(предложения)

я вернулся домой, а он остался — мин өйгә ҡайттым, ә ул ҡалды

я зайду к вам не сегодня, а завтра — мин һеҙгә бөгөн түгел, ә иртәгә инеп сығырмын

до начала сеанса осталось пять минут, а людей в зал не пускают — сеанс башланырға биш минут ҡалған, ләкин халыҡты залға индермәйҙәр

он учится в вузе, а вот ты не сумел — ул юғары уҡыу йортонда уҡый, ә бына һин булдыра алманың

он человек простой, а ведь имеет вес в обществе — ул ябай кеше, ә шулай ҙа йәмғиәттә абруйы бар

и пришёл?! – А то как же! — килгәнме?! – Элбиттә!

а (не) то — юғиһә, бүтәнсә булһа

иди своей дорогой, а не то получишь от меня — юлыңда бул, юғиһә кәрәгеңде алырһың

можете остаться при своём мнении, а всё-таки я прав — үҙ фекерегеҙҙә ҡалығыҙ, ә мин барыбер хаҡлымын

отец ушёл, а сын продолжал стоять — атаһы китеп барҙы, ә улы тора бирҙе

отец развёл костёр, а дети пошли за ягодами — аталары ут яғып ебәрҙе, ә балалар еләккә китте

вдоль плетня в один ряд посажена смородина, а далее растёт какое-то дерево — ситән буйлап бер рәт ҡарағат ултыртылған, ә унан ары ниндәйҙер ағас үҫеп ултыра

сначала мы посетили выставку, а затем музей — башта күргәҙмәлә, ә һуңынан музейҙа булдыҡ

его пока никто толком не знает, а потому о нём ничего не говорят — уны әлегә бер кем йүнләп белмәй, шуға күрә уның тураһында бер нәмә әйтмәйҙәр ҙә

откололся я от своих друзей, а всё из-за тебя — дуҫтарымдан айырылдым мин, ә барыһы һинең арҡала

он ещё не приехал. А кстати, ты не забыл прихватить с собой документы? — ул әле ҡайтып етмәне. Эйткәндәй, һин үҙең менән документтарыңды алырға онотманыңмы?

а сколько я терпел – уму непостижимо! — ә мин күпме түҙҙем – аҡылға һыймаҫлыҡ!

а как ты туда попал? — ә һин нисек унда барып эләктең?

как ты сказал? – а никак! — нимә тинең? – ә бер нисек тә!

а не то сходил бы в магазин — булмаһа, магазинға барыр инең

спеши, а то опоздаешь — ашығыңҡыра, юҡһа һуңларһың

сходите туда сами, а то пошлите кого-нибудь — унда һеҙ үҙегеҙ барығыҙ, йә булмаһа берәйһен ебәрегеҙ

а? Ничего ведь не слышу, говори отчётливей — ә? Бер нәмә лә ишетмәйем бит, асығыраҡ һөйлә

что ты натворил, а? — нимә эшләнең һин, ә?

вот парень, а! — егете лә егете бит, ә!

кого осрамили ведь, а?! — кемде хур иттеләр бит, ә?!

смотри-ка, что он делает, а? — ҡара әле, нимә эшләй ул, ә?

а-а, это ты? — ә-ә, был һинме ни?

а, вот как! — ә, бына нисек!

а, вот куда вы спрятались! — әһә, бына ҡайҙа йәшенгәнһегеҙ икән!

а, мамочка! Как я рад тебя видеть! — уй, әсәкәйем! Һине күреүемә шундай шатмын!

а, вы ещё сопротивляетесь! — әһә, һеҙ ҡаршылашаһығыҙмы әле!

а! Была не была — эй! Булды ни ҙә, булманы ни

а-а-а, не трогайте меня, ради бога! — уй, алла хаҡы өсөн, миңә теймәгеҙ!

дома новы, но предрассудки стары — йорттар яңы, әммә хөрәфәттәр иҫке

однако здесь есть одно маленькое но — әммә бында бер бәләкәй генә ләкин бар

взрослые и дети — ололар һәм балалар

заводы и фабрики — заводтар һәм фабрикалар

догнать и перегнать — ҡыуып етергә һәм уҙып китергә

он пришёл и ушёл — ул килде лә китте

отец и мать — атай менән әсәй

всадники скрылись, и никто этого не заметил — һыбайлылар күҙҙән юғалды, әммә быны берәү ҙә һиҙмәне

время истекло, и он прекратил работу — ваҡыт бөттө, һәм ул эшен туҡтатты

и я, и он, и все мы вместе — мин дә, ул да һәм беҙ бөтәбеҙ ҙә бергә

и работал же он так, что забывал всё на свете — хатта бөтә донъяһын онотоп эшләй торғайны

я и работал, да денег не хватало — эшләһәм дә, аҡса етешмәне

не могу и думать об этом — был турала уйлай ҙа алмайым

и-и-и, когда это будет — э-э-эй, ҡасан була әле ул

сегодня или завтра — бөгөн йәки иртәгә

или кофе, или чай — йә ҡәһүә, йә сәй

поищи в шкафу или на полке — шкафтан, йә булмаһа кәштәнән эҙлә

уймись, или худо будет — тыныслан, юғиһә, насар булыр

педагог, или учитель — педагог, йәғни уҡытыусы

или ты не слыхал об этом? — әллә һин был турала ишетмәнеңме?

ты когда придёшь? — һин ҡасан киләһең?

когда начинается собрание? — йыйылыш ҡасан башлана?

неизвестно когда — ҡасан икәне билдәһеҙ

вот когда я узнал его — бына ҡасан мин уны таныным

я не знаю, когда он придёт — мин уның ҡасан килгәнен (килерен) белмәйем

когда пришла весть о победе — еңеү хәбәре килгәндә

а) — ғас/-гәс

а) отдохнём, когда закончим работу — эште бөтөргәс, ял итербеҙ

б) я проснулся, когда было темно — мин ҡараңғы төшкән саҡта уяндым

пусть придёт, когда захочет — ҡасан теләй, шунда килһен

я не знаю, когда он придёт — уның ҡасан килерен мин белмәйем

все собрались? — Да - бөтәһе лә йыйылдымы? – Эйе

да, это верно — эйе, был дөрөҫ

он вернулся, да? — ул ҡайттымы ни?

ты этого человека хорошо знаешь, да? — һин был кешене яҡшы беләһең, шулаймы?

да, ещё одна новость — әйткәндәй, тағы бер яңылыҡ

да, совсем забыл — әй, бөтөнләй онотҡанмын

я тебе другую книгу подарю.- Да, подаришь ты! — мин һиңә икенсе китап бүләк итермен. – Эйе шул, бирерһең һин!

да здравствует дружба народов! — йәшәһен халыҡтар дуҫлығы!

да обернитесь вы — әйләнегеҙ әле

да вы садитесь! — ултырһағыҙсы!, ултырығыҙ әле!

ай да — бына исмаһам

вот это да! — китсе!, бына һиңә (кәрәк булһа)!

ну да!: — 1) әлбиттә, һис шикһеҙ

вы придёте? – Ну да! — һеҙ киләһегеҙме? – Элбиттә!

2) китсе! булмаҫ!; он переехал в деревню. – Ну да! — ул ауылға күсеп киткән. – Китсе! Булмаҫ!

отец да я — атай ҙа мин

в лесу лишь берёза да осина — урманда тик ҡайын да уҫаҡ

сегодня холодно, да ещё дождь со снегом идёт — бөгөн көн һыуыҡ, өҫтәүенә ҡар ҡатыш ямғыр яуа

знал, да не сказал — белһә лә әйтмәгән

да и (при усилении соед. союза) — да/дә

пойду да и выскажу — барам да әйтеп һалам

да и только (при усилении действия) — -да/-дә

плачет да и только! — илай ҙа илай!

нет-нет да и — бер булмаһа – бер, әллә ниҙә бер, юҡ-юҡ та, һирәк-мирәк булһа ла, юҡ тигәндә

даже я могу поднять — хатта мин дә күтәрә алам

было очень тепло, даже жарко — ныҡ йылы, хатта эҫе ине

кто именно — кем һуң

это именно он — был нәҡ ул

лиственные деревья, а именно дуб, берёза, осина — япраҡлы ағастар, йәғни имән, ҡайын, уҫаҡ

прочитала ли ты книгу? — һин китапты уҡып сыҡтыңмы?

не знаю, приду ли я — белмәйем, килерменме икән

мало ли — аҙмы ни

был ли он там, не был ли – не знаю — ул унда булғанмылыр, юҡмылыр – белмәйем

сегодня ли, завтра ли — бөгөнмө, иртәгәме

это было вчера, то есть в понедельник — был кисә, йәғни дүшәмбе көн булды

я не еду. – То есть, как не едешь? — мин бармайым. – Йәғни мәҫәлән, нисек инде бармайһың?

это только начало — был башы ғына әле

ей только пять лет — уға бары биш кенә йәш

как только выпал снег, мы отправились на охоту — ҡар яуғас та, беҙ һунарға сыҡтыҡ

хорошо зимой в лесу, только холодно — ҡыш көнө урманда яҡшы, ләкин һыуыҡ

только бы не опоздать — һуңламаһаҡ ҡына ярар ине

только бы попасть на эту лекцию — ошо лекцияға эләкһәң ине

это только начало — был башы ғына әле

только приехала, а уже тянет домой — әле генә килгәйнем, өйгә ҡайтҡы ла килә

только и всего — шул ғына

только что — яңы ғына

лучше поздно, чем никогда — бер ҙә булмағанға ҡарағанда, һуң булһа ла булғаны яҡшы

этот цвет тебе идёт больше, чем тот — был төҫ һиңә тегенеһенә ҡарағанда нығыраҡ килешә

чем выше, тем сильнее течение — юғарыраҡ булған һайын, ағым көслөрәк

чем торопиться, лучше выйти раньше — ҡабаланғансы, иртәрәк сыҡҡан яҡшы

второстепенный вопрос — икенсе дәрәжәләге мәсьәлә

второстепенный писатель — урта ҡул яҙыусы

второстепенные члены предложения грам. — һөйләмдең эйәрсән киҫәктәре

главная задача — төп бурыс

главная роль — төп роль

главный врач — баш табип

главный инженер — баш инженер

главное предложение грам. — баш һөйләм

главные члены предложения грам. — һөйләмдең баш киҫәктәре

главным образом — башлыса

итак, вопрос решён — шулай итеп, мәсьәлә хәл ителде

итак, теперь всё ясно — шулай итеп, хәҙер бөтәһе лә аңлашылды

без всякого мотива — һис бер сәбәпһеҙ

привести мотивы в пользу своего предложения — үҙ тәҡдиме файҙаһына дәлилдәр килтереү

основной мотив повести — повестың төп фекере

мотив песни — йырҙың көйө

неприемлемость предложения — тәҡдимдең ҡабул ителмәҫлек булыуы

обобщить предложения — тәҡдимдәрҙе дөйөмләштереү

обобщить опыт работы — эш тәжрибәһен дөйөмләштереү

обособленное поселение — айырым ултырған ауыл

обособленная комната — айырым бүлмә

обособленные члены предложения — һөйләмдең айырымланған киҫәктәре

однородные сооружения — бер төрлө ҡоролмалар

однородные растения — бер төрҙәге үҫемлектәр

однородные члены предложения — һөйләмдең тиң киҫәктәре