-
1 кæнынц
3 л. мн. ч. наст. вр. гл. кæнын -
2 ӕмхъӕр кӕнынц
ერთხმად, ერთდროულად ყვირიან -
3 къæрцц кæнын
стучать; хлопать; щелкатьУый йеддæмæ ныр куыдтæ æмæ цытæ кæнынц, уый ницы у: Ныры лæппутæ хи ирхæфсынæн, хуыздæр куыстæн, уый ссардтой, æмæ æхсынæнтæ къæрццытæ кæнынц æмæ сын сæ цъæрттæ тутæ кæнынц, – загъта лæг, былысчъилтæгæнгæ, æмæ лæппу хъазахъхъ æхсынæнтæ куыд æхсынынц æмæ сын сæ цъæрттæ куыд тутæ кæнынц, уый фæзмын байдыдта – Так-то люди делают, а не то что как теперь: только и забавы у ребят, что семя грызут да шелуху плюют, – презрительно заключил старик, представляя в липах, как грызут семя и плюют шелуху нынешние казаки (Лев Толстой, Хъазахъхъ)
-
4 იკვეთება
(გაიკვეთა, გაკვეთილამოიკვეთა, მოკვეთილაგამოიკვეთა, გამოკვეთილა) – лыгӕй кӕнынц, чъеппӕй кӕнынц, къӕртт ӕй кӕнынцქართულ-ოსური ლექსიკონი (Грузинско-Осетинский словарь) > იკვეთება
-
5 точно
I нареч.раст, тæккæ; дырысæй; æцæгточно так – тæккæ афтæ, раст афтæ
II союз (как будто) цымая пришел точно к сроку – æз æрбацыдтæн раст æмгъуыдмæ
кусты шелестят, точно тихо разговаривают (Гаршин) – къутæртæ сыбар-сыбур кæнынц, цыма сабыргай ныхас кæнынц
-
6 зилахар кæнын
кружить, кружитьсяЛæппутæ сæ алыварс зилахар кодтой. – Юноши кружили вокруг них. (Абайты В., Историко-этимологический словарь, Т. 4)
Сылтæ зилахæрттæ кæнынц хъæлдзæгæй, фæлæ æфсæрмдзæстæй, æхсæвæр цæттæ кæнынц. – Женщины весело, но робко вертятся (т.е. хлопочут, суетятся) – готовят ужин. (Беджызаты Ч., Мæсгуытæ дзурынц)
Уый æнусмæ зилахар кæндзæн Зæххы къорийы алыварс. – Она всегда будет кружиться вокруг земного шара. (Сиукъаты Н., Дун-дуне нæ алфамбылай)
-
7 ир
1) осетины, осетинский народУæдæ куыд æххæст кæнынц ир сæ хуыздæры фæдзæхстытæ абон? – Ну так как осетины выполняют наказы своего лучшего (представителя)? (Хъодзаты Æ., Æмæ дзырд уыди Хуыцау)
ирæй курынц æсæддон æххуыс… – просят у осетин военной помощи… (Джыккайты Ш., Ирон литературæйы истори, 1917–1956 азтæ)
2) иронцы (осетины – носители иронского диалекта осетинского языка)… табу дын кæнынц ир æмæ дыгур. – … тебе поклоняются иронцы и дигорцы. (Хъодзаты Æ., Коммунизмы æндæрг)
-
8 Обособленные второстепенные члены предложения
Второстепенные члены предложения, уточняющие или поясняющие член предложения, к которому они относятся, выделяемые интонационно. Обособленные члены осложняют простое предложение. На письме они отделяются знаками препинания – запятой или тире.Обособленные дополнения, обособленные обстоятельства.
––––––––––––––––––––––––––––––ир. Иртæстгонд фæрссаг уæнгтæХъуыдыйады уæнгтæй искæцыйы хъуыды цы фæрссаг уæнгтæ фæбæлвырддæр кæнынц æмæ иннæ уæнгтæй интонацийæ кæй фæиртасæм, уыдон. Иртæстгонд уæнгтæ хуымæтæг хъуыдыйад кæнынц вазыгджындæр. Фысгæйæ иртæстгонд цæуынц æрхæцæн нысæнттæй – къæдзыг кæнæ тирейæ.Иртæстгонд æххæстгæнæнтæ, иртæстгонд фадатон дзырдтæ.
––––––––––––––––––––––––––––––диг. Æртæстгонд фæрсаг иуæнгтæГъудиади иуæнгтæй ескæций гъуди ци фæрсаг иуæнгтæ фæбæлвурддæр кæнунцæ æма иннæ иуæнгтæй интонацийæй ке фертасæн, етæ. Æртæстгонд иуæнгтæ хумæтæг гъудиадæ кæнунцæ вазуггиндæр. Финсгæй æртæстгонд цæунцæ æрхуæцæн нисæнттæй – къæдзуг кенæ тирейæй.Æртæстгонд æнхæстгæнæнтæ, æртæстгонд фадуатон дзурдтæ.
Русско-осетинский словарь лингвистических терминов > Обособленные второстепенные члены предложения
-
9 Синонимы
Слова, тождественные или очень близкие по своему значению. Синонимический ряд – группа слов, объединенных синонимическими отношениями. Полные (абсолютные) синонимы – слова, значение которых совпадает. Семантические (смысловые) синонимы – слова, отличающиеся оттенками значения, но относящиеся к одному стилю речи. Стилистические синонимы – слова, которые употребляются в разных стилях речи, называя один и тот же предмет, понятие, признак, действие.––––––––––––––––––––––––––––––ир. СинонимтæСæ нысаниуджытæ иухуызон кæнæ хæстæг кæмæн сты, ахæм дзырдтæ. Синонимикон рæнхъ – синонимикон ахастдзинæдтæй баст дзырдты къорд. Æххæст (абсолютон) синонимтæ – æмхуызон нысаниуæг кæмæн ис, ахæм дзырдтæ. Семантикон синонимтæ – сæ нысаниуджытæ цавæрдæр фæлгъуызтæй кæмæн хицæн кæнынц, ахæм дзырдтæ; хауынц иу стильмæ. Стилистикон синонимтæ – иу предмет, æмбарынад, æууæл кæнæ архайд цы дзырдтæ нысан кæнынц, фæлæ хицæн стильты кæмæй цæуы пайдагонд, ахæм дзырдтæ.––––––––––––––––––––––––––––––диг. СинонимтæСæ нисанеугутæ еухузи кенæ хæстæг кæмæн æнцæ, уæхæн дзурдтæ. Синонимикон рæнгъæ – синонимикон рахастдзийнæдтæй баст дзурдти къуар. Æнхæст (абсолютон) синонимтæ – еухузи нисанеуæг кæмæн ес, уæхæн дзурдтæ. Семантикон синонимтæ – сæ нисанеугутæ циавæрдæр фæлгъузтæй кæмæн хецæн кæнунцæ, уæхæн дзурдтæ; хаунцæ еу стильмæ. Стилистикон синонимтæ – еу предмет, лæдæруйнадæ, æууæл кенæ архайдт ци дзурдтæ нисан кæнунцæ, фал хецæн стильти кæмæй цæуй пайдагонд, уæхæн дзурдтæ.Русско-осетинский словарь лингвистических терминов > Синонимы
-
10 ევარცხნება
(დაევარცხნა, დავარცხნია) лӕгъз ын кӕнынцთმა კარგად ევარცხნება – йӕ хъуынтӕ хорз лӕгъз кӕнынцქართულ-ოსური ლექსიკონი (Грузинско-Осетинский словарь) > ევარცხნება
-
11 იკრიბება
(შეიკრიბა, შეკრებილა) тымбыл кӕнынц, ӕмбырд кӕнынцქართულ-ოსური ლექსიკონი (Грузинско-Осетинский словарь) > იკრიბება
-
12 მართლდება
(გამართლდა, გამართლებულა)1) рӕстдзинад бӕлвырд цӕуы, раст ӕй кӕнынцზოგჯერ დამნაშავესაც ამართლებენ – хатт аххосджыны дӕр сраст кӕнынц2) ӕцӕг кӕныჩემი ნათქვამი მართლდება – мӕ загъд (ныхас) ӕцӕг кӕныქართულ-ოსური ლექსიკონი (Грузинско-Осетинский словарь) > მართლდება
-
13 баловать
несовер. фыдахуыр кæнын, буцахуыр кæнын, къулбадæг кæнынвсе ее балуют – иуылдæр æй къулбадæг кæнынц
-
14 блуждать
несовер. в разн. знач. хæтын, рацу-бацу кæнын, рауай-бауай кæнынблуждать в лесу – хъæды рацу-бацу кæнын (фæдзæгъæл уæвгæйæ)
блуждать по свету – дунетыл хæтын
глаза блуждают – йæ цæстытæ рауай-бауай кæнынц
-
15 вал
I муж. поэт. (волна)уылæн, стыр уылæнII муж. (земляной)быру, сыджытбыруIII муж. тех.хъæдæг, тулæнIV муж.:выполняют план по валу – пълан æмтгæй æххæст кæнынц
-
16 водонапорный
-
17 врозь
нареч. хицæнæй, хицæнтæйвместе тесно, а врозь скучно (посл.) – иумæ сын къуындæг у, хицæнтæй та хъыг кæнынц
-
18 гремучий
прил. нæргæ, гуыр-гуыргæнгæне шепчутся листья с гремучим ключом (Лермонтов) – сыфтæртæ нæ сыбар-сыбур кæнынц гуыр-гуыргæнаг суадонимæ
-
19 дополнять
-
20 дробиться
несовер. лыстæг кæнын, дихтæ кæнын, пырх кæнын, мур кæнынволны дробятся о скалы – уылæнтæ къæдзæхтыл пырх кæнынц
См. также в других словарях:
ЦÆСТЫТЫ ÆХСИДÆВТÆ РАТÆХ-БАТÆХ КÆНЫНЦ — Тынг мæсты кæнын. Парсайæн... йæ цæстыты æхсидæвтæ ратæх батæх кæнынц, йæ уынæрæй бæстæ хæссы. (Хъуылаты С. Дыууæ къæрныхы.) … Фразеологический словарь иронского диалекта
ФЫНГТÆ ЗÆУ-ЗÆУ КÆНЫНЦ — Хорз, дзадджын, хъæзныг фынг æрæвæрын … Фразеологический словарь иронского диалекта
ФЫНГТÆ УÆЗ КÆНЫНЦ — см. ФЫНГТÆ ТАСЫНЦ … Фразеологический словарь иронского диалекта
ЧЫНДЗХАСТ — см. ЧЫНДЗХАСТ – перевод Чындзхæссæг чи цæудзæн, уыдонæн рагацау бамбарын кæнынц. Раздæр иу сын фехъусын кодтой цалдæр боны, суанг къуыри раздæр. Чындзхæссæг алы адæймаджы нæ хонынц, уыцы кад æппæтмæ нæ хауы. Чындзхæсджытæ хъуамæ уой уæздан, зараг … Словарь по этнографии и мифологии осетин
ФИДАУДЖЫТÆ — см. ФИДАУДЖЫТÆ – перевод Фидауджытæ вæййынц æртæ фондз адæймаджы. Лæппуйы бинонтæ сцæттæ кæнынц Фидауæггаг æхца, кæмæн куыд йæ бон у, афтæ. Фидауæггаг цы æхца сæвæрынц, уый у Мысайнаг, дыууæ мыггаджы кæй бафидыдтой, кæй бахæстæг кодтой, уый… … Словарь по этнографии и мифологии осетин
БАДÆНТЫ ХИСТ — тж. БАДÆНТÆ см. БАДÆНТЫ ХИСТ – перевод Ног азæй къуыри куы рацæуы, уæд къуырисæрæхсæв ног мæрдджынтæ фæкæнынц Бадæнтæ. Кусарт акæнынц, сцæттæ кæнынц нозт, алыхуызон хæринæгтæ, адджинæгтæ, дыргътæ, халсартæ. Раздæр иу Бадæнтæм зианæн йæхи номыл… … Словарь по этнографии и мифологии осетин
МАРДЫ КÆНДТÆ АФÆДЗЫ ДÆРГЪЫ — см. МАРДЫ КÆНДТÆ АФÆДЗЫ ДÆРГЪЫ – перевод Чырыстæттæм кæнынц æртæ Сабатизæры, пысылмæттæм – æртæ майрæмæхсæвы, стæй дыууæтæм дæр дыууиссæдзæм боны хист, афæдзы хист. Фæлæ фæстаг рæстæг фæзынд ног æгъдау: баиу кæнынц æртыккаг сабатизæр майрæмбон… … Словарь по этнографии и мифологии осетин
УАЦИЛЛА — Хоры æмæ æрвнæрды Уацилла. Кадæг «Дауджыты лæвæрттæ Сосланæн» ы Сафа Уацилламæ дзуры: «Абон æз дæуæй, æрвнæрынгæнæг, зæххон адæмæн иу хæрзиуæг курын: фехъуыстон æз, дæ дзыппы кæй ис хоры нæмгуытæ; ма сæ бахæлæг кæн зæххыл цæрæг адæмæн – стыр… … Словарь по этнографии и мифологии осетин
КÆРТЫ УЫНАФФÆГÆНÆГ — см. КÆРТЫ УЫНАФФÆГÆНÆГ – перевод Æгъдау дунейы сæр у. Мардæн æгъдау раттын зонды хос у адæмæн, удыбæстæ. Зианы æгъдау йæ алы фæзилæн, йæ алы æууæлæй дæр бæрæг у. Авдæн кæм и, уым чырынæн дæр æнæ уæвæн нæй. Кæрæдзийы æнцой балæууын, кæрæдзийæн… … Словарь по этнографии и мифологии осетин
ХÆРНÆДЖЫ ФЫНДЖЫ ÆГЪДАУ — см. ХÆРНÆДЖЫ ФЫНДЖЫ ÆГЪДАУ – перевод Æгъдаумæ гæсгæ хæрнæджы фынгæвæрды алцыдæр æмбæлы къæйттæ къæйттæй. Зианы фынгыл уынаффæ кæны фынджы хистæр. Дыккаг хистæр – æрцæуæг адæмæй, æртыккаг хистæр – зианджыны мыггагæй, иннæтæ бадынц куыдхистæрæй.… … Словарь по этнографии и мифологии осетин
АРТ — Арт, зынг ирон адæмон сфæлдыстады æмбæлынц сæ комкоммæ нысаниуæгимæ æмæ фæсномыгæй дæр. Ныр дæр ма арæх фехъусæн вæййы ахæм зæгъдтытæ: «Мæ артыл дон бакалд!», «Артæн бын фæнык ын нæй». «Мæ арт бауазал!», «Мæ зынг ахуыссыд!» Зынг (арт) царды… … Словарь по этнографии и мифологии осетин
