-
61 перелиться
сов.1) бушатылу, агызылу (сыекча, бер савыттан икенчесенә)2) ашып чыгу, мөлдерәмә булып аркылып чыгу, түгелү -
62 по-людски
нареч.; разг.кешечә, кешеләрчә, кешеләрдәй, адәмчә -
63 подступить
сов.1) ( к кому-чему) якын килү, килеп җитү2) ( оказаться в непосредственной близости) янында ук булу, терәлеп үк диярлек тору3) к кому разг. мөрәҗәгать итү, берәр үтенеч белән килү, янына бару4) перен. к чему, подо что төшү, тыгылу -
64 пока
-
65 считать
I несов.1) (кого-что и без доп.) санау2) (что) и без доп. (производить расчёты) санау, хисаплау3) ( что) исәпләү4) ( что) (принимать за начало отсчёта) санау, саный башлау, исәпли башлаучерез год, считая с этого дня — бүгеннән [саный] башлап бер елдан
5) ( кого-что) исәпләү, хисаплау, санау, уйлаусчитаю, что ты не прав — син хаклы түгел дип исәплим
•••II сов.считать дни (часы, минуты и т. п.) — көннәрне (сәгатен, минутын) исәпләү ( түземсезлек белән көтү)
( что) чагыштырып уку, чагыштырып укып чыгу -
66 удивительно
нареч.1) искиткеч, гаҗәп, галәмәт, хәйран калырлык2) в знач. cказ.; безл. гаҗәп, сәер, таң калырлыкне удивительно, что так случилось — болай килеп чыгуы бер да гаҗәп түгел
-
67 уйти
сов.1) ( отправиться) китү, чыгып китү2) разг. ( уволиться) чыгу, китү, ташлау3) (спастись, избежать) качу, качып котылу4) перен. үтү, узу, үтеп китү, вакыт үтү5) ( на что), разг. китү, кереп китү, тотылу, тотылып бетү6) ( во что) керү, батып керү7) перен. ( во что) чуму, [тулысынча] бирелү, күмелү, бату8) ( вытечь) ташу, ташып чыгу, ташып түгелү9) ( о часах) алга китү- недалеко уйти
- уйти вперёд
- уйти в себя
- уйти из жизни
- уйти на дно
- уйти ни с чем -
68 ухватка
ж; разг.1) ( манера поведения) кыланыш2) ( ловкость) елгырлык, булдыклылык, җитезлек, осталыкон берёт не силой, а ухваткой — ул көч белән түгел, осталык белән алдыра
-
69 кокыте
кокытеГ.: кокте1. нар. надвое, на две части, пополамКокыте пӧлаш перегородить надвое;
кокыте шелалташ разделяться на две части.
Вӱта шеҥгел куэжым кокыте шелаш пеш йӧсӧ. Муро. Берёзу за оградой очень трудно расколоть пополам.
Пасу корно кокыте ойырла. Я. Ялкайн. Дорога в поле разветвляется надвое.
2. нар. двояко, неопределённо, неконкретно (кок семын)Кокыте шонкалаш думать двояко;
кокыте вашешташ ответить неопределённо;
кокыте шоныде не раздумывая.
Ончет гын, кокыте шонаш нимогай амалат уке. М. Иванов. Если подумать, то никакой причины нет думать двояко.
3. нар. вдвое, пополамВенцов кагазым кокыте тодылешат, оҥ кӱсеныш пышта. В. Юксерн. Сложив бумагу вдвое, Венцов положил её в грудной карман.
4. прил. двоякийКокыте шижмаш двоякое чувство.
Калык коклаште кокыте шонымашат уло. К. Васин. В народе существует и двоякое мнение.
-
70 абсолютно
нареч.бөтөнләй, тамам, һис тә, бер ҙә -
71 ай
I1. межд.выражает боль, испугуй, абауай, ай, больно! — уй, уй, ауырта!
ай, ай, что же это такое! — абау, нимә һуң был!
2. межд.выражает упрёк, порицание, сожаление и т.п.әй, әй-әйай, как нехорошо — әй-әй, яҡшы түгел дә
3. межд.выражает удивление, восхищение, одобрениеих, һайай ребята, ай молодцы! — һай егеттәр, һай шәптәр!
ай да — бына, бына нисек
IIсоюз; разг.әллә -
72 без
1. предлог с род. п.при указании на недостаток, отсутствие кого-чего-л.-һыҙ/-һеҙ2. предлог с род. п.в отсутствие кого-л.-дан/-дән башҡа, юғында, юҡ саҡта3. предлог с род. п.при словах, обозначающих количество или меру, указывает на недостающее до полной меры количество-дан/-дәнбез исключения — береһе лә ҡалмай, тулыһынса, бөтөнләй
без оглядки — артына ҡарамайынса, алдын-артын ҡарамай
без умолку — туҡтауһыҙ, туҡтамайынса, өҙлөкһөҙ
-
73 бог
мАлла, Хоҙайбоже!; боже мой!; бог мой! — йә хоҙай!
не дай бог (боже); не приведи бог (боже) — хоҙай ҡушмаһын (күрһәтмәһен, һаҡлаһын)
одному богу известно — бер алла белә, билдәһеҙ
ради бога — алла (хоҙай) хаҡына, алла (хоҙай) хаҡы өсөн
слава богу: — 1) аллаға (хоҙайға) шөкөр
2) бәхеткә күрә; упаси (избави, сохрани) бог — алла (хоҙай) һаҡлаһын
на бога надейся, а сам не плошай — аллаға тапшыр, дилбегәне үҙең тот
-
74 больше
ҙурыраҡ, дәүерәк, өлкәнерәкдом деда большой, а наш ещё больше — олатайҙың өйө ҙур, ә беҙҙеке унан да ҙурыраҡ
2. сравн. от многокүберәк, артығыраҡ3. нареч.далее, впредь, ужебынан кире (һуң, ары, былай), бүтән, инде, башҡа -
75 бросить
1. сов. чтосм. бросать2. сов. чтоповел. прост. брось(те)в знач. `перестань(те)`, `оставь(те)`, `не надо`ҡуй (әле), кәрәкмәй, ташлабрось говорить глупости — ҡуй әле, юҡ-барҙы һөйләмә
жребий брошен — ни булһа ла шул булыр, булыры булған, буяуы һеңгән (уңған)
хоть брось — бер нәмәгә лә ярарлыҡ түгел, бик насар
-
76 ваш
1. м; мест.һеҙҙең, һеҙҙең...ығыҙ2. м; мест. в знач. сущ. с; разг. вашеһеҙҙеке3. м; мест. в знач. сущ. мн.; разг. ваширодные, близкиеһеҙҙекеләр, һеҙҙең туғандарығыҙваше благородие; ваше превосходительство; ваше сиятельство — ғали йәнәптәре
ваше дело — һеҙгә генә ҡағылған һорау, һеҙ хәл итә торған эш
ваша берёт (взяла) — һеҙ еңдегеҙ, һеҙҙеке өҫкә сыҡты
үҙегеҙ беләһегеҙ; и нашим и вашим — ике яҡлы бысаҡ
һеҙгә лә, беҙгә лә (ике йөҙлө кеше тураһында); по-вашему — һеҙҙеңсә
-
77 весить
1. несов.тартыу2. несов. перен.әһәмиәткә эйә булыу -
78 видать
Iнесов. см. видетьглаза б мои не видали кого-чего — күрмәһәм, яҡшыраҡ булыр ине
где это видано с союзом `чтоб` или с неопр. — был ни тигән эш, булған хәл түгел был (ризаһыҙлыҡ белдергәндә әйтелә)
II1. разг. в знач. сказ., безл.күреп булыу, күренеү2. разг. в знач. вводн. сл.күрәһең, ахыры, моғайынон, видать, весёлый человек — ул, күрәһең, күңелле кеше
от земли не видать — бик бәләкәй кәүҙәле, бот буйындай
(ни) зги не видать — ҡараңғы, күҙгә төртһәң күренгеһеҙ (күренмәҫлек)
-
79 задоринка
1. ж спец.шыма (тигеҙ) түгел2. ждәрт, дәртлелекбез сучка, без задоринки; ни сучка, ни задоринки — бер тотҡарлыҡһыҙ, шып-шыма
-
80 клевать
1. несов. чтоо птицахсүпләү, суҡыу2. несов.ударить клювомсуҡыу3. несов.без доп.о рыбеҡабыу, сиртеү4. несов. безл.; перен., разг., шутл.барып (килеп) сығыуклевать носом — йоҡо баҫыу, йоҡомһорап ултырыу
денег куры не клюют — у кого аҡсаһы бик күп, тауыҡ сүпләһә лә бөтөрлөк түгел (бөтмәҫ)
См. также в других словарях:
бер — I. 1. 1 саны һәм цифры. Шул сан исәбендәге микъдар. Парның сыңары 2. Үзе генә, бердәнбер, ялгыз 3. Фигыль алдыннан килгәндә: бер тапкыр 4. бер тиен дә бирмәде 5. бик көр, көтүдә бер сыер 6. кергән бере бетә тора 7. с. күңелләр бер булса... шәһәр… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
түгел — юкл. кис. 1. Барлык мөстәкыйль сүз төркемнәренә, исем фигыльгә, рәвеш фигыльгә, киләчәк заман хикәя фигыльгә һәм кайбер модаль сүзләргә өстәлеп, шулардан аңлашылган нәрсәләрнең юклыгын белдерә 2. Юклык формасындагы хикәя фигыль һәм юк сүзе янында … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
иелә-бөгелә — рәв. Бер иелеп, бер тураеп … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
түгелү — 1. (Түгү) 2. күч. кит. Җиңел рәвештә язылу, әйтелү каләмнән сүзләр т. 3. күч. иск. Берәр җиргә бөтен массасы белән кинәттән ябырылып керү; агылу (кешеләр тур.) 4. рәв. ТҮГЕЛЕП – Җәелеп, иркенләп (сөйләшү тур.) … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
жеңгелік — зат. көне Жігітті қызбен кездестіргенде, ұрын барғанда жеңгеге берілетін сый сыяпат, кәде … Қазақ дәстүрлі мәдениетінің энциклопедиялық сөздігі
иҗек — 1. Сүзнең аерым һава этәреше белән әйтелә һәм бер сузыктан яки сузык катнашкан берничә аваздан торган кисәге 2. иск. Иске ысул белән укытуда: гарәп сүзләрен иҗеккә аерып, нинди хәрәкә белән булуын әйтеп уку кәп өсте кә, ләм асты ли, мим өсте мә,… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
Гелиополис — ГЕЛІОПОЛИСЪ (нынѣ сел. Эль Матаріе), близъ Каира, развалины древн. города. Въ кампанію 1800 г., 24 янв., франц. и тур. уполномоченные, при посредничествѣ англ. адм. Сиднея Смита, подписали въ Эль Аришѣ конвенцію объ очищеніи фр зами Египта; франц … Военная энциклопедия
пассат — Гел бер юнәлештә озак вакыт исә торган җил – кайбер географик өлкәләргә хас … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
Египетская экспедиция 1798—1801 г. — ЕГИПЕТСКАЯ ЭКСПЕДИЦІЯ 1798 1801 г. Наступившее затишье послѣ блестящ. успѣховъ Итал. кампаніи 1796 97 гг. не соотвѣтствовало политич. планамъ ген. Бонапарта. Ему нуженъ б. еще рядъ победонос. событій, к рыя поражали бы воображеніе націи и сдѣлали … Военная энциклопедия
тыш — I. 1. Берәр нәрсәнең өске, күзгә күренеп торган ягы; киресе: эч 2. Киемнең уң ягы, өске ягы; эчлек өстенә тегелгән тукыма. Мендәр, одеял һ. б. ш. әйберләргә кидерелә торган капчык сыман нәрсә; тышлык 3. Китап, дәфтәр һ. б. ш. ның өске ягына… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
коелу — 1. Түгелү, чәчелү (бөртекле, вак, таралучан кисәкләрдән торган әйбер тур.). Таралу, яву. Вак кисәкләргә ватылып чәчелү, сибелү 2. Күпләп өзелеп, аерылып, йолкынып төшү; түгелү, сибелү (яфрак, йон, чәч, җимеш, орлыклар һ. б.) 3. Күпләп төшү, төшеп … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге