qui oderunt vos,

id. Matt. 5, 44.—

Absol., to do good, perform meritorious acts (in fin. verb only eccl. Lat.)' discite bene facere, Vulg. Isa. 1, 17:

interrogo vos si licet sabbatis bene facere an male,

id. Luc. 6, 9:

qui bene facit, ex Deo est,

id. Joan. Ep. 3, 11.— In P a. (class.): bene facta (almost always in plur.), merits, meritorious acts, brave deeds:

bene facta recte facta sunt,

Cic. Par 3, 1, 22:

omnia bene facta in luce se collocari volunt,

id. Tusc. 2, 26, 64; id. Sen. 3, 9:

bene facta mea reipublicae procedunt,

Sall. J 85, 5, cf. id. C. 8, 5; id. H. Fragm. 1, 19: veteribus bene factis nova pensantes maleficia, Liv 37, 1, 2; cf. Quint. 3, 7, 13, 12, 1, 41; Prop. 2, 1, 24; Ov. M. 15, 850, Claud. VI. Cons. Hon. 386.— Sing.: bene factum a vobis, dum vivitis non abscedet, Cato ap. Gell. 16, 1, 4.—

In medical language, to be of good effect, benefit, do good:

id bene faciet et alvum bonam faciet,

Cato, R. R. 157, 6.—So with ad: ad capitis dolorem bene facit serpyllum, Scrib Comp. 1; so id. ib. 5; 9; 13; 41.—

In the phrase bene facis, etc., as a formula of thanks, v I A. 2. f. supra.—

Expressing joy, I am glad of it, I am glad that etc. (comic.) Da. Tua quae fuit Palaestra, ea filia inventa'st mea. La. Bene meher cule factum'st, Plaut. Rud. 5, 3, 9: bis tanto valeo quam valui prius. Ly. Bene hercle factum et gaudeo, id. Merc. 2, 2, 27; Ter And. 5, 6, 11; id. Hec. 5, 4, 17; id. Eun. 5, 8, 7:

bene factum et volup est hodie me his mulierculis Tetulisse auxilium,

Plaut. Rud. 4, 1, 1; Ter. Hec. 3, 5, 11; so, bene factum gaudeo: nam hic noster pater est Ant. Ita me Juppiter bene amet, benefac tum gaudeo, Plaut. Poen. 5, 5, 47; Ter Phorm. 5, 6, 43; cf.: Me. Rex Creo vigiles nocturnos singulos semper locat. So. Bene facit, quia nos eramus peregri, tutatu'st domum, I am glad of it, etc., Plaut. Am. 1, 1, 19. bene fecit A. Silius qui transegerit: neque enim ei deesse volebam, et quid possem timebam, I am glad that A. Silius, etc., Cic. Att. 12, 24, 1.—

With esse.

Bene est, impers., it is well.

In the epistolary formula: si vales bene est; or, si vales bene est, (ego) valeo (abbrev. S.V.B.E.V.), Afran. ap Prisc. p 804 P; Cic. Fam. 5, 14, 1; 10, 34, 1; 4, 1, 1; cf. id. ib. 5, 7, 1; 5, 9, 1; 5, 10, 1; 10, 33, 1; 10, 14, 8; 10, 14, 11;

14, 14, 1, 14, 14, 16: si valetis gaudeo,

Plaut. Pers. 4, 3, 41 —These formulas were obsolete at Seneca's time: mos antiquis fuit, usque ad meam servatus aetatem, primis epistulae verbis adicere: Si vales, bene est;

ego valeo,

Sen. Ep. 15, 1.—

= bene factum est (cf. I. 2. k. supra): oculis quoque etiam plus jam video quam prius: Ly. Bene est, Plaut. Merc. 2, 2, 26: hic est intus filius apud nos tuus. De. Optume'st, id. ib. 5, 4, 49; Ter. Ad. 3, 3, 48, 5, 5, 3; id. Hec. 5, 4, 31.—

Bene est alicui, impers., it is ( goes) well with one, one does well, is well off, enjoys himself, is happy: nam si curent, bene bonis sit, male malis, quod nunc abest, Enn ap. Cic. N. D. 3, 32, 79 (Trag. v. 355 Vahl.):

bona si esse veis, bene erit tibi,

Plaut. Merc. 3, 1, 12:

quia illi, unde huc abvecta sum, malis bene esse solitum'st,

id. ib. 3, 1, 13:

qui neque tibi bene esse patere, et illis qui bus est invides,

id. Ps. 4, 7, 35 (so id. Trin. 2, 2, 71): num quippiam aluit me vis? De. Ut bene sit tibi, id Pers. 4, 8, 5; id. Poen. 4, 2, 90; Ter Phorm. 1, 2, 101: nemini nimium bene est, Afran. ap. Charis. p. 185 P.:

si non est, jurat bene solis esse maritis,

Hor. Ep 1, 1, 88:

nec tamen illis bene erit, quia non bono gaudent,

Sen. Vit. Beat. 11, 4: BENE SIT NOBIS, Inscr Orell. 4754; Plaut. Truc. 2, 4, 95; 4, 2, 36; id. Curc. 4, 2, 31; id. Pers. 5, 2, 74; id. Stich. 5, 5, 12; id. Merc. 2, 2, 55; Ter. Ad. 1, 1, 9.— Comp.: istas minas decem, qui me procurem dum melius sit mi, des. Plaut. Curc. 4, 2, 40:

spero ex tuis litteris tibi melius esse,

that your health is better, Cic. Fam. 16, 22, 1; Plaut. Most. 3, 2, 1; Ter And. 2, 5, 16.—With dat. understood: patria est ubi cumque est bene (i. e. cuique), where one does well, there is his country, Poet. ap. Cic Tusc 5, 37, 108 (Trag. Rel. inc. p. 248 Rib). [p. 231] —With abl., to be well off in, to feast upon a thing:

ubi illi bene sit ligno, aqua calida, cibo, vestimentis,

Plaut. Cas. 2, 3, 39:

at mihi bene erat, non piscibus, Sed pullo atque hoedo,

Hor. S. 2, 2, 120.—

Bene sum = bene mihi est:

minore nusquam bene fui dispendio,

Plaut. Men. 3, 2, 20:

de eo (argento) nunc bene sunt tua virtute,

id. Truc. 4, 2, 28: dato qui bene sit;

ego ubi bene sit tibi locum lepidum dabo,

id. Bacch. 1, 1, 51:

scis bene esse si sit unde,

id. Capt. 4, 2, 70.—

Bene habere.

With subj. nom.

To enjoy, Plaut. Ps. 4, 7, 35 al.; v. I. A. 2. e. supra.—

To be favorable, to favor:

bene habent tibi principia,

Ter. Phorm. 2, 3, 82. —

With se, to be well, well off. imperator se bene habet, it is well with, Sen. Ep. 24, 9; cf.:

si te bene habes,

Plaut. Mil. 3, 1, 122 Brix ad loc.—

Hoc bene habet, or bene habet, impers. ( = res se bene habet), it is well, matters stand well:

bene habet: jacta sunt fundamenta defensionis,

Cic. Mur. 6, 14:

bene habet: di pium movere bellum,

Liv. 8, 6, 4:

atque bene habet si a collega litatum est,

id. 8, 9, 1; Juv. 10, 72; Stat. Th. 11, 557.— So pers.: bene habemus nos, si in his spes est;

opinor, aliud agamus,

we are well off, Cic. Att. 2, 8, 1.—

Bene agere, with cum and abl.

To treat one well:

bene egissent Athenienses cum Miltiade si, etc.,

Val. Max. 5, 3, ext. 3.—

Impers.: bene agitur cum aliquo, it goes well with one, he is fortunate:

bene dicat secum esse actum,

that he has come off well, Ter. Ad. 2, 2, 2:

non tam bene cum rebus humanis agitur ut meliora pluribus placeant,

Sen. Vit. Beat. 2, 1.— With ellipsis of cum and abl.:

si hinc non abeo intestatus, bene agitur pro noxia (sc. mecum),

Plaut. Mil. 5, 23.—

Rem (negotium) bene gerere.

To administer well private or public affairs: multi suam rem bene gessere et publicam patria procul, Enn. ap. Cic. Fam. 7, 6, 1 (Trag. Rel. v. 295 Vahl.):

non ut multis bene gestae, sed, ut nemini, conservatae rei publicae,

Cic. Pis. 3, 6; so,

qui ordo bene gestae rei publicae testimonium multis, mihi uni conservatae dedit,

id. Phil. 2, 1, 2:

rem publicam,

id. Pis. 19, 45:

Apollini republica vestra bene gesta servataque... donum mittitote,

Liv. 23, 11, 3.—

To be successful, meet with success, acquit one ' s self well; usu. of war;

also of private affairs: bello extincto, re bene gesta, vobis gratis habeo, etc.,

Plaut. Pers. 5, 1, 2:

quando bene gessi rem, volo hic in fano supplicare,

id. Curc. 4, 2, 41;

quasi re bene gesta,

Ter. Ad. 5, 1, 13:

rem te valde bene gessisse rumor erat,

that you had met with great success, Cic. Fam. 1, 8, 7; id. Planc. 25, 61:

conclamant omnes occasionem negotii bene gerendi amittendam non esse,

Caes. B. G. 5, 57:

haec cogitanti accidere visa est facultas bene rei gerendae,

id. ib. 7, 44:

res bello bene gestae,

success in war, Liv. 23, 12, 11:

laeti bene gestis corpora rebus Procurate,

Verg. A. 9, 157; cf. Cic. Planc. 25, 61; Liv. 1, 37, 6; 4, 47, 1; 8, 30, 5; 22, 25, 4; 23, 36, 2.—

Bene vertere, in wishes.

With the rel. quod or quae res as subject, to turn out well; absol. or with dat.:

quae res tibi et gnatae tuae bene feliciterque vortat,

Plaut. Aul. 4, 10, 58:

quod utrisque bene vertat,

Liv. 8, 5, 6:

quod bene verteret,

id. 3, 26, 9; cf. id. 3, 35, 8; 3, 62, 5; 7, 39, 10; v. verto; cf.:

quod bene eveniat,

Cato, R. R. 141.—

With di as subject:

di bene vortant,

may the gods let it turn out well, may the gods grant success, Plaut. Aul. 2, 3, 5; cf. Ter. Ad. 4, 7, 10; id. Hec. 1, 2, 121; id. Phorm. 3, 3, 19; v. verte.—

Bene, colloquially in leave-taking: bene ambula, walk well, i. e. have a pleasant walk! Plaut. Most. 3, 2, 166: De. Bene ambulato! Ly. Bene vale! id. Merc 2, 2, 55:

bene valete et vivite!

id. Mil. 4, 8, 30:

cives bene valete!

id. Merc. 5, 2, 25; cf. id. Ep. 5, 1, 40; id. Merc. 2, 4, 28; 5, 4, 65; id. Curc. 4, 2, 30; Ter. Heaut. 1, 1, 115; id. Hec. 1, 2, 122:

salvere jubeo te, mi Saturides, bene,

Plaut. Most. 3, 1, 35: LAGGE, FILI, BENE QVIESCAS, Sepulch. Inscr. Orell. p. 4755.—

In invocations to the gods, often redundant (cf. bonus):

ita me Juppiter bene amet,

Plaut. Poen. 5, 5, 47:

di te bene ament, Hegio,

id. Capt. 1, 2, 29:

ita me di bene ament,

Ter. Eun. 4, 1, 1; cf. id. ib. 5, 2, 43; id. Hec. 2, 1, 9; id. Phorm. 1, 3, 13:

Jane pater uti te... bonas preces bene precatus siem,

Cato, R. R. 134: bene sponsis, beneque volueris in precatione augurali Messala augur ait significare spoponderis, volueris, Fest. p. 351 Mull. (p. 267 Lind.).—

Elliptical expressions.

Bene, melius, optime, instead of bene, etc., dicit, dicis, or facit, facis, etc.:

bene Pericles (i.e. dixit),

Cic. Off. 1,40, 144:

bene (Philippus) ministrum et praebitorem,

id. ib. 2, 14, 53:

existimabatur bene, Latine (i. e. loqui),

id. Brut. 74, 259; so id. Sen. 14, 47:

at bene Areus,

Quint. 2, 15, 36; cf. id. 10, 1, 56:

nam ante Aristippus, et ille melius (i.e. hoc dixerat),

Cic. Fin. 1, 8, 26:

sed haec tu melius vel optime omnium (i.e. facies),

id. Fam. 4, 13, 7; id. Fin. 1, 18, 61; 1, 19, 63; id. Off. 3, 11, 49; id. Sen. 20, 73; id. Opt. Gen. 6, 18; Quint. 10, 3, 25; 10, 2, 24; 6, 1, 3; 9, 4, 23.—

In applauding answers' bene and optime, good! bravo! excellent! euge, euge! Perbene! Plaut. Rud. 1, 2, 75: huc respice. Da. Optume! id. ib. 3, 4, 3; cf. id. Merc. 1, 2, 114; 5, 4, 16.—

In drinking health, with acc. or dat., health to you, your health! bene vos! bene nos! bene te! bene me! bene nostram etiam Stephanium! Plaut. Stich. 5, 4, 27; Tib 2, 1, 31: bene te, pater optime Caesar, etc.; Ov. F. 2, 637:

bene mihi, bene vobis, bene amicae meae!

Plaut. Pers. 5, 1, 21; Ov.A.A. 1, 601.—

Pregn., in ellipt. predicate: quod (imperium) si (ei) sui bene crediderint cives... credere et Latinos debere, if his own citizens did well to intrust the supreme power to him, etc., Liv. 1, 50, 5:

in Velia aedificent quibus melius quam P. Valerio creditur libertas,

to whom it will be safer to intrust liberty, id. 2, 7, 11:

melius peribimus quam sine alteris vestrum viduae aut orbae vivemus,

it will be better for us to perish, id. 1, 13, 3:

bene Arruntium morte usum,

that it was right for Arruntius to die, Tac. A. 6, 48; Liv. 2, 30, 6; Quint. 9, 4, 92; Tac. A. 2, 44.—

Adv. of intensity, = valde, very, with adjj. and advv.

With adjj.: bene tempestate serena, Enn. ap. Cic. Div. 2, 39, 82 (Ann. v. 517 Vahl.): foedus feri bene firmum, id. ap. Porphyr. ad Hor. C. 3, 24, 50 (Ann. v. 33 ib.); cf.:

bene firmus,

Cic. Fam. 16, 8, 1; id. Phil. 6, 7, 18:

bene robustus,

id. Div. in Caecil. 15, 48:

bene morigerus fuit puer,

Plaut. Capt. 5, 2, 13:

bene ergo ego hinc praedatus ibo,

id. Ps. 4, 7, 39:

bene lautum,

id. Rud. 3, 3, 39:

bene et naviter oportet esse impudentem,

Cic. Fam. 5, 12, 3:

id utrum Romano more locutus sit, bene nummatum te futurum, an, etc.,

id. ib. 7, 16, 3:

bene sanos,

id. Fin. 1, 16, 52; 1, 21, 71; Hor. S. 1, 3, 61; 1, 9, 44:

bene longinquos dolores,

Cic. Fin. 2, 29, 94:

sermonem bene longum,

id. Or. 2, 88, 361:

bene magna caterva,

id. Mur. 33, 69:

magna multitudo,

Hirt. B. Hisp. 4:

barbatus,

Cic. Cat. 2, 10, 22:

fidum pectus,

Hor. C. 2, 12, 15:

cautus,

Ov. H. 1, 44:

multa,

Ov. Tr. 1, 7, 15: multi, Pollio ap. Cic. Fam 10, 33, 4:

homo optime dives,

Sen. Vit. Beat. 23, 2.—

With advv.: bene saepe libenter, Enn. Ann. ap. Gell. 12, 4, 4 (Ann. v. 239 Vahl.); cf.:

bene libenter victitas,

Ter. Eun. 5, 8, 44:

bene mane haec scripsi,

Cic. Att. 4, 9, 2; 4, 10, 16:

bene penitus,

id. Verr. 2, 2, 70, § 169:

bene longe,

Hirt. B. Hisp. 25:

bene gnaviter,

Sen. Ot. Sap. 1 (28), 5.—With adverb. phrase:

siad te bene ante lucem venisset,

Cic. Or. 2, 64, 259.

consĭlĭum, ii, n. [from con and root sal-; Sanscr. sar-; cf. consul], deliberation, consultation, a considering together, counsel (cf. concilium; very freq. in all periods and species of composition).

Prop.:

consulta sunt consilia,

are finished, at an end, Plaut. Truc. 1, 2, 7:

quid in consilio consuluistis?

id. Bacch. 1, 1, 6 Ritschl:

consilium volo capere unā tecum,

Ter. Eun. 3, 5, 66:

neque pol consili locum habeo neque ad auxilium copiam,

id. And. 2, 1, 20:

cum aliquo consilia conferre,

Cic. Phil. 2, 15, 38 (v. confero, I. B.):

saepe in senatu consilia versata sunt,

Quint. 12, 2, 21; 7, 4, 2:

quasi vero consilii sit res, et non necesse sit, etc.,

as if the matter were yet open for deliberation, Caes. B. G. 7, 38; cf. Nep. Con. 4, 2:

quid efficere possis, tui consilii est,

is for you to consider, Cic. Fam. 3, 2, 2:

vestrum jam consilium est. non solum meum, quid sit vobis faciendum,

id. ib. 14, 14, 1: quid aetati credendum sit, quid nomini, magni consilii est, id. Att. 15, 12, 2; cf.:

nihil mihi adhuc accidit, quod majoris consilii esset,

id. ib. 10, 1, 3:

in consilio habere,

Quint. 8, 2, 23:

fit publici consilii particeps,

Cic. Cat. 1, 1, 2; cf. Quint. 12, 3, 1; 3, 8, 4:

nocturna,

Sall. C. 42, 2:

arcanis ut interesset,

Liv. 35, 18, 2 et saep.—

Meton.

In abstr.

A conclusion made with consideration, a determination, resolution, measure, plan, purpose, intention, Quint. 6, 5, 3; cf.:

consilium est aliquid faciendi aut non faciendi excogitata ratio,

Cic. Inv. 1, 25, 36; 2, 9, 31:

certum,

Ter. And. 2, 3, 16:

callidum,

id. ib. 3, 4, 10:

ut sunt Gallorum subita et repentina consilia,

Caes. B. G. 3, 8:

aliquid communi consilio agere,

id. ib.:

consilium communicaverunt perfeceruntque,

Suet. Calig. 56:

aedificandi consilium abicere,

Cic. Att. 5, 11, 6; Liv. 33, 41, 5; Tac. A. 4, 4:

deponere,

Caes. B. C. 3, 103.—And of the purpose. as opp. to the act, etc.:

quod initio scripsi, totius facti tui judicium non tam ex consilio tuo quam ex eventu homines esse facturos,

Cic. Fam. 1, 7, 5:

quasi exitus rerum, non hominum consilia, legibus vindicentur,

id. Mil. 7, 19:

mentem peccare, non corpus, et unde consilium afuerit culpam abesse,

Liv. 1, 58, 9. —Often with epithets characterizing the person who forms the purpose, etc.:

amentissimum,

Cic. Att. 7, 10 init.:

audax,

Liv. 25, 38, 18; 35, 32, 13:

fortissima cousilia,

id. 25, 38, 18:

fidele,

Cic. Agr. 2, 3, 5; Curt. 6, 4, 8:

providens,

Gell. 3, 7, 8:

malum,

id. 4, 5, 5:

temerarium,

Vell. 2, 120, 2:

incautum,

Cic. Att. 8, 9, 3:

lene,

Hor. C. 3, 4, 41:

praeceps,

Suet. Aug. 8:

repudio quod consilium primum intenderam,

Ter. And. 4, 3, 18:

eo consilio, uti frumento Caesarem intercluderet,

Caes. B. G. 1, 48; 2, 9; Cic. Fin. 1, 21, 72 fin.; Sall. C. 57, 1:

quo consilio huc imus?

Ter. Eun. 5, 7, 1;

also: hoc consilio ut,

Nep. Milt. 5, 3: privato consilio, on one's own account (opp. publico consilio, in the name or behalf of the state):

qui contra consulem privato consilio exercitus comparaverunt,

Cic. Phil. 3, 6, 14; Caes. B. C. 3, 14; Nep. Pelop. 1, 2.—Sometimes absol. consilio adverbially, intentionally, designedly:

casu potius quam consilio,

Cic. Fam. 5, 2, 8:

consul, seu forte, seu consilio, Venusiam perfugit,

Liv. 22, 49, 14; 35, 14, 4; Verg. A. 7, 216.—

Esp. in the phrases,

Consilium capere, to form a purpose or plan, to resolve, decide, determine:

neque, quid nunc consili capiam, scio, De virgine istac,

Ter. Eun. 5, 2, 27: consilium capere with a gen. gerund., Caes. B. G. 3, 2; 5, 29; Cic. Att. 5, 11, 6; Liv. 39, 51, 3; 43, 3, 7; 35, 34, 4; 10, 38, 6; Sall. C. 16, 4; Curt. 8, 6, 8; 8, 7, 1; Tac. A. 6, 26; Suet. Vesp. 6; Quint. 11, 3, 180; Just. 2, 13, 5; 34, 4, 1; cf. with gen.:

profectionis et reversionis meae,

Cic. Phil. 1, 1, 1.—With inf., Cic. Quint. 16, 53 fin.; Caes. B. G. 7, 71; Nep. Lys. 3, 1; Liv. 44, 11, 6 al.—With ut:

capio consilium, ut senatum congerronum convocem,

Plaut. Most. 5, 1, 8:

consilium ceperunt plenum sceleris, ut nomen hujus deferrent,

Cic. Rosc. Am. 10, 28; id. Verr. 2, 1, 54, § 140:

consilium cepi, ut antequam luceret exirem,

id. Att. 7. 10; id. Tull. 14, 34; Liv. 25, 34, 7.—And with inf.:

consilium cepit... iter in urbem patefacere,

Liv. 44, 11, 7:

hominis fortunas evertere,

Cic. Quint. 16, 53:

Heraclius capit consilium... non adesse ad judicium,

id. Verr. 2, 2, 17, § 41:

ex oppido profugere,

Caes. B. G. 7, 26; 7, 71; Just. 35, 1, 3.—

In the same sense, inire consilium, with similar construction:

inita sunt consilia urbis delendae,

Cic. Mur. 37, 80; 38, 81:

regni occupandi consilium inire,

Liv. 2, 8, 2; 6, 17, 7; 7, 38, 5:

jus gentium cujus violandi causā consilium initum erat,

id. 38, 25, 8; 4, 11, 4:

sceleris conandi consilia inierat,

Vell. 2, 35, 5; 2, 80, 6:

Graeci consilium ineunt interrumpendi pontis,

Just. 2, 13, 5; Suet. Calig. 48:

iniit consilia reges Lacedaemoniorum tollere,

Nep. Lys. 3, 1:

consilia inibat, quemadmodum, etc.,

Caes. B. G. 7, 43:

de bello consilia inire incipiunt,

id. ib. 7, 1:

cum de recuperandā libertate consilium initum videretur,

id. ib. 5, 27:

consilia inita de regno,

Liv. 4, 15, 4:

atrox consilium init, ut, etc.,

Tac. H. 3, 41.—

Freq. consilium est, with and without inf., I purpose:

ita facere,

Plaut. Mil. 2, 3, 73; Ter. Hec. 3, 5, 44; Cic. Att. 5, 5, 1; Sall. C. 4, 1; 53, 6; Liv. 21, 63, 2; Sall. H. Fragm. 4, 61, 16 Dietsch. —Rarely with ut:

ut filius Cum illà habitet... hoc nostrum consilium fuit,

Ter. Phorm. 5, 8, 41:

ea uti acceptā mercede deseram, non est consilium,

Sall. J. 85, 8; and absol.:

quid sui consilii sit, ostendit,

Caes. B. G. 1, 21.—Hence,

In partic., in milit. lang., a warlike measure, device, stratagem: consilium imperatorium quod Graeci stratêgêma appellant, Cic. N. D. 3, 6, 15; so Caes. B. G. 7, 22; Nep. Dat. 6, 8; id. Iphicr. 1, 2; cf.:

opportunus consiliis locus (= insidiis),

Quint. 5, 10, 37.—

With special reference to the person for whose advantage a measure is devised, counsel, advice:

tu quidem antehac aliis solebas dare consilia mutua,

Plaut. Ep. 1, 1, 98; so,

dare,

Ter. And. 2, 1, 9:

quid das consili?

Ter. Hec. 4, 4, 93:

Cethegum minus ei fidele consilium dedisse,

Cic. Clu. 31, 85:

vos lene consilium datis,

Hor. C. 3, 4, 41; 3, 5, 45 et saep.:

juvabo aut re aut operā aut consilio bono,

Plaut. Ps. 1, 1, 17;

imitated by Ter.: aut consolando aut consilio aut re juvero,

Ter. Heaut. 1, 1, 34 (quoted ap. Cic. Fam. 7, 10, 4); cf. Ter. Heaut. 5, 2, 29; Cic. Fam. 2, 7, 2; 15, 2, 2; id. Att. 13, 31, 3:

te hortor ut omnia moderere prudentiā tuā, ne te auferant aliorum consilia,

id. Fam. 2, 7, 1:

sin aliquid impertivit tibi sui consilii,

id. ib. 5, 2, 9:

consiliis, non curribus utere nostris,

Ov. M. 2, 146:

facile ratio tam salubris consilii accepta est,

Curt. 3, 7, 10:

saniora consilia pati,

id. 4, 1, 9.—

As a mental quality, understanding, judgment, wisdom, sense, penetration, prudence:

et dominari in corpore toto Consilium quod nos animum mentemque vocamus,

Lucr. 3, 139; 3, 450:

acta illa res est animo virili, consilio puerili,

Cic. Att. 14, 21, 3; cf. id. Caecin. 7, 18:

ut popularis cupiditas a consilio principum dissideret,

id. Sest. 49, 103:

majore studio quam consilio ad bellum proficisci,

Sall. H. 2, 96, 4 Dietsch:

res forte quam consilio melius gestae,

id. J. 92, 6:

quae quanto consilio gerantur, nullo consilio adsequi possumus,

Cic. N. D. 2, 38, 97:

simul consilium cum re amisisti?

Ter. Eun. 2, 2, 10; cf.:

miseros prudentia prima relinquit, Et sensus cum re consiliumque fugit,

Ov. P. 4, 12, 48:

mulieres omnes propter infirmitatem consilii majores in tutorum potestate esse voluerunt,

Cic. Mur. 12, 27:

vir et consilii magni et virtutis,

Caes. B. G. 3, 5:

cum plus in illo senili animo non consilii modo sed etiam virtutis esse dicerent,

Liv. 4, 13, 13; so,

tam iners, tam nulli consili Sum,

Ter. And. 3, 5, 2:

est hoc principium improbi animi, miseri ingenii, nulli consilii,

Cic. Rosc. Com. 16, 48:

omnes gravioris aetatis, in quibus aliquid consilii aut dignitatis fuit,

Caes. B. G. 3, 16; cf. Ov. M. 6, 40:

misce stultitiam consiliis brevem,

Hor. C. 4, 12, 27:

quae res in se neque consilium neque modum Habet ullum, eam consilio regere non potes,

Ter. Eun. 1, 1, 13. —

Poet., transf., of inanim. things:

consilii inopes ignes,

indiscreet, Ov. M. 9, 746:

vis consili expers,

Hor. C. 3, 4, 65; id. S. 2, 3, 266.—

In concr., the persons who deliberate, a council; of the Roman senate:

senatum, id est orbis terrae consilium, delere gestit,

Cic. Phil. 4, 6, 14; id. Fam. 3, 8, 4; id. de Or. 2, 82, 333; id. Sest. 65, 137:

summum consilium orbis terrae,

id. Phil. 7, 7, 19; Liv. 1, 8, 7; 23, 22, 2; Vell. 1, 8, 6:

di prohibeant, ut hoc, quod majores consilium publicum vocari voluerunt, praesidium sectorum existimetur,

i. e. a court of justice, Cic. Rosc. Am. 52, 151; cf.:

qui ex civitate in senatum propter dignitatem, ex senatu in hoc consilium delecti estis propter severitatem,

id. ib. 3, 8.—Of the division of the centumviri, who sat for ordinary cases in four consilia:

sedebant centum et octoginta judices, tot enim quattuor consiliis colliguntur,

Plin. Ep. 6, 33, 2:

omnibus non solum consiliis sed etiam sententiis superior discessit,

Val. Max. 7, 7, 1:

Galba consilio celeriter convocato sententias exquirere coepit,

a council of war, Caes. B. G. 3, 3; cf.:

consilio advocato,

Liv. 25, 31, 3; 43, 22, 9 al.:

castrense,

id. 44, 35, 4:

mittunt (Carthaginienses) triginta seniorum principes: id erat sanctius apud illos consilium,

id. 30, 16, 3; cf. id. 35, 34, 2:

consilium Jovis,

Hor. C. 3, 25, 6:

bonorum atque sapientium,

Quint. 3, 8, 2 al. —

Facetiously:

paulisper tace, Dum ego mihi consilia in animum convoco, et dum consulo,

Plaut. Mil. 2, 2, 44.—

(Acc. to II. A. [p. 433] 1. c.) A counsellor:

ille ferox hortator pugnae consiliumque fuit,

Ov. Tr. 4, 2, 32:

Clymene, Aethraque, Quae mihi sunt comites consiliumque duae,

id. H. 16 (17), 268; id. F. 3, 276.

vŏlo (2 d pers. sing. vis, orig. veis, Prisc. 9, 1, 6, p. 847 P.; 1 st pers. plur. volumus, but volimus, Plaut. Truc. 1, 2, 89 Speng.; 3 d pers. sing. volt, and 2 d pers. plur. voltis always in ante-class. writers;

also volt,

Cic. Verr. 2, 2, 17, § 42; 2, 5, 49, § 128; id. Sest. 42, 90; id. Phil. 8, 9, 26; id. Par. 5, 1, 34; id. Rep. 3, 33, 45:

voltis,

id. Verr. 2, 3, 53, § 122; 2, 3, 94, § 219; 2, 5, 5, § 11; 2, 3, 89, § 208; id. Clu. 30, 83; id. Rab. Perd. 12, 33; id. Sest. 30, 64; id. Par. 1, 2, 11 et saep. — Pres. subj. velim, but sometimes volim, Plaut. Merc. 1, 2, 44 Ritschl; cf. Prisc. 9, 1, 8, p. 848 P.;

so volint,

Plaut. Most. 1, 3, 65 Ritschl), velle, volui ( part. fut. voliturus, Serv. ad Verg. A. 5, 712; contr. forms, vin for visne, freq. in Plaut. and Ter., also Hor. S. 1, 9, 69; Pers. 6, 63:

sis for si vis,

Plaut. Capt. 1, 2, 70; id. Merc. 4, 4, 37; id. Pers. 3, 3, 8; Ter. Eun. 2, 3, 20; id. Heaut. 1, 2, 38; Cic. Tusc. 2, 18, 42; id. Rosc. Am. 16, 48; id. Mil. 22, 60; Liv. 34, 32, 20:

sultis for si voltis, only ante-class.,

Plaut. Stich. 1, 2, 8; id. As. prol. 1; id. Capt. 2, 3, 96; 3, 5, 9; 4, 4, 11), v. irreg. a. [Sanscr. var-; Gr. bol-, boulomai; cf. the strengthened root Wel- in eeldomai, elpomai; Germ. wollen; Engl. will], expressing any exercise of volition, and corresponding, in most cases, to the Germ. wollen; in Engl. mostly rendered, to wish, want, intend, purpose, propose, be willing, consent, mean, will, and, impersonally, it is my will, purpose, intention, plan, policy (syn.: cupio, opto; but volo properly implies a purpose).

In gen.

With object-infinitive.

With pres. inf.

Exire ex urbe priusquam luciscat volo, Plaut. Am. 1, 3, 35:

potare ego hodie tecum volo,

id. Aul. 3, 6, 33:

ego quoque volo esse liber: nequiquam volo,

id. Trin. 2, 4, 39; so id. ib. 2, 4, 164:

ait rem seriam agere velle mecum,

Ter. Eun. 3, 3, 8:

natus enim debet quicunque est velle manere In vita,

Lucr. 5, 177:

video te alte spectare et velle in caelum migrare,

Cic. Tusc. 1, 34, 82:

quid poetae? Nonne post mortem nobilitari volunt?

id. ib. 1, 15, 34:

si innocentes existimari volumus,

id. Verr. 2, 2, 10, § 28:

quoniam opinionis meae voluistis esse participes,

id. de Or. 1, 37, 172:

quod eas quoque nationes adire et regiones cognoscere volebat,

Caes. B. G. 3, 7:

si velit suos recipere, obsides sibi remittat,

id. ib. 3, 8 fin.:

dominari illi volunt, vos liberi esse,

Sall. J. 31, 23:

si haec relinquere voltis,

id. C. 58, 15:

priusquam liberi estis, dominari jam in adversarios vultis,

Liv. 3, 53, 7:

si quis vestrum suos invisere volt, commeatum do,

id. 21, 21, 5:

non enim vincere tantum noluit, sed vinci voluit,

id. 2, 59, 2:

suspitionem Caesar quibusdam reliquit, neque voluisse se diutius vivere, neque curasse,

Suet. Caes. 85:

Eutrapelus cuicunque nocere volebat, Vestimenta dabat pretiosa,

Hor. Ep. 1, 18, 31.—

Idiomatically: quid arbitramini Rheginos merere velle ut ab iis marmorea illa Venus auferatur? what do you think the Rhegini would take for, etc., Cic. Verr. 2, 4, 60, § 135.—

Transf., of things: fabula quae posci vult et spectata reponi, a comedy which wishes (i. e. is meant) to be in demand, etc., Hor. A. P. 190:

neque enim aut hiare semper vocalibus aut destitui temporibus volunt sermo atque epistula,

Quint. 9, 4, 20; cf. id. 8, prooem. 23.—

Of the wishes of those that have a right to command, the gods, masters, parents, commanders, etc., I want, wish, will, am resolved, it is my will:

in acdibus quid tibi meis erat negoti...? Volo scire,

Plaut. Aul. 3, 2, 14; 3, 2, 17; 3, 2, 18; 3, 6, 27; id. Curc. 4, 3, 11; id. Ep. 3, 4, 74; id. Mil. 2, 3, 74; 3, 1, 17; id. Stich. 1, 2, 56; Ter. And. 1, 2, 9; 4, 2, 17:

maxima voce clamat populus, neque se uni, nec paucis velle parere,

Cic. Rep. 1, 35, 55:

consuesse deos immortalis, quos pro scelere eorum ulcisci velint, etc.,

Caes. B. G. 1, 13:

hic experiri vim virtutemque volo,

Liv. 23, 45, 9.—

= in animo habere, to intend, purpose, mean, design:

ac volui inicere tragulam in nostrum senem,

Plaut. Ps. 1, 4, 14:

eadem quae illis voluisti facere tu, faciunt tibi,

id. Mil. 3, 1, 11; so id. Most. 2, 2, 5:

puerumque clam voluit exstinguere,

Ter. Hec. 5, 1, 23:

necare candem voluit,

Cic. Cael. 13, 31: quid enim ad illum qui te captare vult, utrum [p. 2005] tacentem te irretiat an loquentem? id. Ac. 2, 29, 94:

hostis hostem occidere volui,

Liv. 2, 12, 9; 7, 34, 11: volui interdiu eum... occidere; volui, cum ad cenam invitavi, veneno scilicet tollere;

volui... ferro interficere (ironically),

id. 40, 13, 2:

tuum crimen erit, hospitem occidere voluisse,

the intention to kill your guest-friend, Val. Max. 5, 1, 3 fin.; 6, 1, 8:

non enim vult mori, sed invidiam filio facere,

Quint. 9, 2, 85.—

Pregn., opp. optare: non vult mori qui optat,

Sen. Ep. 117, 24:

sed eo die is, cui dare volueram (epistulam), non est profectus,

Cic. Att. 9, 7, 1:

cum de senectute vellem aliquid scribere,

id. Sen. 1, 2:

ego te volui castigare, tu mihi accussatrix ades,

Plaut. As. 3, 1, 10:

bonus volo jam ex hoc die esse,

id. Pers. 4, 3, 10:

ego jam a principio amici filiam, Ita ut aequom fuerat, volui uxorem ducere,

Ter. Phorm. 4, 3, 46:

at etiam eo negotio M. Catonis splendorem maculare voluerunt,

it was their purpose, Cic. Sest. 28, 60:

eum (tumulum) non tam capere sine certamine volebat, quam causam certaminis cum Minucio contrahere,

his plan was, Liv. 22, 28, 4.—Of things:

cum lex venditionibus occurrere voluit,

when it was the purpose of the law, Dig. 46, 1, 46: sed quid ea drachuma facere vis? Ca. Restim volo Mihi emere... qui me faciam pensilem, Plaut. Ps. 1, 1, 87: Ch. Revorsionem ad terram faciunt vesperi. Ni. Aurum hercle auferre voluere, id. Bacch. 2, 3, 63:

si iis qui haec omnia flamma ac ferro delere voluerunt... bellum indixi, etc.,

Cic. Prov. Cons. 10, 24:

(plebem) per caedem senatus vacuam rem publicam tradere Hannibali velle,

Liv. 23, 2, 7:

rem Nolanam in jus dicionemque dare voluerat Poeno,

id. 23, 15, 9: qui (majores nostri) tanta cura Siculos tueri ac retinere voluerunt ut, etc., whose policy it was to protect, etc., Cic. Verr. 2, 3, 6, § 14:

ut qui a principio mitis omnibus Italicis praeter Romanos videri vellet, etc.,

Liv. 23, 15, 4: idem istuc, si in vilitate largiri voluisses, derisum tuum beneficium esset, if you had offered to grant the same thing during low prices, etc., Cic. Verr. 2, 3, 92, § 215.—

= studere, conari, to try, endeavor, attempt:

quas (i. e. magnas res) qui impedire vult, is et infirmus est mobilisque natura, et, etc.,

Cic. Lael. 20, 75:

nam si quando id (exordium) primum invenire volui, nullum mihi occurrit, nisi aut exile, aut, etc.,

id. Or. 2, 77, 315:

de Antonio dico, numquam illum... nonnullorum de ipso suspitionem infitiando tollere voluisse,

that he never attempted to remove, id. Sest. 3, 8; id. Div. 1, 18, 35:

audes Fatidicum fallere velle deum?

do you dare attempt? Ov. F. 2, 262.—

To mean, of actions and expressions:

hic respondere voluit, non lacessere,

the latter meant to answer, not to provoke, Ter. Phorm. prol. 19:

non te judices urbi sed carceri reservarunt, neque to retinere in civitate, sed exilio privare voluerunt,

Cic. Att. 1, 16, 9.—So, volo dicere, I mean (lit. I intend to say):

quid aliud volui dicere?

Ter. Eun. 3, 2, 51:

volo autem dicere, illud homini longe optimum esse quod ipsum sit optandum per se,

Cic. Tusc. 2, 20, 46.—Often with the acc. illud or id, as a correction: Tr. Specta quam arcte dormiunt. Th. Dormiunt? Tr. Illut quidem ut conivent volui dicere, I mean how they nod, Plaut. Most. 3, 2, 145: Py. Quid? bracchium? Ar. Illud dicere volui femur, id. Mil. 1, 1, 27:

adduxi volui dicere,

id. Ps. 2, 4, 21; id. Am. 1, 1, 233; 1, 1, 235; id. Cas. 2, 6, 14; id. Mil. 3, 2, 7; id. Ps. 3, 2, 54; id. Rud. 2, 4, 9.—

To be going to: haec argumenta ego aedificiis dixi; nunc etiam volo docere ut homines aedium esse similes arbitremini, now I am going to show how, etc., Plaut. Most. 1, 2, 37: quando bene gessi rem, volo hic in fano supplicare, I am going to worship here, etc., id. Curc. 4, 2, 41:

nunc quod relicuom restat volo persolvere,

id. Cist. 1, 3, 40:

sustine hoc, Penicule, exuvias facere quas vovi volo,

id. Men. 1, 3, 13:

sinite me prospectare ne uspiam insidiae sint, consilium quod habere volumus,

id. Mil. 3, 1, 3; id. As. 2, 2, 113; id. Cas. 4, 2, 3; id. Bacch. 1, 1, 61:

si Prometheus, cum mortalibus ignem dividere vellet, ipse a vicinis carbunculos conrogaret, ridiculus videretur,

Auct. Her. 4, 6, 9:

ait se velle de illis HS. LXXX. cognoscere,

Cic. Verr. 2, 2, 23, § 56:

hinc se recipere cum vellent, rursus illi ex loco superiore nostros premebant,

Caes. B. C. 1, 45. —

To be about to, on the point of: quom mittere signum Volt, Enn. ap. Cic. Div. 1, 48, 107 (Ann. v. 88 Vahl.):

quotiens ire volo foras, retines me, rogitas quo ego eam,

Plaut. Men. 1, 2, 5:

quae sese in ignem inicere voluit, prohibui,

Ter. And. 1, 1, 113:

si scires aspidem latere uspiam, et velle aliquem imprudentem super eam adsidere,

Cic. Fin. 2, 18, 59; id. Div. 1, 52, 118:

quod cum facere vellent, intervenit M. Manilius,

id. Rep. 1, 12, 18:

qui cum opem ferre vellet, nuntiatum sibi esse aliam classem ad Aegates insulas stare,

Liv. 22, 56, 7:

at Libys obstantes dum vult obvertere remos, In spatium resilire manus breve vidit,

Ov. M. 3, 676; 1, 635:

P. Claudius cum proelium navale committere vellet,

Val. Max. 1, 4, 3.—

Will, and in oblique discourse and questions would, the auxiliaries of the future and potential: animum advortite: Comediai nomen dari vobis volo, I will give you, etc., Plaut. Cas. prol. 30:

sed, nisi molestum est, nomen dare vobis volo comediai,

id. Poen. prol. 50:

vos ite intro. Interea ego ex hac statua verberea volo erogitare... quid sit factum,

id. Capt. 5, 1, 30:

i tu atque arcessi illam: ego intus quod facto est opus volo adcurare,

id. Cas. 3, 3, 35; id. Cist. 1, 1, 113; id. Most. 1, 1, 63; id. Poen. 2, 44; id. Pers. 1, 3, 85; id. Rud. 1, 2, 33: cum vero (gemitus) nihil imminuat doloris, cur frustra turpes esse volumus? why will ( would) we be disgraceful to no purpose? Cic. Tusc. 2, 24, 57:

illa enim (ars) te, verum si loqui volumus, ornaverat,

id. ib. 1, 47, 112:

ergo, si vere aestimare volumus, etc.,

Val. Max. 7, 5, 6:

si vere aestimare Macedonas, qui tunc erant, volumus,

Curt. 4, 16, 33:

ejus me compotem facere potestis, si meminisse vultis, etc.,

Liv. 7, 40, 5:

visne igitur, dum dies ista venit... interea tu ipse congredi mecum ut, etc....?

id. 8, 7, 7:

volo tibi Chrysippi quoque distinctionem indicare,

Sen. Ep. 9, 14: vis tu homines urbemque feris praeponere silvis? will you prefer, etc., Hor. S. 2, 6, 92; cf. velim and vellem, would, II. A. 2.—

Sometimes volui = mihi placuit, I resolved, concluded (generally, in this meaning, followed by an infinitive clause, v. I. B. 4.):

uti tamen tuo consilio volui,

still I concluded to follow your advice, Cic. Att. 8, 3, 1.—

To be willing, ready, to consent, like to do something: si sine bello velint rapta... tradere... se exercitum domum reducturum, if they were willing, would consent to, would deliver, etc., Plaut. Am. 1, 1, 52:

is dare volt, is se aliquid posci,

likes to give, id. As. 1, 3, 29:

hoc dixit, si hoc de cella concederetur, velle Siculos senatui polliceri frumentum in cellam gratis,

Cic. Verr. 2, 3, 87, § 200:

ei laxiorem daturos, si venire ad causam dicendam vellet,

Liv. 39, 17, 2; 5, 36, 4: nemo invenitur qui pecuniam suam dividere velit. Sen. Brev. Vit. 3, 1:

plerique concessam sibi sub condicione vitam si militare adversus eum vellent, recusarunt,

Suet. Caes. 68:

dedere etiam se volebant, si toleranda viris imperarentur,

Flor. 1, 33 (2, 18), 12.—So with negatives, to be not willing, not to suffer, not to like, not to allow, refuse:

heri nemo voluit Sostratam intro admittere,

Ter. Hec. 3, 1, 49:

cum alter verum audire non vult,

Cic. Lael. 26, 98: a proximis quisque minime anteiri vult, likes least to be surpassed, etc., Liv. 6, 34, 7:

nihil ex his praeter... accipere voluit,

refused to accept, Val. Max. 4, 3, 4.—

To do something voluntarily or intentionally: volo facere = mea voluntate or sponte facio: si voluit accusare, pietati tribuo;

si jussus est, necessitati,

if he accused of his own free will, I ascribe it to his filial love, Cic. Cael. 1, 2:

utrum statuas voluerint tibi statuere, an coacti sint,

id. Verr. 2, 2, 65, § 157:

de risu quinque sunt quae quaerantur... sitne oratoris risum velle permovere,

on purpose, id. Or. 2, 58, 235:

laedere numquam velimus,

Quint. 6, 3, 28.—So, non velle with inf., to do something unwillingly, with reluctance:

vivere noluit qui mori non vult,

who dies with reluctance, Sen. Ep. 30, 10.—

To be of opinion, think, mean, pretend (rare with inf.; usu. with acc. and inf.; v. B. 8.):

haec tibi scripsi ut isto ipso in genere in quo aliquid posse vis, te nihil esse cognosceres,

in which you imagine you have some influence, Cic. Fam. 7, 27, 2:

in hoc homo luteus etiam callidus ac veterator esse vult, quod ita scribit, etc.,

pretends, means to be, id. Verr. 2, 3, 14, § 35: sed idem Aelius Stoicus esse voluit, orator autem nec studuit um quam, nec fuit, id. Brut. 56, 206:

Pythago. ras, qui etiam ipse augur esse vellet,

id. Div. 1, 3, 5.—

To like, have no objection to, approve of (cf. E. 1. sq.):

magis eum delectat qui se ait philosophari velle sed paucis: nam omnino haud placere,

that he liked, had no objection to philosophizing, Cic. Rep. 1, 18, 30; v. also II. A.—

With pres. inf. understood.

Supplied from a preceding or subsequent clause.

To wish, it is his will, etc. (cf. 1. a. and b. supra):

nunc bene vivo et fortunate atque ut volo, i. e. vivere,

as I wish, Plaut. Mil. 3, 1, 111: quod diu vivendo multa quae non volt (i. e. videre) videt, Caecil. ap. Cic. Sen. 8, 25:

proinde licet quotvis vivendo condere saecla,

Lucr. 3, 1090:

nec tantum proficiebam quantum volebam,

Cic. Att. 1, 17, 1:

tot autem rationes attulit, ut velle (i. e. persuadere) ceteris, sibi certe persuasisse videatur,

id. Tusc. 1, 21, 49:

sed liceret, si velint, in Ubiorum finibus considere,

Caes. B. G. 4, 81:

quo praesidio senatus libere quae vellet decernere auderet,

id. B. C. 1, 2.—Of things:

neque chorda sonum reddit quem vult manus et mens,

Hor. A. P. 348.—

To choose, be pleased (freq.):

tum mihi faciat quod volt magnus Juppiter,

Plaut. Aul. 4, 10, 50:

id repetundi copia est, quando velis,

id. Trin. 5, 2, 7:

habuit aurum quamdiu voluit,

Cic. Cael. 13, 31:

rapiebat et asportabat quantum a quoque volebat Apronius,

id. Verr. 2, 3, 12, § 29:

provincias quas vellet, quibus vellet, venderet?

id. Sest. 39, 84:

quotiens ille tibi potestatem facturus sit ut eligas utrum velis,

id. Div. in Caecil. 14, 45:

daret utrum vellet subclamatum est,

Liv. 21, 18, 14:

senatus consultum factum est ut plebes praeficeret quaestioni quem vellet,

id. 4, 51, 2:

saxi materiaeque caedendae unde quisque vellet jus factum,

id. 5, 55, 3; cf. id. 2, 13, 9; 5, 46, 10; 6, 25, 5; 22, 10, 23; 23, 6, 2; 23, 15, 15; 23, 45, 10; 23, 47, 2;

26, 21, 11: vicem suam conquestus, quod sibi soli non liceret amicis, quatenus vellet, irasci,

Suet. Aug. 66:

at tu quantum vis tolle,

Hor. Ep. 1, 7, 16.—

To intend, it is my purpose, etc. (v. 1. c. supra):

sine me pervenire quo volo,

let me come to my point, Ter. Eun. 1, 2, 44:

scripsi igitur Aristotelio more, quemadmodum quidem volui, tres libros... de Oratore,

as I intended, Cic. Fam. 1, 9, 23:

ut meliore condicione quam qua ipse vult imitetur homines eos qui, etc.,

id. Div. in Caecil. 8, 25:

ego istos posse vincere scio, velle ne scirem ipsi fecerunt,

Liv. 2, 45, 12. —

To be willing, to consent, I will (v. 1. h. and l. supra): tu eum orato... St. Sane volo, yes, I will, Plaut. Cas. 2, 3, 57:

jube me vinciri. Volo, dum istic itidem vinciatur,

id. Capt. 3, 4, 75:

patri dic velle (i. e. uxorem ducere),

that you consent, are willing, Ter. And. 2, 3, 20 (cf.: si vis, II. A. 2, and sis, supra init.).—

To do something voluntarily (v. 1. m. supra):

tu selige tantum, Me quoque velle velis, anne coactus amem,

Ov. Am. 3, 11, 50.—

With ellipsis of inf.

Volo, with a designation of place, = ire volo:

nos in Formiano morabamur, quo citius audiremus: deinde Arpinum volebamus,

I intended to go to Arpinum, Cic. Att. 9, 1, 3:

volo mensi Quinctili in Graeciam,

id. ib. 14, 7, 2:

hactenus Vitellius voluerat (i. e. procedere),

Tac. A. 12, 42 fin. —

With other omissions, supplied from context: volo Dolabellae valde desideranti, non reperio quid (i. e. to dedicate some writing to him), Cic. Att. 13, 13, 2.—

In mal. part., Plaut. Aul. 2, 4, 7; Ov. Am. 2, 4, 16; 2. 19, 2; Prop. 1, 13, 36.—

With perfect infinitive active (rare).

In negative imperative sentences dependent on ne velis, ne velit (in oblique discourse also ne vellet), where ne velis has the force of noli. The perfect infinitive emphatically represents the action as completed (ante-class. and poet.).

In ancient ordinances of the Senate and of the higher officers (not in laws proper): NEIQVIS EORVM BACANAL HABVISE VELET... BACAS VIR NEQVIS ADIESE VELET CEIVIS ROMANVS... NEVE PECVNIAM QVISQVAM EORVM COMOINEM HABVISE VELET... NEVE... QVIQVAM FECISE VELET. NEVE INTER SED CONIOVRASE, NEVE COMVOVISE NEVE CONSPONDISE, etc., S. C. de Bacch. 4-13 ap. Wordsworth, Fragm. and Spec. p. 172.—So, in quoting such ordinances: per totam Italiam edicta mitti ne quis qui Bacchis initiatus esset, coisse aut convenisse causa sacrorum velit. [p. 2006] neu quid talis rei divinae fecisse, Liv. 39, 14, 8:

edixerunt ne quis quid fugae causa vendidisse neve emisse vellet,

id. 39, 17, 3. —

In imitation of official edicts: (vilicus) ne quid emisse velit insciente domino, neu quid domino celasse velit, the overseer must not buy any thing, etc., Cato, R. R. 5, 4:

interdico, ne extulisse extra aedis puerum usquam velis,

Ter. Hec. 4, 1, 48:

oscula praecipue nulla dedisse velis (= noli dare),

Ov. Am. 1, 4, 38:

ne quis humasse velit Ajacem, Atride, vetas? Cur?

Hor. S. 2, 3, 187.—

In affirmative sentences, implying command (in any mood or tense; mostly poet.): neminem nota strenui aut ignavi militis notasse volui, I have decided to mark no one, etc., Liv. 24, 16, 11: quia pepercisse vobis volunt, committere vos cur pereatis non patiuntur, because they have decided to spare you, etc., id. 32, 21, 33:

sunt delicta tamen quibus ignovisse velimus (= volumus),

which should be pardoned, Hor. A. P. 347.—

To represent the will as referring to a completed action.

In optative sentences with vellem or velim, v. II. B. 5. b. a, and II. C. 1. b.—

In other sentences ( poet. and post-class.): ex omnibus praediis ex quibus non hac mente recedimus ut omisisse possessionem velimus, with the will to abandon (omittere would denote the purpose to give up at some future time), Dig. 43, 16, 1, § 25; so,

an erit qui velle recuset Os populi meruisse?

Pers. 1, 41:

qui me volet incurvasse querela,

id. 1, 91.

With acc. and inf.

To wish (v. A. 1. a.).

With a different subject: hoc volo scire te: Perditus sum miser, I wish you to know, etc., Plaut. Curc. 1, 2, 46:

deos volo consilia vostra vobis recte vortere,

id. Trin. 5, 2, 31:

emere oportet quem tibi oboedire velis,

id. Pers. 2, 4, 2:

scin' quid nunc te facere volo?

Ter. Heaut. 3, 1, 85:

si perpetuam vis esse adfinitatem hanc,

id. Hec. 2, 2, 10:

consul ille egit eas res quarum me participem esse voluit,

Cic. Prov. Cons. 17, 41:

vim volumus exstingui: jus valeat necesse est,

id. Sest. 42, 92:

nec mihi hunc errorem extorqueri volo,

id. Sen. 23, 85:

hoc te scire volui,

id. Att. 7, 18, 4:

harum causarum fuit justissima quod Germanos suis quoque rebus timere voluit,

Caes. B. G. 4, 16:

ut equites qui salvam esse rempublicam vellent ex equis desilirent,

Liv. 4, 38, 2:

si me vivere vis recteque videre valentem,

Hor. Ep. 1, 7, 3:

si vis me flere, dolendum est Primum ipsi tibi,

id. A. P. 102.—With pass. inf. impers.:

regnari tamen omnes volebant,

that there should be a king, Liv. 1, 17, 3:

mihi volo ignosci,

I wish to be pardoned, Cic. Or. 1, 28, 130:

volt sibi quisque credi,

Liv. 22, 22, 14. —

With the same subject.

With inf. act.:

quae mihi est spes qua me vivere velim,

what hope have I, that I should wish to live? Plaut. Rud. 1, 3, 33:

volo me placere Philolachi,

id. Most. 1, 3, 11; cf. id. Trin. 2, 2, 47; id. Rud. 2, 6, 1:

judicem esse me, non doctorem volo,

Cic. Or. 33, 117:

vult, credo, se esse carum suis,

id. Sen. 20, 73; so id. Off. 1, 31, 113; id. de Or. 1, 24, 112; 2, 23, 95. —

With inf. pass.:

quod certiorem te vis fieri quo quisque in me animo sit,

Cic. Att. 11, 13, 1; cf. id. Fam. 1, 9, 18:

qui se ex his minus timidos existimari volebant,

Caes. B. G. 1, 39; cf. id. B. C. 2, 29:

religionis se causa... Bacchis initiari velle,

Liv. 39, 10, 2:

Agrippae se nepotem neque credi neque dici volebat,

Suet. Calig. 22 fin. —

Of the will of superiors, gods, etc. (cf. A. 1. b. supra), I want, it is my will:

me absente neminem volo intromitti,

Plaut. Aul. 1, 3, 21:

viros nostros quibus tu voluisti esse nos matres familias,

id. Stich. 1, 2, 41; id. Most. 1, 4, 2; id. Rud. 4, 5, 9; id. Trin. 1, 2, 1:

pater illum alterum (filium) secum omni tempore volebat esse,

Cic. Rosc. Am. 15, 42:

(deus) quinque reliquis motibus orbem esse voluit expertem,

id. Univ. 10; cf. id. Sest. 69, 147; id. Verr. 2, 4, 25, § 57; 1, 5, 14:

causa mittendi fuit quod iter per Alpes... patefieri volebat,

Caes. B. G. 3, 1; cf. id. ib. 5, 9; id. B. C. 1, 4:

quippe (senatus) foedum hominem a republica procul esse volebat,

Sall. C. 19, 2:

nec (di) patefieri (crimina) ut impunita essent, sed ut vindicarentur voluerunt,

Liv. 39, 16, 11; cf. id. 1, 56, 3; 2, 28, 5; 25, 32, 6:

senatus... Romano sanguini pudicitiam tutam esse voluit,

Val. Max. 6, 1, 9; cf. id. 6, 9, 2.—So in the historians: quid fieri vellet (velit), after a verbum imperandi or declarandi, he gave his orders, explained his will:

quid fieri velit praecipit,

Caes. B. G. 5, 56:

ibi quid fieri vellet imperabat,

id. ib. 7, 16:

quid fieri vellet ostendit,

id. ib. 7, 27:

quae fieri vellet edocuit,

id. B. C. 3, 108; cf. id. B. G. 7, 45; id. B. C. 3, 78; 3, 89:

quid fieri vellet edixit,

Curt. 8, 10, 30; 4, 13, 24; Val. Max. 7, 4, 2.— Frequently majores voluerunt, it was the will of our ancestors, referring to ancient customs and institutions:

sacra Cereris summa majores nostri religione confici caerimoniaque voluerunt,

Cic. Balb. 24, 55: majores vestri ne vos quidem temere coire voluerunt, cf. id. ib. 17, 39; 23, 54; id. Agr. 2, 11, 26; id. Fl. 7, 15; id. Imp. Pomp. 13, 39; id. Div. 1, 45, 103; id. Font. 24, 30 (10, 20); id. Rosc. Am. 25, 70.—Of testamentary dispositions: cum Titius, heres meus, mortuus erit, volo hereditatem meam ad P. Mevium pertinere, Gai Inst. 2, 277. Except in the institution of the first heir: at illa (institutio) non est comprobata: Titum heredem esse volo, Gai Inst. 2, 117. —

Of the intention of a writer, etc., to want, to mean, intend:

Asinariam volt esse (nomen fabulae) si per vos licet,

Plaut. As. prol. 12:

Plautus hanc mihi gnatam esse voluit Inopiam,

has wanted Poverty to be my daughter, made her my daughter, id. Trin. prol. 9:

primumdum huic esse nomen Diphilus Cyrenas voluit,

id. Rud. prol. 33:

quae ipsi qui scripserunt voluerunt vulgo intellegi,

meant to be understood by all, Cic. Or. 2, 14, 60:

si non hoc intellegi volumus,

id. Fat. 18, 41:

quale intellegi vult Cicero cum dicit orationem suam coepisse canescere,

Quint. 11, 1, 31; so id. 9, 4, 82; 9, 3, 9:

quamquam illi (Prometheo) quoque ferreum anulum dedit antiquitas vinculumque id, non gestamen, intellegi voluit,

Plin. 33, 1, 4, § 8.—

To resolve:

Siculi... me defensorem calamitatum suarum... esse voluerunt,

Cic. Div. in Caecil. 4, 11:

si a me causam hanc vos (judices) agi volueritis,

if you resolve, id. ib. 8, 25:

senatus te voluit mihi nummos, me tibi frumentum dare,

id. Verr. 2, 3, 85, § 196:

qua (statua) abjecta, basim tamen in foro manere voluerunt,

id. ib. 2, 2, 66, §

160: liberam debere esse Galliam quam (senatus) suis legibus uti voluisset,

Caes. B. G. 1, 45:

tu Macedonas tibi voluisti genua ponere, venerarique te ut deum,

Curt. 8 (7), 13.— Hence,

To order, command: erus meus tibi me salutem multam voluit dicere, has ordered me, etc., Plaut. Ps. 4, 2, 25:

montem quem a Labieno occupari voluerit,

which he had ordered to be occupied, Caes. B. G. 1, 22:

ibi futuros esse Helvetios ubi eos Caesar... esse voluisset,

id. ib. 1, 13 (for velitis jubeatis with inf.-clause, v. II. B. 5. d.).—

To consent, allow (cf. A. 1. I.):

obtinuere ut (tribuni) tribuniciae potestatis vires salubres vellent reipublicae esse,

they prevailed upon them to permit the tribunitian power to be wholesome to the republic, Liv. 2, 44, 5:

Hiero tutores... puero reliquit quos precatus est moriens ut juvenum suis potissimum vestigiis insistere vellent,

id. 24, 4, 5:

petere ut eum... publicae etiam curae ac velut tutelae vellent esse (i. e. senatus),

id. 42, 19, 5:

orare tribunos ut uno animo cum consulibus bellum ab urbe ac moenibus propulsari vellent,

id. 3, 69, 5:

quam superesse causam Romanis cur non... incolumis Syracusas esse velint?

id. 25, 28, 8:

si alter ex heredibus voluerit rem a legatario possideri, alter non, ei qui noluit interdictum competet,

Dig. 43, 3, 1, § 15.—So negatively = not to let, not to suffer:

cum P. Attio agebant ne sua pertinacia omnium fortunas perturbari vellet,

Caes. B. C. 2, 36.—

To be of opinion that something should be, to require, demand:

voluisti enim in suo genere unumquemque... esse Roscium,

Cic. Or. 1, 61, 258: eos exercitus quos contra se multos jam annos aluerint velle dimitti, he demanded the disbanding of, etc., Caes. B. C. 1, 85:

(Cicero) vult esse auctoritatem in verbis,

Quint. 8, 3, 43:

vult esse Celsus aliquam et superiorem compositionem,

id. 9, 4, 137:

si tantum irasci vis sapientem quantum scelerum indignitas exigit,

Sen. Ira, 2, 9, 4. —

To be of opinion that something is or was, = censere, dicere, but implying that the opinion is erroneous or doubtful, usu. in the third pers., sometimes in the second.

To imagine, consider:

est genus hominum qui esse se primos omnium rerum volunt, Nec sunt,

Ter. Eun. 2, 2, 17:

semper auget adsentator id quod is cujus ad voluntatem dicitur vult esse magnum,

Cic. Lael. 26, 98:

si quis patricius, si quis—quod illi volunt invidiosius esse—Claudius diceret,

Liv. 6, 40, 13.—

To be of opinion, to hold:

vultis, opinor, nihil esse... in natura praeter ignem,

Cic. N. D. 3, 14, 36:

volunt illi omnes... eadem condicione nasci,

id. Div. 2, 44, 93:

vultis evenire omnia fato,

id. ib. 2, 9, 24:

alteri censent, etc., alteri volunt a rebus fatum omne relegari,

id. Fat. 19, 45:

vultis a dis immortalibus hominibus dispertiri somnia,

id. N. D. 3, 39, 93; id. Tusc. 1, 10, 20; id. Fin. 3, 11, 36; id. Rep. 2, 26, 48:

volunt quidam... iram in pectore moveri effervescente circa cor sanguine,

Sen. Ira, 2, 19, 3.—

To say, assert:

si tam familiaris erat Clodiae quam tu esse vis,

as you say he is, Cic. Cael. 21, 53:

sit sane tanta quanta tu illam esse vis,

id. Or. 1, 55, 23:

ad pastum et ad procreandi voluptatem hoc divinum animal procreatum esse voluerunt: quo nihil mihi videtur esse absurdius,

id. Fin. 2, 13, 40; 2, 17, 55; 2, 42, 131; 2, 46, 142; id. Fat. 18, 41.—With perf. inf.:

Rhodi ego non fui: me vult fuisse,

Cic. Planc. 34, 84.—

To pretend, with perf. inf., both subjects denoting the same person:

unde homines dum se falso terrore coacti Effugisse volunt, etc.,

Lucr. 3, 69 (cf. A. 1. n. supra).—

To mean, with perf. inf.:

utrum scientem vultis contra foedera fecisse, an inscientem?

Cic. Balb. 5, 13.— With pres. inf.:

quam primum istud, quod esse vis?

what do you mean by as soon as possible? Sen. Ep. 117, 24.—

Rarely in the first pers., implying that the opinion is open to discussion:

ut et mihi, quae ego vellem non esse oratoris, concederes,

what according to my opinion is not the orator's province, Cic. Or. 1, 17, 74.—

In partic.

With things as subjects.

Things personified:

ne res publica quidem haec pro se suscipi volet,

would have such things done for it, Cic. Off. 1, 45, 159:

cui tacere grave sit, quod homini facillimum voluerit esse natura,

which nature willed should be easiest for man, Curt. 4, 6, 6: fortuna Q. Metellum... nasci in urbe terrarum principe voluit, fate ordained that, etc., Val. Max. 7, 1, 1: nihil rerum ipsa natura voluit magnum effici cito, it is the law of nature that, etc., Quint. 10, 3, 4:

quid non ingenio voluit natura licere?

what license did nature refuse to genius? Mart. 8, 68, 9:

me sine, quem semper voluit fortuna jacere,

Prop. 1, 6, 25:

hanc me militiam fata subire volunt,

id. 1, 6, 30.—

Of laws, to provide:

duodecim tabulae nocturnum furem... interfici impune voluerunt,

Cic. Mil. 3, 9:

lex duodecim tabularum tignum aedibus junctum... solvi prohibuit, pretiumque ejus dari voluit,

Dig. 46, 3, 98, § 8 fin. (cf. Cic. Div. in Caecil. 6, 21, b. a, infra).—

With perf. pass. inf., to represent a state or result wished for.

The inf. being in full, with esse expressed: si umquam quemquam di immortales voluere esse auxilio adjutum, tum me et Calidorum servatum volunt, if it ever was the will of the gods that any one should be assisted, etc., Plaut. Ps. 4, 1, 1: Corinthum patres vestri, totius Graeciae lumen, exstinctum esse voluerunt, it was their will that Corinth should be ( and remain) destroyed, Cic. Imp. Pomp. 5, 11:

nostri... leges et jura tecta esse voluerunt,

id. Or. 1, 59, 253:

propter eam partem epistulae tuae per quam te et mores tuos purgatos et probatos esse voluisti,

id. Att. 1, 17, 7; id. Fin. 4, 27, 76; id. de Or. 1, 51, 221:

daturum se operam ne cujus suorum popularium mutatam secum fortunam esse vellent,

Liv. 21, 45, 6: for velle redundant in this construction, v. II. A. 2. 3. infra.—With pass. inf. impers.:

sociis maxime lex consultum esse vult,

Cic. Div. in Caecil. 6, 21.—

With ellips. of esse (cf. Quint. 9, 3, 9): perdis me tuis dictis. Cu. Imo, servo et servatum volo, and mean that you should remain saved, Plaut. Curc. 2, 3, 56:

aunt qui volum te conventam,

who want to see you, id. Cist. 4, 2, 39:

eidem homini, si quid recte cura tum velis, mandes,

if you want to have anything done well, id. As. 1, 1, 106:

sed etiam est paucis vos quod monitos voluerim,

id. Capt. prol. 53: id nunc res indicium haeo [p. 2007] facit, quo pacto factum volueris, this shows now why you wished this to be done, Ter. Hec. 4, 1, 31 (cf. Plaut. Stich. 4, 2, 33; id. Aul. 3, 5, 30, II. B. 1, b, and II. B. 3. b. infra): domestica cura te levatum volo, I wish to see you relieved, etc., Cic. Q. Fr. 3, 9, 3:

nulla sedes quo concurrant qui rem publicam defensam velint,

id. Att. 8, 3, 4:

rex celatum voluerat (i. e. donum),

id. Verr. 2, 4, 28, § 64:

Hannibal non Capuam neglectam, neque desertos volebat socios,

Liv. 25, 20, 5; 2, 15, 2; 2, 44, 3; 3, 21, 4; 22, 7, 4;

26, 31, 6: contemptum hominis quem destructum volebat,

Quint. 8, 3, 21:

si te non emptam vellet, emendus erat,

Ov. Am. 1, 8, 34 (so with velle redundant, v. II. A. 1. d., and II. A. 3. infra).—Both subjects denoting the same person:

velle Pompeium se Caesari purgatum,

Caes. B. C. 1, 8.— Esp., with pass. inf. impers.: alicui consultum velle, to take care for or advocate somebody's interests:

liberis consultum volumus propter ipsos,

Cic. Fin. 3, 17, 57:

obliviscere illum aliquando adversario tuo voluisse consultum,

id. Att. 16, 16 C, 10:

quibus tribuni plebis nunc consultum repente volunt,

Liv. 5, 5, 3; so id. 25, 25, 17:

quamquam senatus subventum voluit heredibus,

Dig. 36, 1, 1, § 4; so with dep. part., used passively:

volo amori ejus obsecutum,

Plaut. As. 1, 1, 63.—

With predic. adj., without copula.

The subjects being different (mostly aliquem salvum velle):

si me vivum vis, pater, Ignosce,

if you wish me to live, Ter. Heaut. 5, 5, 7:

ille, si me alienus adfinem volet, Tacebit,

id. Phorm. 4, 1, 16:

ut tu illam salvam magis velis quam ego,

id. Hec. 2, 2, 17; 3, 5, 14:

quoniam ex tota provincia soli sunt qui te salvum velint,

Cic. Verr. 2, 4, 67, § 150:

irent secum extemplo qui rempublicam salvam vellent,

Liv. 22, 53, 7.—

Both subjects denoting the same person (virtually = object infinitive):

in occulto jacebis quom te maxime clarum voles (= clarus esse voles),

when you will most wish to be famous, Plaut. Trin. 3, 2, 38:

volo me patris mei similem,

I wish to be like my father, id. As. 1, 1, 54: ut iste qui se vult dicacem et mehercule est, Appius, who means to be witty, etc., Cic. Or. 2, 60, 246:

qui vero se populares volunt,

who mean to be popular, id. Off. 2, 22, 78:

ut integrum se salvumque velit,

id. Fin. 2, 11, 33:

ut (omne animal) se et salvum in suo genere incolumeque vellet,

id. ib. 4, 8, 19. —

With an inf.-clause understood.

Velle, to wish: utinam hinc abierit in malam crucem! Ad. Ita nos velle aequom est (ita = eum abire, etc.), Plaut. Poen. 4, 1, 5:

stulta es, soror, magis quam volo (i.e. te esse),

id. Pers. 4, 4, 78; id. Trin. 1, 2, 8; 2, 4, 175; id. Stich. 1, 1, 13; id. Ps. 1, 5, 55:

senatum non quod sentiret, sed quod ego vellem decernere,

Cic. Mil. 5, 12:

neque enim facile est ut irascatur cui tu velis judex (= cui tu eum irasci velis),

id. Or. 2, 45, 190; cf. id. Sest. 38, 82.—

Referring to the will of superiors, etc.:

deos credo voluisse, nam ni vellent, non fieret,

Plaut. Aul. 4, 10, 46: jamne abeo? St. Volo (sc. te abire), so I will, id. Cas. 2, 8, 57; cf. id. Mil. 4, 6, 12; id. Merc. 2, 3, 33.—

To mean, intend (v. B. 3.):

acutum etiam illud est cum ex alterius oratione aliud atque ille vult (sc. te excipere),

Cic. Or. 2, 67, 273.—

To require, demand (v B. 7.):

veremur quidem vos, Romani, et, si ita vultis, etiam timemus,

Liv. 39, 37, 17;

and of things as subjects: cadentque vocabula, si volet usus (i. e. ea cadere),

Hor. A. P. 71.—

To be of opinion, will have (v. B. 8.):

ergo ego, inimicus, si ita vultis, homini, amicus esse rei publicae debeo,

Cic. Prov. Cons. 8, 19:

nam illi regi tolerabili, aut, si voltis, etiam amabili, Cyro,

id. Rep. 1, 28, 44; id. Fin. 2, 27, 89; 3, 4, 12; id. Cael. 21, 53; Liv. 21, 10, 7; Quint. 2, 17, 41.—

With ellips. of predic. inf. (v. A. 2. b.): cras de reliquiis nos volo (i. e. cenare), it is my intention that we dine, etc., Plaut. Stich. 3, 2, 40:

volo Varronem (i. e. hos libros habere),

Cic. Att. 13, 25, 3.

With ut, ne, or ut ne.

With ut.

To wish:

volo ut quod jubebo facias,

Plaut. Bacch. 4, 8, 65:

quia enim id maxime volo ut illi istac confugiant,

id. Most. 5, 1, 49:

ut mihi aedes aliquas conducat volo,

id. Merc. 3, 2, 17: hoc prius volo meam rem agere. Th. Quid id est? Ph. Ut mihi hanc despondeas, id. Curc. 5, 2, 71: quid vis, nisi ut maneat Phanium? Ter. Phorm. 2, 2, 8:

velim ut tibi amicus sit,

Cic. Att. 10, 16, 1:

quare id quoque velim... ut sit qui utamur,

id. ib. 11, 11, 2:

maxime vellem, judices, ut P. Sulla... modestiae fructum aliquem percipere potuisset,

id. Sull. 1, 1:

equidem vellem uti pedes haberent (res tuae),

id. Fam. 7, 33, 2:

his ut sit digna puella volo,

Mart. 11, 27, 14.—Both subjects denoting the same person: volueram, inquit, ut quam plurimum tecum essem, Brut. ap. Cic. Att. 13, 38, 1.—

It is the will of, to want, ordain (v. B. 2.):

at ego deos credo voluisse ut apud te me in nervo enicem,

Plaut. Aul. 4, 10, 17: numquid me vis? Le. Ut valeas, id. Cist. 1, 1, 120: numquid vis? Ps. Dormitum ut abeas, id. Ps. 2, 2, 70:

volo ut mihi respondeas,

Cic. Vatin. 6, 14; 7, 17; 7, 18; 9, 21;

12, 29: nuntia Romanis, caelestes ita velle ut mea Roma caput orbis terrarum sit,

Liv. 1, 16, 7.—

To intend, it is the purpose, aim, etc., the two subjects being the same:

id quaerunt, volunt haec ut infecta faciant,

Plaut. Cas. 4, 4, 9.—

With other verbs:

quod peto et volo parentes meos ut commonstres mihi,

Ter. Heaut. 5, 4, 4:

quasi vero aut populus Romanus hoc voluerit, aut senatus tibi hoc mandaverit ut... privares,

Cic. Verr. 2, 3, 19, § 48;

with opto,

id. Imp. Pomp. 16, 48;

with laboro,

Liv. 42, 14, 3;

with aequum censere,

id. 39, 19, 7.—

With ne:

at ne videas velim,

Plaut. Rud. 4, 4, 23:

quid nunc vis? ut opperiare hos sex dies saltem modo, ne illam vendas, neu me perdas, etc.,

id. Ps. 1, 3, 102:

credibile est hoc voluisse legumlatorem, ne auxilia liberorum innocentibus deessent,

intended, Quint. 7, 1, 56.—

With ut ne: quid nunc tibi vis? Mi. Ut quae te cupit, eam ne spernas, Plaut. Mil. 4, 2, 60.

With subjunct. of dependent verb (mostly ante-class.; class. and freq. with velim and vellem; but in Cic. mostly epistolary and colloquial).

To wish:

ergo animum advortas volo,

Plaut. Capt. 2, 3, 23; 2, 3, 28; 2, 3, 70:

volo amet me patrem,

id. As. 1, 1, 63 dub.:

hoc volo agatis,

id. Cist. 1, 1, 83:

ducas volo hodie uxorem,

Ter. And. 2, 3, 14:

quid vis faciam?

Plaut. Merc. 1, 2, 49; Ter. Eun. 5, 8, 24; Plaut. Mil. 2, 3, 64; 2, 3, 65; 2, 6, 65; 3, 3, 3; id. Ps. 4, 1, 17; 4, 7, 19; id. Cas. 2, 3, 56; id. Capt. 1, 2, 12; id. Poen. 3, 2, 16; id. Pers. 2, 4, 23; id. Rud. 5, 2, 45; 5, 3, 58; id. Stich. 5, 2, 21; Ter. Heaut. 4, 6, 14:

volo etiam exquiras quam diligentissime poteris quid Lentulus agat?

Cic. Att. 8, 12, 6:

Othonem vincas volo,

id. ib. 13, 29, 2:

eas litteras volo habeas,

id. ib. 13, 32, 3:

visne igitur videamus quidnam sit, etc.,

id. Rep. 1, 10, 15: visne igitur descendatur ad Lirim? id. Fragm. ap. Macr. S. 6, 4:

volo, inquis, sciat,

Sen. Ben. 2, 10, 2.—

To be of opinion that something should be, demand, require (v. B. 7.): volo enim se efferat in adulescentia fecunditas, I like to see, etc., Cic. Or. 2, 21, 88:

volo hoc oratori contingat ut, etc.,

id. Brut. 84, 290.—

With subj.-clause understood:

abi atque obsona, propera! sed lepide volo (i. e. obsones),

Plaut. Cas. 2, 8, 55.

With object nouns, etc.

With acc. of a thing.

With a noun, to want, wish for, like to have:

voltisne olivas, aut pulmentum, aut capparim?

Plaut. Curc. 1, 1, 90:

animo male est: aquam velim,

id. Am. 5, 1, 6:

quia videt me suam amicitiam velle,

id. Aul. 2, 3, 68; so,

gratiam tuam,

id. Curc. 2, 3, 52; 2, 3, 56:

aquam,

id. ib. 2, 3, 34:

discidium,

Ter. And. 4, 2, 14: nullam ego rem umquam in vita mea Volui quin tu in ea re mihi advorsatrix fueris, I never had any wish in my life, etc., id. Heaut. 5, 3, 5: (dixit) velle Hispaniam, he wanted Spain, i. e. as a province, Cic. Att. 12, 7, 1:

mihi frumento non opus est: nummos volo,

I want the money, id. Verr. 2, 3, 85, § 196:

non poterat scilicet negare se velle pacem,

id. Att. 15, 1 a, 3; cf. id. ib. 13, 32, 2 (v. II. C. 4. infra):

si amplius obsidum (= plures obsides) vellet, dare pollicentur,

Caes. B. G. 6, 9 fin.:

pacem etiam qui vincere possunt, volunt,

Liv. 7, 40, 18:

ferunt (eum)... honestum finem voluisse,

Tac. A. 6, 26:

cum Scipio veram vellet et sine exceptione victoriam,

Flor. 1, 33 (2, 18), 12:

mensae munera si voles secundae, Marcentes tibi porrigentur uvae,

Mart. 5, 78, 11.—

Neutr. adjj., denoting things, substantively used: utrum vis opta, dum licet. La. Neutrum volo, Plaut. Ps. 3, 6, 16:

quorum isti neutrum volunt,

acknowledge neither, Cic. Fat. 12, 28:

voluimus quaedam, contendimus... Obtenta non sunt,

we aspired to certain things, id. Balb. 27, 61:

restat ut omnes unum velint,

hold one opinion, id. Marcell. 10, 32:

si plura velim,

if I wished for more, Hor. C. 3, 16, 38:

per quod probemus aliud legislatorem voluisse,

that the law-giver intended something different, Quint. 7, 6, 8:

ut putent, aliud quosdam dicere, aliud velle,

that they say one thing and mean another, id. 9, 2, 85:

utrum is qui scripsit... voluerit,

which of the two was meant by the author, id. 7, 9, 15:

ut nemo contra id quod vult dicit, ita potest melius aliquid velle quam dicit,

mean better than he speaks, id. 9, 2, 89:

quis enim pudor omnia velle?

to desire every thing, Mart. 12, 94, 11.—

With neutr. demonstr. expressed or understood, to want, intend, aim at, like, will:

immo faenus: id primum volo,

Plaut. Most. 3, 1, 64:

proximum quod sit bono... id volo,

id. Capt. 2, 2, 22:

nisi ea quae tu vis volo,

unless my purpose is the same as yours, id. Ep. 2, 2, 82:

siquidem id sapere'st, velle te id quod non potest contingere,

Ter. Heaut. 2, 3, 83:

hoc (i. e. otium cum dignitate) qui volunt omnes optimates putantur,

who aim at this, Cic. Sest. 45, 98:

privatum oportet in re publica ea velle quae tranquilla et honesta sint,

id. Off. 1, 34, 124:

quid est sapientia? Semper idem velle atque idem nolle,

Sen. Ep. 20, 5:

pudebit eadem velle quae volueras puer,

id. ib. 27, 2:

nec volo quod cruciat, nec volo quod satiat,

Mart. 1, 57, 4.—With demonstr. in place of inf.-clause:

hoc Ithacus velit, et magno mercentur Atridae (sc. poenas in me sumi),

Verg. A. 2, 104:

hoc velit Eurystheus, velit hoc germana Tonantis (sc. verum esse, Herculem, etc.),

Ov. H. 9, 7; Hor. S. 2, 3, 88.—

With neutr. of interrog. pron.: quid nunc vis? Am. Sceleste, at etiam quid velim, id tu me rogas? what do you want now? Plaut. Am. 4, 2, 5:

eloquere quid velis,

id. Cas. 2, 4, 2: heus tu! Si. Quid vis? id. Ps. 4, 7, 21; so Ter. Eun. 2, 1, 11; cf. Hor. S. 2, 3, 152:

sed plane quid velit nescio,

what his intentions are, Cic. Att. 15, 1 a, 5; id. de Or. 2, 20, 84:

mittunt etiam ad dominos qui quaerant quid velint,

to ask for their orders, id. Tusc. 2, 17, 41:

quid? Si haec... ipsius amici judicarunt? Quid amplius vultis?

what more do you require, will you have? id. Verr. 2, 3, 65, § 152:

quid amplius vis?

Hor. Epod. 17, 30:

spectatur quid voluerit scriptor,

we find out the author's intention, Quint. 7, 10, 1.—Sometimes quid vult = quid sibi vult (v. 4. b.), to mean, signify:

capram illam suspicor jam invenisse... quid voluerit,

what it signified, Plaut. Merc. 2, 1, 30:

sed tamen intellego quid velit,

Cic. Fin. 2, 31, 101:

quid autem volunt ea di immortales significantes quae sine interpretibus non possimus intellegere? etc.,

id. Div. 2, 25, 54.—Of things as subjects:

hunc ensem mittit tibi... Et jubet ex merito scire quid iste velit,

Ov. H. 11, 96.—

With rel. pron.:

quod volui, ut volui, impetravi... a Philocomasio,

Plaut. Mil. 4, 5, 1:

ut quod frons velit oculi sciant,

that the eyes know what the forehead wants, id. Aul. 4, 1, 13:

illi quae volo concedere,

to yield to him my wishes, id. Cas. 2, 3, 49:

si illud quod volumus dicitur,

what we like, id. Truc. 1, 2, 95:

multa eveniunt homini quae volt, quae nevolt,

id. Trin. 2, 2, 84; id. Ep. 2, 2, 4:

quamquam (litterae tuae) semper aliquid adferunt quod velim,

Cic. Att. 11, 11, 1:

quae vellem quaeque sentirem dicendi,

id. Marcell. 1, 1:

uti ea quae vellent impetrarent,

Caes. B. G. 1, 31:

satis animi ad id quod tam diu vellent,

to carry out what they had desired so long, Liv. 4, 54, 5:

sed quod volebant non... expediebant,

their purpose, id. 24, 23, 9. —Idiomatically: quod volo = quod demonstrare volo, what I intend to prove:

illud quod volumus expressum est, ut vaticinari furor vera soleat,

Cic. Div. 1, 31, 67:

bis sumpsit quod voluit,

he has twice begged the question, id. ib. 2, 52, 107.—With indef. relations:

cornucopia ubi inest quidquid volo,

whatever I wish for, Plaut. Ps. 2, 3, 5:

Caesar de Bruto solitus est dicere: magni refert hic quid velit, sed quidquid volt, valde volt,

whatever he wills he wills strongly, Cic. Att. 14, 1, 2.—

With indef. pronn.

Si quid vis, if you want any thing: illo praesente mecum agito si quid voles, [p. 2008] Plaut. Most. 5, 1, 72: Py. Adeat si quid volt. Pa. Si quid vis, adi, mulier, id. Mil. 4, 2, 47:

eumque Alexander cum rogaret, si quid vellet, ut diceret,

id. Or. 2, 66, 266; Caes. B. G. 1, 7 fin. —

Nisi quid vis, unless you wish to give some order, to make some remark, etc.:

ego eo ad forum nisi quid vis,

Plaut. As. 1, 1, 94:

nunc de ratione videamus, nisi quid vis ad haec,

Cic. Tusc. 2, 18, 42.—

Numquid vis or ecquid vis? have you any orders to give? a formula used by inferiors before leaving their superiors; cf. Don. ad Ter. Ad. 2, 2, 39:

visunt, quid agam, ecquid velim,

Plaut. Mil. 3, 1, 113:

numquid vis aliud?

Ter. Eun. 1, 2, 111; 1, 2, 106; id. Ad. 2, 2, 39; 3, 3, 78; id. Hec. 2, 2, 30:

numquid vellem rogavit,

Cic. Att. 6, 3, 6:

frequentia rogantium num quid vellet,

Liv. 6, 34, 7:

rogavit num quid in Sardiniam vellet. Te puto saepe habere qui num quid Romam velis quaerant,

Cic. Q. Fr. 2, 2, 1.—

With acc. of the person: aliquem velle.

To want somebody, i. e. in order to see him, to speak with him (ante-class. and colloq.):

Demenaetum volebam,

I wanted, wished to see, Demenoetus, Plaut. As. 2, 3, 12:

bona femina et malus masculus volunt te,

id. Cist. 4, 2, 40:

solus te solum volo,

id. Capt. 3, 4, 70:

quia non est intus quem ego volo,

id. Mil. 4, 6, 40:

hae oves volunt vos,

id. Bacch. 5, 2, 24:

quis me volt? Perii, pater est,

Ter. And. 5, 3, 1:

centuriones trium cohortium me velle postridie,

Cic. Att. 10, 16, 4.—With paucis verbis or paucis, for a few words ( moments):

volo te verbis pauculis,

Plaut. Ep. 3, 4, 28:

sed paucis verbis te volo, Palaestrio,

id. Mil. 2, 4, 22:

Sosia, Adesdum, paucis te volo,

Ter. And. 1, 1, 2.—

To love, like somebody, to be fond of somebody (anteclass. and poet.):

hanc volo (= amo),

Plaut. As. 5, 1, 18:

sine me amare unum Argyrippum... quem volo,

id. ib. 3, 2, 38:

quom quae te volt, eamdem tu vis,

id. Mil. 4, 2, 80:

aut quae (vitia) corpori' sunt ejus siquam petis ac vis,

Lucr. 4, 1152:

quam volui nota fit arte mea,

Ov. Am. 1, 10, 60: nolo virum, facili redimit qui sanguine famam: hunc volo, laudari qui sine morte potest, I like the one who, etc., Mart. 1, 8, 6.—

To wish to have:

roga, velitne an non uxorem,

whether he wishes to have his wife or not, Ter. Hec. 4, 1, 43:

ut sapiens velit gerere rem publicam, atque... uxorem adjungere, et velle ex ea liberos (anacoluth.),

Cic. Fin. 3, 20, 68.—

With two accusatives: (narrato) illam te amare et velle uxorem,

that you wish to have her as your wife, Ter. Heaut. 4, 3, 25; cf. id. Phorm. 1, 2, 65.—

With two accusatives, of the person and the thing: aliquem aliquid velle, to want something of somebody (cf.: aliquem aliquid rogare; mostly ante-class.;

not in Cic.): numquid me vis?

Plaut. Cist. 1, 1, 120:

face certiorem me quid meus vir me velit,

id. Cas. 2, 6, 1:

num quidpiam me vis aliud?

id. Truc. 2, 4, 81:

nunc verba in pauca conferam quid te velim,

id. As. 1, 1, 74:

narrabit ultro quid sese velis,

id. Ps. 2, 4, 60:

quid me voluisti?

id. Mil. 4, 2, 35:

numquid aliud me vis?

Ter. Phorm. 1, 2, 101:

quin tu uno verbo dic quid est quod me velis,

id. And. 1, 1, 18; Plaut. Capt. 3, 4, 85; id. Cist. 2, 3, 49; id. As. 2, 3, 12; id. Merc. 5, 2, 27; id. Pers. 4, 6, 11; Ter. Heaut. 4, 8, 31; id. Phorm. 2, 4, 18; id. Eun. 2, 3, 47; id. Hec. 3, 4, 15:

si quid ille se velit, illum ad se venire oportere,

Caes. B. G. 1, 34:

cum mirabundus quidnam (Taurea) sese vellet, resedisset Flaccus, Me quoque, inquit, etc.,

Liv. 26, 15, 11; also, I want to speak with somebody (v. 2. a. a):

paucis, Euclio, est quod te volo,

Plaut. Aul. 2, 2, 22:

est quod te volo secreto,

id. Bacch. 5, 2, 33.—

With acc. of thing and dat. of the person: aliquid alicui velle, to wish something to somebody (= cupio aliquid alicui; v. cupio;

rare): quamquam vobis volo quae voltis, mulieres,

Plaut. Rud. 4, 4, 1:

si ex me illa liberos vellet sibi,

Ter. Hec. 4, 4, 33:

praesidium velle se senectuti suae,

id. ib. 1, 2, 44:

nihil est mali quod illa non initio filio voluerit, optaverit,

Cic. Clu. 66, 188:

rem Romanam huc provectam ut externis quoque gentibus quietem velit,

Tac. A. 12, 11:

cui ego omnia meritissimo volo et debeo,

to whom I give and owe my best wishes, Quint. 9, 2, 35.—Esp., in the phrase quid vis (vult) with reflex. dat. of interest, lit. what do you want for yourself?

Quid tibi vis = quid vis, the dat. being redundant (rare):

quid aliud tibi vis?

what else do you want? Ter. Heaut. 2, 3, 90.—With quisque:

haud ita vitam agerent ut nunc plerumque videmus Quid sibi quisque velit nescire,

be ignorant as to their own aims and purposes, Lucr. 3, 1058.—

What do you mean? what do you drive at? what is your scope, object, drift (rare in post-Aug. writers; Don. ad Ter. Eun. prol. 45, declares it an archaism).

In 1 st pers. (rare):

nunc quid processerim huc, et quid mihi voluerim dicam,

and what I meant thereby, what was the purpose of my coming, Plaut. As. prol. 6:

quid mihi volui? quid mihi nunc prodest bona voluntas?

Sen. Ben. 4, 21, 6.—

In 2 d pers.:

quid nunc tibi vis, mulier, memora,

what is the drift of your talk? Plaut. Mil. 4, 2, 60: sed quid nunc tibi vis? what do you want to come at (i.e. by your preamble)? id. Poen. 1, 1, 24: quid tu tibi vis? Ego non tangam meam? what do you mean? i. e. what is your purpose? Ter. Eun. 4, 7, 28:

quid tibi vis? quid cum illa rei tibi est?

id. ib. 4, 7, 34:

quid est quod sic gestis? quid sibi hic vestitus quaerit? Quid est quod laetus sis? quid tibi vis?

what do you mean by all this? id. ib. 3, 5, 11:

quid est, inepta? quid vis tibi? quid rides?

id. ib. 5, 6, 6:

quid vis tibi? Quid quaeris?

id. Heaut. 1, 1, 9: Ph. Fabulae! Ch. Quid vis tibi? id. Phorm. 5, 8, 53:

roganti ut se in Asiam praefectum duceret, Quid tibi vis, inquit, insane,

Cic. Or. 2, 67, 269; so in 2 d pers. plur.:

pro deum fidem, quid vobis vultis?

Liv. 3, 67, 7.—

In 3 d pers.:

quid igitur sibi volt pater? cur simulat?

Ter. And. 2, 3, 1:

quid hic volt veterator sibi?

id. ib. 2, 6, 26:

proinde desinant aliquando me isdem inflare verbis: quid sibi iste vult?... Cur ornat eum a quo desertus est?

Cic. Dom. 11, 29:

quid sibi vellet (Caesar)? cur in suas possessiones veniret?

Caes. B. G. 1, 44 med.:

conicere in eum oculos, mirantes quid sibi vellet (i. e. by courting the plebeians),

Liv. 3, 35, 5:

qui quaererent quid sibi vellent qui armati Aventinum obsedissent,

id. 3, 50, 15:

quid sibi voluit providentia quae Aridaeum regno imposuit?

Sen. Ben. 4, 31, 1: volt, non volt dare Galla mihi, nec dicere possum quod volt et non volt, quid sibi Galla velit, Mart: 3, 90, 2.—

Transf. of things as subjects, what means, what signifies? quid volt sibi, Syre, haec oratio? Ter. Heaut. 4, 1, 2:

ut pernoscatis quid sibi Eunuchus velit,

id. Eun. prol. 45:

quid ergo illae sibi statuae equestres inauratae volunt?

Cic. Verr. 2, 2, 61, § 150:

quid haec sibi horum civium Romanorum dona voluerunt?

id. ib. 2, 3, 80, §

186: avaritia senilis quid sibi velit, non intellego,

what is the meaning of the phrase, id. Sen. 18, 66:

quid ergo illa sibi vult pars altera orationis qua Romanos a me cultos ait?

Liv. 40, 12, 14:

tacitae quid vult sibi noctis imago?

Ov. M. 9, 473.—

Bene or male alicui velle, to wish one well or ill, to like or dislike one (ante-class. and poet.): Ph. Bene volt tibi. St. Nequam est illud verbum bene volt, nisi qui bene facit, Plaut. Trin. 2, 4, 37 sq.:

jam diu ego huic bene et hic mihi volumus,

id. Ps. 1, 3, 4:

ut tibi, dum vivam, bene velim plus quam mihi,

id. Cas. 2, 8, 30:

egone illi ut non bene vellem?

id. Truc. 2, 4, 90; cf. id. ib. 2, 4, 95; id. Merc. 2, 1, 21; id. Ps. 4, 3, 7; id. Poen. 3, 3, 9:

nisi quod tibi bene ex animo volo,

Ter. Heaut. 5, 2, 6:

quo tibi male volt maleque faciet,

Plaut. Pers. 5, 2, 44:

atque isti etiam parum male volo,

id. Truc. 5, 7; cf. id. As. 5, 1, 13:

utinam sic sient qui mihi male volunt,

Ter. Eun. 4, 3, 13:

non sibi male vult,

he does not dislike himself, Petr. 38; so, melius or optime alicui velle, to like one better or best:

nec est quisquam mihi aeque melius quoi vellem,

Plaut. Capt. 3, 5, 42; id. Merc. 5, 2, 57:

illi ego ex omnibus optime volo,

id. Most. 1, 4, 24.—And bene velle = velle: bene volueris in precatione augurali Messalla augur ait, significare volueris, Fest. s. v. bene sponsis, p. 351.—

With abl.: alicujus causa velle, to like one for his own sake, i. e. personally, a Ciceronian phrase, probably inst. of omnia alicujus causa velle; lit. to wish every thing (i.e. good) in somebody's behalf.

With omnia expressed: etsi mihi videor intellexisse cum tecum de re M. Annaeii locutus sum, te ipsius causa vehementer omnia velle, tamen, etc.... ut non dubitem quin magnus cumulus accedat commenda tionis meae, Cic. Fam. 13, 55, 1:

repente coepit dicere, se omnia Verris causa velle,

that he had the most friendly disposition towards Verres, id. Verr. 2, 2, 26, § 64:

accedit eo quod Varro magnopere ejus causa vult omnia,

id. Fam. 13, 22, 1.—

Without omnia:

per eos qui nostra causa volunt, valentque apud illum,

Cic. Att. 11, 8, 1:

sed et Phameae causa volebam,

id. ib. 13, 49, 1:

etsi te ipsius Attici causa velle intellexeram,

id. ib. 16, 16, A, 6:

valde enim ejus causa volo,

id. Fam. 16, 17, 2 fin.:

illud non perficis quo minus tua causa velim,

id. ib. 3, 7, 6;

12, 7, 1: si me velle tua causa putas,

id. ib. 7, 17, 2:

regis causa si qui sunt qui velint,

id. ib. 1, 1, 1:

credo tua causa velle Lentulum,

id. Q. Fr. 1, 4, 5; id. Div. in Caecil. 6, 21; cf. id. Imp. Pomp. (v. C. 1. b. supra), where the phrase has its literal meaning; cf. also: alicujus causa (omnia) cupere; v. cupio.—

With acc. and subjunct. per ecthesin (ante-class.): nunc ego illum meum virum veniat velim (by mixture of constructions: meum virum velim; and:

meus vir veniat velim),

Plaut. Cas. 3, 2, 29:

nunc ego Simonidem mi obviam veniat velim,

id. Ps. 4, 5, 10:

nimis hercle ego illum corvum ad me veniat velim,

id. Aul. 4, 6, 4:

saltem aliquem velim qui mihi ex his locis viam monstret,

id. Rud. 1, 3, 35:

patrem atque matrem viverent vellem tibi,

id. Poen. 5, 2, 106; cf. id. Merc. 2, 1, 30 (v. E. 1. d. supra).

Velle used absolutely, variously rendered to will, have a will, wish, consent, assent:

quod vos, malum... me sic ludificamini? Nolo volo, volo nolo rursum,

I nill I will, I will I nill again, Ter. Phorm. 5, 8, 57: novi ingenium mulierum: Nolunt ubi velis, ubi nolis cupiunt ultro, they will not where you will, etc., id. Eun. 4, 7, 43:

quis est cui velle non liceat?

who is not free to wish? Cic. Att. 7, 11. 2:

in magnis et voluisse sat est,

Prop. 2, 10 (3, 1), 6:

tarde velle nolentis est,

slow ness in consenting betrays the desire to refuse, Sen. Ben. 2, 5, 4:

quae (animalia) nullam injuriam nobis faciunt, quia velle non possunt, id. Ira, 2, 26, 4: ejus est nolle qui potest velle,

the power to assent implies the power to dissent, Dig. 50, 17, 3.—So velle substantively:

sed ego hoc ipsum velle miserius duco quam in crucem tolli,

that very wishing, Cic. Att. 7, 11, 2: inest enim velle in carendo, the word carere implies the notion of a wish, id. Tusc. 1, 36, 88:

velle ac posse in aequo positum erat,

his will and power were balanced, Val. Max. 6, 9, ext. 5:

velle tuum nolo, Didyme, nolle volo,

Mart. 5, 83, 2:

velle suum cuique est,

each has his own likings, Pers. 5, 53.

In partic.

Redundant, when the will to do is identified with the act itself.

In imperative sentences.

In independent sentences introduced by noli velle, where noli has lost the idea of volition:

nolite, judices, hunc velle maturius exstingui vulnere vestro quam suo fato,

do not resolve, Cic. Cael. 32, 79:

nolite igitur id velle quod fieri non potest,

id. Phil. 7, 8, 25: qui timor bonis omnibus injectus sit... nolite a me commoneri velle, do not wish, expect, to be reminded by me, etc., id. Mur. 25, 50: nolite hunc illi acerbum nuntium velle perferri, let it not be your decision that, etc., id. Balb. 28, 64: cujus auspicia pro vobis experti nolite adversus vos velle experiri, do not desire, etc., Liv. 7, 40, 16:

noli adversum eos me velle ducere, etc.,

Nep. Att. 4, 2.—

Ne velis or ne velit fecisse = ne feceris, or ne facito (v. I. A. 3. a. supra).—So ne velis with pres. inf.:

neve, revertendi liber, abesse velis (= neve abfueris),

Ov. H. 1, 80.—

In affirmative imperative sentences (velim esse = esto;

rare): tu tantum fida sorori Esse velis (= fida esto or sis),

Ov. M. 2, 745; and in 3 d pers.:

di procul a cunctis... Hujus notitiam gentis habere velint (= habeant),

id. P. 1, 7, 8:

credere modo qui discet velit (= credat qui discet),

Quint. 8, prooem. 12. —

In clauses dependent on verbs of commanding and wishing:

aut quia significant divam praedicere ut armis Ac virtute velint patriam defendere terram (= ut defendant),

Lucr. 2, 641: precor quaesoque ne ante oculos patris facere et pati omnia infanda velis (= facias et patiaris). Liv. 23, 9, 2:

monentes ne experiri vellet imperium cujus vis, etc.,

id. 2, 59, 4; 39, 13, 2:

et mea... opto Vulnera qui fecit facta levare velit,

Ov. Tr. 5, 2, 18: nos contra (oravimus) [p. 2009]... ne vertere secum Cuncta pater fatoque urguenti incumbere vellet, Verg. A. 2, 653. —With pass. perf. inf. (v. I. B. 9. b. b):

legati Sullam orant ut filii innocentis fortunas conservatas velit (virtually = fortunas conservet),

Cic. Rosc. Am. 9, 25:

a te peto ut utilitatem sociorum per te quam maxime defensam et auctam velis (= defendas et augeas),

id. Fam. 13, 9, 3.—So after utinam or ut:

utinam illi qui prius eum viderint me apud eum velint adjutum tantum quantum ego vellem si quid possem (= utinam illi me adjuvent quantum ego adjuvarem, etc.),

id. Att. 11, 7, 7:

cautius ut saevo velles te credere Marti (= utinam te credidisses),

Verg. A. 11, 153:

edictum praemittit ad quam diem magistratus... sibi esse praesto Cordubae vellet (= sibi praesto essent),

Caes. B. C. 1, 19 (cf. also I. B. 9. b. b, and I. B. 2. fin. supra).—

In conditional clauses, si facere velim = si faciam, often rendered by the potential or future auxiliaries would or will:

non tu scis, Bacchae bacchanti si velis advorsarier, ex insana insaniorem facies? (= si advorseris),

Plaut. Am. 2, 2, 80:

si meum Imperium exsequi voluisset, interemptam oportuit (= si executus esset),

Ter. Heaut. 4, 1, 22:

si id confiteri velim, tamen istum condemnetis necesse est (= si id confitear),

if I would acknowledge, Cic. Verr. 2, 2, 18, § 45:

si quis velit ita dicere... nihil dicat (= si quis dicat),

id. Fat. 14, 32:

dies deficiat si velim numerare, etc.,

id. N. D. 3, 32, 81;

so,

id. Tusc. 5, 35, 102; id. Verr. 2, 2, 21, § 52:

qua in sententia si constare voluissent, suam auctoritatem... recuperassent,

id. Fam. 1, 9, 14; id. Verr. 2, 1, 11, § 31; id. Lael. 20, 75:

conicere potestis, si recordari volueritis quanta, etc.,

if you will remember, id. Verr. 2, 4, 58, § 129; so id. Or. 1, 44, 197; id. Brut. 1, 2, 5:

quod si audire voletis externa, maximas res publicas ab adulescentibus labefactatas reperietis,

id. Sen. 6, 20; so id. Or. 1, 60, 256; 2, 23, 95:

ejus me compotem voti vos facere potestis, si meminisse vultis, non vos in Samnio, etc.,

Liv. 7, 40, 5; 23, 13, 6; 23, 15, 4: cum olera Diogeni lavanti Aristippus dixisset: si Dionysium adulare velles, ista non esses;

Imo, inquit, si tu ista esse velles, non adulares Dionysium,

Val. Max. 4, 3, ext. 4:

ut si his (legibus) perpetuo uti voluissent, sempiternum habituri fuerint imperium,

id. 5, 3, ext. 3:

quid enim si mirari velit, non in silvestribus dumis poma pendere,

Sen. Ira, 2, 10, 6; cf. Curt. 5, 1, 1; 3, 5, 6; Ov. H. 17 (18), 43.—With perf. inf. pass.:

nisi ea (opera) certi auctores monumentis suis testata esse voluissent,

Val. Max. 3, 2, 24.—

In declarative sentences.

Volo in 1 st pers. with perf. pass. inf. or part. (volo oratum esse or oratum = oro; v. I. B. 9. b. a and b):

vos omnes opere magno esse oratos volo benigne ut operam detis, etc.,

Plaut. Cas. prol. 21:

justam rem et facilem esse oratam a vobis volo,

id. Am. prol. 33:

illud tamen te esse admonitum volo, etc.,

Cic. Cael. 3, 8:

sed etiam est paucis vos quod monitos voluerim,

Plaut. Capt. prol. 53:

illud te, Tulli, monitum velim etc.,

Liv. 1, 23, 8:

quamobrem omnes eos oratos volo Ne, etc.,

Ter. Heaut. prol. 26; so, factum volo = faciam: serva tibi sodalem, et mihi filium. Mne. Factum volo, I will, Plaut. Bacch. 3, 3, 91: pariter nunc opera me adjuves ac, etc. Nau. Factum volo, Ter. Phorm. 5, 3, 4; so Plaut. Pers. 2, 5, 10.—In 3 d pers.:

esse salutatum vult te mea littera primum,

Ov. P. 2, 7, 1.—

With pres. inf.:

propterea te vocari ad cenam volo (= voco te),

Plaut. Capt. 1, 2, 72:

sed nunc rogare hoc ego vicissim te volo: quid fuit, etc. (= nunc te rogo),

id. Trin. 1, 2, 136.—

With perf. act. inf.:

pace tua dixisse velim (= pace tua dixerim),

Ov. P. 3, 1, 9.—

In other connections, when the will or purpose is made more prominent than the action:

eorum alter, qui Antiochus vocatur, iter per Siciliam facere voluit (= fecit),

Cic. Verr. 2, 4, 27, § 61:

si suscipere eam (religionem) nolletis, tamen in eo qui violasset sancire vos velle oporteret (= sancire vos oporteret),

id. ib. 2, 4, 51, §

114: ut insequentibus diebus nemo eorum forum aut publicum adspicere vellet (= adspiceret),

Liv. 9, 7, 11:

talentis mille percussorem in me emere voluisti (= emisti),

Curt. 3, 5, 6: quin etiam senatus gratias ei agentem quod redire voluisset ante portas eduxit (= quod redisset), Val. Max. 3, 4, 4:

utri prius gratulemur, qui hoc dicere voluit, an cui audire contigit? (= qui hoc dixit),

id. 4, 7, ext. 2:

sic tua non paucae carpere facta volent (= carpent),

Ov. P. 3, 1, 64.

Velim, as potential subjunctive (mostly in 1 st pers. sing., as subjunctive of modest statement), = volo, I wish, I should like.

With verb in the second person.

With pres. subj., so most frequently in Cic.

As a modest imperative of the dependent verb: velim facias = fac, I wish you would do it, please do it:

ego quae in rem tuam sint, ea velim facias,

Ter. Phorm. 2, 4, 9:

eas (litteras) in eundem fasciculum velim addas,

Cic. Att. 12, 53:

eum salvere jubeas velim,

id. ib. 7, 7, 7:

velim me facias certiorem, etc.,

id. ib. 1, 19, 9:

tu velim saepe ad nos scribas,

id. ib. 1, 12, 4:

velim mihi ignoscas,

id. Fam. 13, 75, 1:

tu velim animum a me parumper avertas,

id. Lael. 1, 5; cf. id. Att. 1, 11, 3; 7, 3, 11; 8, 12, 5; id. Fam. 15, 3, 2 et saep.:

haec pro causa mea dicta accipiatis velim,

Liv. 42, 34, 13: velim, inquit, hoc mihi probes, Aug. ap. Suet. Aug. 51:

Musa velim memores, etc.,

Hor. S. 1, 5, 53.—

Expressing a wish without a command (v. vellem):

vera dicas velim,

I wish you told the truth, Plaut. Cas. 2, 3, 18:

quam velim Bruto persuadeas ut Asturae sit,

Cic. Att. 14, 15, 4:

ipse velim poenas experiare meas,

Ov. Tr. 3, 11, 74;

so in asseverations: ita velim me promerentem ames, dum vivas, mi pater, ut... id mihi vehementer dolet,

Ter. Ad. 4, 5, 47.—

With infinitive clause.

With the force of a modest imperative:

sed qui istuc credam ita esse, mihi dici velim (i. e. a te),

Ter. Phorm. 5, 6, 15:

extremum illud est quod mihi abs te responderi velim,

Cic. Vat. 17, 41 (may be a dependent subjunctive):

itaque vos ego, milites, non eo solum animo.... pugnare velim, etc.,

Liv. 21, 41, 10.—

As a mere wish:

velim te arbitrari, frater, etc.,

Plaut. Aul. 2, 1, 1:

primum te arbitrari id quod res est velim,

Ter. Eun. 5, 5, 9.—With perf. act.:

hanc te quoque ad ceteras tuas eximias virtutes, Masinissa, adjecisse velim,

Liv. 30, 14, 6.—With perf. pass., Liv. 1, 23, 8 (v. II. A. 3. a. supra).—

With ut (rare):

de tuis velim ut eo sis animo, quo debes esse,

Cic. Fam. 4, 14, 4. —

With ne (rare), Plaut. Rud. 4, 4, 23 (v. I. C. 2. supra).—

With dependent verb in the third person, expressing a wish.

With pres. subj.:

ita se defatigent velim Ut, etc.,

Ter. Ad. 4, 1, 3:

de Cicerone quae mihi scribis, jucunda mihi sunt: velim sint prospera,

Cic. Att. 14, 11, 2:

velim seu Himilco, seu Mago respondeat,

Liv. 23, 12, 15:

sint haec vera velim,

Verg. Cir. 306:

nulla me velim syllaba effugiat,

Quint. 11, 2, 45.—With final clause:

tu velim mihi ad urbem praesto sis, ut tuis consiliis utar,

Cic. Att. 9, 16, 3; cf. id. ib. 11, 11, 2 (v. I. C. 2. supra).—With ellips. of pres. subj.:

velim mehercule Asturae Brutus (i. e. sit),

Cic. Att. 14, 11, 1.—

With perf. subj. (a wish referring to the past):

nimis velim improbissumo homini malas edentaverint,

Plaut. Rud. 3, 2, 48.—

With inf.-clause:

ne ego nunc mihi modium mille esse argenti velim!

Plaut. Stich. 4, 2, 9: di me perdant! Me. Quodcunque optes, velim tibi contingere, id. Cist. 2, 1, 30:

velim eum tibi placere quam maxime,

Cic. Brut. 71, 249: idque primum ita esse velim;

deinde etiam, si non sit, mihi persuaderi tamen velim,

id. Tusc. 1, 11, 24:

quod faxitis, deos velim fortunare,

Liv. 6, 41, 12.—With perf. pass. inf. (v. I. B. 9. b. b, supra):

edepol te hodie lapide percussum velim,

Plaut. Stich. 4, 2, 33:

moribus praefectum mulierum hunc factum velim,

id. Aul. 3, 5, 30.—With inf.-clause understood:

nimium plus quam velim nostrorum ingenia sunt mobilia,

Liv. 2, 37, 4.—

With verb in the first person.

With inf. pres. (so most freq.):

atque hoc velim probare omnibus, etc.,

Cic. Prov. Cons. 20, 47:

velim scire ecquid de te recordere,

id. Tusc. 1, 6, 13:

quare te, ut polliceris, videre plane velim,

id. Att. 11, 9, 3:

nec vero velim... a calce ad carceres revocari,

id. Sen. 23, 83:

sed multitudo ea quid animorum... habeat scire velim,

Liv. 23, 12, 7:

interrogare tamen velim, an Isocrates Attice dixerit,

Quint. 12, 10, 22.—With perf. inf. act., Ov. P. 3, 1, 9 (v. II. A. 3. c.).—

With acc. and inf.:

quod velis, modo id velim me scire,

Plaut. Cas. 2, 4, 8.—So with perf. pass. inf.:

ego praeterquam quod nihil haustum ex vano velim, Fabium... potissimum auctorem habui,

Liv. 22, 7, 4.—

With subj. pres.:

eo velim tam facili uti possim et tam bono in me quam Curione,

Cic. Att. 10, 8, 10 B. and K. ex conj. Mull. (Lachm., Hoffm. posse; al. possem).—

Velim in the principal sentence of conditional clauses, I would, I should be willing:

aetatem velim servire, Libanum ut (= si) conveniam modo,

Plaut. As. 2, 2, 8:

velim, si fieri possit,

id. Truc. 2, 4, 12:

si quid tibi compendi facere possim, factum edepol velim (redundant),

id. ib. 2, 4, 26:

si possim, velim,

id. Stich. 4, 2, 9:

nec velim (imitari orationes Thucydidis) si possim,

Cic. Brut. 83, 287:

si liceat, nulli cognitus esse velim,

Ov. Tr. 5, 12, 42.—

The other persons of velim in potential use (rare).

Velis.

Imperatively = cupito:

quoniam non potest fieri quod vis, Id velis quod possit,

Ter. And. 2, 1, 6:

atque aliquos tamen esse velis tibi, alumna, penates,

Verg. Cir. 331.—

Declaratively with indef. subj.: quom inopia'st, cupias; quando ejus copia'st, tum non velis, then you (i.e. people, they) do not want it, Plaut. Trin. 3, 2, 45.—

Redundant, as a form of the imperative of the dependent verb, Ov. Am. 1, 4, 38 (v. I. A. 3. a. b); id. H. 1, 80 (v. II. A. 1. b.); id. M. 2, 746 (v. II. A. 1. c.).—

Velit.

Modestly for vult:

te super aetherias licentius auras Haud pater ille velit, etc.,

Verg. A. 7, 558: nemo enim minui velit id in quo maximus fuit, would like that to be diminished in which, etc., Quint. 12, 11, 6; cf. Verg. A. 2, 104, and Ov. H. 9, 7 (v. I. E. 1. c. supra).— So, poet., instead of vellet with perf. inf.:

ut fiat, quid non illa dedisse velit?

Ov. Am. 2, 17, 30.—

= imperative of third person:

arma velit, poscatque simul rapiatque juventus,

Verg. A. 7, 340.—Redundantly, giving to the dependent verb the force of an imperative, Quint. 8, prooem. 12 (v. II. A. 1. c. supra; v. also I. A. 3. a. supra).—

Velimus.

In the optative sense of velim:

sed scire velimus quod tibi nomen siet,

Plaut. Pers. 4, 6, 18.—

With imperative sense (= let us, we should, etc.), Quint. 6, 3, 28 (v. I. A. 2. d. supra).—

Velitis = velim velitis (i. e. jubeatis, jubete):

novos consules ita cum Samnite gerere bellum velitis ut omnia ante nos bella gesta sunt,

Liv. 9, 8, 10.—So especially in velitis jubeatis, a formula in submitting a law to the votes of the people in the comitia centuriata or tributa, let it be resolved and ordered by you:

rogatus in haec verba populus: velitis jubeatisne haec sic fieri, si respublica populi Romani Quiritium, etc.,

Liv. 22, 10, 2:

velitis jubeatis, Quirites... uti de ea re Ser. Sulpicius praetor urbanus ad senatum referat, etc.,

id. 38, 54, 3.—And parodied by Cic.:

velitis jubeatis ut quod Cicero versum fecerit,

Cic. Pis. 29, 72.—So in oblique discourse, vellent juberent:

rogationem promulgavit, vellent juberent Philippo... bellum indici,

Liv. 31, 6, 1:

vellent juberentne se regnare,

id. 1, 46, 1; cf.

in the resolution of the people: plebis sic jussit: quod senatus... censeat, id volumus jubemusque,

id. 26, 33, 14.—

Velint, optative and redundant, Cic. Att. 11, 7, 7 (v. II. A. 1. d.); Ov. P. 1, 7, 8 (v. II. A. 1. c.).

Vellem, as potential subjunctive, I wish, should like, should have liked, representing the wish as contrary to fact, while velim refers to a wish which may be realized:

de Menedemo vellem verum fuisset, de regina velim verum sit,

Cic. Att. 15, 4, 4. It is not used with imperative force; cf.:

quod scribis, putare te... vellem scriberes, cur ita putares... tu tamen velim scribas,

Cic. Att. 11, 24, 5.—Often quam vellem, how I wish, i. e. I wish very much; and in the same sense: nimium vellem, v. infra.

With verb in first person.

With inf. pres., I wish, would like, referring to present or future actions:

videre equidem vos vellem, cum huic aurum darem,

Plaut. Poen. 3, 3, 68:

vellem equidem idem posse gloriari quod Cyrus,

Cic. Sen. 10, 32:

vellem equidem vobis placere, Quirites, sed, etc.,

Liv. 3, 68, 9:

quam fieri vellem meus libellus!

Mart. 8, 72, 9.—With cuperem and optarem:

nunc ego Triptolemi cuperem conscendere currus... Nunc ego Medeae vellem frenare dracones... Nunc ego jactandas optarem sumere pennas, etc.,

Ov. Tr. 3, 8, 1 sqq.— [p. 2010] Rarely, I should have liked:

tum equidem istuc os tuum inpudens videre nimium vellem!

Ter. Eun. 3, 5, 49.—And in conditional sense:

maerorem minui: dolorem nec potui, nec, si possem, vellem (i. e. minuere),

Cic. Att. 12, 28, 2:

certe ego, si sineres, titulum tibi reddere vellem,

Ov. Tr. 4, 5, 13:

sic nec amari quidem vellem (i. e. if I were in his place),

Sen. Ira, 1, 20, 4.—

With perf. inf., I wish I had:

abiit, vah! Rogasse vellem,

I wish I had asked him, Ter. Heaut. 5, 2, 25:

maxime vellem semper tecum fuisse,

Cic. Att. 8, 11, D, 5:

quam vellem petisse ab eo quod audio Philippum impetrasse,

id. ib. 10, 4, 10:

non equidem vellem, quoniam nocitura fuerunt, Pieridum sacris imposuisse manum,

Ov. Tr. 4, 1, 27:

ante equidem summa de re statuisse, Latini, Et vellem, et fuerat melius,

Verg. A. 11, 303. —

With inf.-clause, the predicate being a perf. part. (v. I. B. 9. b. b, supra):

virum me natam vellem,

would I had been born a man! Ter. Phorm. 5, 3, 9.—

With subj. imperf. (rare):

quam vellem, Panaetium nostrum nobiscum haberemus,

Cic. Rep. 1, 10, 15.—

The subject of the dependent verb in the second person.

With subj. imperf. (the regular construction):

hodie igitur me videbit, ac vellem tum tu adesses,

I wish you could be present, Cic. Att. 13, 7, 2:

quam vellem de his etiam oratoribus tibi dicere luberet,

I wish you would please, id. Brut. 71, 248.—

With subj. pluperf., I wish you had:

vellem Idibus Martiis me ad cenam invitasses,

Cic. Fam. 12, 4, 1:

quam vellem te ad Stoicos inclinavisses,

id. Fin. 3, 3, 10:

vellem suscepisses juvenem regendum,

id. Att. 10, 6, 2:

quam vellem Bruto studium tuum navare potuisses,

id. ib. 15, 4, 5.—

With ne and pluperf. subj.:

tu vellem ne veritus esses ne parum libenter legerem tuas litteras,

Cic. Fam. 7, 33, 2.—

With ellipsis of verb: vera cantas, vana vellem (i. e. cantares). Plaut. Most. 3, 4, 41.—

With verb in third person.

With imperf. subj. (the regular construction):

patrem atque matrem viverent vellem tibi (per ecthesin, v. I. E. b.),

Plaut. Poen. 5, 2, 106:

vellem adesset Antonius, modo sine advocatis,

Cic. Phil. 1, 7, 16:

vellem nobis hoc idem vere dicere liceret,

id. Off. 3, 1, 1:

vellem adesse posset Panaetius,

id. Tusc. 1, 33, 81:

vellem hoc esset laborare,

id. Or. 2, 71, 287.—

With pluperf. subj.:

vellem aliqui ex vobis robustioribus hunc male dicendi locum suscepissent,

Cic. Cael. 3, 7:

vellem dictum esset ab eodem etiam de Dione,

id. ib. 10, 23; so id. ib. 31, 74; id. Brut. 44, 163:

quam vellem Dareus aliquid ex hac indole hausisset!

Curt. 3, 32 (12), 26.—

With inf.-clause.

With inf. pres., I wish he were:

quam non abesse ab hujus judicio L. Vulsionem vellem!

Cic. Clu. 70, 198:

nunc mihi... Vellem, Maeonide, pectus inesse tuum,

Ov. F. 2, 120.—

With perf. inf. or part., I wish he had, had been:

quam vellem Menedemum invitatum!

Ter. Heaut. 1, 2, 11:

epistulas, quas quidem vellem mihi numquam redditas,

Cic. Att. 11, 22, 1.—

With ellipsis of predicate: illud quoque vellem antea (i. e. factum, or factum esse),

Cic. Att. 11, 23, 3.—

With ut, Cic. Sull. 1, 1; id. Fam. 7, 33, 2 (v. I. C. 1. a. supra).—

With acc. of a neuter pronoun or of a noun:

aliquando sentiam us nihil nobis nisi, id quod minime vellem, spiritum reliquum esse,

Cic. Att. 9, 19, 2: tris eos libros maxime nunc vellem: apti essent ad id quod cogito, I would like to have (cf. I. E. 1. a.), id. ib. 13, 22, 2.—

In the other persons of vellem (mostly poet.).

Velles.

In optative sentences redundant, Verg. A. 11, 153 (v. II. A. 1. d.).—

Of an indefinite subject:

velles eum (Senecam) suo ingenio dixisse, alieno judicio,

Quint. 10, 1, 130.—

Vellet.

In the potential sense of vellem: vellet abesse quidem;

sed adest. Velletque videre, Non etiam sentire canum fera facta suorum,

Ov. M. 3, 247.—

Conditionally:

quis vellet tanti nuntius esse mali (i. e. if in this situation)?

Ov. H. 12, 146.—

Vellent.

In the potential sense of vellem:

quam vellent aethere in alto Nunc of pauperiem et duros perferre labores!

Verg. A. 6, 436.—

Conditionally: nec superi vellent hoc licuisse sibi, would wish, i. e. if in this situation, Mart. 4, 44, 8.

Volam and voluero.

In gen.: respiciendus erit sermo stipulationis, utrumne talis sit: quem voluero, an quem volam. Nam si talis fuerit quem voluero, cum semel elegerit, mutare voluntatem non poterit;

si vero... quem volam, donec judicium dictet, mutandi potestatem habebit,

Dig. 45, 1, 112.—

Volam in principal sentences.

= Engl. future, I shall wish, etc.:

et commeminisse hoc ego volam te,

I shall require you to recollect this, Plaut. Curc. 4, 2, 7: cum omnia habueris, tunc habere et sapientiam voles? will you also wish to have wisdom when? etc., Sen. Ep. 17, 8.—

Denoting present probability: et scilicet jam me hoc voles patrem exorare, ut, etc., you doubtless wish me, etc., Ter. Heaut. 4, 3, 27.—

In clauses dependent on predicates implying a future, generally rendered by an English present:

quid si sors aliter quam voles evenerit?

otherwise than as you wish, Plaut. Cas. 2, 5, 35:

tum te, si voles, cum patriae quod debes solveris, satis diu vixisse dicito,

then if you choose, if you will, Cic. Marcell. 9, 27:

decedes cum voles,

id. Att. 6, 3, 2:

qui magis effugies eos qui volent fingere?

those who are bent upon inventing, who will invent, falsehoods, id. ib. 8, 2, 2; cf. id. ib. 1, 1, 4; id. Verr. 2, 4, 25, § 55; id. Prov. Cons. 9, 24:

quod voles gratum esse, rarum effice,

Sen. Ben. 1, 14, 1; cf. id. Brev. Vit. 7, 9: si di volent, the gods permitting, August. ap. Suet. Calig. 8:

invenies, vere si reperire voles,

Ov. P. 3, 1, 34; cf. Hor. Ep. 1, 16, 78; Tib. 1, 4, 45.—So, voluero:

quem (locum) si qui vitare voluerit, sex milium circuitu in oppidum pervenit,

who wishes to avoid this spot, Caes. B. C. 2, 24.

Si vis, parenthetically.

If you please (cf. sis, supra init.):

paulum opperirier, Si vis,

Ter. Eun. 5, 2, 52:

audi, si vis, nunc jam,

id. Ad. 2, 1, 30:

dic, si vis, de quo disputari velis,

Cic. Tusc. 2, 5, 13.—

If you wish, choose, insist upon it:

hanc quoque jucunditatem, si vis, transfer in animum,

Cic. Fin. 2, 4, 14:

addam, si vis, animi, etc.,

id. ib. 2, 27, 89:

concedam hoc ipsum, si vis, etc.,

id. Div. 2, 15, 34.

Quam, with any person of the pres. indic. or subj., or imperf. subj. or future, = quamvis, in a concessive sense, virtually, however, however much.

3 d pers. sing.:

quod illa, quam velit sit potens, numquam impetravisset (= quamvis sit potens),

however powerful she may be, Cic. Cael. 26, 63:

C. Gracchus dixit, sibi in somnis Ti. fratrem visum esse dicere, quam vellet cunctaretur, tamen eodem sibi leto... esse pereundum,

id. Div. 1, 26, 56:

quam volet jocetur,

id. N. D. 2, 17, 46.—

1 st pers. plur.:

quam volumus licet ipsi nos amemus, tamen, etc.,

Cic. Har. Resp. 9, 19.—

2 d pers. plur.: exspectate facinus quam vultis improbum, vincam tamen, etc., expect a crime, however wicked ( ever so wicked), etc., Cic. Verr. 2, 5, 5, § 11;

but: hac actione quam voletis multi dicent,

as many as you choose, id. ib. 2, 2, 42, § 102.—

3 d pers. plur.:

quam volent illi cedant, tamen a re publica revocabuntur,

Cic. Phil. 2, 44, 113:

quam volent in conviviis faceti, dicaces, etc., sint, alia fori vis est, alia triclinii,

id. Cael. 28, 67;

but: et ceteri quam volent magnas pecunias capere possint,

as much money as they choose, id. Verr. 2, 2, 58, § 142.

Volo = malo, to prefer, with a comparative clause (rare):

quodsi in ceteris quoque studiis a multis eligere homines commodissimum quodque, quam sese uni alicui certo vellent addicere, = si se eligere mallent quam se uni addicere,

Cic. Inv. 2, 2, 5:

malae rei quam nullius duces esse volunt,

Liv. 3, 68, 11:

famaene credi velis quanta urbs a te capta sit, quam posteris quoque eam spectando esse?

id. 25, 29, 6.

With magis and maxime.

Magis velle: ut tu illam salvam magis velles quam ego, you wish more than I, etc., Ter. Hec. 2, 2, 17.—

With maxime, to wish above all, more than any thing or any one else, to be most agreeable to one, to like best, to prefer (among more than two alternatives):

quia id maxime volo ut illi istoc confugiant,

wish above all, Plaut. Most. 5, 1, 49; so id. Trin. 3, 2, 38:

maxime vellem, judices, ut P. Sulla, etc.,

Cic. Sull. 1, 1:

caritate nos capiunt reges, consilio optimates, libertate populi, ut in comparando difficile ad eligendum sit, quid maxime velis,

which you prefer, like best, id. Rep. 1, 35, 55; so, quemadmodum ego maxime vellem, id. Att. 13, 1, 1:

tris eos libros maxime nunc vellem,

above all others, id. ib. 13, 32, 2:

alia excusanti juveni, alia recipienti futura, ita ut maxime vellet senatus responderi placuit,

as it was most agreeable to him, Liv. 39, 47:

si di tibi permisissent quo modo maxime velles experiri animum meum,

in the manner most convenient to yourself, Curt. 3, 6, 12.

In disjunctive co - ordination.

With sive... sive:

tu nunc, sive ego volo, seu nolo, sola me ut vivam facis,

whether I choose or not, Plaut. Cist. 3, 14:

itaque Campanos sive velint, sive nolint, quieturos,

Liv. 8, 2, 13.—

Without connectives.

Vis tu... vis:

congredi cum hoste liceat... vis tu mari, vis terra, vis acie, vis urbibus expugnandis experiri virtutem?

Liv. 25, 6, 22.—

Velim nolim.

Interrogatively, = utrum velim nec ne:

velit nolit scire, difficile est,

it is difficult to know whether he intends it or not, Cic. Q. Fr. 3, 8, 4.—

= seu velim seu nolim:

ut mihi, velim nolim, sit certa quaedam tuenda sententia,

whether I will or not, Cic. N. D. 1, 7, 17:

velim nolim, in cognomine Scipionum haeream necesse est,

Val. Max. 3, 7, 3:

mors interim adest, cui velis nolis vacandum est,

Sen. Brev. Vit. 8, 5:

hunc ita fundatum necesse est, velit nolit, sequatur hilaritas continua,

id. Vit. Beat. 4, 4:

velint nolint, respondendum est... beate vivere bonum non esse,

id. Ep. 117, 4:

praeterea futuri principes, velint nolint, sciant, etc.,

Plin. Pan. 20 fin. Part. and P. a.: vŏlens, entis.

As a part. proper, retaining the meaning and construction of velle, with the force of a relative or adverbial clause.

Agreeing with some member of the sentence ( poet. and in post-class. prose;

rare): neque illum... multa volentem Dicere praeterea vidit (= qui multa voluit dicere),

Verg. G. 4, 501; id. A. 2, 790:

nec me vis ulla volentem Avertet (i. e. si adhaerere foederi volo),

id. ib. 12, 203: decemviri, minuere volentes hujuscemodi violentiam... putaverunt, etc., intending ( who intended) to diminish such a violence, etc., Gell. 20, 1, 34:

Milo, experiri etiamtunc volens, an ullae sibi reliquae vires adessent... rescindere quercum conatus est,

id. 15, 16, 3:

scio quosdam testatores, efficere volentes ne servi sui umquam ad libertatem venirent, etc., hactenus scribere solitos,

Dig. 40, 4, 61:

si te volentem ad prohibendum venire, deterruerit aliquis, etc.,

ib. 43, 24, 1, § 10.—

Abl. absol. (not ante-Aug.):

ne cujus militis scripti nomen nisi ipso volente deleretur,

except with his consent, Liv. 7, 41, 4; so,

Teum ex medio cursu classem repente avertit, aut volentibus iis usurus commeatu parato hostibus, aut ipsos pro hostibus habiturus,

with their consent, id. 37, 27, 3:

ponuntque ferocia Poeni Corda, volente deo,

since the god willed it, Verg. A. 1, 303: Thrasippo supplicium a se voluntaria morte exigere volente, while he was about to inflict punishment on himself, etc., Val. Max. 5, 1, ext. 2: scire volentibus immortalibus dis an Romana virtus imperium orbis mereretur, it being the will of the gods to know, etc., Flor. 1, 13, 3 (1, 7, 3): qui sciente aut volente eo ad quem res pertinet, possessionem nanciscitur, with the knowledge and consent of the person who, etc., Dig. 41, 2, 6. —

As adj., willing, voluntary, and hence, favorably disposed (opp. invitus).

Attributively.

In the phrase cum dis volentibus, lit. with the willing or favoring gods, i. e. with the will, permission, or favor of the gods: dono ducite doque volentibu' cum magnis dis, Enn. ap. Cic. Off. 1, 12, 38 (Ann. v. 208 Vahl.):

sequere hac, mea gnata, me cum dis volentibus,

Plaut. Pers. 3, 1, 4:

cum dis volentibus quodque bene eveniat mando tibi Mani uti illaec suovetaurilia, etc.,

Cato, R. R. 141 (142).— And without cum, abl. absol.:

virtute ac dis volentibus magni estis et opulenti,

Sall. J. 14, 19.—

Volenti animo.

= cupide, eagerly:

Romae plebes litteris quae de Metello ac Mario missae erant, volenti animo de ambobus acceperant,

Sall. J. 73, 3. —

On purpose, intentionally:

consilio hanc omnes animisque volentibus urbem Adferimur,

Verg. A. 7, 216.—

Predicatively.

Agreeing with the subject-nom. or subject - acc.

Voluntarily, willingly, [p. 2011] gladly (class.):

(hi) divini generis appellentur... vobisque jure et lege volentes pareant,

Cic. Univ. 11 fin.:

quas victi ab hostibus poenas metuerant, eas ipsi volentes pendere,

Sall. J. 76, 6:

quia volentes in amicitiam non veniebant,

Liv. 21, 39, 4:

si volentes ac non coacti mansissent in amicitia,

id. 24, 37, 7:

quocunque loco seu volens seu invitus constitisti,

id. 7, 40, 13:

itaque se numquam volentem parte qua posset rerum consilio gerendarum cessurum,

id. 22, 27, 9:

(virtus), quidquid evenerit, feret, non patiens tantum, sed etiam volens,

Sen. Vit. Beat. 15, 5:

non est referre gratiam quod volens acceperis nolenti reddere,

id. Ben. 4, 40, 4:

volens vos Turnus adoro,

Verg. A. 10, 677; 3, 457; 6, 146;

12, 833: date vina volentes,

id. ib. 8, 275: ipsa autem macie tenuant armenta volentes ( on purpose), id. G. 3, 129.—And referring to subjects denoting things: quos rami fructus, quos ipsa volentia rura Sponte tulere sua, carpsit ( spontaneously and willingly), Verg. G. 2, 500.—

Favorably; with propitius, favorably and kindly, referring to the gods:

precantes Jovem ut volens propitius praebeat sacra arma pro patria,

Liv. 24, 21, 10:

precantibus ut volens propitiaque urbem Romanam iniret,

id. 29, 14, 13:

in ea arce (Victoriam) sacratam, volentem propitiamque, firmam ac stabilem fore populo Romano,

id. 22, 37, 12; 1, 16, 3; 7, 26, 3; 24, 38, 8; Inscr. Orell. 2489 sq.—Parodied by Plautus:

agite, bibite, festivae fores! fite mihi volentes propitiae,

Plaut. Curc. 1, 1, 89.— Abl. absol.:

omnia diis propitiis volentibusque ea faciemus,

with the favor and help of the gods, Liv. 39, 16, 11 Weissenb. ad loc.:

si (Jovem) invocem ut dexter ac volens assit,

Quint. 4, prooem. 5.—