-
61 ступить
1. сов.шагнутьатлау, аяҡ атлау (баҫыу)2. сов.на что; разг.шагая, статьбаҫыу3. сов.войти куда-л.атлап (барып) инеү, аяҡ атлау4. сов.очутиться где-л.аяҡ баҫыу -
62 съездить
-
63 угодить
1. сов.кому, на когоярау, күңелен табыу, ҡәнәғәтләндереү2. сов.попасть куда-л. вовремяэләгеү, өҫтөнә тура килеү, өҫтөнә барып сығыу3. сов.при движении попасть куда-л.төшөү, эләгеү4. сов. в кого-что, кому, во что; разг.атып тейҙереү (тура килтереү), һуғып тейҙереү, тейҙереү, тейеү5. сов.оказаться в каких-л. обстоятельствахэләгеү -
64 удариться
1. сов.һуғылыу, бәрелеү, тейеү, барып тейеү2. сов.во что и с неопр.; перен., разг.башлау, тотоноу, керешеүудариться в бегство — йүгереп китеү, ҡаса башлау
удариться в слёзы — илай башлау, иларға тотоноу
3. сов.во что; перен., разг.увлечьсябирелеү, бирелеп китеү -
65 удаться
1. сов.уңышлы булыу (булып сығыу, барып сығыу)2. сов.выйти удачным, получитьсяуңыу, уңышлы булыу (булып сығыу)3. сов.кому и с неопр. безл.булыу, тура килеү, барып сығыу -
66 утрястись
1. сов. разг.һелкенә-һелкенә (һелкенеүҙән) баҫылыу2. сов. прост.һелкенеп барып тән ватылыу (һынығыу)3. сов. разг.уладитьсярәтләнеү, көйләнеү, яйланыу -
67 ухнуться
-
68 шлёп
1. межд. разг.шап итеү, шап-шап (шапылдата) һуғыу2. межд. разг. в знач. сказ.шап итеү, шап итеп барып төшөү (йығылыу) -
69 а
I1. союз противит.употребляется для соединения противопоставляемых предложений или членов предложенияә, киреһенсә; ләкин, әммә-ләкин, -ға/-гә ҡарамаҫтан (ҡарамай, ҡарамайынса)я вернулся домой, а он остался — мин өйгә ҡайттым, ә ул ҡалды
я зайду к вам не сегодня, а завтра — мин һеҙгә бөгөн түгел, ә иртәгә инеп сығырмын
до начала сеанса осталось пять минут, а людей в зал не пускают — сеанс башланырға биш минут ҡалған, ләкин халыҡты залға индермәйҙәр
он учится в вузе, а вот ты не сумел — ул юғары уҡыу йортонда уҡый, ә бына һин булдыра алманың
он человек простой, а ведь имеет вес в обществе — ул ябай кеше, ә шулай ҙа йәмғиәттә абруйы бар
2. союз присоед.-усил.в соединении с вопросительными местоимениями или местоимёнными наречиями `конечно`, `безусловно так`әлбиттә, фәҡәт шулайи пришёл?! – А то как же! — килгәнме?! – Элбиттә!
а (не) то — юғиһә, бүтәнсә булһа
иди своей дорогой, а не то получишь от меня — юлыңда бул, юғиһә кәрәгеңде алырһың
3. союз противит. уступуказывает на уступительный характер противопоставления предложений или их членов(ә) шулай булһа ла, (ә) шулай ҙа, тик, барыбер, да/дәможете остаться при своём мнении, а всё-таки я прав — үҙ фекерегеҙҙә ҡалығыҙ, ә мин барыбер хаҡлымын
4. союзсопоставитсоединяя предложения, служит сопоставлению их главных или второстепенных членов, а так же служит сопоставлению одновременных событий и действийә, шул ваҡытта, шул саҡта, -ға/-ғә килгәндә; шул (ике) аралаотец ушёл, а сын продолжал стоять — атаһы китеп барҙы, ә улы тора бирҙе
отец развёл костёр, а дети пошли за ягодами — аталары ут яғып ебәрҙе, ә балалар еләккә китте
5. союз присоед.употребляется для присоединения предложений или членов предложенийәвдоль плетня в один ряд посажена смородина, а далее растёт какое-то дерево — ситән буйлап бер рәт ҡарағат ултыртылған, ә унан ары ниндәйҙер ағас үҫеп ултыра
сначала мы посетили выставку, а затем музей — башта күргәҙмәлә, ә һуңынан музейҙа булдыҡ
6. союз присоед.в сочетании со словами `значит`, `потому`, `следовательно`, `стало быть` и т.п. присоединяет предложения или члены предложения, в которых содержится вывод, заключение из сказанного ранеешуға күрә, тимәк, шунлыҡтанего пока никто толком не знает, а потому о нём ничего не говорят — уны әлегә бер кем йүнләп белмәй, шуға күрә уның тураһында бер нәмә әйтмәйҙәр ҙә
7. союз присоед.в сочетании с местоимением `всё` присоединяет предложения или члены предложения, указывающие на причину высказанного ранееә барыһы (бөтәһе, һәммәһе)откололся я от своих друзей, а всё из-за тебя — дуҫтарымдан айырылдым мин, ә барыһы һинең арҡала
8. союз присоед.в сочетании со словами `кстати`, `впрочем` и т.п. употребляется для передачи внезапности изменения мыслиәйткәндәй, ә шулай ҙаон ещё не приехал. А кстати, ты не забыл прихватить с собой документы? — ул әле ҡайтып етмәне. Эйткәндәй, һин үҙең менән документтарыңды алырға онотманыңмы?
9. союз присоед.-усил.употребляется в начале вопросительных и восклицательных предложений для усиления выразительности (часто в сочетании с местоимениями и наречиями `как`, `какой`, `сколько`)әа сколько я терпел – уму непостижимо! — ә мин күпме түҙҙем – аҡылға һыймаҫлыҡ!
10. союз присоед.-усил.в начале ответов на вопросы придаёт большую выразительность ответу, выделяя то или иное словоә, (йә) булмаһа, юғиһә, юҡһакак ты сказал? – а никак! — нимә тинең? – ә бер нисек тә!
а не то сходил бы в магазин — булмаһа, магазинға барыр инең
спеши, а то опоздаешь — ашығыңҡыра, юҡһа һуңларһың
сходите туда сами, а то пошлите кого-нибудь — унда һеҙ үҙегеҙ барығыҙ, йә булмаһа берәйһен ебәрегеҙ
II1. частица вопросит.как отклик на обращение или при переспрашивании нерасслышанногоәа? Ничего ведь не слышу, говори отчётливей — ә? Бер нәмә лә ишетмәйем бит, асығыраҡ һөйлә
2. частица вопросит.после предложений, требующих ответа, подтверждения и т.п., выражает побуждение к ответу или к действиюә, эйемечто ты натворил, а? — нимә эшләнең һин, ә?
3. частица вопросит.в вопросах и восклицаниях выражает сильное удивление, восхищение или возмущениеәвот парень, а! — егете лә егете бит, ә!
кого осрамили ведь, а?! — кемде хур иттеләр бит, ә?!
4. частица побудит.употребляется при повторном обращении к кому-л. для привлечения вниманияәсмотри-ка, что он делает, а? — ҡара әле, нимә эшләй ул, ә?
1. межд.выражает припоминание, догадку, удивлениеә, ә-әа-а, это ты? — ә-ә, был һинме ни?
а, вот как! — ә, бына нисек!
2. межд.выражает узнавание (при встрече с кем-л.)ә, ә-ә, әһәа, вот куда вы спрятались! — әһә, бына ҡайҙа йәшенгәнһегеҙ икән!
3. межд.выражает удовольствие, радость (при виде кого-чего-л.)ә, уйа, мамочка! Как я рад тебя видеть! — уй, әсәкәйем! Һине күреүемә шундай шатмын!
4. межд.выражает досаду, негодование, угрозу, злорадствоә, әһәа, вы ещё сопротивляетесь! — әһә, һеҙ ҡаршылашаһығыҙмы әле!
5. межд.выражает решимостьэйа! Была не была — эй! Булды ни ҙә, булманы ни
6. межд.выражает ужас, отчаяние, боль и т.п.уйа-а-а, не трогайте меня, ради бога! — уй, алла хаҡы өсөн, миңә теймәгеҙ!
-
70 алебарда
жалебардаосо һөңгө менән барып бөткән оҙон һаплы айбалта, боронғо ҡорал -
71 бабахнуться
сов.; разг.шап итеп (гөрҫ итеп) барып төшөү -
72 бахнуться
сов.; разг.ударитьсяшап (лап) итеп барып төшөү, гөрһөлдәп йығылыу -
73 бацнуться
сов.; прост.доңҡ (шап, гөрҫ) итеп барып (ҡолап, килеп) төшөү (ҡолау, бәрелеү) -
74 беспрепятственный
прил.свободныйтотҡарһыҙ, тотҡарлыҡһыҙ, ҡаршылыҡһыҙ, иркен -
75 буры
мн.бурҙарКөньяҡ Африкаға барып урынлашҡан Европа колонистары тоҡомо -
76 бух
-
77 бы
1. частица в знач. предположительной возможностибулһа, -ар/-әр ине, -р инежил бы он, не зная заботы — ул бер ҡайғыһыҙ йәшәр ине
я бы поехал — мин булһам, барыр инем
2. частица в знач. пожелания-һаң/-һәң ине, -рға/-ргә ине3. частица в знач. просьбы-һаңсы/-һәңсе, -һағыҙсы/-һәгеҙсе, инегеҙбудто бы — әйтерһең дә, гүйә
-
78 вилка
1. жстоловый приборсәнске2. ж тех.вилка, сата3. ж воен.вилкаснарядтың бер осраҡта тоҫҡалған урынға барып етмәүе һәм уны уҙып китеү аралығы4. жшахм.вилка -
79 влипнуть
1. сов. во чтойәбешеү, йәбешеп эләгеү2. сов. во чтоперен., прост.уңайһыҙ хәлгә ҡалыу, барып эләгеү, килеп ҡабыу -
80 возвести
1. сов.кого-что; уст., высок.етәкләп мендереү, етәкләп күтәреү, етәкләп алып барып ултыртыувозвести на сцену кого-л. — кемделер сәхнәгә етәкләп мендереү
2. сов.(күҙҙе) күтәреү, (ҡарашты) йүнәлтеү, юғарыға ҡарау3. сов. в кого-что; перен.күтәреү, дәрәжә биреү4. сов.во чтоәһәмиәт биреү5. сов. чтоҡороу, өйөү, һалыу, төҙөү6. сов.на когоғәйеп тағыу, яла яғыу7. сов. что, к чемуменән бәйләү, менән аңлатыувозвести в степень мат. — дәрәжәгә күтәреү
См. также в других словарях:
барып — тұрған. Шектен асып кеткен, нағыз. ≈ Ол б а р ы п т ұ р ғ а н сараңның өзі еді … Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі
барып киіп, бақанын таяну — (ҚХР) толық әзірлікпен, бар жоғын үстіне ілу … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі
алысқа барып түсу — оқтың, минаның, снарядтың атқаннан кейінгі түсетін ең қашық жері … Казахский толковый терминологический словарь по военному делу
әрі барып, бері қайту — (Алм.: Кег., Шел.) соятын малдың семізін әкелмей, арықтауын әкелу. Бұрын байлар үйіне сыйламайтын қонақ келгенде, қойшысына «ә р і б а р ы п, б е р і қ а й т» дейді екен (Алм., Кег.) … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі
бару — 1. Билгеле бер юнәлештә хәрәкәт итү; юнәлешле хәрәкәттә булу. Ераклашу, китү: киресе: килү 2. Нин. б. объектка юнәлү яки шуңа җитү калага б. . Кем. б. каршына (катына) килү 3. Нин. б. эш башкару максаты белән, берәр якка юнәлү, юлга чыгу яки юл… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
әйләнү — Үз күчәре тирәсендә борылу; әйләнә буенча хәрәкәт итү. Берәр нәрсә тирәли йөреп чыгу. күч. Кайда да булса яки кем янында да булса даими йөрү, булу, бөтерелү галимнәр тирәсендә ә. . күч. Нин. б эш белән мәшгуль булу, ыгы зыгы килү 2. Бер яктан… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
җитү — I. ф. 1. Нин. б. урынга яки берәр әйбер янына килү, аны белән тигезләнү. Әйбернең озынлыгы (яки киңлеге) берәр нәрсәгә кадәр сузылуны, башы, очы шул әйбер белән тигезләнүне аңлата 2. Хәрәкәттәге кеше яки әйбернең артыннан куып барып тоту яисә… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
җитешмәү — 1. Алу бирү, сату итү һ. б. матди байлыклар белән бәйләнгән эштә керемгә караганда чыгымның артып китүе, ялгышлык я урлау сәбәпле акча яки материалның җитмәве 2. Җитешмәгәнлек (2) Берникадәр җитмәү, кирәк кадәрле булмау, җитәрлек булмау 4.… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
зиярәт — КЫЛУ (ИТҮ) – 1. Үлгән кешенең кабере янына барып гыйбадәт кылу, үлгәннәр рухына багышлап дога кылу 2. күч. Кемнең дә булса янына керү, күрешергә яки хәл белергә килү 3. Кая да булса барып карау, тамаша кылу … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
йөрү — 1. Атлап урыннан урынга күчү. Атлау сәләтенә ия булу, хәрәкәт итәрлек хәлдә булу. 2. Хәрәкәттә булу, хәрәкәт итеп тору 3. Транспортта хәрәкәт итү 4. Кая да булса баргалап тору эшкә й. 5. Үтү, керү, чыгу капкадан йөреп булмый 6. Йөреш ясау… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
чәнчелү — 1. Тишеп керү, эчкә керү; кадалу (нин. б. очлы нәрсә тур.) 2. күч. Бик каты егылу, егылып төшү; мәтәлеп барып төшү чәнчелеп барып төште 3. күч. гади. Үлү, дөмегү, бетү; юкка чыгу 4. с … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге