-
101 густолиственный
-
102 да
I1. частицапри ответе для выражения согласияэйе, шулайвсе собрались? — Да - бөтәһе лә йыйылдымы? – Эйе
да, это верно — эйе, был дөрөҫ
2. частицав вопросит. предложении для побуждения собеседника к ответу-мы/-ме (ни), шулаймы ни, улаймы ни, эйемеон вернулся, да? — ул ҡайттымы ни?
ты этого человека хорошо знаешь, да? — һин был кешене яҡшы беләһең, шулаймы?
3. частицапри неожиданном воспоминании о чём-л.; в знач. `кстати`, `вот ещё`әйткәндәй, әйда, ещё одна новость — әйткәндәй, тағы бер яңылыҡ
да, совсем забыл — әй, бөтөнләй онотҡанмын
4. частицапри выражении недоверия, возражения в знач. `как бы не так`эйе шул, -мағайы/-мәгәйея тебе другую книгу подарю.- Да, подаришь ты! — мин һиңә икенсе китап бүләк итермен. – Эйе шул, бирерһең һин!
5. частицапри призыве, пожелании-һын/-һен6. частицадля выражения требования, приказания, настойчивой просьбы-һын/-һен, әйҙә (инде), -сы/-се, инде, әледа вы садитесь! — ултырһағыҙсы!, ултырығыҙ әле!
вот это да! — китсе!, бына һиңә (кәрәк булһа)!
ну да!: — 1) әлбиттә, һис шикһеҙ
вы придёте? – Ну да! — һеҙ киләһегеҙме? – Элбиттә!
2) китсе! булмаҫ!; он переехал в деревню. – Ну да! — ул ауылға күсеп киткән. – Китсе! Булмаҫ!
II1. союзсоед.для соединения однородных членов предложения и предложений; соответствует союзу `и`һәм, да/дә2. союз присоед.для присоединения предложений или членов предложения, дополняющих высказанноеөҫтәүенә, шуның өҫтөнә, тағы ла, етмәһә, етмәһә тағысегодня холодно, да ещё дождь со снегом идёт — бөгөн көн һыуыҡ, өҫтәүенә ҡар ҡатыш ямғыр яуа
3. союз противит.для присоединения предложений или членов предложений со значением противопоставления; соответствует союзу `но`әммә, ләкин, да/дәзнал, да не сказал — белһә лә әйтмәгән
маленький, да удаленький бәләкәй генә булһа ла булдыҡлы, үҙенә күрә түгелда и (при усилении соед. союза) — да/дә
да и только (при усилении действия) — -да/-дә
нет-нет да и — бер булмаһа – бер, әллә ниҙә бер, юҡ-юҡ та, һирәк-мирәк булһа ла, юҡ тигәндә
-
103 дальше
1. сравн. от далёкий 1, 2, 4 и далекомы от центра живём дальше, чем вы — беҙ үҙәктән һеҙгә ҡарағанда алыҫыраҡ торабыҙ
2. нареч.затемартабан, унан ары, унан (шунан) һуңдальше что было, не помню — унан ары ни булғанын иҫләмәйем
3. нареч.продолжая начатоеартабан, ары, тағы ладальше (ехать) некуда прост. — берәй нәмәнең сигенә килеп етеү (терәлеү), башҡа сара юҡ
не дальше как; не дальше чем — ҡасан ғына әле
-
104 день
1. м в разн. знач.көн2. мобычно мн. дникөндәр, ваҡыт, саҡв дни войны -һуғыш ваҡытында; дни юности — йәш саҡ(тар)
день в день — көнөндә, билгеләнгән көнгә
день-деньской — көн буйына, көн оҙайына
день за день — көн дә бер төрлө, үҙгәрешһеҙ
день и ночь — көн-төн, көнө-төнө
день ото дня — көндән-көн, әкренләп
изо дня в день — көн дә, көн һайын, көн артынан көн (үтеү)
на день — бер көнгә, бер көнлөк
на дню разг. — көнөнә
на днях; этими днями — ошо көндәрҙә, яңыраҡ
не по дням, а по часам (расти, возрастать и т.п.) — көнләп түгел, ә сәғәтләп (үҫеү)
со дня на день: — 1) көндән-көнгә
2) бөгөн-иртәгә, яҡын көндәрҙә; считанные дни — һанаулы көндәр
чёрный день — ауыр заман, ҡыйынлыҡ килгән мәл
-
105 должен
1. в знач. сказ.комуобязанбурыслы булыу, бирәсәкле булыу2. в знач. сказ. с неопр.тейешдолжно быть в знач. вводн. сл. — ихтимал, моғайын
-
106 дрова
только мн.утынкто в лес, кто по дрова — төрлөһө-төрлөсә, төрлөһө – төрлө яҡҡа, тырым-тырағай
-
107 ежегодный
прил.һәр йыл(ғы), йыл һайын(ғы), һәр йыл (йыл да) була торған -
108 ежедневный
1. прил.көндәлек, (һәр) көн һайын2. прил.ғәҙәттәге, көндәлек -
109 ежемесячник
майлыҡ (журнал), ай һайын (айына бер тапҡыр) сыға торған -
110 ежемесячный
прил.айлыҡ, ай һайын -
111 ежеминутный
прил.минут һайын, һәр минутта -
112 еженедельный
прил.аҙналыҡ, аҙна һайын (һәр аҙнаға бер тапҡыр) сыға (баҫыла) торған -
113 ежесекундный
1. прил.секунд һайын, һәр секундта2. прил.бер туҡтауһыҙ, өҙлөкһөҙ -
114 ежечасный
1. прил.сәғәт һайын, һәр сәғәттә2. прил.һәр ваҡыт, йыш -
115 журнал
мжурнал -
116 земляника
жҡайын еләгеүҫемлеге һәм емеше -
117 золовка
жмладшая сестра мужа; старшая сестра мужаҡәйенһеңле (ҡайынһеңле); ҡәйенбикә (ҡайынбикә) -
118 из
1. предлог с род. п.при обозначении предмета, места, откуда направлено действие, или исходного материала-ҙан/-ҙән2. предлог с род. п.при обозначении части целого-дың/-дең3. предлог с род. п.при определении чего-л. сложного путём указания на составляющие единичные предметы-дан/-дән торған4. предлог с род. п.при указании причины, основания, цели-лыҡтан/-лектән, йөҙөнән, сығып, ҡарапиз года в год — йылдан-йыл, йыл һайын
-
119 именно
1. частицапри указании на какой-л. член предложениятап, нәҡ, һуң2. частицапри уточняющих членах предложенияатап әйткәндә, йәғнилиственные деревья, а именно дуб, берёза, осина — япраҡлы ағастар, йәғни имән, ҡайын, уҫаҡ
-
120 калейдоскоп
1. мкалейдоскопәйләндергән һайын төрлө төҫтәге матур фигуралар, биҙәктәр күрһәтә торған оптик прибор2. м перен.тиҙ алмашыныу
См. также в других словарях:
қайынәпке — зат. сөйл. Қайынбике. Әуелі бұл кісінің қайынатасымен соғыстық, онан соң қ а й ы н ә п к е с і м е н шайқастық. Келе келе қайынінісімен де шекістік (Ж.Қорғасбек, Жынды қайың, 263) … Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі
ғайын — ар. зат. кітаб. Араб алфавитіндегі «Ғ» дыбысының айтылуы … Қазақ дәстүрлі мәдениетінің энциклопедиялық сөздігі
қайын — зат. Қыз алып, қыз берген екі елдің күйеу мен келінге туыстық қатынасын білдіретін сөз … Қазақ дәстүрлі мәдениетінің энциклопедиялық сөздігі
қайын аға — сөйл. Қайнаға … Қазақ дәстүрлі мәдениетінің энциклопедиялық сөздігі
қайын бике — Ерлі зайыптылардың туған әпкелерінің оларға туыстық қатынасы … Қазақ дәстүрлі мәдениетінің энциклопедиялық сөздігі
қайын ене — Әйелдің туған шешесі (еркекке қатысты). Ерлі зайыптылардың туған шешелерінің оларға туыстық қатынасы … Қазақ дәстүрлі мәдениетінің энциклопедиялық сөздігі
қайын іні — Ерлі зайыптылардың өздерінен кіші ұл бауырлары … Қазақ дәстүрлі мәдениетінің энциклопедиялық сөздігі
қайын сіңлі — Күйеудің қарындастарының әйеліне туыстық қатынасы … Қазақ дәстүрлі мәдениетінің энциклопедиялық сөздігі
қайын-жұрт — зат. Қыз беріп, қыз алысқан екі елдің қыз бен күйеуге жақындығын білдіретін сөз … Қазақ дәстүрлі мәдениетінің энциклопедиялық сөздігі
қайын сөз — (Рес., Орын.) керек сөз. Көңілге алса қ а й ы н с ө з табылады ғой (Рес., Орын.) … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі
ағайын-тума — зат. сөйл. Ағайын туған … Қазақ дәстүрлі мәдениетінің энциклопедиялық сөздігі