-
81 потечь
сов.1. ҷорӣ (равон) шудан, шоридан; потекли ручи оби ҷӯйҳо чорӣ шуд2. перен. (о времени) гузаштан, равона шудан; потекли иепотечь дели ҳафтаҳо гузаштанд3. сӯрох (шикоф) шудан; ведро потекло сатил сӯроҳ шуд -
82 потребоваться
сов. лозим (даркор, зарур) шудан; потребовались документы ҳуҷҷатҳо лозим шуданд; для ответа потребовалось много времени безл. барои ҷавоб вақти бисёр даркор шуд -
83 потянуться
сов.1. ёзидан, хамёза кашидан, дароз шудан; потянуться в кровати дар кат ёзидан2. кашол (дароз) шудан; ребенок потянулся к матери кӯдак ба [сӯи] модараш дароз шуд3. паи ҳам рафтан, оҳиста роҳ гаштан, суст ҳаракат кардан; потянулись караваны верблюдов корвони шутур паи ҳам ҳаракат кард; стая журавле й потянулась на юг селаи турнаҳо ба сӯи ҷануб парвоз кард;4. (о времени) кашол ёфтан, тул кашидан, давом кардан; потянулись долгие зимние ночи шабҳои дарози зимистон кашол ёфтанд -
84 предел
м1. ҳад, ҳудуд, сарҳад; здесь предел степной полосы ҳудуди минтақаи дашт ин ҷост // мн. пределы ҳудуд, мавзеъ; пределы Кавказа ҳудуди Кавказ; за пределами страны дар хориҷи кишвар // (о времени) зарф, арз, муддат, фасл; в пределах трех лет дар зарфи се сол2. уст. поэт. (край, страна) хок, марз; вернуться в родные пределы ба зодгоҳи худ баргаштан3. перен. ҳад, доира, ҳудуд; всему есть предел ҳар чиз ҳад дорад; пределы полномочий ҳудуди ваколат; в пределах приличия дар доираи одоб, дар ҳудуди шоистагӣ; вне пределов приличия аз доираи одоб берун; выити из пределов чего, за пределы чего аз ҳадди эътидол гузаштан; аз ҳудуди назокат берун шудан4. ҳад, ҳадди (дараҷаи) охирин, ҳадди аксар; авҷ; предел высоты ҳадди иртифоъ; предел прочности ҳадди устуворӣ (мустаҳкамӣ); предели скорости ҳадди суръат; предел совершенства авҷи камол, ниҳояти такомул5. мат. лимит6. прост. тақдир, қисмат, сарнавишт -
85 препровождение
с (по знач. гл. препроводить) фиристодан(и), роҳӣ (равона) кардан(и), расондан(и); гузарондан(и); препровождение бумаг по назначению ба ҷояш (ба соҳибонаш) фиристодани (расондани) коғазҳо препровождение времени гузарондани вақт -
86 проскочить
сов.1. что и без доп. давида гузаштан, зуд гузаштан, басуръат гузашта рафтан; он проскочил мимо нас вай аз назди ман башитоб гузашт // без доп. (о времени) тез (зуд) гузаштан; время проскочило незаметно вақт тез гузашт2. пинхонӣ гузаштан (даромадан); отряд проскочил в лес дастаи аскарон худашро ба беша зад3. разг. афтидан, ғалтидан, гузашта афтидан; монета проскочила в щель танга ба роғ афтид4. перен. разг. гузаштан, аз назар афтида мондан, дида нашуда мондан; в корректуре проскочило несколько ошибок дар корректура якчанд хато гузаштааст -
87 срок
м1. (промежуток времени) муддат, мӯҳлат, вакт; недельный срок муддати як хафта; гарантийный срок муҳлати кафолат; годичный срок мӯхлати яксола; договорные сроки мӯҳлатхои шартнома; сроком на месяц ба мӯҳлати як моҳ; до истечения срока то тамом шудани мӯхлат; по истечении срока баъд аз тамом шудани мӯхлат; срок давности муддати даъво; уложиться в срок дар вақташ ба ҷо оварда тавонистан (корро); срок эксплуатации автомобиля мӯҳлати истифодаи автомобиль2. (момент наступления чего-л.) мӯҳлат, вақт; установленные сроки мӯҳлатҳои муқаррар; назначить срок вактро таъин кардан; продлить срок мӯҳлатро дароз кардан; пропустить срок ба мӯҳлати таъиншуда риоя накардан <> без срока бе мӯҳлат; дай(те) срок сабр кун(ед), андак ист(ед); дать срок прост. кава кардан ; получить срок прост. қава шудан; не давать ни отдыху ни \сроку ҳеҷ ором намонондан -
88 приспеть
сов.1. прост, (подоти, подоспеть) расида омадан, дар вақташ омадан2. разг. (о времени) расидан, омадан, шудан, фаро расидан; приспело время ехать вақти рафтан расид (шуд) -
89 пробежать
сов.1. давида (тозон, тохта) гузаштан; он пробежал мимо меня вай аз паҳлуи ман тохта гузашт// что и без доп. тай кардан, зуд гузаштан, роҳ паймудан; лыжник пробежал десять километров лыжарон дах километр роҳро тай кард2. тез [шино карда] гузаштан; по реке пробежал небольшой катер заврақи хурде дар дарё бо суръат шинокунон гузашт // (о ветре, облаках и т. п.) вазидан, гузаштан, даргузаштан // (о шуме и т. п.) пайдо шудан, шунида шудан // перен. пайдо шудан; фаро гирифтан; дрожь пробежала у меня по телу баданам ваҷаррос зад, аъзои баданам ларзид3. рехтан, шоридан, ҷорӣ шудан; по щеке пробежала слеза аз рухсора ашқ рехт, оби дида ба рухсора ҷорӣ шуд4. (о времени) тез гузаштан; быстро пробежал год сол бисьёр тез гузашт5. что перен. (представить мысленно) аз хаёл гузарондан, тасаввур кардан 6.что перен. разг. сарсарӣ хондан, иҷмолан назар кардан, рӯякӣ дида баромадан, чашм давондан; пробежать глазами объявление эълонро сарсарӣ хондан (чашм давондан)7. чем см. пробежаться 3 -
90 пройти
сов.1. что и без доп. гузаштан, рафтан, роҳ гаштан, роҳ тай (убур) кардан (паймудан), рад шудан; пройтипо дороге аз роҳ гузаштан; пройти десять километров даҳ километрро тай кардан // рафтан, рафта омадан, равона (роҳӣ) шудан; пройти к речке ба лаби дарё рафтан; пройти к трибуне ба минбар гузаштан // что рақсидан, рақс кардан; пройти несколько туров вальса якчанд бор вальс рақсидан // (на каком-л. транспорте) гузаштан, тай кардан (савора); пройти по Каспию на судне баҳри Каспийро киштисавор гузаштан2. что и без доп. гузаштан, [надида] гузашта рафтан; заговорившись, пройти свой дом саргарми гуфтугӯ шуда аз пеши хонаи худ [надида] гузашта рафтан // что гузаштан, убур кардан, гузашта рафтан; пройти деревню аз деҳа гузашта рафтан3. (о шуме и т. п.) паҳн шудан, фаро гирифтан, танинандоз шудан // (о слухах и т. п.) паҳн шудан, овоза шудан, гап-гап (мишмиш) шудан; о нём прошла худая слава дар ҳаққи вай овозаи бад паҳн шудааст4. перед кем-чем перен. гузаштан, ба хаёл (ба ёд) омадан, аз фикр (аз пеши назар) гузаштан; события последних дней прошли перед его глазами воқеаҳои рӯзҳои охир аз пеши назараш гузаштанд5. перен. дамидан, зоҳир (ошкор, намоён) шудан, ҷилва намудан; по её лицу прошла улыбка дар рӯяш табассум дамид6. (об осадках) боридан, омадан, андак боридан; прошёл дождь борон борид, борон бориду монд7. даромадан, гузаштан, дохил (ворид) шудан; этот шкаф не пройдёт в дверь ин ҷевон аз дар намедарояд // ҷаббида (таровида, заҳида) гузаштан; чернила прошли сквозь бумагу сиёҳӣ аз коғаз захида гузаштааст // что горн, кандан, кофтан, канда (кофта) гузарондан; пройти горную породу маъдан (кон) кандан // что кон карда гузаштан; пройти грядку чӯяк кашидан8. что чем молидан, ловидан; пройти потолок мелом бар рӯи шифт бӯр молидан9. кашида шудан, гузаштан; через село прошла железная дорога аз деҳа роҳи оҳан гузашт10. разг. қабул (интихоб, пазируфта) шудан; пройти по конкурсу аз конкурс гузаштан11. что, через что гузаштан, тахаммул кардан, тоб овардан, тоқат кардан; пройти через тяжёлые испытания ба санчиши ҳаёт тоб овардан, аз санҷиши ҳаёт гузаштан // гузаштан, паймудан, тай кардан, аз сар гузарондан; пройти различные стадии развития даврахои гуногуни тараққиётро аз сар гузарондан // гузаштан, тафтиш шудан, аз назорат гузаштан; пройти проверку аз тафтиш гузаштан, тафтиш шудан; пройти комиссию аз комиссия гузаштан12. (о времени, событиях и т. п.) гузаштан, паси сар шудан, аз сар гузаштан; прошли многие годы солҳои бисёре гузашт // гузаштан, анҷом додан, ба охир (ба анҷом) расидан; уборка прошла хорошо дарав нагз гузашт13. что (курс обучая, лечения и т. п.) гузаштан, ба ҷо овардан, адо (буд, иҷро, тамом) кардан, гузарондан; пройти военную службу хизмати ҳарбиро тамом кардан; пройти практику тачриба омӯхтан14. что разг. омўхтан, ёд гирифтан, хондан, омӯхта тамом кардан, таҳсил кардан; пройти историю СССР таърихи СССР-ро омӯхтан15. тамом шудан, мондан, гузаштан, бас (нест, қатъ) шудан; дождь прошёл борон монд // дуруст (сиҳат) шудан, сиҳат ёфтан; голова прошла дарди сарам монд <> пройти [сквозь] огонь и воду [и медные трубы] ба ҳафт гулах алав мондан, гармою сармо чашида (дида) пухта шудан; пройти между рук беҳуда сарф шудан, бар бод рафтан (оид ба пул); пройти через руки кого, чьи аз дасти касе гузаштан; лёд прошёл яхи дарё гузашт; даром не пройдёт что кому беҷазо намемонад -
91 пролететь
сов.1. что и без доп. паридан, парвоз кардан, парида (парвоз карда) гузаштан, парида тай кардан; самолёт пролетел над городом самолёт аз болои шаҳр парида гузашт; самолёт пролетел тысячу километров самолёт ҳазор километр тай кард2. что и без доп. разг. давида гузаштан, босуръат гузаштан, тез гузашта рафтан; поезд пролетел мимо станции поезд аз пеши истгоҳ босуръат гузашта рафт3. пе-рен. ба хотир гузаштан, ба фикр (ба хаёл) омадан, аз (ба) дил гузаштан4. перен. (о времени) тез (зуд) гузаштан, гузашта рафтан; лето пролетело тобистон зуд гузашта рафт слышно, как муха пролетит хомӯшии том, оромии том, пашша пар намезанад -
92 промелькнуть
сов.1. намоён шуда гузаштан, ба назар намуда гузаштан, банохост намудор шуда ғайб задан; промелькнуть перед глазами дар пеши назар намоён шуда гузаштан2. перен. (о мыслях) ба хотир гузаштан, аз дил гузаштан; у меня промелькнула мысль … аз дилам гузашт…3. перен. (о времени) зуд (тез) гузашта рафтан; промелькнуло лето тобистон зуд гузашт4. перен. андак ошкор шудан, каме зоҳир шудан, андак фаҳмида (ҳис) шудан; в его словах промелькнула ирония суханони ӯ андак истеҳзоомез буданд -
93 промчаться
сое.1. тозон-тозом (босуръат) рафтан (давидан), давон--давон гузаштан; промчаться стрелой тирг барин давида гузаштан2. (о времени зуд гузаштан, тез гузашта рафтан: быстро промчалось лето тобистон зуд гузашта рафт -
94 пронестись
сов.1. тез (босуръат) гузаштан, давида гузаштан, зуд парида гузаштан; стая птиц пронеслась над нами аз болои мо селаи паррандагон тез парида гузашт // перен. (о мыслях, воспоминаниях и т. п.) ба хотир (ба ёд) омадан, аз фикр гузаштан, аз дил гузаштан2. перен. (о времени) тез (зуд) гузаштан, гузашта рафтан; лето быстро пронеслось тобистон тез гузашт3. (раздаться - о звуках) баромадан, шунида шудан, ба гӯш расидан // перен. паҳн шудан, миш-миш шудан, гап-гап шудан; пронёсся слух… овоза шуд, ки… -
95 пустой
(пуст, -а, -о)1. холӣ, тихи; пустая бочка чалаки холӣ; пустой чемодан ҷомадони холӣ // беодам, номаскун; пустой дом хонаи беодам // разг. пуч, фач, бемаза;пустой урок дарси пучIIразг. (о пище) бемаза, фач; пустые щи карамшӯрбои бемаза; пустой чай чои беқанд2. перен. сабук, бемаза; пустой человек одами сабук, одами бемаза3. перен. беҳуда, пуч, бемаънӣ, бемаза, беасос; пустые слухи овозаҳои беҳуда, овозаҳои беасос; пустая затея кори беҳуда, беҳудакорӣ; пустые разговоры гап-гапи беҳуда; пустая трата времени беҳуда сарф кардани вақт; пустая книга китоби бемаза4. в знач. сущ. пустое с гапи беҳуда, сафсата; пустое ты говоришь сафсатагӯӣ мекунӣ: пустая башка прост, аҳмақ, кундзеҳн, каллаварам; пустой звук гапи хушку холӣ, гапи пуч; пустой карман (кошелёк) у кого ҳамёни колӣ, бепулӣ; пустое место сурати (сояи) девор, одами бемаза; пустая порода горн, ҷинси бегона; с пустыми руками бо дасти холӣ, дастхолӣ; прийти с пустьши руками бо дасти холӣ омадан; переливать из пустого в порожнее 1) бо ғалбер об кашондан 2) жожхой кардан, об дар ҳован кӯбидан -
96 раньше
нареч.1. сравн. ст. к рано 1;2. (до какого-л. момента) пештар, барвақттар, пеш аз мӯҳлат, пеш аз муддат; выполнить план раньше срока планро пеш аз мӯҳлат иҷро кардан3. (прежде другого) пештар, барвақттар; я приду раньше тебя ман аз ту пештар меоям4. (сначала) аввал; раньше подумай, а потом решай аввал фикр кун, баъд ҳал кун5. (прежде) собиқ, пештар, аввалҳо; раньше они встречались часто пештар онҳо тез-тез вомехӯрданд; раньше времени пеш аз вақт -
97 секунда
ж1. (единица времени) сония2. як лаҳза, як дам; подожди секунду! як дам ист!3. мат. сония4. муз. секунда (фосилаи байни нотаҳои ҳамсоя дар гаммаи диатонӣ) секунда в секунду 1) (точно) бисёр дақиқ 2) (одновременно) дар як вақт; в [одну] секунду дар як лаҳза; дар як чашм кушода пӯшидан; сию секунду 1) (немедленно) фавран, худи ҳозир, даррав 2) (сейчас) ҳозир, ҳоло; ни секунды ҳеҷ, як лаҳза ҳам …; ни на \секундау… як лаҳза ҳам… -
98 скорый
(скор, -а, -о)1. тез, зуд, босуръат, таъҷилӣ; скорая помощь мед. ёрии таъҷилӣ; идти скорым шагом тез кадам зада рафтан2. наз-дик, кариб; в скором времени ба қарибӣ; до скорого свидания! хайр!, то дидана! скор на руку 1) зуд ҷазодиҳанда 2) тезкор, абҷир, тездаст; скор на ногу зудхез, зудҷунб; на скорую руку ҳарому ҳариш -
99 служба
ж1. (по знач. гл. служить 1, 2, 4, 5, 6) хизмат; нести службу хизмат кардан2. хизмат, кор; поступить на службу ба хизмат (ба кор) даромадан; уйти со службы аз кор баромадан; действительная служба воен. хизмати дар сафҳои қушун; двигаться по службе дар хизмат пеш рафтан, ба мансаби баландтаре расидан3. разг. идора, ҷои хизмат (кор); моя служба недалеко от дома ҷои корам ба хона наздик аст4. умур; служба движения ж.-д. умури нақлиёти роҳи одан; служба времени астр. умури вақт; служба погоды умури обу ҳаво; служба связи умури алоқа5. церк. ибодат, намоз6. мн. службы уст. (подсобные помещения) анбор, ҳезумхона <> не в службу, а в дружбу по-гов. служб агар хизмат нашавад, агар бемалол бошад; сослужить \службау кому хизмат кардан -
100 смена
ж1. (по знач. гл. сменить) ивазкунӣ, дигаркунӣ, бадалкунӣ; (по знач. гл. смениться) ивазшавӣ, дигаршавӣ, бадалшавӣ; табдил, тағьир; смена караула ивазкунии посбонон; смена настроения дигаршавии кайфият; смена впечатлений табдили таассурот2. (промежуток времени) смена; утренняя смена кончилась сменаи пагоҳй тамом шуд; работать во вторую смену дар сменаи дуюм кор кардан; школа работает в одну смену мактаб як смена кор мекунад3. (группа людей) смена; наша смена заступает в четыре часа сменаи мо дар соати чор ба кор шурӯъ мекунад4. пе-рен. ҷойнишин; готовить себе смену барои (ба) худ ҷойнишин таяёр кардан; молодёжь - наша смена ҷавонон ҷойнишини мо мебошанд5. либоси тоза; смена белья як даста либоси тоза на смену кому--чему 1) барои иваз кардан; на смену пришли школьники барои иваз кардан мактаббачагон омаданд 2) аз паи …, аз кафои …, баъди …, баъдаз, пасаз; на смену ночи идет день аз паи шаб рӯз мешавад
См. также в других словарях:
ВРЕМЕНИ ИЗМЕРЕНИЕ — Отсчёт времени связан с периодич. процессами. Система исчисления времени, применяемая в повседневной жизни, основана на солн. сутках, а соответствующая ед. времени секунда солнечного времени определяется как 1/86400 ср. солн. суток (в году… … Физическая энциклопедия
ВРЕМЕНИ ЛОГИКА — или Временная логика, раздел современной модальной логики, изучающий логические связи временных утверждений, т.е. утверждений, в которых временной параметр включается в логическую форму. В.л. начала складываться в 1950 е гг. прежде всего… … Философская энциклопедия
времени в обрез — нареч, кол во синонимов: 6 • недосуг (7) • некогда (51) • нет времени (8) • … Словарь синонимов
ВРЕМЕНИ СОЗНАНИЕ — особый, зависящий от общих и индивидуальных психических и общеличностных свойств данного человека вид сознания, связанный с переживанием времени. Философский энциклопедический словарь. 2010 … Философская энциклопедия
ВРЕМЕНИ БЮДЖЕТ — см. БЮДЖЕТ ВРЕМЕНИ. Antinazi. Энциклопедия социологии, 2009 … Энциклопедия социологии
времени восприятие — см. восприятие времени Психологический словарь. И.М. Кондаков. 2000 … Большая психологическая энциклопедия
времени восприятия нарушения — см. нарушения восприятия времени Психологический словарь. И.М. Кондаков. 2000 … Большая психологическая энциклопедия
ВРЕМЕНИ РАБОЧЕГО РЕГУЛИРОВАНИЕ — РЕГУЛИРОВАНИЕ РАБОЧЕГО ВРЕМЕНИ … Юридическая энциклопедия
ВРЕМЕНИ РАБОЧЕГО УЧЕТ — УЧЕТ РАБОЧЕГО ВРЕМЕНИ … Юридическая энциклопедия
времени — ВРЕМЕНИ, временем и т.д. см. время. Толковый словарь Ушакова. Д.Н. Ушаков. 1935 1940 … Толковый словарь Ушакова
Времени не воротишь. — Времени (молодости, прошлого) не воротишь. См. ЖИЗНЬ СМЕРТЬ … В.И. Даль. Пословицы русского народа