-
21 огульный
1. разг.нигеҙһеҙ, дәлилһеҙ2. разг.барыһына бер төрлө -
22 слегка
нареч.еңелсә, аҙ ғына, саҡ ҡына, бер аҙ -
23 спроста
1. нареч.; разг.по доверчивостиартыҡ ышанып, бер ҡатлылыҡ менән2. нареч.; разг.без умыслабылай ғына, тиктомалға, артыҡ уйлап тормай, һис бер сәбәпһеҙ, буштан-бушҡа -
24 ухо
1. с в разн. знач.ҡолаҡ2. сҡолаҡсынв одно ухо вошло, а в другое вышло — бер ҡолаҡтан инде, икенсеһенән сыҡты (иғтибарһыҙ тыңлау)
на ухо говорить — ҡолағына әйтеү, сер итеп әйтеү
-
25 однажды
1. нареч.один разбер тапҡыр (ҡат, ҡабат, мәртәбә, рәт)2. нареч.как-то разбер ваҡыт (мәл, саҡ), көндәрҙән бер көноднажды весной — бер саҡ яҙын, бер ваҡыт яҙғыһын
-
26 стоить
1. несов.иметь ценутороу, төшөү, хаҡы тороу2. несов.кого-чегобыть достойнымлайыҡ (булыу), тороу3. несов.требовать каких-л. затрат, усилийтороуне стоит никакого труда — һис бер ни түгел, һис бер ни тормай
4. несов. неопр. безл.надо, следует-ға/-ғә кәрәк (була, ярай, мөмкин)була, ярай, мөмкин5. несов. с неопр. безл.-дымы/-деме, -рға ғына/-ргә генә кәрәк (етә)игра не стоит свеч — бер тинлек ҡуян, ун тинлек зыян
-
27 брать
1. несов.кого-чтоалыу2. несов.покупать, приобретатьһатып алыу3. несов.держаться какого-л. направления путитотоу, юл тотоу, алыу4. несов. охотн.ловить, травитьэләктереп (тибеп) алыу, тотоу5. несов.без доп.достигать, попадать – об оружиитейҙереү, алдырыу, алыубрать быка за рога — туранан-тура төп эшкә күсеү, үгеҙҙе мөгөҙөнән алыу
брать (взять) верх — еңеү, өҫтөнлөк алыу, өҫкә сығыу
брать (взять) в оборот кого — ҡыҫымға алыу, яғаһына йәбешеү, яғаһынан алыу, арт һабағын уҡытыу
6. несов. перен.алыу7. несов.без доп.клевать – о рыбеҡабыу, сиртеү8. несов.собиратьйыйыу, тиреү9. несов.кого-чтоуносить с собойалыу10. несов. чемдобиватьсяалдырыу, ирешеүон берёт не силой, а ловкостью — ул көс менән түгел, ә таһыллыҡ менән алдыра
11. несов.получать в своё обладание, пользование, распоряжениеалыу12. несов.наниматьяллау13. несов.сниматьваҡытлыса алыу, алып тороу -
28 часть
1. ж(бер) өлөш, киҫәк2. жөлөш, часть, ағза3. жөлөш, бүлек, киҫәк4. жотдел учреждениябүлек5. жсфера обязанностей, действийөлкә, вазифа, эш6. ж воен.частьпо части чего, какой; в части чего — берәй нәмә буйынса, өлкәһендә
рвать на части — тынғылыҡ бирмәү, өҙгөләү, йолҡҡолау, теңкәгә тейеү
-
29 время
1. сваҡыт2. счас, сроксәғәт, ваҡытсколько времени? — сәғәт нисә?, ваҡыт күпме?
3. сэпоха, периодваҡыт, дәүер, осор, заман4. сопределённая порамиҙгел, мәл, саҡ, ваҡытвремя покоса — бесән сабыу мәле, бесән өҫтө
5. с грам.заманво время оно уст. — ҡасандыр, әллә ҡасан
время от времени — ваҡыт-ваҡыт, ҡайһы берҙә
(в) первое время — башта, тәүҙә, тәү ваҡытта
в своё время: — 1) заманында, ҡасандыр
2) үҙ ваҡытында; всё время һәр ваҡыт (саҡ), гел; в скором времени — оҙаҡламай
в то время как — шул арала, шул ғына ваҡыт араһында
выиграть время — күберәк ваҡыт алыу, ваҡыт үтеү, файҙаға булыу
до времени; до поры до времени — ваҡыты еткәнсе, билдәле бер ваҡытҡа тиклем, көнө килгәнсе
ко времени — ваҡытлы, үҙ ваҡытында
на время — ваҡытлыса, билдәле ваҡытҡа тиклем
со времени — ваҡыты етеү менән, киләсәктә
раньше времени — көн элгәре (элек), ваҡытынан алда
с течением времени — ваҡыт үтеү менән, киләсәктә
тем временем — шул уҡ ваҡытта, шул арала
-
30 семь
числ.етесемь бед – один ответ — мең бәләгә бер яуап
семь раз отмерь, один раз отрежь — ете ҡат үлсә, бер ҡат киҫ
семи пядей во лбу — бик аҡыллы, алланың ҡашҡа тәкәһе
семь потов сошло — ете ҡат тир сығарыу, йән тирҙәр сығарыу
бер тегеләй, бер былай; рәте-сираты юҡ -
31 бывать
1. несов. в разн. знач.булыу2. несов.булғылаукак не бывало — әҫәре лә (эҙе лә) ҡалманы, булмаған (да) кеүек
как ни в чём не бывало — бер нәмә лә булмаған кеүек (шикелле), бер нәмә лә булмағандай, һис тә иҫ китмәй генә
-
32 мёртвый
1. прил.үле, йәнһеҙ2. прил.о растенияхҡоро, ҡороған3. прил. перен.һүнгән, тоноҡ4. прил. перен.йәнһеҙ, тын5. прил. перен.файҙаһыҙ, ҡулланылмай торған, бушмёртвая вода — үле һыу, терелтә торған һыу (әкиәттәрҙә)
мёртвый капитал: — 1) файҙаһыҙ ятҡан капитал
2) ҡулланылмай торған белем; мёртвая петля: — 1) сиселмәҫлек тоҡан (элмәк)
2) юғары пилотаждың бер фигураһы; мёртвая природа — йәнһеҙ тәбиғәт
мёртвый сезон — торғонлоҡ (сауҙала, сәнәғәттә)
мёртвая хватка: — 1) ысҡындырмаҫлыҡ итеп тешләү
2) эшләмәйенсә ҡалмау, тотҡан ерҙән һындырыу (өҙөп алыу); мёртвый час — көндөҙгө йоҡо сәғәте
быть на мёртвой точке — бер үк хәлдә (үҙгәрешһеҙ, һаман бер урында) булыу
-
33 миленький
1. разг.һөйкөмлө, матур, яғымлы2. разг.һөйөклө, ҡәҙерле3. разг.(при обращении)һөйөклөм, йәнем, иркәмкак миленький: — 1) бер һүҙһеҙ, бер һүҙ әйтмәйенсә
2) бер ниндәй ҡаршылыҡһыҙ, ҡаршылашмайынса, тотҡарлыҡһыҙ -
34 однобокий
-
35 рокировка
ж; шахм.рокировкашахмат уйынында: бер генә тапҡыр бер үк ваҡытта королде бер шаҡмаҡ аша ладья яғына, ә ладьяны король аша уның янына ҡуйыу -
36 слово
1. сһүҙ2. сречьтел, телмәр, һөйләү3. собещаниебиргән һүҙ, вәғәҙә4. сфекер, һүҙ5. ссығыш, һүҙ6. с мн. словатекст песни(йырҙың) һүҙҙәре (тексы)без дальних (лишних) слов — һүҙҙе оҙаҡҡа һуҙмайынса, оҙон һүҙҙең ҡыҫҡаһы
к слову (сказать) — әйткәндәй, әйтмәксе, һүҙ уңында әйткәндә
на словах: — 1) (устно) телдән
2) (только в разговоре) һүҙҙә генә; не находить слов — һүҙ таба алмау, юғалып ҡалыу
одним словом — бер һүҙ менән әйткәндә, ҡыҫҡаһы
по словам —: 1) әйтеүенсә, әйткәнсә
2) (как говорит, учит кто-л.) әйтеүе (өйрәтеүе, яҙыуы) буйынса; слово в слово — бәйнә-бәйнә, һүҙмә-һүҙ
слово за слово — һүҙ артынан һүҙ, һүҙ эйәрә һүҙ
словом не обмолвиться — бер һүҙ ҙә әйтмәү, бер һүҙ ҙә өндәшмәү
слов нет — һүҙ ҙә юҡ, әлбиттә, ысынлап та
с чужих слов — кеше аша ғына ишетеп, кеше һүҙенә нигеҙләнеп
-
37 волос
1. мсәс, сәс бөртөгөкешелә2. м собир.ат һәм һыйыр ҡойроғонда; кеше, ҡош-ҡорт һәм хайуандар тәнендәҡыл, йөн, төк, шыртни на волос — саҡ ҡына ла, аҙ ғына ла, һис тә, бер ҙә
рвать (драть) на себе волосы — сәсте йолҡоу, ныҡ үкенеү
-
38 всего
1. нареч.бөтәһе, бары, бөтөнөһө, йыйыныһы, барлығы2. нареч. в знач. частицыдля указания на ограничение в количестве; часто в сочетании с `только`, `лишь`ни бары, бары тик, ғынавсего хорошего! — хушығыҙ!, һау булығыҙ!, хуш!, һау бул!
всего-навсего — бары тик, ни бары
всего ничего — бер нәмә лә юҡ тиерлек, бик әҙ
только и всего — шул ғына, бары шул
-
39 коготь
мтырнаҡобломать когти кому — тырнаҡтарын һындырыу, ҡаяуын ҡайырыу
показать (свои) когти — хаслығын белдереү, уҫал ниәтен белдереү
держать в когтях кого — ҡулдан ысҡындырмау, бәйҙә тотоу
-
40 нимало
нареч.һис тә, бер ҙә, аҙ ғына ла, саҡ ҡына ла
См. также в других словарях:
қоса берілген күштер мен құралдар — (Приданные силы и средства) ұрыс тапсырмаларын шешу кезінде оларды күшейту үшін жалпы әскери құрамалар, бөлімдер және бөлімшелердің командирлерінің қол астына уақытша келген бөлімшелер мен бөлімдер. Аға бастық күштер мен құралдар берілетін… … Казахский толковый терминологический словарь по военному делу
артиллериялық шеңбер — (Артиллерийский круг (АК 3)) артиллериядан жаппай және шоғырланған атыс кезінде нысананы дәлдеу үшін және арақашықтық пен бұрыштарды құрастыру мен өлшеуге байланысты тапсырмаларды орындауға арналған құрал. АШ 3 жинағына құрылысы бойынша бірдей,… … Казахский толковый терминологический словарь по военному делу
басқару жүйесінің беріктігі — (Живучесть системы управления) басқарудың қосалқы пункттерін құруға, соның ішінде олардың жылжымалылығына, орталықтандырылуына, бүркемеленуіне, берік әскери инженерлік құрылыстарда орналасуына, байланыстың тура қосалқы құралдары мен түрлерін… … Казахский толковый терминологический словарь по военному делу
жібер — Жіберіп қоя жаздады. Зәрін ұстай алмай қала жаздады. Астымыздағы ат шөп томар өскен қара сазға таңбалығына дейін кіріп, ентігіп тұрып қалғанда ж і б е р і п қ о я ж а з д а д ы м (О. Бөкеев, Мұзтау, 159) … Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі
өткелдің беріктігі — (Живучесть переправы) бүлдіру факторларына қарсы төзімді құралдардың болуына, сақталуы мен қорғалуына, әуе шабуылы қаупінен қорғалуына, бүркемеленуіне, өткелдердің бытыраңқы орналастырылуына, өткел құралдары қорының болуына, өткелде қызмет ететін … Казахский толковый терминологический словарь по военному делу
бас — амандық садақасы. Жеке басы үшін берілетін садақа, пітір. Кешкілікті ауызашар, таңертеңгілікті сәресі дейді. Ораза уақытында мұсылмандар семьясының әрбір басына б а с а м а н д ы қ (пітір) с а д а қ а с ы н төлейді (Ана тілі, 26.04.1990, 6). Бас… … Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі
танк — қуатты қарумен жарақталған, шынжыр табанды, өтімділігі жоғары, сауытты ұрыс машинасы. Т інің негізгі элементтеріне айналмалы мұнаралы сауытты корпус, қару жарақ, күш беретін (моторлы) қондырғы, күш берілісі, жүріс бөлігі, электр жабдықтары,… … Казахский толковый терминологический словарь по военному делу
таулы жердегі шабуыл — Таулы жердегі шабуылдың өзіне тән бірқатар ерекшеліктері болады. Олар жол қиындығына, жол торабының аздығына, жер бедерінің күрделілігіне, ірі орман алқаптарының болуына, әр түрлі бағыттағы және түрлі көлемдегі су бөгеттерінің болуына, сонымен… … Казахский толковый терминологический словарь по военному делу
қазақстан республикасының әскери округтері — Қазақстан Республикасы Үкіметінің 23 қараша 2000 жылғы ғ1579 қаулысына сәйкес елімізде Оңтүстік, Батыс, Шығыс әскери округтері құрылды. Оңтүстік әскери округінің қорғайтын жер аумағына Алматы, Жамбыл, Оңтүстік Қазақстан, Қызылорда облыстары… … Казахский толковый терминологический словарь по военному делу
таудағы барлау — таулы жерлердегі барлау қарсылас және алдағы қимыл әрекеттер жүргізілетін аудандағы жергілікті жер туралы мәліметтерді жинау мақсатында кез келген жағдайларда ұйымдастырылып жүргізіледі. Барлауға қойылатын негізгі талаптар: барлау объектілері мен … Казахский толковый терминологический словарь по военному делу
ракетаның шашырауы — (Рассеивание ракеты) бірдей жағдайда жіберілген кезде кездейсоқ себептерге байланысты (ракета салмағы мен формасының, отын температурасының ауытқуы, бағыттаудағы қателіктер) ракетаның нысанадан ауытқуы. Ракета түсетін аудан шашырау ауданы… … Казахский толковый терминологический словарь по военному делу