-
1 через
предлог с вин.1. аз, аз миёни…, аз байни…, аз болои…; перейти через улицу аз кӯча гузаштан, кӯчаро бурида гузаштан; переправиться через реку аз дарё гузаштан (убур кардан); наш дом через дорогу хонаи мо дар он тарафи роҳ аст; мост через реку пули дарё2. (сквозь) аз, аз пушти, аз он тарафи; смотреть через стекло аз пушти шиша нигоҳ кардан; пропустить мясо через мясорубку гӯштро аз гӯштқимакунак гузарондан3. аз болои…; перелезть через забор аз болои девор гузаштан; прыгать через веревочку аз болои арғамчин ҷастан; смотреть через плечо аз болои китф нигох кардан4. (сверх, выше) ба зӯр, ҷаброна, аз ҳад зиёд (фузун); идти через силу ба зӯр рох гаштан; бить через край ҷӯшидан, дар авҷ будан; ведро наполнилось через край сатил лабрез шуд5. (с помощью, при посредстве) ба воситаи…, бо; передать письмо через приятеля мактубро ба воситаи рафиқ фиристодан; объясняться через переводчика ба василаи тарҷумон ба ҳамдигар фикр баён кардан; оповестить через газету дар газета маълум кардан6. (спустя какое-л. время) баъд аз, пас аз; я приду через час ман баъд аз як соат меоям // (минуя) баъд аз; через две остановки баъд аз ду истгоҳ7. баъд аз, пас аз; ба фосилаи…, бо; принимать лекарство через каждые два часа доруро пас аз хар ду соат хӯрдан; печатать \через два интервала як хат дар миён чоп кардан -
2 за
приставкаи префиксе, ки маънохои зеринро ифода мекунад:1. I) ибтидои амал: зааплодйровать ба чапакзанн сар кардан; заплакать ба гирья даромадан; забегать ба давутоз даромадан 2) итмоми амал: заасфальтировать асфальтфарш карда шудан 3) бо ҳиссачаи «ся» ё бе он - ба ҳадди охир расондани амал; аз ҳад зиёд кардани коре: заглядеться чашм дӯхта мондан, чашм канда натавонистан; заработаться бисьёр кор карда монда шудан; задарить тӯҳфаборон кардан; закормить хуб сер кардан 4) равона шудани амал ба он тарафи предмет ва ё берун аз ҳудуди чизе: зайтй за дерево ба паси дарахт гузаштан; завернуть за угол ба хамгашти кӯча тоб хӯрдан 5) зимнан иҷрошаванда будани амал: забежать сари роҳ даромадан; занести дароварда додан2. дар сифатсозӣ ва исмсозӣ маънои дар беруни чизе буданро ифода мекунад: загородный беруни шаҳр, берунишаҳрӣ; зарубежный хориҷӣ; заречье он тарафи дарё предлог1. с вин. (указывает направление движения за пределы чего-л.) аз, ба; уехать за город аз шаҳр берун рафтан; выбросить за окно аз тиреза берун партофтан; уйти за реку ба он тарафи дарё рафтан; выйти за дверь аз дар берун баромадан; вынести за скобки аз қавс баровардан // (под, внутрь, за) ба паси…, ба даруни…, ба; заткнуть рукавицы за пояс дастпӯшакро ба миёнбанд андармон кардан; положить за пазуху ба бағал андохган; поставить за шкаф ба паси ҷевон мондан; заложить руки за спину дастро ба пушт кардан2. с вин. (указывает на предмет, орудие, средство дейстдия чаще с гл. «сесть», «стоять» и т.п.)ба сари…; сесть за стол ба сари миз нишастан; сесть за руль ба сари руль нишастан; // (указывает на иачало действия, занятия) ба; взяться за работу ба кор сар кардан; приняться за учение ба таҳсил шурӯъ кардан,'). с вин. (указывает на промежуток времени в течение которого что-л. совершается) дар, дар зарфи…, дар бадали…, дар муддати…; за ночь выпало много снегу дар якшаб барфи зиёде боридааст; мальчик подрос за лето дар муддати тобистон бача калон шудааст; за последние три года дар се соли охир; эту работу можно сделать за два часа ин корро дар ду соат кардан мумкин аст; за один раз да як бор, якбора4. с вин. (указывает на время, отделяющее одно событые от другого) пеш, пеш аз; за час до отхода поезда як соат пеш аз рафтани поезд; за несколько дней до поездки якчанд рӯз пеш аз сафар5. с вии.(указывает на превышение предела, меры) аз; уже за полночь шаб аз нисф гузаштааст; ей далеко за сорок синнаш аз чил кайҳо гузаштааст6. с вин. (по причине, вследствие чего-л.) бинобар, ба сабаби…, барои…, ба хотири…; благодарить за услугу барои хизмат миннатдорӣ кардан; наказать за шалость барои шухӣ ҷазо додан; за что? барои чӣ?, ба чй сабаб?; за что его не любят? барои чӣ вайро нағз намебйнанд?; за что-то ба сабабе, бинобар1. (во имя, ради, в пользу чего-л.) ба, барои…, аз барои…, дар роҳи…, ба хотири; отдать жизнь за Родину барои Ватан ҷон супурдан; бороться за мир дар роҳи сулҳ мубориза бурдан; голосовать за предложение барои таклифе овоз додан; поднять тост за чьё-л. здоровье ба саломатии касе қадаҳ бардоштан // в знач. нареч. барои…, ба тарафдории…; он голосовал за вай ҳамчун тарафдор овоз додааст // в знач. сказ. разг. тарафдор; все за, один ты против ҳама тарафдору як худи ту зид // в знач. сущ. за разг. «тарафдор»; подсчитать все «за» ҳама «тарафдорҳо»-ро шумурдан8. с вин. (указывает на расстояние) дар, то, дар масофаи…; за десять километров от города дар масофаи даҳ километр аз шаҳр; за два шага от обрыва ду қадам дуртар аз ҷарӣ9. с вин. (в оомен на что-л.) ба бадали…, ба ивазӣ…; ба, бе; внести деньги за утерянную книгу пули китоби гумшударо нардохтан; уплатить за квартиру пули квартираро додан // (при обозначении цены) ба, ба нархи…; купить книгу за пять рублей китобро ба нархи панч сӯм харидан; за плату ба (бо) музд, пулакӣ10. с вин. (вместо кого-л.) ба ҷоп…, ба ивази…; он работает за мастера вай ба ҷои усто кор мекунад; расписаться за кого-л. ба ҷои касе имзо кардан; работать за двоих кори ду касро кардан11. с вин. (указывает на то,что предмет, на который направляется действие) аз; взять за руку аз даст доштан; держаться друг за друга дасти якдигарро гирифтан; ба якдигар такя кардан; дернуть за ручку двери дастаки дарро якбора кашидан; трава цепляется за платье алаф ба курта мечаспад12. с вин. (с глаголами «отвечать», «ручаться» и т. п.) барои…, ба; отвечать за порядок барои тартиб ҷавобгар будан; ручаться за точность рассказа ба дӯрустии ҳикоя зомин будан; заступаться за кого-л. тарафи касеро гирифтан 13. с вин. (при обозначении лица, предмета, которые вызывают какое-л. чувство) аз, аз барои…, аз ваҷҳи…, барои…, ба ҷои…; мне стыдно за него аз барои вай хиҷолат мекашам; краснеть за кого-л. ба ҷои касе сурх шудан 14. с вин. (с глаголами «выйти», «выдать», «сватать») ба; выйти замуж за кого-л. ба касе ба шавҳар баромадан 15. с вин. разг. (в качестве кого-чего-л.) ҳамчун; признать за правило ҳамчун қоида қабул кардан; считать за честь шарафманд будан; он слышен за остряка ӯ ба теззабонӣ ном баровардааст 16. с тв. (указывает на предмет, место, позади которого происходит действие) дар он тарафи…; дар пушти…, берун аз, дар паси…; жить за городом берун аз шаҳр зистан; стоять за дверью дар пушти дар истодан; за окном дар паси тиреза; за горами дар паси кӯҳҳо; за рекой дар он тарафи дарё;(внут-ри чего-л., за чем-л.) аз таги…, аз зери…, ба даруни…, ба паси…; держать за пазухой дар зери бағал доштан; солнце скрылось за тучами офтоб дар паси абрқо пинҳон шуд 17. с тв. (указывает иа предмет, орудие, средство действия, чаще с гл. «сидеть», «стоять» и т. п.) ба назди…, ба сари…, дар сари…, дар паҳлӯи…, дар пеши…; сидеть за столом ба сари миз нишастан; сидеть за рулём дар сари руль нишастан; сидеть за книгой китоб хондан; за работой время прошло незаметно дар сари кор вақт номаълум гузашт 18. с тв. (при обозначении движения, следования за кем-чем-л.) аз паси…, аз паи…, аз кафои…, аз ақиби…, аз дунболи…; идти [вслед] за кемзал. аз дунболи касе рафтан; следуйте за мной! аз пасм ман биёед!; гнаться за зайцем харгӯшро дунболагирӣ кардан 19. ств. (во время какого-л. занятия) дар аснои…, дар вакти…, ҳангоми…; читать за обедом дар аснои хӯрок китоб хондан20. с тв. (после, вслед за кем-чем-л.) баъди…, пас аз; за дождливой весной наступило жаркое лето баъди баҳори сербориш тобистони гарм омад // (вслед, чередуясь) аз паси…, паи ҳам; читать книгу за книгой паи ҳам китоб хондан; шаг за шагом қадам ба қадам; один за другим яке аз паси дигаре; день за днём рӯз ба рӯз21. с тв. (по причине, из-за) аз сабаби…, бинобар; за шумом никто её не расслышал аз сабаби ғало-ғула гапашро ҳеҷ кас нашунид; за истечением срока бинобар тамом шудани мӯҳлат; за неимением свободного времени бинобар набудани вақти холй; за ненадобностью бинобар даркор набудан; за отсутствием улик аз сабаби набудани далел22. с тв. (с какой-л. целью) барои…, ба мақсади…, ба; пойти за водой барои об рафтан; послать за врачом ба духтур кас фиристодан; занимать очередь за билетами барои билет навбат гирифтан23. с тв. (указывает на лицо, предмет, который является объектом ухода, надзора, наблюдения) ба; смотреть за детьми ба бачаҳо нигоҳубин кардан; ухаживать за больными ба беморон нигоҳубии кардан; следить за чистотой ба гозагӣ назорат кардан24. с тв. (указывает на лицо, предмет, от которого зависит наступление какого-л. действия) ба сабаби…, сабаби…; задержка за утверждением проекта сабаб ин аст, ки лоиҳа ҳанӯз тасдиқ нашудааст; очередь за мной навбати ман; за вами долг ба гардани шумо қарз ҳаст25. с тв. (указывает на лицо, иредмет, которому присущи те или иные свой-ства): замечать за кем-л. недостатки камбудиҳои касеро пай бурдан26. с тв. (в значении предлога «с») бо; приказ за подписью директора фармон бо имзои директор; дело за номером два делаи (кори) рақами ду27. с тв. (с гл. «свататься») ба; свататься за дочь соседа ба духтари ҳамсоя хостгор шудан // (чаще со сл. «замужем»): быть замужем за кем-л. зани касе будан -
3 вброд
нареч.: перейти реку вброд убур кардан -
4 драгировать
сов., несов. что бо драга кофтан (чуқур кардан); бо драга берун кашидан; драгировать реку таги дарьёро бо драга кандан (кофтан) -
5 забрасывание
Iс (по знач. гл. забросать I) пошидан(и); [рехта] пур кардан(и); - ямы землей бо хок ггур кардани чуқурӣ 1 с (по знач. гл. забросить) андохтан(и), партофтан(и); расондан(и); - сети в реку ба дарьё андохтани тӯр -
6 заковать
сов.1. что кӯфта пайваст кардан; заковать цепь нӯги занҷирро куфта пайвастан2. кого-что занҷирбанд кардан, ишкел (завлона) задан; заковать в кандалы ишкел задан; заковать в броню (в латы) зиреҳпӯш кардан, зирех пӯшонданIIчто перен. бандондан, ях бандондаи; мороз заковал реку сармо дарьёро я.х бандонд, дарьё аз сармо ях кард4. кого-что вет. нодуруст наъл кардан; заковать лошадь аспро нодуруст наъл кардан -
7 запрудить
сов. что1. банд кардан, бастан; запрудить реку дарёро бастан2. перен. разг. пур кардан; толпа запрудила улицу издиҳом кӯчаро пур кард -
8 изображать
несов.1. см. изобразить;2. кого-что тасвир (ифода) кардан, нишон додан; картина изображает закат солнца расм ғуруби офтобро тасвир мекунад3. кого-что обычно со словом «собою» сурати (шакли, намуди) касеро, чизеро ба худ гирифтан, …барин будан (шудан); после дождя ручей изображал собой бурлящую реку баъд аз борон ҷӯйбор дарьёи пурталотумро мемонд4. кого обычно со словом «из себя» разг. худро… шуморидан (тарошидан, нишон додан); изображать из себя специалиста худро мутахассис ( тарошидан -
9 или
(иль) союз1. разд. ё, ё …ё, ё худ, ё ки, ё ин ки, ва ё; сегодня или завтра имрӯз ё пагоҳ; или уйти, или остаться ё рафтан лозим, ё мондан2. разд.-перед числ. ё… ё…, ё… ва ё…, ё… ё ин ки…; он всегда или читает, или пишет у ҳамеша ё мехонад, ё менависад3. присоед. (а также, и) инчунин, ва; мы ходили в парк, в лес или на реку мо ба чорбоғ, ба беша ва ё ба дарьё рафтем4. против. (иначе, в противном случае) вагарна, дар акси ҳол, набошад, ки; иди скорее, или я рассержусь тезтар раи, набошад ман меранҷам; кончай, или худо будет бас кун, ки корат ганда мешавад5. поясн. (то есть, иными словами) яъне, ба ибораи дигар, ё худ, ё ин ки…; земноводные, или амфибии дубаҳрагон, яъне амфибияҳо6. вопр. разг. (разве, иеужели) магар, наход; или ты об этом не знал? магар ту аз ин хабар надоштӣ?; или тебё холодно? наход хунук хӯрда боши?7. вопр. разг, (может быть) ё, шояд, балки; что-то ты блёден, или нездоровится? Рангат кандагӣ барин, боз касал [нашуда] бошӣ? пойдём, или ты устала? меравем, ё ту монда шудӣ? -
10 мост
м1. пул, кӯпрук; мост через реку пули (кӯпруки) дарё; железно-дорожный мост кӯпруки роҳи оҳан; висячий мост қантара, пули қантара, кӯпруки овеза2. перен. (соединительное звено) ҳалқаи пайвасткунанда, пул, кӯпрук; перебросить мост между враждующими сторонами тарафҳои бо ҳам душманро оштӣ додан3. обл. (помост, настил) фарш, тихтасуфа4. спорт. мост, қантара (усуле дар гуштингирӣ) сделать мост мост (кӯпрук) кардан5. тех. тир; мост автомобиля тири автомобиль; задний мост тири ақиб о. (для искусствеиных зубов) паш (пайвандаки дандонҳои сунъӣ) -
11 перебросить
сов.1. кого-что ҳаво додан; перебросить мяч через забор тӯбро аз болои девор ҳаво додан2. что (бросить дальше, чем следует) аз ҷое дуртар партофтан3. что сохтан; перебросить мост через реку аз болои дарё, пул сохтан4. кого-что аз ҷое ба ҷое гузарондан, фиристодан, роҳӣ кардан; <> войска қӯшунро аз ҷое ба ҷое гузарондан -
12 перевезти
сов. кого-что аз ҷое ба ҷое бурдан, овардан, кӯчондан, кашондан; савора гузарондан; щ путников на лодке через реку сайёҳонро аз дарё бо қаик гузарондан -
13 перегородить
сов. что1. девор кашида ҷудо кардан, тавора кашидан; перегородить комнату пополам хонаро тавора кашида ду тақсим кардан2. разг. бастан, банд (садбандӣ) кардан; перегородить реку плотинои ба дарё оббанд сохтан -
14 переехать
сов.1. что, через что гузаштан; переехать реку аз дарё гузаштан2. (переселиться) кӯчидан, кӯч кардан3. кого-что разг. (раздавить) пахш кардан, пахш карда маиб кардан -
15 переити
сов.1. что, через что и без доп. гузаштан, убур кардан; переити [через] улицу аз кӯча гузаштан, кӯчаро бурида гузаштан; переити мост аз пул гузаштан; переити реку вброд аз ҷои пастоби дарё [пиёда] гузаштан; переити в другую комнату ба хонаи дигар гузаштан2. гузаштан; переити на другой факультет ба факультети дигар гузаштан; переити на третий курс ба курси сеюм гузаштан3. гузаштан, ҳамроҳ шудан; переити на сторону врага ба тарафи душман гузаштан; гу в другое подданство ба раияти давлати дигар гузаштан4. к кому, кому гузаштан; власть перешла в руки трудящихся ҳокимият ба дасти меҳнаткашон гузашт; дом перешёл по наследству к сьшу хона ба писар мерос монд; болезнь от матери перешла к ребёнку касали аз модар ба бача сироят кард; в русскии язык перешло много слов из французского ба забони руси аз французи бисёр калимаҳо гузаштаанд5. гузаштан; пардохтан, шурӯъ кардан; переити к другой теме ба мавзӯи дигар гузаштан; переити от обороны к наступлению аз мудофиа ба ҳуҷум гузаштан6. во что мубаддал шудан, табдил ёфтан, гузаштан; ветер перешёл в ураган шамол ба тӯфон мубаддал шуд7. за что разг. гузаштан; время перешло за полночь вакт аз нисфи шаб гузашт <> переити дорогу кому-л. сари роҳи касеро гирифтан; -ы [через] порог кого-чего, чеи ворид (дохил) шудан; \переити Рубикон қадами қатъӣ гузоштан, ба қарори қатъӣ омадан -
16 переплыть
сов. что, через что и без доп. шино карда гузаштан; переплыть реку аз дарё шино карда гузаштан -
17 переправиться
сов. через что гузаштан, гузар (убур) кардан; переправиться через реку вплавь аз дарё шинокунон гузаштан -
18 перепрудить
сов. что разг. бастан, банд кардан; перепрудить реку пеши дарёро бастан -
19 попробовать
сов.1. см. пробовать попробовать суп намаки шӯрборо дидан; попробовать переплыть реку аз дарё шино карда гузаштанӣ шудан2. повел. попробуй (-те) разг. карда бин(ед)-чи (дар маънои таҳдид ва ё огоҳӣ) -
20 слиться
сов.1. дарҳам рехтан, як шудан, катӣ шудан; ручьи слились в реку наҳрчаҳо як шуда дарьё гардиданд2. тех. гудохта катӣ шудан3. перен. як (муттаҳид, якҷоя, қатӣ) шудан; две школы слились в одну ду мактаб як шуданд; краски слились рангҳо аралаш шуданд; голоса певцов слились с музыкой овозҳои суруд-хонон бо мусикӣ ҷӯр шуданд
- 1
- 2
См. также в других словарях:
реку — речёшь, инф. речи, диал. речить говорить , смол., самарск. (Даль), укр. ректи, речи, 1 л. ед. ч. речу, др. русск. речи, реку, ст. слав. решти, рекѫ, повел. накл. рьци λέγειν (Остром., Мар., Зогр., Супр.), болг. река, сербохорв. ре̏че̑м, рѐħи,… … Этимологический словарь русского языка Макса Фасмера
реку — РЕКУ, речёшь, рекут. наст. вр. и буд. вр. от рещи. Толковый словарь Ушакова. Д.Н. Ушаков. 1935 1940 … Толковый словарь Ушакова
реку — присл. Вр. Гадаю. Я му, реку, казав: Не ид до адуката, бо він ти нич не поможе … Словник лемківскої говірки
Реку-реку — Классификация Ударный инструмент, Идиофон … Википедия
реку — скажу … Cловарь архаизмов русского языка
Мост через реку Квай — The Bridge on the River Kwai … Википедия
Мост через реку Квай (фильм) — Мост через реку Квай The Bridge on the River Kwai Жанр драма … Википедия
Мост через реку Царицу — Астраханский мост Вид из оврага реки Царицы Координаты: 48.701944, 44.508056 … Википедия
Мост через реку Крка — Не следует путать с Кркским мостом. Мост через реку Крка Вид на мост с востока … Википедия
Щуку бросили в реку — Из басни «Щука» (1830) И. А. Крылова (1769 1844). Щуку решили судить за то, что «от нее житья в пруду не стало». Ее в большой лохани принесли на суд, который составили «два Осла, две Клячи да два иль три Козла». Суд постановил: повесить Щуку на… … Словарь крылатых слов и выражений
Через мёртвую реку — Демо альбом Сварга Дата выпуска 2000 год Записан 2000 год Жанр языческий метал, фолк метал Длительность 34:57 … Википедия