-
1 хвататься за ум
-
2 рассудочный
-ая; -ое1) гакыл...ы, акыл...ы2) акыл өстен булган, акыл өстенлек иткән; акылга нигезләнгән -
3 ум
м1) акыл2) перен. акыл иясе, фикер иясе•- без ума- без ума быть
- в уме ли ты?
- в уме нет
- и в уме нет
- в уме не было
- и в уме не было
- из ума вон
- на уме
- от большого ума
- с умом
- считать в уме
- ума не приложу
- ум за разум заходит
- уму непостижимо -
4 умственный
-
5 дух
м1) рух, акыл2) рух, дәрт, күңел3) разг. тын, сулыш4) миф.; рел. зат, җан, рух5) прост. ис6) перен. (содержание, отличительная особенность) рух, таләпв духе времени — заман рухында, заман таләпләренчә
• -
6 мозг
м1) ми; ( костный) җелек2) перен. акыл, акыл сәләте•- вправить мозги
- шевелить мозгами
- раскидывать мозгам
- мозги набекрень -
7 надоумить
сов.( кого-что), разг. өйрәтү, акыл әйрәтү, акыл бирү, киңәш бирү -
8 наставить
I сов.1) (что, кого-чего) (берникадәр) тезү, тезеп чыгу (кую)2) ( что) ялгау, ялгап озынайту3) ( что), разг. төзәү, төбәү, юнәлтү•II сов.( кого-что на что) үгетләү, үгет (нәсихәт, үгет-нәсихәт) бирү; вәгазьләүнаставить на ум — акыл бирү, акыл өйрәтү
-
9 научить
сов.1) (кого-что, чему и с неопр.) өйрәтү2) разг. ( кого-что) (подговорить) [астыртын] котырту, акыл бирү; акыл өйрәтү -
10 неразумный
-
11 повредиться в уме
прост. акыл чуалу, акыл җиңеләю -
12 поучать
несов.; разг.( кого-что)1) (учить, советовать) өйрәтү, киңәш бирү2) ( наставлять) үгетләү, үгет бирү, акыл бирү; акыл өйрәтү -
13 разум
-
14 слабоумие
сакылга зәгыйфьлек, акыл зәгыйфьлеге, акыл сайлыгы -
15 смысл
м1) мәгънәпонять смысл (чего-л.) — берәр нәрсәнең мәгънәсенә төшенү
2) (цель, разумное основание) максат, нигез, мәгънә3) уст. ( разум) акыл, зиһен•- в смысле -
16 умник
м; разг.1) ( умный человек) акыллы кеше, акыл иясе2) ( рассудительный мальчик) акыллы малай, тыңлаулы малай3) ирон. акыллы баш, акыл сатучы -
17 умопомрачение
-
18 аналитический
-
19 бисер
-
20 бойкий
-ая; -ое1) җитез, өлгер, булдыклы2) үткен, тапкыр3) халык күп була торган, халык күп йөри торган, халык кайнап тора торган•- бойкое перо
См. также в других словарях:
акыл — 1. Кешенең уйлау, фикер йөртү сәләте, аңлылык дәрәҗәсе акыл яшьтә түгел – башта 2. Иҗтимагый аң, иҗтимагый фикер 3. Киңәш яшьләргә акыл бирү 4. Уй, фикер кем башына килгән бу акыл? 5. Акыллылык акыл түгел бу эшең 6. Алдын артын уйлау, уйлап эш… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
ис-акыл — И. БЕТҮ – Бик нык курку, аптырау аркасында аңлый алмас хәлгә килү. И. КИТҮ, И. НЫ АЛУ, ИС КИТҮ – Бик нык гаҗәпләнү, хәйран калу. И. ГА КИЛҮ – Аңлап алу, төшенү, абайлау. ИСТӘ АҢДА БУЛМАУ – Хәтердә бөтенләй булмау, бөтенләй уйламау … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
һушлану — Акыл керү, аң дәрәҗәсе үсү бала үсәр, тиле һушланмас … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
авыр — I. с. 1. Үлчәүгә күп тарта торган, зур үлчәүле; киресе: җиңел 2. Кайгылы, борчулы. Матди яктан кыенлашкан, җитмәүчелекле, бәхетсез (тормыш, язмыш тур.) 3. рәв. Әкрен, ашыкмыйча, салмак 4. Каты, җитди авыр яра 5. Зур хезмәт, физик яки акыл көче… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
аек — с. 1. Исерткеч эчемлек эчмәгән, исермәгән; исерек булмаган. Гомумән, исерткеч эчемлекләр, аракы эчми торган 2. күч. Фикер йөртердәй хәлдә, уйлау сәләтен югалтмаган, аңлы 3. күч. Акыллы, уйлап эш итә торган. рәв. Уйлап, акыл белән. Дөрес, туры,… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
айнык — с. 1. Исерткеч эчемлек эчмәгән, исермәгән; исерек булмаган. Гомумән, исерткеч эчемлекләр, аракы эчми торган 2. күч. Фикер йөртердәй хәлдә, уйлау сәләтен югалтмаган, аңлы 3. күч. Акыллы, уйлап эш итә торган. рәв. Уйлап, акыл белән. Дөрес, туры,… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
җитмәслек — с. Үзеннән алдагы исем (буй, акыл, күз, көч, хәл һ. б.) белән бергә предметтагы теге яки бу сыйфатның артыклыгын, аңа ирешеп булмауны аңлата акыл җитмәслек эшләр … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
интеллект — Кешенең фикерләү, акыл сәләте; акыл үсеше дәрәҗәсе … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
рационализм — филос. 1. Кеше акылы чиктән тыш көчле, чынбарлыкны тулысына танып белеп була дигән фәлсәфи караш 2. Фикерләүнең тормыш тәҗрибәсенә бәйләнешен инкарь итеп, дөньяны танып белүнең бердәнбер чыганагы акыл дип санаучы философик юнәлеш 3. күч. Тормышта … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
хезмәт — 1. Кешедән акыл яки физик көч таләп итә торган максатлык эшчәнлек, эш 2. Шундый эш нәтиҗәсе буларак фәнни, әдәби яки сәнгать әсәре 3. Көч, энергия әз хезмәт түкмәдем. Тырышлык 4. Эш (урыны) , вазифа директорлык хезмәтеннән тыш укыта да 5. Армиядә … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
Рыскулов Муратбек — (23.11.1909, с. Чаек, ныне Джумгальского района Киргизской ССР, ‒ 1.2.1974, Фрунзе), киргизский советский актёр, народный артист СССР (1958). Член КПСС с 1947. С 1936 в труппе Киргизского музыкально драматического театра (одновременно учился в… … Большая советская энциклопедия